ابطال لزوم ثبت ایثارگران به عنوان بیکار در سامانه سجایا برای استفاده از سهمیه استخدامی ایثارگری

ابطال عبارت «وضعیت شغلی آنان در سامانه سجایا بیکار ثبت شده باشد» از بند ۴ بخش چهارم امتیازات و سهمیه‌های قانونی قسمت «ب» سهمیه ایثارگران از دفترچه راهنمای ثبت‌نام پنجمین آزمون استخدامی دستگاههای اجرایی در تیرماه ۱۳۹۷ (دادنامه شماره ۲۹۷۶ مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۶ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۱۱/۱۶

شماره دادنامه: ۲۹۷۶

شماره پرونده: ۹۹۰۳۱۵۸

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سید مرتضی منصوری

موضوع شکایت و خواسته: ابطال عبارت «وضعیت شغلی آنان در سامانه سجایا بیکار ثبت شده باشد» از بند ۴ بخش چهارم امتیازات و سهمیه‌های قانونی قسمت (ب) سهمیه ایثارگران از دفترچه راهنمای ثبت‌نام پنجمین آزمون استخدامی دستگاه‌های اجرایی کشور در تیر ماه سال ۱۳۹۷

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال عبارت «وضعیت شغلی آنان در سامانه سجایا بیکار ثبت شده باشد» از بند ۴ بخش چهارم امتیازات و سهمیه‌های قانونی قسمت (ب) سهمیه ایثارگران از دفترچه راهنمای ثبت‌نام پنجمین آزمون استخدامی دستگاه‌های اجرایی کشور در تیر ماه سال ۱۳۹۷را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

” به استحضار می‌رساند با توجه به ماده ۲۱ قانون جامع خدمات‌رسانی به‌ایثارگران مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۴، ۲۵درصد سهمیه استخدامی را به خانواده‌های شاهد، جانبازان و آزادگان همسر و فرزندان شهدا و جانبازان ۲۵% و بالاتر، فرزندان و همسران آزادگان یک سال و بالای یک سال اسرات، اسرا و خواهر و برادر شاهد اختصاص داده شده است و در زمان حاکمیت قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به استناد ماده واحده اصلاح بند (و) ماده ۴۴ قانون برنامه پنجساله توسعه مصوب سال ۱۳۹۰ مقرر شده بود: «کلیه دستگاه‌ها مکلفند در چارچوب سهمیه استخدامی و جایگزینی نیروهای خروجی خود حداقل ۲۵% نیازهای استخدامی خود را از میان جانبازان و آزادگان فاقد شغل و فرزندان وهمسران شهدا و جانبازان ۲۵% و بالاتر و فرزندان و همسران آزادگان بالای یک سال اسارت، معرفی شده از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران، تأمین و به استخدام آنان از محل مجوزهای مربوط و پستهای بدون تصدی اقدام نمایند» که با پایان یافتن مدت برنامه پنجم توسعه در پایان سال ۱۳۹۵ قید فاقد شغل و معرفی شده از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز ملغی اثر گردیده است. اما در دفترچه راهنمای ثبت‌نام پنجمین آزمون استخدامی دستگاه‌های اجرایی کشور تیر ماه سال ۱۳۹۷ در سایت سازمان سنجش کشور در بخش چهارم امتیازات و سهمیه‌های قانونی/ ب) سهمیه ایثارگران/ بند۴: شرط استفاده مشمولین سهمیه استخدامی ۲۵ درصد ایثارگران بیکار بودن شخص در سامانه سجایا ذکر گردیده است:

درخواست ابطال عبارت مذکور با توجه به موارد زیر رادارم: ۱ـ بند ۴ با قاعده لاضرر و لاضرار می‌باشد. ۲ـ تجاوز و سوء استفاده از اختیارات. ۳ـ محدود کردن دامنه مشمولین سهیمه ۲۵ درصد به بیکاران بدون مجوز قانونی و محرومیت بخشی از ایثارگران شاغل از امتیازات قانونی. ۴ـ تصویب خارج از اختیارات مرجع تصویب‌کننده.

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

«صفحه۵ دفترچه راهنمای ثبت‌نام پنجمین آزمون استخدامی اجرایی کشور تیرماه ۱۳۹۷»

۴ـ مشمولین سهمیه استخدامی ۲۵ درصد ایثارگران برای ثبت‌نام و بهره‌مندی از این سهمیه الزاماً بایستی وضعیت شغلی آنان در سامانه سجایا (سیستم جامع اطلاعات یکپارچه ایثارگران) بیکار ثبت شده باشد. بنابراین به تمامی ایثارگران خواهان بهره‌مندی از سهمیه استخدامی مذکور توصیه و تأکید می‌شود برای حصول اطمینان از امکان بهره‌مندی خـود از طریق سایت ایثار و یا بنیاد شهیـد و امـور ایثارگران محل پرونده خود نسبت به مشخص شدن وضعیت شغلی خود و در صورت لزوم اصلاح آن اقدام نمایند.

