قانون اسناد تجارتی

قانون اسناد تجارتی (کتاب سوم قانون تجارت ۱۳۹۲- مواد ۷۰۱ تا ۸۸۲)

كتاب سوم- اسناد تجارتي

ماده 701- سند تجارتي سندي است كه شكل آن مطابق قانون تنظيم مي شود و به موجب آن تعهد مستقل پولي يا غير پولي برعهده صادركننده ويا ديگري ايجاد مي گردد.

باب اول- برات

فصل اول- شرايط شكلي برات

ماده 702- برات سندي است كه به موجب آن شخصي به ديگري دستور بي قيد و شرط مي دهد تا مبلغي را در موعد معين يا به رؤيت يا به وعده از رؤيت در وجه شخص

به ،« برات دهنده » ثالث يا دستوردهنده و يا به حواله كرد آنها پرداخت كند. به دستوردهنده

و به شخص ي كه سند در وجه و يا « برات گي ر » شخصي كه دستور را دريافت مي كند

به حواله كرد او صادر مي گردد يا مطابق اين قانون آن را به انتقال مي گيرد يا قائم مقام آنان «دارنده برات» اطلاق مي شود.

ماده 703- برات علاوه بر امضاي برات دهنده بايد متضمن موارد زير باشد:

1- قيد كلمه «برات» بر روی آن

2- تاريخ صدور به روز و ماه و سال

3- هويت «برات دهنده»

4- هويت «برات گير»

5- مبلغ برات

6- تاريخ پرداخت وجه برات

7- نشاني كامل مكان پرداخت وجه برات

8 – هويت گيرنده وجه

ماده 704- اگر مبلغ برات يا تاريخ پرداخت وجه آن بيش از يك بار با تمام حروف يا رقم نوشته شود، حسب مورد، مبلغ كمتر يا تاريخ مؤخر معتبر است.

ماده 705- چنانچه نشاني برات دهنده، برات گير يا ديگر مسؤولان سند در برات ذكر شود، هر ابلاغي به نشاني هاي مذكور ابلاغ قانوني محسوب مي شود و اخطار به وسيله نشر آگهي لازم نيست.

ماده 706- چنانچه برات مطابق شرايط مقرر در ماده( 703 ) اين قانون تنظيم نشود، مشمول مقررات مربوط به برات نيست مگر در موارد زير:

1- عدم درج تاريخ پرداخت وجه برات كه در اين صورت برات به رؤيت تلقي مي شود.

2- عدم درج مكان پرداخت وجه برات كه در اين صورت نشاني برات گير مكان پرداخت تلقي مي شود.

ماده 707- اگر برات به هنگام صدور فاقد شرايط مذكور در ماده( 703 ) اين قانون باشد و سپس به وسيله دارنده برات تكميل شود، اعتبار برات را دارد. در اين صورت هيچ يك از مسؤولان برات نمي توانند در برابر دارنده ناآگاه به فقدان اختي ار تكمي ل كننده سند يا خروج او از حدود اختيارات اعطائي استناد كنند.

ماده 708- چنانچه برات به نمايندگي از طرف شخص ديگري صادر، ظهرنويس ي، ضمانت يا قبول شود، امضاء كننده مسؤول پرداخت وجه سند نيست مگر اينكه به وكالت خود در متن سند تصريح نكند يا خارج از حدود اختيارات خود يا بدون اختيار عمل نمايد كه در اين صورت، حسب مورد، امضاء كننده با رعايت اين قانون مسؤول پرداخت كل وجه سند يا ميزاني است كه از اختيارات خود تجاوز كرده است.

فصل دوم- در قبول و نكول

ماده 709- برات بايد به محض ارائه يا حداكثر ظرف بيست وچهارساعت از تار يخ رائه قبول يا نكول شود.

ماده 710- قبولي برات در خود برات با قيد تاريخ نوشته و امضاء مي شو د. اگر بولي بدون قيد تاريخ نوشته شود، تاريخ صدور برات تاريخ رؤيت محسوب م يشود.

