طرح جامع تهران (طرح راهبردی-ساختاری توسعه و عمران)

ساختار فضايي و پهنه بندي شهر

۱- ساختار شبکه اي شهر تهران

“ساختار شبکه اي شهر تهران”، هماهنگ با ساختارهاي طبيعي و تاريخي و نظام هاي حرکت، عملکرد و فعاليت، متشکل از پنج محور شمالي – جنوبي و سه محور شرقي – غربي است که ضمن تسهيل امکان حرکت و جابجايي بهتر در سطح شهر و كاهش تقاضاي سفر، سامانيابي عناصر بزرگ مقياس با کارکردهاي شهري و فراشهري تهران را فراهم مي سازد.

۲- سازمان فضايي شهر تهران

در “سازمان فضايي شهر تهران”، به منظور تمرکززدايي از مركز شهر و تعديل نظام شعاعي در ساختار فعلي شهر، با پالايش مركز اصلي آن و افزايش چشم‌گير سهم نظام شبكه‌اي در ساختار شهر با توزيع مرکزيت و استقرار نظام سلسله مراتبي مطلوب، شبكه‌اي از مراکز در سطوح و مقياس مختلف براي تهران و تا افق طرح، به قرار زير سامان يافته و تجهيز مي شوند:

۱-۲: مراکز شهري و فراشهري تهران

در پهنه مرکزي شهر

• مرکز شهري تجاري – تفرجي تجريش

• مرکز فراشهري رسانه اي – هنري (صدا و سيما و پيرامون)

• مرکز فراشهري اجتماعي – فرهنگي تهران (تپه هاي عباس آباد)

• مرکز فراشهري فعاليت هاي نوين شهر تهران (شمال محور انقلاب)

• مرکز فراشهري تاريخي و تجاري تهران (بازار و محدوده تهران ناصري)

• مرکز اقتصادي جهاني تهران (پهنه اي حدفاصل بعثت و شوش و حدفاصل ميدان راه آهن تا فدائيان اسلام)

• مرکز شهري تاريخي- مذهبي (ري)

• مرکز ارتباطات جهاني تهران (برج ميلاد)

در پهنه هاي پيراموني شهر

• مرکز گردشگري و خدمات مجموعه شهري تهران (منطقه ۲۲)

• مرکز فناوري و صنعت پالايش شده مجموعه شهري تهران (منطقه ۲۱)

• مرکز فناوري و صنعت پالايش شده شرق تهران (منطقه ۴)

۲-۲: مراكز شهري با عملكرد حوزه شهري و فرامنطقه‌اي

• مركز خدماتي – تجاري حوزه شرقي تهران (دوشان تپه)

• مركر خدماتي – تجاري حوزه غربي تهران (ميدان آزادي)

• مركز خدمات شهري – فرامنطقه‌اي شمال شرق (اقدسيه)

• مركز خدمات شهري – فرامنطقه‌اي شمال غرب (پونك)

• مركز خدمات شهري – فرامنطقه‌اي شرق (كوهك)

• مركز خدمات شهري – فرامنطقه‌اي جنوب شرقي (ميدان بسيج)

• مركز خدمات شهري – فرامنطقه‌اي جنوب غربي (يافت آباد)

۳-۲: مراکز با عملکرد منطقه اي، ناحيه اي و محله اي

• حدود ۴۰ مرکز با عملکرد منطقه اي (طبق نقشه پيوست)

• حدود ۲۰۰ مرکز با عملکرد ناحيه اي

• مراکز با عملکرد محله اي و با تأکيد بر محوريت مساجد در محلات

۳- ساختار پهنه بندي شهر تهران

ساختار پهنه بندي شهر تهران”، سند اصلي هدايت و کنترل تحولات کالبدي و نظارت برساخت و ساز در عرصه هاي شهري تهران به منظور جلوگيري از تداخل غيرضروري و نامناسب کاربري ها و ارتقاء کيفيت و کارايي محيط شهري است. بر مبناي اصول و نقشه پهنه بندي طرح جامع براي شهر، نقشه هاي تفصيلي و ملاک عمل شهر، براي پاسخگويي به مالکين و هرگونه تقاضاي ساخت و ساز، با تراکم هاي ساختماني مجاز، چگونگي ساخت و ساز و ضوابط دسترسي و تعيين کاربري هاي مجاز و قابل استقرار، براساس و منطبق با اين طرح و اسناد آن، تهيه و تدقيق شده و به تصويب کميسيون ماده (۵) شهر تهران خواهد رسيد. استفاده از اراضي در سطح شهر تهران براساس ضوابط مشخص، طبق جداول و نقشه هاي پيوست در چهار پهنه متمايز و کلان “سکونت”، “فعاليت”، “مختلط” و “حفاظت” (سبز و باز)، به قرار زير است:

