ابطال فوق العاده سختی شرایط محیط کار کارکنان وزارت نیرو

ابطال فوق العاده سختی شرایط محیط کار کارکنان وزارت نیرو (دادنامه شماره ۸۵۱ مورخ ۱۳۹۹/۷/۸ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

شماره دادنامه : ۸۵۱

تاریخ دادنامه : ۱۳۹۹/۷/۸

شماره پرونده: ۹۸۰۲۷۳۴

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: دیوان محاسبات کشور

موضوع شکایت و خواسته: ۱- ابطال بند۴ نامه شماره ۹۲۱۸؍۹۳؍۲۲۵-۷؍۷؍۱۳۹۳ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور ۲- ابطال بند ۵-۵ دستورالعمل اجرایی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری موضوع فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف کارکنان صنعت آب و برق به شماره ۱دح م ک؍ن پ ح م-۱؍۷؍۱۳۹۲ تجدیدنظر شده در تاریخ ۱۴؍۱۲؍۱۳۹۲ منضم به دستورالعمل مذکور به شماره ۲۲۵۵۴؍۱۹۰؍۹۲-۲۴؍۱۲؍۱۳۹۲ معاون تحقیقات، منابع انسانی و پشتیبانی وزارت نیرو

 گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور به موجب شکایت نامه شماره ۲۳۲؍۲۰۰۰۰-۲۶؍۳؍۱۳۹۸ اعلام کرده است که:

 ” احتراماً در خصوص دستورالعمل حقوق و مزایای کارمندان صنعت آب و برق به شماره ک۱-د ح م ک؍ن پ ح م-۱؍۷؍۱۳۹۲ وزارت نیرو، اصلاحیه دستورالعمل مذکور به شماره ۲۲۵۵۴؍۱۹۰؍۹۲- ۲۴؍۱۲؍۱۳۹۲ معاون تحقیقات، منابع انسانی و پشتیبانی وزارت نیرو و همچنین نامه شماره ۹۲۱۸؍۹۳؍۲۲۵- ۷؍۷؍۱۳۹۳ معاون سرمایه انسانی معاونت تـوسعه مدیریت و سرمایـه انسانی رئیس جمهور با عنوان مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری بـه استحضار می رساند: در ابتدا مختصری از جریان امر را جهت تبیین و تشریح موضوع و مغایرت قانونی دستورالعمل اخیرالذکر را به شرح آتی اعلام می نماید:

 الف- مغایرت قانونی دستورالعمل ابلاغی وزارت نیرو در راستای تصویب نامه شماره ۱۰۴۶۱۶؍ت۴۹۴۱۲هـ- ۱۰؍۵؍۱۳۹۲ هیأت وزیران (موضوع اجرای کامل قانون مدیریت خدمات کشوری در وزارت نیرو و شرکت های تابعه و وابسته) مسبوقاً طی نامه شماره ۸۱۰؍۲۰۰۰۰- ۱۰؍۹؍۱۳۹۲ به آن دیوان به منظور ابطال از زمان تصویب تقدیم گردیده است.

 ب- متعاقب آن وزیر نیرو طی نامه شماره ۱۰۰؍۵۰؍۵۲۰۵۷؍۹۲- ۲۰؍۱۲؍۱۳۹۲ با عنوان ریاست وقت دیوان محاسبات کشور خواستار تشکیل جلسات مشترک فی مابین مسئولین آن وزارتخانه با معاونت ذی ربط به منظور اصلاح مغایرت های قانونی دستورالعمل حقوق و مزایای کارمندان صنعت آب و برق به شماره ۱-دح م ک؍ن پ ح م-۱؍۷؍۱۳۹۲ گردیده و دیوان محاسبات نیز بر اساس اصلاحیه جدید دستورالعمل و ملحوظ نظر داشتن فوق العاده سختی کار قانون مدیریت خدمات کشوری، مبادرت به استرداد دادخواست خود نموده است. همان گونه که مستحضرند:

 ۱- به موجب بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری «فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش های سوختگی و مراقبت های ویژه بیمارستانی تا ۱۰۰۰ امتیاز و در مورد کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا، امتیاز یاد شده با تصویب هیأت وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواهد بود.»

 ۲- مطابق ماده ۷۸ ماخذ موصوف «در دستگاه های مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات این فصل با اجرای این قانون لغو می گردد.»