ماده 711- ر عبارتي كه برات گير در برات بنويسد و امضاء كند قبول محسوب است، مگر اينكه عبارت به صراحت دال بر عدم قبول باشد. اگر عبارت فقط دال بر عدم قبول يك جزء از برات باشد، بقيه وجه برات قبول شده محسوب است.چنانچه برات گير بدون تحرير هيچ عبارتي برات را امضاء كند برات قبول شده محسوب مي شود.

ماده 712- ممكن است قبول منحصر به ي ك قسمت از وجه برات باشد . در اينصورت دارنده برات مي تواند فقط براي بقيه واخواست كند.

ماده 713- اگر قبول برات مشروط به شرط نوشته شود، برات نكول شده محسوب مي شود. با اين حال، قبول كننده به شرط در حدود شرطي كه نوشته مسؤول پرداخت وجه برات است.

ماده 714 – قبول كننده حق نكول ندارد و ملزم است وجه آن را در وعده تأديه كند.

ماده 715 – نكول برات به وسيله اظهارنامه اي كه مطابق اي ن قانون و تا پيش از سررسيد آن به طور رسمي تنظيم مي شود محقق مي گردد. اظهارنامه مذكور واخواست نامه نكول ناميده مي شود.

ماده 716 – پس از واخواست نكول هر يك از ظهرنويسان، برات دهنده و ضامنان آنها به تقاضاي دارنده برات بايد تأديه وجه در سررسيد را تضمين كنند و در غيراين صورت وجه برات را با رعايت تخفيفات مقتضي نسبت به مدت به انضمام هزينه هاي واخواست و متفرعات طلب، اگر باشد، به فوريت تأديه نمايند. هر يك از اشخاص مذكور م ي تواند با تصريح در متن سند، خود را از مسؤوليت مقرر در اين ماده معاف كند.

فصل سوم- در قبول شخص ثالث

ماده 717 – هرگاه براتي نكول شود و واخواست به عمل آيد، در صورت موافقت دارنده برات، هر شخص ثالثي مي تواند آن را به نام يكي از ظهرنويسان ي ا برات دهنده يا ضامن يا ضامنان آنها قبول كند. قبول شخص ثالث بايد بر روي برات قيد شود و به امضاي او برسد.

ماده 718 – پس از قبول شخص ثالث تا زماني كه وجه برات تأديه نشود ، كليه حقوقي كه براي دارنده برات از نكول آن در مقابل مسؤولان سند حاصل مي شود در مقابل ايادي ماقبل شخصي كه برات به نام او قبول شده است، محفوظ است.

فصل چهارم – ظهرنويسي

ماده 719 – ظهرنويسي با درج هويت و امضاي ظهرنويس و هويت شخصي كه برات به نام او ظهرنويسي مي شود محقق مي شود. ممكن است تار يخ ظهرنويس ي و نشاني ظهرنويس نيز در برات درج گردد.

ماده 720- چنانچه امضاء با شرايط مقرر در ماده ( 719 ) اين قانون در ظهر سند صورت گيرد ظهرنويسي محسوب است، مگر اينكه امضاء كننده عبارت صر يحي دال بر ضمانت بودن آن درج كرده باشد.

ماده 721 – ظهرنويسي سبب انتقال برات است، مگر اينكه ظهرنو يس عبارت صريحي حاكي از وكالت در وصول يا ظهرنويسي به عنوان وثيقه را در سند قيد كند.

ماده 722 – هرگاه ظهرنويس ي به عنوان وكالت در وصول باشد، انتقال واقع نمي شود، لكن وكيل حق وصول وجه برات، ظهرنو يس ي مجدد آن به عنوان وكالت و درصورت اقتضاء واخواست و اقامه دعوي براي وصول وجه سند را دارد، مگر اينكه خلاف آن در برات تصريح شده باشد. مسؤولان برات در مقابل وكيل در وصول فقط مي توانند به ايراداتي استناد كنند كه در مقابل ظهرنويس مذكور قابل طرح باشد. وكيل در وصول برات مي تواند پس از فوت يا حجر ظهرنويس، حسب مورد، به وصول وجه برات ي ا انجام واخواست يا اقامه دعوي اقدام كند، مگر اينكه خلاف آن در برات تصريح شود كه در اين صورت بايد به فوريت برات را به قائم مقام متوفي يا محجور تسليم كند.

فقط قابل » ي ا « غيرقابل انتقال » ماده 723 – هرگاه انتقال برات با درج عباراتي مانند

به صراحت منع شود، در صورتي كه مشروط عليه سند را به « پرداخت در وجه شخص معين

عنوان انتقال ظهرنويسي كند، شخصي كه انتقال را منع كرد هاست مي تواند در مقابل منتقل اليه

و ايادي مابعد وي به ايرادات ناشي از رابطه مبنائي خود با مشروط عليه استناد كند.

ماده 724 – هرگاه برات به عنوان وثيقه ظهرنويسي شود، شخصي كه برات به نفع او ظهرنويسي شده است تمام حقوق دارنده سند را دارد، لكن نم يتواند سند را به عنوان انتقال ظهرنويسي كند. در صورت ظهرنويسي مجدد به عنوان انتقال، دارندگان بعد ي در حكم وكيل ظهرنويس در وصول محسوب مي شوند.

ماده 725 – اگر ظهرنويسي معلق يا مشروط به شر طي شو د، آن شرط در برابر اشخاص ثالث قابل استناد نيست.

ماده 726 – ظهرنويسيِ جزئي از مبلغ برات، باطل است.

ماده 727 – چنانچه ظهرنويس در ظهرنويسي تاريخ مقدمي را قيد كند، به حبس تعزيري درجه شش محكوم مي شود.

فصل پنجم – ضمانت

ماده 728 – پرداخت مبلغ برات مي تواند از طرف هريك از مسؤولان برات ضمانت شود.

ماده 729 – ضمانت با درج هويت و امضاء ضامن و تع يين هويت مضمو ن عنه محقق مي شود. جز در مورد امضاي برات دهنده و برات گير، صرف درج امضاء روي برات ضمانت محسوب مي شود، مگر اينكه عبارت صريحي دال بر ظهرنويسي بودن آن درج شده باشد. در صورت عدم تعيين مضمو ن عنه در برات، ضمانت از طرف برات گير محسوب مي شود، مگر اينكه برات قبول نشده باشد كه در اين صورت ضمانت از طرف برات دهنده محسوب است.

فصل ششم – مسؤوليت

ماده 730- برات دهنده، قبول كننده برات، ظهرنويسان و شخصي كه پرداخت مبلغ برات را از طرف هريك از اشخاص مذكور ضمانت مي كند در مقابل دارنده برات مسؤوليت دارند. دارنده برات در صورت عدم تأديه و عندالاقتضاء پس از انجام واخواست مي تواند براي وصول كل وجه سند به هر كدام از آنها براي وصول تمام يا بخشي از وجه سند رجوع كند. اقامه دعوي عليه برخي از مسؤولان برات موجب اسقاط حق رجوع به ساير مسؤولان نيست. اقامه كننده دعوي ملزم نيست ترتيب ظهرنويسي را از حيث تاريخ رعايت كند.

ماده 731 – هر يك از ظهرنويسان كه به موجب اين قانون وجه برات را بپردازد ، در مقابل هر يك از ظهرنويسان ماقبل خود، برات دهنده، قبول كننده و ضامنان آنان، كليه حقوق ناشي از برات را دارد. با اين حال، پرداخت كننده نمي تواند برات را به عنوان انتقال يا وثيقه ظهرنويسي كند.

ماده 732 – ضامن در حدود مسؤوليت مضمون عنه مسؤول است. مسؤوليت ضامن جز درمورد ايرادات مربوط به شرايط شكلي برات و بطلان ضمانت همواره اعتبار دارد.

ماده 733 – هر يك از ضامنان كه به موجب اين قانون وجه برات را بپردازد، از كليه حقوق ناشي از برات در مقابل مضمو ن عنه و ني ز اشخاص ي كه مضمون عنه در صورت پرداخت حق رجوع به آنها را دارد برخوردار است، لكن نمي تواند برات را به عنوان انتقال يا وثيقه ظهر نويسي كند.

ماده 734 – هرگاه برات دهنده به موجب اين قانون وجه برات را بپردازد از كليه حقوق ناشي از برات در مقابل قبول كننده برات و ضامنان او برخوردار است، لكن نمي تواند برات را به عنوان انتقال يا وثيقه ظهر نويسي كند.