۱-۳: “پهنه سکونت”، محدوده هايي از شهر به وسعت ۲۶۶ کيلومترمربع که کاربري غالب آن مسکوني بوده و به غير از قطعات و پلاک هاي خالص مسکوني، شامل شبکه معابر و دسترسي ها و خدمات پشتيبان سکونت است. در اين پهنه به منظور تأمين امنيت و آرامش، استقرار طيفي گسترده از فعاليت ها ممنوع و يا مشروط بوده و صرفاً استقرار فعاليت تجاري و خدمات هفت گانه در مقياس محلات و نواحي، مرتبط با نياز هاي اوليه ساکنان، مجاز است.

تبصره (۱): پهنه سکونت بر حسب ميزان تراكم، پهنه‌هاي متمايزي را در برمي‌گيرد. محدوده زيرپهنه هاي سکونت در چارچوب ضوابط اين مصوبه در طرح تفصيلي تدقيق مي‌شود.

تبصره (۲): محدوده‌هايي از پهنه سکونت به دليل ارزش‌هاي طبيعي، تاريخي، فرهنگي، هويتي و يا موقعيت ويژه، از شرايط خاصي براي ساخت و ساز برخوردار بوده و تابع ضوابط و مقررات ويژه است.

۲-۳: “پهنه فعاليت”، قسمت هايي از شهر به وسعت ۱۸۲ کيلومترمربع است، که وجه غالب آن، کار و فعاليت بوده و سهم سکونت در آن بسيار محدود و تابع نظم عمومي کار و فعاليت است. تمايز اين پهنه، براي جداسازي پهنه هاي کار و فعاليت در ساير پهنه ها (به ويژه سکونت) در شهر و ساماندهي آن به منظور ارتقاء کيفيت محيط شهري، توأم با رونق فعاليت است. اين پهنه در عرصه هاي بسيار متراکم فعاليت با دسترسي‌هاي ضعيف، محدود شده و در مراکز جديد و پهنه هاي مستعد و رو به تـوسعه شهري با دستـرسي هاي مناسب به معابر اصلي، خطوط و ايستگاه هاي اصلي مترو، گسترش مي يابد.

۳-۳: “پهنه مختلط”، قسمت هايي از شهر به وسعت ۴۷ کيلومترمربع است که يا از رشد خزنده فضاهاي کار و فعاليت در بافت هاي مسکوني در گذشته پديد آمده، و در اين طرح سامان يافته و يا پهنه هايي را شامل مي شود که استعداد استقرار فعاليت هاي چندمنظوره کار، فعاليت، سکونت و غيره را دارند.

۴-۳: “پهنه حفاظت” (سبز و باز)، قسمت هايي از شهر به وسعت ۱۰۷ کيلومترمربع متشکل از عرصه هاي سبز و باز عمومي و خصوصي، پارک هاي جنگلي، باغات و اراضي مزروعي و حرايم و پهنه هاي حفاظت ويژه در محدوده شهر است که با توجه به نقش و اهميت اين پهنه در ارتقاء کيفيت محيط و سيماي شهري تهران، حفاظت و تجهيز شده و ساخت و ساز در آنها طبق قوانين و مقررات مربوطه بسيار محدود و يا ممنوع بوده و عمدتاً براي توسعه گردشگري و تفرج و ايجاد سرزندگي در محيط شهري به کار مي رود.

تبصره (۳): در هر يک از پهنه هاي چهارگانه فوق، کليه اراضي، املاک و فضاهاي باز بزرگ با مساحت يک هکتار و بيشتر (به جز فضاهاي سبز موجود) که در عملکرد خاص هر يک از پهنه ها تعيين تکليف نمي شوند، به “ذخيره نوسازي شهري” اختصاص يافته و در نقشه هاي پهنه بندي با رنگ يا علائم مشخص، معين مي شود تا در راستاي بازسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده شهر، به عنوان سرريز و تعادل بخشي جمعيت متراکم و کمبود سرانه خدمات اين بافت ها به طور همزمان با تهيه طرح هاي مداخله در بافت ها از يکسو و يا با گذاشتن مجموعه اي از کاربري هاي چندمنظوره شهري از جمله خدمات شهري، تجاري – اداري، فعاليت، گردشگري، سبز و باز و حتي مسکوني و متناسب با نياز محدوده، حوزه نفوذ و مقياس عملکرد ذخيره هاي مذکور, از سوي ديگر و همسو با سازمان فضايي، سرانه ها، تراکم و جمعيت پذيري طرح جامع، پس از تصويب در کميسيون ماده (۵) شهر تهران، مورد استفاده و بهره برداري قرار گيرند.