راهبردها و اقدامات ملي مربوط به جلوگيري از كاهش نرخ باروري و ارتقاي آن متناسب با آموزه‌هاي اسلامي و اقتضائات راهبردي كشور
مصوبه «راهبردها و اقدامات ملي مربوط به جلوگيري از كاهش نرخ باروري و ارتقاي آن متناسب با آموزه‌هاي اسلامي و اقتضائات راهبردي كشور» كه در جلسات 709، 710، 711 و 712 مورخ 22/1/91، 5/2/91، 19/2/91 و 2/3/91 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيده است، براي اجرا ابلاغ مي‌شود:
مقدمه
در چارچوب تصويب نقشه مهندسي فرهنگي و براساس تحليل وضعيت فرهنگي كشور، موضوع تحولات جمعيتي كشور بررسي و راهبرد كلان، راهبردها و اقدامات ملي مرتبط با آن، به شرح مواد ذيل به تصويب مي‌رسد.
ماده 1- راهبرد كلان
جلوگيري از كاهش نرخ باروري كل و ارتقاي آن متناسب با آموزه‌هاي اسلامي، اقتضائات راهبردي كشور، مطالعات جمعيت‌شناختي، آمايش و پايش مستمر جمعيتي
ماده 2- راهبردهای ملی
1- فرهنگ‌سازی برای دست‌یابی به جمعیت مطلوب و اصلاح بینش و نگرش مسئولان و مردم نسبت به پیامدهای منفی کاهش باروری بویژه زیر حد جانشینی؛
2- تدوین سیاست‌ها، برنامه‌ها و قوانین و مقررات حمایتی و تشویقی برای دست‌یابی به نرخ باروری مناسب، جمعیت مطلوب و لغو سیاست‌ها، برنامه‌ها و قوانین و مقررات مشوق کاهش باروری؛
3- تدوین الگوی سبک زندگی و ترویج آن به‌ویژه فعالیت‌های اجتماعی، آموزشی و اشتغال زنان متناسب با معیارهای اسلامی و هماهنگ با مصالح خانواده به منظور ایفای هر چه کامل‌تر نقش مادری و همسری؛
4- ایجاد و استقرار نظام مدیریت فرابخشي و جامع جمعیت کشور؛
5- آمایش مستمر جمعیتی کشور و تدوین سیاست‌های مهاجرتی به منظور جهت‌دهی به جابجایی‌های جمعیتی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی؛
6- اهتمام به ارتقاء کیفی جمعیت کشور از طریق متناسب ساختن نرخ باروری خانواده‌ها با شرایط و اقتضائات سلامت، معیشت و فرهنگ آنها.
ماده 3- اقدامات ملي متناسب با هر يك از راهبردهاي ملي موضوع ماده(2) به شرح ذيل مي‌باشد:
1- تهیه طرح جامع تولید و اجرای انواع برنامه‌های آموزشی، پژوهشی، اطلاع‌رسانی، نمایشی، تبلیغی و غیره در رسانه‌های جمعی بویژه صدا و سیما و شبکه‌های استانی آن با هدف گفتمان‌سازی و ترویج فواید فرزندآوری و تبیین آثار منفی کاهش نرخ باروری با رعایت شرایط و مقتضیات راهبردی.(1 و 6)
2- تبیین نظریه جمعیتی اسلام و ترویج آن توسط روحانیت برای اصلاح نگرش مسئولان و مردم نسبت به فواید باروری و افزایش نرخ آن.(1، 3 و 6)
3- تدوین و اجرای برنامه‌های ترویجی، آموزشی، پژوهشی و خدمات پزشکی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در جهت اصلاح نگرش عمومی.(1 و 2)
4- برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی در تسهیل ازدواج، کاهش سن ازدواج و استحکام خانواده.(1، 2 و 3)
5- حمایت از گسترش شبکه‌های اجتماعی و سازمان‌های مردم‌نهاد حامی کاهش سن ازدواج جوانان و استحکام خانواده.(1 و 2)
6- آمایش و برنامه‌ریزی استانی و منطقه‌اي جمعيت با در نظر گرفتن مقتضیات اساسی و راهبردی مربوط.(1 و 5)
7- اصلاح نگرش‌ها و برنامه‌های درسی در سطوح آموزش و پرورش و آموزش عالی نسبت به جمعیت مطلوب و فرزندآوری و استفاده از ظرفیت‌های آنها در این زمینه.(1، 3 و 6)
8- بازنگري كليه سیاست‌ها، برنامه‌های توسعه و قوانين و مقررات کشور با تأکید بر اصلاح قوانین و مقررات تنظیم خانواده.(2)
9- تدوین و تصویب برنامه‌های هوشمند برای ارتقاء باروری. (2 و 6)
10-تدوين و اجرای الگوها و برنامه‌هاي حضور اجتماعي مطلوب و تنوع‌بخشی به مشاغل زنان متناسب با مسئوليت‌های خانوادگي (همسری و مادری). (3)
11-ایجاد بانک‌های اطلاعاتی جامع جمعیتی ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و رصد مستمر تحولات جمعیتی در جهت اهداف و سیاست‌های جمعیتی کشور.(4)
12-سیاست‌گذاری توزیع و بازتوزیع جمعیت واعمال آن در طرح‌ها و برنامه‌های توسعه ملی و منطقه‌ای.(4 و 5)
13-بازنگری و وضع قوانین و مقررات حمایتی و تشویقی فرزندآوری به صورت پلکانی با رعایت سه معیار سن ازدواج، فاصله موالید و تعداد فرزندان ازطريق پيش‌بيني الزاماتي همچون:(2، 3 و6)
13-1- پوشش بیمه اجباری درمان رایگان مادر و کودک از ابتدای بارداری تا پایان دو سالگی کودک برای کسانی که فاقد پوشش بیمه درمانی می‌باشند.