تذکر: چنانچه مشمولین سهمیه ۲۵ درصد ایثارگران، وفق ضوابط جاری بنیاد شهید و امور ایثارگران، در اولویت یا شمول سهمیه مذکور قرار نگیرند، صرفاً از معافیت شرط حداقل معدل و حداکثر سن بهره‌مند خواهند گردید و مجاز به انتخاب شغل محل‌های مشخص شده برای سهمیه ایثارگران نمی‌باشند و در صورت انتخاب شغل محلهای موصوف توسط داوطلبان یاد شده انتخاب آنها کان لم یکن تلقی شده و داوطلب هیچ‌گونه اعتراضی نخواهد داشت.”

درپاسخ به شکایت مذکور، رئیس امور حقوقی و مجلس سازمان اداری و استخدامی کشور به موجب لایحه شماره ۱۴۶۱۶ ـ ۱۴۰۰/۳/۲۴ توضیح داده است که:

” به استناد بند (ژ) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه، مسئولیت رسیدگی و ارائه خدمات مطابق قوانین و مقررات به کلیه جـانبازان، آزادگان و خـانواده معظم شهدا که در بنیـاد شهیـد و امور ایثارگران دارای پرونده‌ایثارگری می‌باشند به عهده بنیاد مذکور بوده و مسئول رسیدگی و ارائه خدمات رزمندگان هشت سال دفاع مقدس با معرفی و تأیید واحد یا مرکز امور ایثاگران نیروهای مسلح با سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران (سانا) می‌باشد. همچنین بر اساس بند ۹/۸ سند راهبردی خدمات‌رسانی به رزمندگان مراجع تأیید مدت حضور داوطلبان در جبهه‌ها عبارتند از: ۱ـ معاونت نیروی انسانی هر یک از رده‌های نیروهای مسلح در مورد رزمندگان متبوع خود ۲ـ معاونت نیروی انسانی سازمان بسیج مستضعفان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مورد بسیجیان و نیروهای مردمی اعم از مستخدمین دولت و صاحبان مشاغل و صنوف آزاد و افراد فاقد شغل ۳ـ معاونت توسعه و منابع انسانی وزارت جهاد کشاورزی در مورد جهادگران.

لذا با توجه به هماهنگی‌های به عمل آمده با بنیاد شهید و امور ایثارگران، سهمیه استخدامی ایثارگران موضوع ماده ۲۱ قانون جامع خدمات‌رسانی به‌ایثارگران و اصلاحیه آن، در آگهی‌های استخدامی درج و مشمولین مورد تأیید این قانون در فضای رقابتی با یکدیگر شرایط استخدام خود را در دستگاه‌های اجرایی فراهم می‌نمایند. بدیهی است اعلام افراد به عنوان ایثارگران موضوع این بند برای بهره‌مندی از امتیازات استخدامی، توسط بنیاد مذکور صورت می‌پذیرد که شرایط اعلامی در دفترچه نیز بر اساس اعلام آن بنیاد درج گردیده است. بر اساس دادنامه شماره ۸۸۱ ـ ۱۳۹۸/۵/۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که در مقام ابطال بخشنامه شماره ۳۰/۶۰۵۲ ـ ۳۰۹/۳ مورخ ۱۳۹۵/۲/۱۱ معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان مبنی بر تلقی اشتغال به تحصیل به عنوان ملاک بیکار نبودن در سامانه سجایا صادر شده است. به صراحت بر اینکه «شرط غیرشاغل بودن لازمه برخورداری از سهمیه ایثارگران می‌باشد» تصرح شده است. تقاضای رد شکایت را دارد. “

مدیرکل امور حقوقی و معاضدت قضایی بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز در پاسخ به شکایت مذکور، به موجب لایحه شماره ۵۴۰۷/۰۰/۳۱۸۱۹ـ ۱۴۰۰/۲/۴ توضیح داده است که:

” اولاً: ابطال بند ۴ صفحه ۵ دفترچه راهنمای ثبت‌نام آزمون استخدامی تیر ماه سال ۱۳۹۷ دستگاه‌های اجرایی کشور، صرف نظر از سپری شدن زمان و مهلت انجام امور اداری و استخدامی آن که می‌تواند از مصادیق بندهای (ب)، (ت)، (ج) ماده ۵۳ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری باشد، هیچ‌گونه ارتباطی با بنیاد شهید و امور ایثارگران نداشته بنابراین به استناد بند (پ) ماده مذکور و عدم توجه شکایات به این نهاد رد دادخواست به طرفیت بنیاد مورد استدعاست. ثانیاً: حسب اقرار صریح شاکی در ستون مشخصات و در قسمت مربوط به شغل همچنین حکم کارگزینی دادخواستهای تقدیمی وی به شعب بدوی و تجدیدنظر دیوان، نامبرده کارمند رسمی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور می‌باشد، بنابراین ایشان از شمول افراد بیکار در حوزه سازمان امور اداری و استخدامی کل کشور و اداره کل اشتغال بنیاد خارج می‌باشد و در حالی که تعداد کثیری از ایثارگران بیکار بوده و جهت ازدواج و تشکیل زندگی مشترک نیاز مبرم به شغل دارند، مشخص نیست که شاکی علیرغم اشتغال به صورت رسمی به چه علت خود را محق به معرفی جهت استفاده از سهمیه استخدامی می‌داند! ثالثاً: شاکی مدعی شده که در ماده ۲۱ قانون جامع خدمات‌رسانی به‌ایثارگران «قیدی مبنی بر بیکاربودن جامعه مشمول سهمیه استخدامی ایثارگران به میان نیامده» در حالی که این موضوع بدیهی و روشن و در اصطلاح اظهرمن الشمس بوده و نیاز به بیان ندارد چرا که سهمیه استخدامی مختص افراد فاقد شغل و بیکار بوده و ادعای ایشان هیچ‌گونه مبنای عقلی و منطقی ندارد. بنابراین صرف نظر از عدم ارتباط موضوع دعوا با این نهاد خواسته شاکی فاقد وجاهت قانونی بوده لذا رد دادخواست مشارالیه از آن مرجع مورد استدعاست. “

همچنین معاون وزیر و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور نیز در پاسخ به شکایت مذکور به موجب لایحه شماره ۵۲۶۹ـ ۱۴۰۰/۲/۲ توضیح داده است که:

” بدواً آزمون معترض‌عنه برگزار و نتیجه قطعی آزمون نیز اعلام و پذیرفته شدگان نهایی هم اکنون مشغول به کار شده‌اند، بنابراین موضوع خواسته و شکایت شاکی تالی فاسد خواهد داشت و موجب تضییع حقوق برخی داوطلبان می‌شود. طبق ماده ۲۲ قانون وصول بخشی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین تعهدات این سازمان در آزمونهای استخدامی و شغلی صرفاً برگزاری آزمون علمی بوده و در تدوین و وضع مقررات و شرایط و ضوابط استخدامی و امتیازات ایثارگران هیچ نقشی ندارد. موضوع خواسته وشکایت شاکی از حدود اختیارات و صلاحیت ذاتی این سازمان خارج است بند مورد اشاره شاکی در دادخواست تقدیمی به سفارش بنیاد شهید و امور ایثارگران در دفترچه راهنمای شرکت در آزمون درج شده است و این سازمان در وضع مقررات مربوط به‌ایثارگران نقشی ندارد لذا صدور قرار رد شکایت مورد تقاضاست.

” هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولا:ً براساس ماده ۲۱ قانون جامع خدمات‌‌رسانی به‌ایثارگران مصوب سال ۱۳۸۶ مقرر شده است که: «کلّیه دستگاههای موضوع ماده (۲) این قانون مکلّفند حداقل بیست و پنج درصد از نیازهای استخدامی و تأمین نیروهای مورد نیاز خود را اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی، شرکتی که وفق ضوابط و مجوزهای مربوط و جایگزینی نیروهای خروجی خود اخذ می‌‌نماید، به خانواده‌‌های شاهد، جانبازان و آزادگان، همسر و فرزندان شهدا و جانبازان بیست و پنج درصد و بالاتر، فرزندان و همسران آزادگان یک‌ سال و بالای یک‌ سال اسارت، اسرا و خواهر و برادر شاهد اختصاص دهند و پنج درصد سهمیه استخدامی را نیز به رزمندگان با سابقه حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه‌ها و همسر و فرزندان آنها و فرزندان جانبازان زیر بیست و پنج درصد و آزادگان کمتر از یک سال اسارت اختصاص دهند» و در این ماده حکمی درخصوص لزوم بیکار بودن مشمولین ماده فوق و ثبت وضعیت اشتغال آنها در سیستم سجایا جهت برخورداری از سهمیه استخدامی مقرر نشده است.

ثانیاً: براساس رأی شماره ۱۰۵۸ ـ ۱۳۹۶/۱۰/۲۶ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، عبارت «داوطبان استخدام نباید از مستخدمین رسمی، ثابت و پیمانی دستگاه‌های اجرایی باشند»، از شرایط عمومی استخدامی مندرج در دفترچه راهنمای سومین آزمون استخدامی متمرکز دستگاههای اجرایی کشور در شهریور ماه ۱۳۹۵، مغایر با اصل ۲۸ قانون اساسی تشخیص و ابطال شده است.

بنا به مراتب فوق و با توجه به اینکه در قوانین و مقررات قیدی مبنی بر لزوم بیکار بودن مشمولین ماده ۲۱ قانون جامع خدمات‌‌رسانی به‌ایثارگران و ثبت وضعیت اشتغال آنها در سیستم سجایا جهت برخورداری از سهمیه استخدامی مقرر نگردیده و با اخذ وحدت ملاک از مفاد رأی شماره ۱۰۵۸ مورخ ۱۳۹۶/۱۰/۲۶ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، عبارت «وضعیت شغلی آنان در سامانه سجایا بیکار ثبت شده باشد» از بند ۴ بخش چهارم امتیازات و سهمیه‌های قانونی قسمت «ب» سهمیه ایثارگران از دفترچه راهنمای ثبت‌نام پنجمین آزمون استخدامی دستگاههای اجرایی در تیرماه ۱۳۹۷ خارج از حدود اختیار و مغایر با قانون است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری