پرداخت کسور بازنشستگی سنوات ارفاقی سهم مستخدم در مشاغل سخت و زیان آور موضوع تبصره ۳ بند ۳ ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب سال ۱۳۶۷ بر عهده خود مستخدم می باشد
کلاسه پرونده: ۹۹۰۳۱۶۹
شماره دادنامه: ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۲۷۳
تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۰۵/۱۹
هیأت تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری
* شماره پــرونـــده : هـ ع؍ ۹۹۰۳۱۶۹ و ۹۹۰۳۲۶۴
* شاکی : خانم طاهره ستاری و آقای محمد عباسی
*طرف شکایت : سازمان تأمین اجتماعی
*موضوع شکایت و خواسته : ابطال بندهای ۹-۱-۲-۵ و۴-۲-۲-۵ از بخشنامه شماره ۸۹۶۴؍۹۹؍۱۰۰۰- ۱؍۱۰؍۹۹ مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سازمان تامین اجتماعی با توجه به تغییرات فصل هشتم آیین نامه استخدامی مصوب ۱؍۷؍۱۳۹۴ هیأت محترم امناء سازمان تأمین اجتماعی مقرراتی را در تبیین نحوه بازنشستگی کارکنان سازمان ابلاغ نموده که شاکی به برخی از مفاد آن به شرح زیر اعتراض داشته و تقاضای ابطال آن را نموده است .
*مقررات مورد شکایت:
۵- بازنشستگی با شرایط خاص …….
۲-۵- شاغلین مشاغل سخت و زیان آور
۹-۱-۲-۵- مستند به تبصره (۴) آیین نامه اجرایی قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور (مصوب ۲۸؍۵؍۱۳۶۸ هیأت وزیران) کسور بازنشستگی سهم مستخدم بر حسب مدت سنوات ارفاقی توسط مستخدم با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه (فصل هفتم بخشنامه تنقیح و تلخیص بازنشستگی به شماره ۱۳۱۹۶؍۹۷؍۱۰۰۰ مورخ ۳۰؍۱۱؍۱۳۹۷) محاسبه و به حساب صندوق واریز خواهد شد. بنابراین مقرر می گردد بدهی سهم مستخدم از کارکنان متقاضی بهره مندی از بازنشستگی مزبور دریافت گردد. ………………..
۴-۲-۲-۵- واحد منابع انسانی محل خدمت موظف است نسبت به اخذ تعهد نامه تکمیل شده مبنی بر کسر بدهی حق بیمه و مستمری ناشی از سنوات ارفاقی سهم مستخدم از پاداش پایان خدمت متعلقه برابر فرم پیوست شماره (۳) اقدام نماید.
*خلاصه دلایل شاکیان برای ابطال مقررات مورد شکایت :به موجب ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری سازمان تأمین اجتماعی یک نهاد عمومی غیر دولتی بوده و از شمول قانون مذکور خارج است و به موجب تبصره ۱ ماده ۶۴ آیین نامه استخدامی آن سازمان بازنشستگی جانبازان و معلولین عاید و … تابع مقررات بخش عمومی دولتی می باشد . به موجب تبصره ۳ ماده واحده قانون نحوه ی بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و مشاغل سخت و زیان آور و قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی به ازای هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور، یک و نیم سال محاسبه خواهد شد و کارفرمایان مکلفند حق بیمه مربوط و میزان مستمری برقراری را تا احراز شرایط مندرج در تبصره ۲ و هم چنین ۴% میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات را یکجا به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کنند. در حالیکه در مقرره مورد شکایت بر کسر ۷ درصد کسر حق بیمه سهم بیمه شده از پاداش پایان خدمت با اخذ تعهد کتبی تاکید شده است.
* خلاصه دفاعیات طرف شکایت: مدیرکل امور حقوقی و قوانین سازمان تأمین اجتماعی به موجب لایحه شماره ۲۱۹۶؍۱۴۰۰؍۷۱۰۰ مورخ ۲؍۴؍۱۴۰۰ بیان کرده : ۱- بر اساس رای وحدت رویه شماره ۵۱۵ سال ۸۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری سیاق تبصره ۲ اصلاحی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی مصوب سال ۱۳۸۰ چون از واژه های کارگر و کارفرما و کارگاه استفاده شده مبین حصر تسری حکم مقنن به مشمولین قانون کار است بنابراین مستخدمین سازمان تأمین اجتماعی از شمول قانون کار و قانون مذکور خارج و بنابر ارجاع تبصره ۱ ماده ۶۴ آیین نامه استخدامی سازمان، و ماده ۱۱۴ قانون تأمین اجتماعی از حیث بازنشستگی به سبب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور، تابع مقررات بخش عمومی و دولتی می باشند که دادنامه شماره ۱۱۰۸۰ سال ۱۳۹۹ هیات عمومی موید این مطلب است . ۲- به موجب تبصره ماده ۶۴ آیین نامه استخدامی سازمان مصوب سال ۱۳۹۴ بازنشستگی معلولین و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور تابع مقررات بخش عمومی و دولتی می باشد و ماده ۱۱۴ قانون تامین اجتماعی نیز ضوابط سنی و مدت خدمت برای احتساب مستمری بازنشستگی کارکنان سازمان قبل از موعد مقرر را تابع ضوابط و مقررات قانون استخدام کشوری قرار داده است که حقوق بازنشستگی آنان متوسط حقوق و مزایای دو سال آخر خدمت آنان است. ۳- تبصره ۴ بند ۵ آیین نامه اجرایی قانون نحوه بازنشستگی نیز پرداخت کسور ارفاقی سهم مستخدم را بر عهده خود مستخدم قرار داده است و با توجه به مقرره مذکور و توجه به ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی سهم مستخدم ۷ درصد تعیین و مقرر شده که در مقرره مورد شکایت به آن اشاره شده است. ۵- همچنین نظر به موارد گفته شده بنابراین تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی بر مستخدمین سازمان منطبق نمی باشد.