ماده 735 – هي چيك از مسؤولان برات در برابر شخصي كه حق رجوع به او را دارد نمي تواند جز به ايرادات مربوط به شرايط شكلي و بطلان تعهد براتي به ايراد ديگري استناد كند.

ماده 736 – هركدام از ظهرنويسان مي توانند با تصريح به عدم مسؤو ليت در متن سند، خود را از مسؤوليت مقرر در ماده (730) اين قانون معاف كنند.

ماده 737 – هر يك از مسؤولان تأديه برات مي تواند پرداخت را به تسل يم برات و صورتحساب مخارج قانوني و متفرعاتي كه بايد بپردازد موكول كند. برات دهنده اي كه برات او قبول مي شود، ظهرنويسان و ضامنان آنها مي توانند پرداخت وجه برات را علاوه بر موارد مذكور به تسليم واخواست نامه نيز موكول كنند.

ماده 738 – هرگاه چند شخص از مسؤولان برات ورشكسته شوند، دارنده برات مي تواند در هر يك از هيأت هاي بستانكاران يا در تمام آنها براي وصول تمام طلب خود شامل وجه برات، متفرعات و مخارج قانوني داخل شود تا طلب خود را به طور كامل وصول كند. مدير تصفيه هي چيك از ورشكستگان نمي تواند بر اي وجه ي كه به دارنده مذكور پرداخت مي شود به مدير تصفيه ورشكسته د يگر ي كه دارنده بابت آن سند در هيأت بستانكاران وي وارد شده است رجوع كند، مگر اينكه مجموع مبالغ ي كه از اموال همه ورشكستگان به دارنده تخصيص م ييابد بيش از ميزان طلب او باشد. در اين صورت مبالغ تخصيص يافته مازاد به ترتيب، جزء دارايي آخرين شخصي محسوب مي گردد كه بابت اين سند به ورشكسته مذكور حق رجوع دارد.

فصل هفتم – پرداخت

ماده 739 – برات با نوع پولي كه در آن معين شده است پرداخت مي شود.

ماده 740 – هريك از مسؤولان برات كه وجه آن را به دارنده بپردازد بر يءالذمه محسوب مي شود. چنانچه پرداخت در زماني صورت گرفته باشد كه دارنده حق رجوع به مسؤول مذكور را ندارد يا وجه برات به موجب ر أي دادگاه نزد او تو قيف شده باشد، پرداخت كننده در مقابل شخصي كه نسبت به وجه برات حقي دارد مسؤول است.

ماده 741 – اگر مبلغي از وجه برات پرداخت شود مسؤولان برات به همان ميزان بريءالذمه مي شوند و دارنده فقط مي تواند نسبت به بقيه واخواست كند . در صور تي كه دارنده از قبول بخشي از مبلغ برات امتناع كند نمي تواند براي آن بخش به برات دهنده اي كه برات او قبول شده است، ظهرنويسان و ضامنان آنها رجوع كند.

ماده 742 – اگر دارنده برات به شخصي كه قبولي نوشته مهلتي براي پرداخت بدهد به ظهرنويسان ماقبل خود و برات دهنده اي كه به مهلت مذكور رضايت نداده اند و ضامنان آنها حق رجوع ندارد.

ماده 743 – دادگاه رسيدگي كننده به دعواي مطالبه وجه برات نم ي تواند بدون

رضايت دارنده برات براي تأديه وجه برات مهلتي بدهد و يا پرداخت آن را تقسيط كند. اين ماده مانع رسيدگي به دعواي اعسار غيرتاجر نيست.

فصل هشتم – مفقود شدن برات

ماده 744 – در صورت مفقودشدن يا سرقت برات، دارنده آن مي تواند به موجب اظهار نامه رسمي به هر ي ك از مسؤولا ن سند دستور عدم پرداخت و در صور تي كه برات قبول نشده باشد به براتگير دستور عدم قبول دهد، مشروط بر اينكه حداكثر ظرف يك هفته در مرجع قضائي محل پرداخت وجه سند، طرح شكا يت كند و رس يد آن را به هريك از دستورگيرندگان ارائه كند. اين اظهارنامه علاوه بر موارد مذكور در ماده ( 703 ) اين قانون بايد متضمن بيان نحوه تحصيل سند و چگونگي فقدان آن باشد. در صورت تقاضاي دارنده، هر يك از مسؤولان سند بايد وي را براي ابلاغ دستور ع دم پرداخت به مسؤول ماقبل خود راهنمايي كند تا به برات گير برسد. هريك از مسؤولان سند در صورت امتناع از راهنمايي دارنده، مسؤول تأديه وجه برات و خساراتي است كه بر صاحب برات مفقود وارد شده است. حكم اين ماده در مواردي نيز كه برات از طريق كلاهبرداري، خيانت در امانت و يا جرائم ديگر تحصيل شده باشد مجري است.