13-2- اختصاص سبد تغذیه رایگان ماهانه به صورت بن کالا شامل؛ پروتئین، لبنیات، برنج و حبوبات به میزان یک تا دو میلیون ریال به مادران باردار و دارای فرزند زیر 2 سال حداقل برای 3 دهک درآمدی پایین و نیازمندان بر اساس ارزش ريالی سال 1390 به عنوان سال پایه.
تبصره: اقلام سبد تغذیه رایگان توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌شود.
13-3- اختصاص بسته بهداشتی ـ درمانی رایگان شامل؛ مکمل‌های غذایی، دارو، آزمایش‌های دوره‌ای و موردی و معاینه‌های ماهیانه به مادران باردار و دارای فرزند زیر 2 سال برای حداقل 3 دهک درآمدی پایین و نیازمندان.
تبصره: اقلام بسته بهداشتی درمانی رایگان توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌گردد.
13-4- پوشش کامل بیمه‌ای برای درمان ناباروری‌های اولیه و ثانویه.
13-5- افزایش مدت مرخصی استعلاجی زایمان به 9 ماه و مرخصی بدون حقوق به 21 ماه و جمعاً به مدت 30 ماه به ازای هر فرزند و در مجموع 10 سال بصورت شناور با حفظ شغل برای کلیه شاغلان بخش دولتی و غیردولتی.
تبصره: مرخصی استعلاجی و بدون حقوق قابل بازخرید نمی‌باشد و حداکثر تا 6 سالگی کودک قابل استفاده است.
13-6- اختصاص مرخصی استحقاقی 2 هفته‌ای تولد فرزند به پدر.
تبصره: این مرخصی قابل بازخرید نمی‌باشد.
13-7- اجرای کامل طرح آتیه فرزندان با مبنا قرار گرفتن ارزش ریالی سال 1389 به عنوان سال پایه.
13-8- پرداخت هدیه تولد فرزند به مادر به صورت سکه بهار آزادی طبق جدول زیر:
سن پدر يا مادر | فرزند اول | فرزند دوم | فرزند سوم | فرزند چهارم |
زير 25 سال | 5/0 سكه | يك سكه | 5/1 سكه | – |
29-25 سال | – | 5/0 سكه | 1 سكه | 5/1 سكه |
39-30 سال | – | – | 5/0 سكه | 1 سكه |
سن پدر يا مادر | فرزند اول | فرزند دوم | فرزند سوم | فرزند چهارم |
زير 25 سال | 5/0 سكه | يك سكه | 5/1 سكه | – |
29-25 سال | – | 5/0 سكه | 1 سكه | 5/1 سكه |
39-30 سال | – | – | 5/0 سكه | 1 سكه |
13-9- افزایش سنوات تحصیلی دانشجویان مادر به ازای هر فرزند تا 4 نیم‌سال و کاهش سقف واحدهای درسی در هر نیم‌سال تا سقف 8 واحد.
13-10- متناسب‌سازی نظام آموزشی کشور با ملاحظات جنسیتی و سیاست‌های جمعیتی در ساختار، محتوا و طول مدت تحصیل.
13-11- مراکز آموزش عالی موظفند در توزیع و تخصیص وام دانشجویی، وام ودیعه مسکن و همچنین تخصیص خوابگاه‌های دانشجویی، دانشجویان متأهل دارای فرزند را در اولویت قرار دهند.
13-12- دانشجویان مادر دارای فرزند زیر 3 سال می‌توانند تا 50 درصد واحدهای درسی نظری دوره تحصیلی خود را به صورت نیمه حضوری یا مجازی بگذرانند.
تبصره: دستورالعمل اجرایی مربوط توسط وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهيه و ابلاغ خواهد شد.
13-13- فراهم آوردن امکان حضور منعطف و کاهش ساعات کار موظف، ایجاد امتیازات خاص و تسهیلات لازم در طرح دورکاری و نیمه حضوری و سایر شیوه‌های مناسب اشتغال برای زنان باردار و مادران دارای فرزند زیر 5 سال.
13-14- حق عائله‌مندی در کلیه قوانین و مقررات استخدامی به دو برابر افزایش می‌یابد.
13-15- پرداخت پاداش اولاد به صورت ماهانه و به صورت پلکانی در کلیه قوانین و مقررات استخدامی کشور و به شرح جدول ذيل اعمال می‌شود:
فرزند | براي مثال طبق قانون مديريت خدمات كشوري براي سال 90 ضريب سال× عدد ثابت× رتبه فرزند در خانواده | حق اولاد |
اول | 700× 210× 1 | 147000 |
دوم | 700× 210× 2 | 294000 |
سوم | 700× 210× 3 | 441000 |
چهارم | 700× 210× 4 | 588000 |
پنجم | 700× 210× 5 | 735000 |
13-16- اعطای مشوق‌های مالیاتی به خانواده متناسب با تغییرات در بُعد خانوار ازطريق تغییر در واحد مالیاتی از فرد به خانواده.
13-17- حمایت از طراحی، ساخت و واگذاری مسکن‌های چند نسلی به خانواده‌های گسترده.
13-18- احتساب خانه‌داری به عنوان شغل و کمک به بیمه بازنشستگی زنان متأهل خانه‌دار با پرداخت بخشی از حق بیمه توسط دولت متناسب با درآمد خانواده.
13-19- مادران شاغل دارای 3 فرزند و بیشتر می‌توانند با داشتن هر میزان سابقه کار، علاوه بر میزان سنوات خود به ازای هر فرزند با یک سال افزایش سنوات بازنشسته شوند.
13-20- مادران شاغل می‌توانند با هر میزان سابقه کار با همان میزان سنوات بازنشسته شوند.
13-21- پرداخت وام قرض الحسنه «فرزند» به مبلغ یکصد میلیون ريال به خانواده‌ها برای فرزندان سوم تا پنجم با بازپرداخت 10 ساله و بدون الزام به سپرده‌گذاری توسط بانک‌های عامل برمبناي نرخ پایه سال 1391.
تبصره: این تسهیلات به خانواده‌هایی که سن مادر حداکثر 39 سال باشد، اختصاص مي‌يابد.
13-22- کاهش مدت خدمت سربازی متناسب با سن ازدواج و تعداد فرزندان و افزایش حقوق و تسهیلات آنها با رعایت ضوابط و مقررات مورد عمل ستاد کل نیروهای مسلح.
14. ارتقاء آمادگی‌های جسمی و روحی جوانان برای تربیت نسل و بارداری از طریق: (2)
14-1- درج عناوین و سرفصل‌های مربوط به آماده‌سازی دختران و پسران از نظر سلامت جسمی و روحی و روانی برای عهده‌داری مسئولیت اداره خانواده و پرورش فرزندان در متون آموزشی مقاطع مختلف تحصیلی توسط وزارت آموزش و پرورش.
14-2- افزایش اعتبارات، امکانات، ساعات درسی و فعالیت‌های ورزشی دختران و پسران در مدارس و دانشگاه‌ها
14-3- ایجاد رشته‌های تحصیلی متناسب با جايگاه و نقش خانواده و زن براساس فرهنگ اسلامي، همچون مدیریت خانه و خانواده در مقاطع مختلف توسط وزارتين آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری.
14-4- اجرای مستمر طرح غربالگری سلامت دختران و پسران در مدارس و دانشگاه‌ها.
15. ترویج زایمان طبیعی و بدون درد و مقابله هدفمند با سزارین‌های غیرضروری و سودجویانه.
16. خانواده‌های دارای 4 فرزند و بیشتر براساس نتایج آمایش جمعیتی و در دهک‌های پایین درآمدی جامعه می‌توانند حسب مورد از یکی از دو امتیاز زیر بهره‌مند شوند:
16-1- دريافت وام خرید مسکن به میزان دو برابر سقف وام‌های اعطایی بانک مسکن، با باز پرداخت 30 ساله و حداقل سود بانکی بخش مسکن.
16-2- دریافت یک قطعه زمین مسکونی به مساحت 200 – 150 مترمربع در شهرستان محل سکونت به شرط ساخت و حداقل 15 سال سکونت در آن باستثناء کلان‌شهرهای کشور.
ماده 3- به‌منظور راهبري، برنامه‌ريزي و نظارت و ارزيابي كلان جمعيتي، نهاد تخصصی مدیریت جامع جمعیت کشور ظرف مدت سه ماه توسط دولت تشکیل و با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط، نسبت به تهیه برنامه عمل با تقسیم کار ملی و دستورالعمل‌های لازم اقدام و گزارش عملکرد را هر شش ماه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌نماید.
ماده 4- درصورت لزوم، قوانين و مقررات متناظر با هر يك از اقدامات ملي، حسب مورد از سوي مجلس شوراي اسلامي و هيأت وزيران به تصويب مي‌رسد.
ماده 5- اين مصوبه در 5 ماده و 6 تبصره در جلسات 709، 710، 711 و 712 مورخ 22/1/91، 5/2/91، 19/2/91 و 2/3/91 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصويب رسيد.