* پرونده در هیأت تخصصی استخدامی مطرح و مورد رسیدگی قرارگرفت و بر اساس نظر اتفاق آراء اعضای هیات تخصصی مقرره مورد شکایت قابل ابطال تشخیص داده نشد و بنابراین با استعانت از خداوند متعال و به استناد بند «ب» ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در مورد آن به شرح زیر رأی صادر می شود.
رأی هیات تخصصی استخدامی
با توجه به اینکه اولاً سازمان تأمین اجتماعی از موسسات عمومی غیر دولتی محسوب می شود لذا به استناد ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری از شمول قانون اخیرالذکر مستثنی می باشد و تابع اساسنامه و آیین نامه استخدامی خاص خود می باشد . هیأت امنای سازمان مذکور مستند به بند (ث) ماده ۸ اساسنامه اقدام به اصلاح ماده ۶۴ آیین نامه استخدامی مصوب سال ۱۳۸۶ اقدام کرده است و اصلاحیه مذکور نیز به موجب دادنامه شماره ۲۳۷ مورخ ۱۸؍۱۰؍۱۳۹۵ مغایر قانون شناخته نشده است و ثانیاً به موجب تبصره ۱ ماده ۶۴ آیین نامه مذکور مقرر شده بازنشستگی کارکنان جانباز، آزاده، معلولان عادی ناشی از کار و شاغلین در مشاغل سخت و زیان آور تابع مقررات بخش عمومی و دولتی می باشد.
ثانیاً به موجب تبصره ۳ بند ۳ ماده واحده ” قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور” مصوب سال ۱۳۶۷ مقرر شده: « شاغلین مشاغل سخت و زیان آور که وظایف مربوط به شغل آنان باعث بروز ناراحتی های جسمی و روحی می گردد می توانند با داشتن حداقل بیست سال سابقه خدمت بر اساس درخواست کتبی خود با حداکثر پنج سال ارفاقی بازنشسته شوند که به موجب رأی وحدت رویه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۰۷۰ مورخ ۱۸؍۹؍۱۳۹۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با توجه به تبصره ۱ ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری مستفاد می شود شرط سابقه برای بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور موضوع تبصره ۳ بند ۳ قانون مذکور ۲۵ سال خدمت می باشد،
ثالثاً صدر ماده واحده قانون صدرالذکر صرفاً ناظر نحوه بازنشستگی مستخدمین معلول ( اعم از جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، معلولین حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار و معلولین عادی) می باشد و منصرف از مشاغل سخت و زیان آور مذکور در تبصره ۳ بند ۳ قانون مورد اشاره می باشد ،
ثالثاً به موجب قوانین ناظر بر کسور بازنشستگی از جمله مواد ۷۱ و ۷۳ قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۴۵ و اصلاحات بعد آن، ماده ۷ قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳؍۱۲؍۱۳۶۸ ، ماده ۱۲ قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان مصوب ۱۳؍۲؍۱۳۷۹، اصل بر پرداخت سهم بیمه ای کارمند توسط کارمند و سهم دولت توسط دستگاه اجرایی ذیربط می باشد و موارد استثناء جهت معافیت کارمند از پرداخت سهم کسور بازنشستگی در هر مورد نیازمند تصریح قانونگذار می باشد . نظر به اینکه در مورد سنوات ارفاقی مشاغل سخت و زیان آور موضوع تبصره ۳ بند ۳ ماده واحده قانون صدرالذکر قانونگذار ذکری از معافیت کارمند از پرداخت سهم کسور بازنشستگی سنوات ارفاقی به میان نیاورده است و برخورداری همزمان سنوات ارفاقی در مشاغل سخت و زیان آور و تحمیل پرداخت کسور سنوات ارفاقی سهم کارمند به دولت از قانون مذکور استنباط نمی شود و به موجب تبصره ۴ بند ۳ ماده واحده قانون مذکور مقرر شده آیین نامه اجرایی ماده مذکور به تصویب هیأت وزیران برسد و هیأت وزیران به موجب تبصره ۴ بند ۵ آن آیین نامه، پرداخت کسور بازنشستگی سنوات ارفاقی سهم مستخدم بر عهده شاغل مشاغل سخت و زیان آور گذاشته شده و تبصره ۱ ماده ۲۸ قانون تأمین اجتماعی، میزان حق بیمه سهم کارفرما و مستخدم و دولت را تعیین کرده است و رأی وحدت رویه شماره ۳۳۳۱ مورخ ۲۹؍۱۱؍۱۳۹۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری و دادنامه ۲۲۲مورخ ۴؍۵؍۱۴۰۰ هیات تخصصی استخدامی موید این امر می باشد و
رابعاً پیشنهاد کسر کسور متعلق به کارمند از پاداش پایان خدمت به جهت مساعدت به کارمندان در اجرای قانون مذکور بوده،
فلذا مقرره های مورد شکایت مغایر قانون یا خارج از حدود اختیارات نبوده و قابل ابطال تشخیص داده نمی شود و رأی به رد شکایت صادر می شود. این رأی مستند به بند «ب» ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صادر و ظرف بیست روز پس از صدور، از سوی ده تن از قضات یا رئیس محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض می باشد.
رضا فضل زرندی- رئیس هیات تخصصی استخدامی