۳- مستفاد از دادنامه شماره ۷۲۷-۱۰؍۶؍۱۳۹۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بیان مصادیق سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف، مندرج در بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ که به موجب استحقاق پرداخت فوق العاده موضوع بند مذکور خواهد بود از باب تمثیل می باشد. بدیهی است تعیین مصادیق دیگر باید تشابه موضوع و ماهیت با موارد یاد شده سنخیت داشته باشد.

 ۴- مطابق دادنامه شماره ۵۵۹-۲۵؍۸؍۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز با همین استدلال، بخشنامه های شماره ۷۹؍۹۲؍۲۲۰- ۲۶؍۴؍۱۳۹۲، ۴۳۰۸۵؍۹۱؍۲۲- ۲۵؍۱۱؍۱۳۹۱ و ۹۵۵۷؍۹۲؍۲۲۰- ۱۴؍۵؍۱۳۹۲ معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور با شکایت دیوان محاسبات کشور ابطال گردیده است.

 ۵- وفق دادنامه شماره ۱۲۳۳-۸؍۱۲؍۱۳۹۶ هیأت عمومی دیوان محاسبات کشور نیز نامه شماره ۲۷۱۳؍۲۱-۱۷؍۱؍۱۳۹۴ مشاور وزیر و رئیس مرکز نوسازی و تحول اداری وزارت اقتصاد و دارایی مبنی بر برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف در احکام ذیحسابان و معاونین ذیحساب سازمان بهزیستی کشور ابطال گردیده است. 

 با تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری و لازم الاجرا شدن اجرای آن از ابتدای سال ۱۳۸۸ و به موجب حکم ماده ۱۲۷ ماخذ قانونی اخیرالذکر کلیه قوانین و مقررات عام و خاص مغایر با آن قانون به غیر از قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت لغو گردیده لذا استناد به آیین نامه ها و دستورالعمل های مرتبط در وزارت نیرو فاقد اثر و استناد به آنها فاقد وجاهت قانونی می باشد. با اتکاء به مستندات اخیرالذکر: در حال حاضر وزارت نیرو به استناد بند ۴ نامه شماره ۹۲۱۸؍۹۳؍۲۲۵-۷؍۷؍۱۳۹۳ معاون سرمایه انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور با عنوان مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری که اعلام داشته « از آنجا که فوق العاده سختی کار کارکنـان وزارت نیـرو بـه استناد پیوست شمـاره ۴ دستـورالعمل نحوه تعیین حقوق و مـزایای کارکنان صنعت آب و برق موضوع بند ۲ مصوبه شماره ۲۸۱۳۲؍ت۳۷۲۹۹هـ-۲۶؍۲؍۱۳۸۶ هیأت وزیران که به تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور رسیده است اعمال آن در احکام استخدامی متصدیان پست های سازمانی مورد نظر با رعایت مفاد بخشنامه مذکور بلامانع خواهد بود.» فوق العاده سختی کار کارکنان وزارت نیرو را بر اساس دستورالعمل حقوق و مزایای کارمندان صنعت آب و برق به شماره ک۱-دح م ک؍ن پ ح م-۱؍۷؍۱۳۹۲ وزارت نیرو، اصلاحیه دستورالعمل مذکور و بدون توجه به سنخیت و تشابه داشتن به مصادیق مندرج در بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری پرداخت می نماید. نظر به تسری حاکمیت قانون مدیریت خدمات کشوری بر وزارت نیرو، لزوماً کلیه پرداخت های آن وزارتخانه راجع به حقوق و مزایا می بایست بر اساس قانون معنون و آیین نامه و بخشنامه های موضوع آن صورت پذیرد بنابراین مفاد بند ۴ نامه شماره ۹۲۱۸؍۹۳؍۲۲۵- ۷؍۷؍۱۳۹۳ معاون سرمایه انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور با عنوان مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری و همچنین مفاد بند ۵-۵ دستورالعمل حقوق و مزایای کارمندان صنعت آب و برق موضوع فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف به شماره ک۱-دح م ک؍ن پ ح م-۱؍۷؍۱۳۹۲ وزارت نیرو و همچنین اصلاحیه دستورالعمل مذکور به شماره ۲۲۵۵۴؍۱۹۰؍۹۲- ۲۴؍۱۲؍۱۳۹۲ معاون تحقیقات، منابع انسانی و پشتیبانی وزارت نیرو از حیث عدم تشابه موضوع و سنخیت ماهیت موارد یاد شده مغایر با مفاد بند ۳ ماده ۶۸ و ماده ۷۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، آیین نامه و دستورالعمل اجرایی مربوط و مالاً دادنامه های اصداری هیأت عمومی اخیرالذکر ارزیابی می گردد. بنا به مراتب پیش گفته و مستند به مواد ۱۲ و ۸۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ درخواست ابطال دستورالعمل و نامه مبحوث عنه مورد استدعاست.” 

 متن مقرره های مورد اعتراض به شرح زیر است:

” الف- بند ۴نامه شماره ۹۲۱۸؍۹۳؍۲۲۵-۷؍۷؍۱۳۹۳ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور خطاب به سازمان بازنشستگی:

۴- برقراری و پرداخت فوق العاده سختی شرایط محیط کار به استناد بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری در دستگاه های اجرایی با رعایت مفاد آیین نامه فوق العاده سختی شرایط کار موضوع مصوبه شماره ۵۴۹۱۰؍ت۹۳۰هـ-۹؍۸؍۱۳۶۶ هیأت وزیران و دستورالعمل اجرایی آن (موضوع بخشنامه های شماره ۸۰۰؍۳۴-۱۲؍۴؍۱۳۶۷ و شماره ۵۰۷۹۵؍۲۰۰-۵؍۱۰؍۱۳۸۹) و سایر مقررات امکان پذیر می باشد. بنابراین از آنجا که فوق العاده سختی شرایط محیط کار کارکنان وزارت نیرو به استناد پیوست شماره (۲) دستورالعمل نحوه تعیین حقوق و مزایای کارکنان صنعت آب و برق موضوع بند ۳ مصوبه شماره ۲۸۱۳۲؍ت۳۷۲۹۹هـ-۲۶؍۲؍۱۳۸۶ هیأت وزیران، به تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور رسیده است، اعمال آن در احکام استخدامی متصدیان پست های سازمانی مورد نظر با رعایت مفاد بخشنامه مذکور، بلامانع خواهد بود.

ب- اصلاحیه بند ۵-۵ دستورالعمل اجرایی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری به شماره ۱دخ م ک؍ن پ ح م-۱؍۷؍۱۳۹۲ تجدیدنظر شده در تاریخ ۱۴؍۱۲؍۱۳۹۲ منضم به دستورالعمل مذکور به شماره ۲۲۵۵۴؍۱۹۰؍۹۲-۲۴؍۱۲؍۱۳۹۲ معاون تحقیقات، منابع انسانی و پشتیبانی وزارت نیرو

رؤسای محترم هیأت مدیره و مدیران عامل شرکتهای تابعه

موضوع: اصلاحیه دستورالعمل اجرایی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری

با سلام، احتراماً ، به پیوست نامه شماره ۵۶۰؍۵۱۵۲۴؍۹۲-۱۷؍۱۲؍۱۳۹۲ معاون وزیر نیرو منضم به اصلاحیه دستورالعمل اجرایی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری که با هماهنگی دیوان محاسبات کشور در رابطه با بندهای ذیل اصلاح گردیده است جهت اقدام ارسال می گردد.

1. اصلاح جدول شماره۳ (تبدیل سطح به درجه)

2. اصلاح جدول شماره ۴ (جدول امتیازات فوق العاده مدیریت و سرپرستی)

3. اصلاح بند ۵-۵ فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف

۴- اصلاح بند ۶-۵ فوق العاده شغل

۵- اصلاح بند ۱۱-۵ فوق العاده ویژه

1. اصلاح بند ۱۲-۵ فوق العاده کارآیی و عملکرد و تبصره ذیل آن

2. اصلاح بند۱-۱-۱۴-۵ مرحله اول تطبیق حقوق و مزایای کارمندان صنعت آب و برق

۵-۵- فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف: برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف جهت جبران خدمات کارمندان که با وجود رعایت شرایط بهداشتی و ایمنی مربوطه با توجه به درجه شدت و تناوب مدت در معرض ابتلا به بیماری ها با عوارض نامطلوب قرار گرفته و یا اینکه ماهیت وظایف آنان احتمال بروز بیماری یا عوارض نامطلوب دارد، تدوین شده است. ( بر اساس بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری و دستورالعمل های اجرایی آن) ” 

 در پاسخ به شکایت مذکور رئیس امور حقوقی و مجلس (سازمان اداری و استخدامی کشور) به موجب لایحه شماره ۵۰۶۲۱۳-۱۰؍۹؍۱۳۹۸ نامه شماره ۵۰۵۱۴۹-۹؍۹؍۱۳۹۸ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام های پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور را ارسال کرده که متن آن به قرار زیر است:

 ” جناب آقای نوروزپور

 رئیس محترم امور حقوقی و مجلس

 با سلام و احترام

 بازگشت به نامه شماره ۴۶۵۵۶۷-۲۲؍۸؍۱۳۹۸ منضم به تصویر شماره پرونده ۹۸۰۹۹۸۰۹۰۵۸۰۲۱۰-۱۹؍۸؍۱۳۹۸ صادره از هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، موضوع شکایت سرپرست معاونت حقوقی، مجلس و تفریغ دیوان محاسبات کشور در خصوص فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف کارکنان صنعت آب و برق اعلام می دارد: بـر اساس بند ۴ دستوـرالعمل نحوه پرداخت فـوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف موضوع بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵؍۲۰۰-۵؍۱۰؍۱۳۸۹ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور (سابق)، میزان امتیاز فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف کارمندان دستگاه های اجرایی که پیش از اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری از فوق العاده سختی کار برخوردار بودند، بر اساس درصدهایی که قبلاً برای سختی کار مشاغل تایید شده است، به ازای هر یک درصد، ۱۲ امتیاز، حداکثر تا ۱۰۰۰ امتیاز تعیین می گردد. از این رو چنانچه فوق العاده سختی کار کارکنان وزارت نیرو ( صنعت آب و برق) پیش از اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری به تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (سابق) رسیده باشد. وزارت نیرو می‌توانست نسبت به تطبیق و تعیین امتیاز فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف آن دسته از پست‌های سازمانی که وظایف و مسئولیت های پیش بینی شده در آنها با شاخص های بند ۳ ماده ۶۸ قانون مذکور مطابق دارد بر اساس مفاد بند ۴ دستورالعمل مذکور عمل نماید.” 

 همچنین مدیرکل دفتر حقوقی وزارت نیرو در پاسخ به شکایت مذکور به موجب لایحه شماره ۴۱۰؍۱۹۸۸۱؍۹۹-۲۴؍۴؍۱۳۹۹ پاسخ داده است که:

 ” با احترام، در خصوص ابلاغیه ۹۸۰۲۷۳۴-۲۰؍۷؍۱۳۹۸ موضوع دادخواست دیوان محاسبات کشور مبنی بر ابطال بند ۵-۵ دستورالعمل حقوق و مزایای کارمندان صنعت آب و برق و اصلاحیه مربوطه در پرونده شماره ۹۸۰۹۹۸۰۹۰۵۸۰۲۱۰۰ به استحضار می رساند:

 ۱- صنعت آب و برق به عنوان یک صنعت زیربنایی، نقش عمده ای در فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و فرهنگی کشور ایفا می نماید و با توجه به حجم عظیم سرمایه گذاری ها در این صنعت، به منظور جبران خدمت و نگهداشت نیروی انسانی متخصص و کارآمد، دارای مقررات خاص نظام پرداخت حقوق و مزایا بوده است و بر اساس مصوبات شماره ۶۳۶۲۴؍ت۵۸۰هـ- ۲۷؍۱؍۱۳۷۲ و شماره ۲۸۱۳۲؍ت۳۷۲۹۹هـ- ۲۶؍۲؍۱۳۸۶ هیأت وزیران و نامه شماره ۸۰۵۳۸؍۱۰۰- ۲۰؍۶؍۱۳۸۶ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور (وقت)، ضوابط حقوق و مزایا و دستورالعمل های مرتبط، تأیید و از تاریخ ۱؍۱؍۱۳۷۱ وزارت نیرو مجاز به اجرای آن بوده است.

 ۲- با اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری بر اساس بند ۱ فصل دوم مصوبه مورخ ۹؍۲؍۱۳۸۸ شورای حقوق و دستمزد موضوع بخشنامه شماره ۱؍۱۴۵۹۳؍۲۰۰- ۲۱؍۲؍۱۳۸۸ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور که مقرر نموده « چگونگی اجرای احکام مربوط به فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری در مورد کارمندان آن دسته از دستگاه هایی که در شمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت نبوده اند، متعاقباً اعلام می گردد» و به لحاظ عدم پیش بینی دستورالعمل های اجرایی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص نحوه تطبیق حقوق و مزایای کارکنان وزارت نیرو که قبل از اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری دارای مقررات خاص بوده است، بر اساس صورتجلسه مورخ ۱۸؍۷؍۱۳۸۸ فی مابین نمایندگان وزارت نیرو و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور (وقت) حقوق و مزایای کارمندان صنعت آب و برق تا تاریخ ۱؍۱؍۱۳۹۲ بر اساس ضوابط و مقررات قبلی پرداخت گردیده است. لیکن با تاکید معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور جهت اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری و حسب تفاهم نامه فیمابین معاونت مذکور با وزارت نیرو از جمله بند ۲ آن مبنی بر اینکه سایر فوق العاده های موضوع ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری که دستورالعمل های آن برای کلیه دستگاه های اجرایی ابلاغ گردیده است حسب مورد برای کارمندان وزارت نیرو و شرکت های تابعه نیز قابل اعمال خواهد بود بر اساس تصویب نامه شماره ۱۰۴۶۱۶؍ت۴۹۴۱۲هـ-۱۰؍۵؍۱۳۹۲ هیأت وزیران «وزارت نیرو موظف گردید نسبت به اجرای کامل قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص کارکنان مشمول قانون یاد شده اقدام نماید». که در همین راستا بخشنامه شماره ۱۰۰؍۵۰؍۲۵۹۶۸؍۹۲- ۲۲؍۵؍۱۳۹۲ وزارت نیرو و دستورالعمل اجرایی نحوه تطبیق حقوق و مزایای کارکنان صنعت آب و برق با فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری به شماره ۱-دح م ک؍ن پ ح م-۱؍۷؍۱۳۹۲ تدوین و طی بخشنامه شماره ۵۳۰؍۳۰۱۱۷؍۹۲-۱؍۷؍۱۳۹۲ به شرکت های زیر مجموعه ابلاغ گردید.

 ۳- با ابلاغ بخشنامه مذکور معاونت حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور طی نامه شماره ۸۱۰؍۲۰۰۰۰-۱۰؍۹؍۱۳۹۲ با طرح مغایرت های دستورالعمل صادره با بندهای ۳ و ۵ و تبصره ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، ابطال بخشنامه مذکور را از زمان تصویب، از دیوان عدالت اداری درخواست نمود که با تشکیل جلسات مشترک فیمابین این وزارتخانه با معاونت ذیربط دیوان محاسبات کشور و حسابرس کل هیأت پنجم آن معاونت، مغایرت های قانونی مذکور رفع و اصلاحات مورد نظر معاونت یاد شده در دستورالعمل اجرایی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری اعمال و طی نامه شماره ۵۳۰؍۵۱۵۲۴؍۹۲-۱۷؍۱۲؍۱۳۹۲ به شرکت‌های زیر مجموعه ابلاغ گردید و متعاقب آن معاونت فنی و حسابرسی امور اقتصادی و زیربنایی دیوان محاسبات کشور طی نامه شماره ۱۴۷۴۴؍۹۷۶؍م؍۲-۲۰؍۱۲؍۱۳۹۲ ضمن تاکید بر اصلاح موارد مغایر مورد نظر آن دیوان، هیأت های حسابرسی ذیربط را به نظارت بر چگونگی اجرای دستورالعمل اخیرالذکر با رعایت قانون مدیریت خدمات کشوری در شرکت های تابعه وزارت نیرو ملزم نمود و طی نامه شماره ۲۸؍۲۰۰۰۰-۳۰؍۱؍۱۳۹۳، توقف رسیدگی و استرداد دادخواست از دیوان عدالت اداری درخواست که طی دادنامه شماره ۵۸۴-۳۱؍۳؍۱۳۹۳ نسبت به موضوع، قرار رد درخواست صادر نمود. مع الوصف با وجود هماهنگی همه جانبه وزارت نیرو با دیوان محاسبات کشور در تدوین دستورالعمل اجرایی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری و به رغم بخشنامه معاونت فنی و حسابرسی امور اقتصادی و زیربنایی دیوان محاسبات کشور و اصلاح موارد مغایر اعلامی از سوی هیأت های حسابرسی و مستشاری و صدور چندین رأی برائت از سوی هیأت های مستشاری که منجر به صرف بخش اعظمی از توان و نیروی دیوان محاسبات کشور در استان ها و این وزارتخانه و شرکت های تابعه گردیده و اخیراً نیز در خصوص فوق العاده سختی کار موضوع بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مواردی در هیأت های دوم و سوم مستشاری دیوان محاسبات کشور، مطرح و با توضیحات و مستندات ارائه شده منجر به صدور آرای شماره ۲۹؍۳۷۸-۷؍۵؍۱۳۹۶ و ۲۹؍۸۶۴-۲۹؍۹؍۱۳۹۶ مبنی بر عدم احراز تخلف و مآلاً تایید پرداخت فوق العاده سختی کار در محیط غیرمتعارف در وزارت نیرو و شرکت های تابعه گردید. 