ماده 745- تا زماني كه سررسيد برات مفقود فرا نرسيده باشد، دارنده م ي تواند با اثبات اينكه برات مفقود، متعلق به او بوده است و با دادن تضمين مناسب به موجب حكم دادگاه از صادركننده، نسخه جايگزين مطالبه كند. صادركننده سند جايگزين بايد بر روي آن عبارت «نسخه جايگزين» را درج کند.

ماده 746- دارنده برات مفقود بر اي تحص يل نسخه جا يگزين م ي تواند به ظهرنويسي كه به فوريت قبل از او بوده است رجوع كند. هر ي ك از ظهرنويسان نيز ملزم است صاحب برات را براي مراجعه به ظهرنويس ماقبل خود راهنمايي كند تا به برات دهنده برسد. مخارج اين اقدامات بر عهده صاحب برات مفقود است. ظهرنويس در صورت امتناع از راهنمايي دارنده، مسؤول تأديه وجه برات و خساراتي است كه به صاحب برات مفقود وارد شده است.

ماده 747- در صورتي كه سررسيد برات مفقودشده فرا رسيده باشد، دارنده فقط مي تواند با اثبات اينكه برات مفقود متعلق به او است و با دادن تضمين مناسب تأديه وجه برات را به موجب حكم دادگاه از برات گير مطالبه كند. در صورتي كه به هر علت وصول وجه برات از برات گير ممكن نشود، دارنده برات مي تواند با رعايت مفاد اين ماده وجه سند را از ساير مسؤولان سند مطالبه كند. چنانچه مسؤول مذكور بخواهد به اي ادي ماقبل خود رجوع كند، شخص مرجوع اليه مي تواند تأديه وجه را به اعطاء تضم يناتي موكول كند كه شخص مراجعه كننده به موجب حكم دادگاه دريافت كرده است. در صورتي كه دارنده برات مفقود به يكي از مسؤولان سند دستور عدم پرداخت ندهد و آن مسؤول به موجب اين قانون وجه سند را پس از ارائه سند بپردازد بري ءالذمه مي شود و كليه حقوق ناش ي از سند را به دست مي آورد و مي تواند به ساير مسؤولان ما قبل خود رجوع كند، حتي اگر به آنها دستور عدم پرداخت داده شده باشد.

ماده 748 – مسؤولان سند ملزم به ارائه اطلاعات و مداركي مي باشند كه درمورد مالكيت شخص مدعي فقدان سند در اختيار دارند ، و درصورت عدم ارائه اطلاعات و مدارك مذكور، ضامن خسارت واردشده مي باشند.

ماده 749 – در صورتي كه برات به وعده از رؤيت باشد و پيش از رؤيت مفقود گردد، سررسيد آن از تاريخ ابلاغ اظهارنامه در مور د درخواست قبول برات مفقود به برات گير محاسبه مي شود.

ماده 750 – اگر دارنده اي كه برات او مفقود شده است تضمين موضوع مواد (745) يا (747) اين قانون را تسليم نكند با اثبات اينكه برات مفقود متعلق به او بوده است و بدون دادن تضمين مي تواند تأديه وجه برات را سه سال پس از سررسيد آن به موجب حكم دادگاه از قبول كننده يا برات دهنده اي كه برات او قبول نشده است مطالبه كند. در هر حال دارنده مذكور مي تواند از دادگاه تقاضا كند كه مديون، وجه سند را در صورتي كه حال باشد به فوريت و در صورت مؤجل بودن، پس از انقضاي اجل به صندوق دادگستري بسپارد. در اين صورت پرداخت وجه به خواهان منوط به سپردن وثيقه يا گذشتن سه سال از تاريخ سررسيد سند است.

ماده 751 – هرگاه پس از گذشت سه سال از تار يخ سررسيد برات درمورد آن به طور رسمي مطالبه يا اقامه دعوي نشود دارنده نمي تواند از حيث تعهد براتي به مسؤولان سند رجوع كند. پس از گذشت مهلت مذكور از تضمين موضوع مواد (745) يا (747) اين قانون به درخواست تضمين دهنده رفع اثر مي شود.

ماده 752 – اگر قبل از ابطال سند به موجب ماده (751) اين قانون سند ابراز شود، متعهد سند بايد ارائه كننده سند را به دادگاهي كه دستور عدم پرداخت داده است دلالت كند.

در صورتي كه ارائه كننده سند به دادگاه مراجعه كند، دادگاه به مدعي فقدان سند يا تحصيل آن از طريق جرم اخطار مي كند كه دعوي يا شكايت خود را عليه ارائه كننده سند تعقيب و گواهي آن را ظرف ده روز ارائه كند. در غير اين صورت دعواي او رد مي شود.

ماده 753- هرگاه دعواي شخصي كه به موجب ماده( 744 ) اين قانون دستور عدم پرداخت داده است رد شود يا شكايت او به قرار منع تعقيب يا حكم برائت منته ي شود،

هريك از متعهدان سند مكلف به پرداخت وجه آن است و شخصي كه دستور عدم پرداخت داده است مكلف به جبران خسارات وارد شده به دارنده است و در صورت علم به بلاوجه بودن دستور عدم پرداخت به حبس تعزيري درجه هفت و يا جز اي نق دي معادل نصف مبلغ مندرج در سند محكوم مي شود.

ماده 754 – در صورت دستور دادگاه به عدم پرداخت اگر ابراز كننده سند به تشخيص دادگاه تضمين كافي به متعهد آن بدهد او بايد وجه سند را به ابراز كننده بپردازد مشروط بر اينكه ازقبل وجه سند به موجب سند ي ا حكم دادگاه به دارنده پرداخت نشده باشد. هرگاه دعواي شخصي كه به موجب ماده( 744 ) اين قانون دستور عدم پرداخت داده است رد شود يا شكايت او به قرار منع تعقيب يا حكم برائت منته ي شود از تضمين مذكور رفع اثر مي شود.

ماده 755 – مبدأ محاسبه خسارت تأخير تأديه دارنده سند مفقود زمان ارائه تضمين به صادركننده است.

فصل نهم- تأديه وجه برات به وسيله شخص ثالث

ماده 756 – هر شخص ثالثي مي تواند وجه برات را پرداخت كند . پرداخت وجه به وسيله شخص ثالث بايد در برات قيد شود و به امضاي دارنده سند برسد. اصل برات و واخواست نامه، در صورت انجام واخواست، بايد به شخصي كه وجه برات را پرداخته است تسليم شود.

ماده 757- شخص ثالثي كه وجه برات را پرداخته در مقابل مسؤولان سند ، كليه حقوق و تكا ليف ناش ي از برات را دارد، مشروط بر اينكه در زمان پرداخت ، دارنده حق رجوع به مسؤولان برات را داشت هباشد؛ با اين حال، پرداخ تكننده مذكور نمي تواند برات را به عنوان انتقال يا وثيقه ظهرنويسي كند.

ماده 758 – دارنده اي كه پرداخت به وسيل ه شخص ثالث را رد مي كند ديگر حق رجوع به برات دهنده اي كه برات او قبول شده است، ظهرنويسان و ضامنان آنها را ندارد.

فصل دهم – حقوق و وظايف دارنده برات

ماده 759 – دارنده برات به رؤيت يا به وعده از رؤيت بايد حسب مورد پرداخت يا قبول آن را ظرف يك سال از تاريخ صدور برات مطالبه كند در غير اين صورت حق رجوع به برات دهنده اي كه وجه برات را به براتگير رسانده است ظهرنويسان و ضامنان آنان را ندارد.

ماده 760- اگر در برات براي تقاضاي قبولي يا پرداخت، مدتي بيشتر يا كمتر از مدت مذكور در ماده (759) اين قانون مقرر شود دارنده برات بايد در همان مدت، قبولي ي ا پرداخت برات را تقاضا كند در غير اين صورت حق رجوع به برات دهنده اي كه وجه برات را به براتگير رسانده است، ظهرنويسان و ضامنان آنان ندارد.

ماده 761- اگر ظهرنويس براي تقاضاي قبولي مدتي معين كند دارنده برات بايد در مدت مذكور تقاضاي قبولي نمايد و اگر پس از مدت مذكور مراجعه كند، حق رجوع به آن ظهرنويس و ضامن او را ندارد.

ماده 762- دارنده برات بايد در روز وعده وجه برات را مطالبه كند.

ماده 763- امتناع از تأديه وجه برات به وسيله اظهارنامه اي كه ظرف ده روز از تاريخ سررسيد، مطابق اين قانون به طور رسمي تنظيم مي شود محقق مي گردد. اظهار نامه مذكور واخواست نامه عدم تأديه ناميده مي شود.

ماده 764 – فوت و ورشكستگي برات گير، دارنده را از واخواست نكول و عدم تأديه بي نياز مي كند.

ماده 765 – در صورتي كه به علت بروز حادثه خارجي غير قابل پيش بيني و غيرقابل دفع، ارائه برات براي قبولي يا پرداخت يا واخواست عدم تأديه ميسر نشود، مهلت هاي مذكور در مواد قبل به ميزان مدت زمان حادثه مذكور افزايش مييابد. دارنده بايد به فوريت پس از برطرف شدن حادثه به ارائه برات براي قبول يا پرداخت و در صورت لزوم، واخواست عدم تأديه اقدام كند.

ماده 766- دارنده براتي كه به علت عدم تأديه واخواست مي شود بايد ظرف ده روز از تاريخ واخواست، عدم تأديه را به وسيله اظهارنامه رسم ي به ظهرنو يس ماقبل خود و ضامن او اطلاع دهد. در صورتي كه نشاني ظهرنويس مذكور و يا ضامن او بر اي دارنده مشخص نباشد مراتب بايد در يك روزنامه كثير الانتشار آگهي شود.

ماده 767 – ظهرنويس مذكور در ماده (766) اين قانون بايد، حسب مورد، ظرف ده روز از تاريخ ابلاغ اظهارنامه يا اطلاع از مفاد آگهي، مراتب را به وسيله اظهارنامه رسمي به ظهرنويس سابق خود و ضامن او اطلاع دهد. در صورتي كه نشاني ظهرنو يس سابق و يا ضامن او براي ظهرنويس مذكور مشخص نباشد مراتب بايد در يك روزنامه كثير الانتشار آگهي شود.

ماده 768- در صورت عدم انجام تكليف مندرج در مواد (766) و (767) اين قانون، دارنده برات و هريك از ظهرنويسان مسؤول خساراتي است كه در نتيجه عدم اطلاع به ايادي ماقبل وارد شده است.

ماده 769- در مورد براتهايي كه بايد در ايران تأديه شوند دعوا عليه برات دهنده، ظهرنويسان و يا ضامنان آنها بايد ظرف سه ماه از تاريخ واخواست اقامه شود.

ماده 770- در مورد براتهايي كه بايد در خارج از كشور تأديه شوند دعو ا عليه برات دهنده و يا ظهرنويسان بايد ظرف شش ماه از تاريخ واخواست اقامه شود.

ماده 771 – اگر هريك از ظهرنويسان يا ضامنان آنها بخواهد از حقي كه به موجب مقررات اين قانون به آنها داده شده استفاده كنند بايد در مواعدي كه به موجب مواد (769) و (770) اين قانون مقرر است اقامه دعوي كنند. درمورد اشخاص مذكور موعد از فرداي ابلاغ دادخواست محاسبه مي شود و اگر وجه برات را بدون اينكه عليه آنها اقامه دعوي شده باشد تأديه نمايند از فرداي روز تأديه محاسبه مي گردد.

ماده 772- پس از انقضاي مواعد مقرر در مواد (769)، (770) و (771) این قانون، دعواي دارنده برات عليه ظهرنويسان، برات دهنده اي كه برات او قبول شده است و ضامنان آنها و همچنين دعواي هريك از ظهرنويسان عليه ايادي سابق خود، برات دهنده اي كه برات او قبول شده است و ضامنان آنها در دادگاه مسموع نيست.

ماده 773- دادگاه بايد به صرف تقاضاي دارنده ، معادل وجه برات را از اموال شخصي كه دارنده به موجب مقررات اين قانون حق رجوع به او را دارد به عنوان تأمين، توقيف كند.

تبصره – در اجراي قرارهاي تأمين خواسته و احكام مربوط به اسناد تجارتي، مرجع قضائي بايد به درخواست دارنده سند تجارتي به فوريت به بانك مركزي دستور دهد كه فهرست كليه حسابهاي هريك از مسؤولان سند در بانكها و مؤسسات ما لي و اعتبار ي را، فارغ از نوع آن، براي توقيف به مرجع مذكور تسل يم كند . همچن ين مرجع قضائي بايد به درخواست دارنده سند تجارتي به فوريت به مراجع ذي ربط از قبيل ثبت محل و شهرداري دستور دهد كه بر اساس نشاني كامل ملك يا نام مالك پلاك ثبتي ملكي را كه احتمال تعلق آن به هر يك از مسؤولان سند وجود دارد براي توقيف به مرجع مذكوراعلام كند. مفاد اين ماده در مورد اجراي قرارهاي تأمين خواسته و احكام مربوط به همه مطالبات مجري است.

ماده 774 – هر يك از برات دهنده، ظهرنويسان يا ضامنان آنها مي توانند با درج در برات، دارنده برات را از انجام واخواست نكول و يا عدم تأديه و يا اقامه دعوي ظرف مهلت مقرر معاف كنند. آثار اين شرط فقط در مورد شرط كننده جاري است. اگر علي رغم تحرير شرط مذكور دارنده برات واخواست يا اقامه دعوي كند، بابت هزينه واخواست يا هزينه هاي دادرسي حق رجوع به شرط كننده را ندارد. اين شرط دارنده را از وظيفه ارائه برات ظرف مهلت مقرر يا ارسال اظهارنامه موضوع ماده ( 766 ) اين قانون معاف نمي كند.

فصل يازدهم – واخواست

ماده 775 – واخواست در موارد زير انجام م يشود:

1 – نكول

2 – عدم تأديه

ماده 776 – واخواس تنامه به اشخاص زير ابلاغ م يشود:

1 – برات گير

2 – اشخاص تعيين شده در برات براي تأديه وجه درصورت اقتضاء

3 – شخص ثالث قبول كننده برات

4 – برات دهنده

ماده 777 – اظهار نامه اي كه براي انجام واخواست تنظيم مي شود باید متضمن

و امر به تأديه وجه برات باشد و رونوشت يا تصوير كامل برات با كليه « واخواست نامه » واژه

محتو يات آن اعم از قبولي و ظهرنويسي و ساير موارد به اظهارنامه ضميمه شود.

ماده 778 – هيچ نوشته اي نمي تواند از طرف دارنده برات جايگزين واخواست نامه شود مگر اينكه به موجب اين قانون تعيين گردد.

ماده 779 – واخواست نامه طبق قانون آيين دادرسي مدني ابلاغ مي شود.

فصل دوازهم – قوانين خارجي

ماده 780- در مورد براتهايي كه در خارج ايران صادر مي شود شرايط اساسي برات تابع قانون كشور محل صدور است.

هر قسمت از ساير تعهدات براتي شامل تعهدات ناشي از صدور، قبول، ظهرنويسي و ضمانت نيز كه در خارج از كشور ب هوجود مي آيد تابع قانون كشوري است كه تعهد در آنجا به وجود آمده است.

اگر شرايط شكلي برات يا تعهدات براتي مطابق قانون ايران صحيح باشد اشخاصي كه در ايران تعهد براتي كرده اند حق استناد به اين را ندارند كه شرايط شكلي برات يا تعهد براتي مطابق با قانون حاكم خارجي نيست.

ماده 781 – واخواست و به طور كلي هر اقدامي كه براي حفظ حقوق ناشي از برات و استفاده از آن در كشور خارجي بايد به عمل آيد تابع قانون كشوري است كه اقدام مذكور بايد در آنجا انجام شود.