 ۴- از آنجا که به استناد بند ۳ دستورالعمل فوق العاده سختی کار و کار در محیط غیرمتعارف (بخشنامه شماره ۵۰۷۹۵؍۲۰۰- ۵؍۱۰؍۱۳۸۹ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی وقت رئیس جمهور)، برقراری فوق العاده سختی کار برای دستگاه های مشمول که قبلاً به استناد تصویب نامه شماره ۵۴۹۱۰؍ت۶۳۰- ۹؍۸؍۱۳۶۶ هیأت وزیران و دستورالعمل آن به شماره ۸۰۰؍۳۴-۱۲؍۴؍۱۳۶۷ و اصلاحات بعدی آن که به تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور رسیده در چارچوب فرایند ابلاغی بلامانع اعلام گردیده است. بر همین اساس وزارت نیرو نسبت به برقراری فوق العاده سختی کار موضوع بند ۳ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری اقدام نموده و موضوع به استناد بند ۴ نامه شماره ۹۲۱۸؍۹۳؍۲۲۵-۷؍۷؍۱۳۹۳ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور مورد تایید قرار گرفته است. همچنین فوق العاده مورد اشاره از سال ۱۳۶۷ حسب نوع مشاغل صنعت تعیین گردیده و با اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری با بند ۳ ماده ۶۸ آن تطبیق و تداوم یافته است. لذا بنا به مراتب فوق تقاضای رسیدگی و رد شکایت مطروحه مورد استدعاست.” 

  هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۸؍۷؍۱۳۹۹ بـا حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ مقرر داشته علاوه بر حقوق کارکنان، فوق‌العاده‌هایی نیز به آنها قابل پرداخت است و فوق العاده مذکور در بند ۳ این ماده شامل کارکنانی است که در یکی از وضعیت های مورد اشاره در این بند قرار دارند. اولین وضعیت «سختی کار» می باشد که شامل افرادی است که مشاغل آنها بر اثر عوامل مختلف فشار و تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی و جسمی به فرد وارد می آورد که نوع این مشاغل توسط قانون مشخص نشده و حسب مورد باید از طریق مرجع ذیصلاح تعیین شود. دومین وضعیت « کار در محیط های غیرمتعارف » می باشد که نمونه های آن توسط قانون مشخص شده نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش های سوختگی و مراقبت های ویژه بیمارستانی و شمول آن به سایر مشاغل باید هم‌سنخ از لحاظ موضوع و ماهیت با نمونه های ذکر شده در قانون باشد. سومین وضعیت «کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا» می باشد که قانونگذار برای این وضعیت امتیاز تا سه برابر سایر موارد لحاظ نموده است.

نظر به اینکه اولاً: اختصاص و تصویب برقراری فوق العاده بند ۳ ماده ۶۸ در هر یک از وضعیت های ذکر شده مستلزم وجود دلایل توجیهی لازم و انطباق شغل مورد نظر با آن می باشد لیکن در مصوبات مورد شکایت تفکیکی از این حیث صورت نگرفته و حتی برخی مشاغل متعارف نظیر کارشناس امور اجرایی، مدیرکل، معاون مدیرکل و … از فوق العاده بند ۳ ماده ۶۸ برخوردار شده اند که فاقد دلایل موجه می باشد.

ثانیاً: به موجب ماده ۸۰ قانون مدیریت خدمات کشوری مقرر شده آیین نامه اجرایی فصل دهم باید به تصویب هیأت وزیران برسد و  این امـر شامل ضـوابط اجرایی بند ۳ ماده ۶۸ قانون مذکور نیز می باشد لیکن پس از لازم الاجرا شدن این قانون مدیریت خدمات کشوری مصوبه ای در خصوص تعیین مصادیق «سختی کار» از سوی هیأت وزیران تصویب و ابلاغ نشده است و به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۸۳۴- ۲۵؍۴؍۱۳۹۸ هیأت عمومی دیـوان عدالت اداری مقررات حاکم در این خصوص که مربوط به قبل از قانون مدیریت خدمات کشوری بوده به علت منسوخ شدن آن از زمان اجرایی شدن قانون قابلیت استناد ندارد و در مورد محیط‌های غیر متعارف نیز لازم است مصادیق با مثال های مذکور در بند ۳ ماده ۶۸ از سنخیت و انطباق لازم برخوردار باشد، بنابراین مصوبات مورد شکایت مغایر با قانون و خارج از حدود اختیارات می باشد و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداریمصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود.

محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری