آيين‌نامه داخلی شورای نگهبان
آيين‌نامه داخلي شوراي نگهبان مصوب ۲۲/ ۴/ ۱۳۷۹ شوراي نگهبان
فصل اول- كليات
ماده ۱- وظائف و اختياراتي كه به موجب اصل ۹۱ الي ۹۹ و ديگر اصول قانون اساسي و ساير قوانين بر عهده شوراي نگهبان قرار دارد به ترتيب مذكور در اين آيين‌نامه اجرا مي‌شود.
ماده ۲- كليه آيين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هاي مربوط به وظائف و اختيارات شورا در حدود قوانين به تصويب شوراي نگهبان مي‌رسد.
ماده ۳- شوراي نگهبان داراي سازمان اداري مي‌باشد كه وظائف و اختيارات و نمودار تشكيلاتي آن با پيشنهاد دبير شورا به تصويب شوراي نگهبان مي‌رسد. در مورد اصلاحات و تغييرات نيز به همين ترتيب عمل مي‌شود.
فصل دوم- اعضاء شوراي نگهبان
ماده ۴- دوره شوراي نگهبان شش‌ساله از مبدأ ۲۶/ ۴/ ۱۳۵۹ و دوره‌هاي عضويت شش ساله اعضاء با توجه به اصل ۹۲ به ترتيب ۲۶/ ۴/ ۱۳۵۹ و ۲۶/ ۴/ ۱۳۶۲ مي‌باشد.
ماده ۵- هرگاه در اثناء دوره‌اي عضوي فوت نمايد يا استعفاء دهد و يا عزل شود عضويت جانشين وي فقط براي بقيه مدت خواهد بود.
ماده ۶- دبير شورا ۴۰ روز قبل از پايان مدت عضويت اعضائي كه عضويتشان در شرف انقضاء است طي نامه‌اي مراتب را در مورد فقهاء به مقام معظم رهبري و در مورد حقوقدانان به رييس قوه قضاييه اعلام مي‌نمايد.
ماده ۷- استعفاي اعضاي شورا بايد كتباً به دبير شورا اعلام شود. دبير شورا استعفانامه را در اولين جلسه شورا قرائت مي‌كند، چنانچه ظرف مدت يك هفته از تاريخ قرائت، استعفاء مسترد نشد، استعفانامه عضو فقيه به مقام معظم رهبري و استعفانامه عضو حقوقدان به رؤساي قوه قضاييه و قوه مقننه اعلام مي‌گردد.
ماده ۸- گزارش فعاليت هر يك از اعضاء و چگونگي شركت آن‌ها در اين فعاليت‌ها از لحاظ غيبت، تأخير و تعطيل در جلسات اصلي شورا و مجلس و نيز كميسيون‌هاي آن در پايان هر دوره پس از اطلاع اعضاي شورا حسب مورد به استحضار مقام معظم رهبري و رييس قوه قضاييه مي‌رسد. هر شش ماه يكبار نيز گزارش فعاليت اعضاء و غيبت و تأخير ورود و تعجيل در خروج آنان در جلسه شوراي نگهبان مطرح مي‌شود.
فصل سوم- جلسات و وظائف شوراي نگهبان
ماده ۹- شورا داراي جلسات عادي و فوق‌العاده خواهد بود.
ماده ۱۰- جلسات عادي شورا هفته‌اي ۲ روز (روزهاي چهارشنبه صبح و بعدازظهر و پنج‌شنبه صبح) تشكيل مي‌شود.
ماده ۱۱- به هنگام رسيدگي به انتخابات و لايحه بودجه و موارد مشابه علاوه بر روزهاي چهارشنبه و پنج‌شنبه تعداد جلسات لازم توسط دبير با توافق اعضاء شورا تعيين مي‌شود.
ماده ۱۲- جلسات فوق‌العاده بر حسب ضرورت بنا به تشخيص و تصميم دبير شورا و يا تقاضاي سه نفر از اعضاء تشكيل خواهد شد.
ماده ۱۳- جلسات شوراي نگهبان با حضور ۷ نفر از اعضاء رسمي است ولي أخذ آراء جز در موارد ضروري و يا حصول رأي لازم با حضور حداقل ۹ نفر خواهد بود.
ماده ۱۴- جلسات فقهاء با حضور چهار نفر رسمي است ولي أخذ رأي جز در موارد ضروري و يا حصول رأي لازم با حضور حداقل ۵ نفر خواهد بود.
ماده ۱۵- جلسات شوراي نگهبان براي تفسير قانون اساسي با حضور حداقل ۹ نفر از اعضاء رسميت مي‌يابد ولي أخذ رأي جز در صورت حصول رأي لازم با حضور بقيه اعضاء خواهد بود.
ماده ۱۶- جلسه با تلاوت آياتي از قرآن مجيد آغاز خواهد شد و حداكثر ۱۰ دقيقه اعضاء مي‌توانند نسبت به مسائل مهم روز قبل از دستور جلسه اظهارنظر نمايند.
ماده ۱۷- در مورد طرح‌ها و لوايح فوري، اعضاء شوراي نگهبان پس از تصويب مجلس شوراي اسلامي از مجلس خارج و بعد از مشورت، ظرف مدت ۲۴ ساعت نظر خود را اظهار نمايند.
تبصره- در موارد فوري جلسه شورا تا رسيدن به نظريه قابل اعلام ادامه مي‌يابد و اعضاء نمي‌توانند جلسه را ترك گويند.
ماده ۱۸- تفسير اصول قانون اساسي با ارجاع مقام معظم رهبري و يا با درخواست رييس‌جمهور، رييس مجلس شوراي اسلامي و رييس قوه قضاييه و يا يكي از اعضاي شوراي نگهبان صورت مي‌گيرد.
ماده ۱۹- اعلام مغايرت قوانين و مقررات يا موادي از آن‌ها با شرع با توجه به اصل چهارم قانون اساسي، در هر زمان كه مقتضي باشد توسط اكثريت فقهاي شوراي نگهبان انجام مي‌يابد و تابع مدت‌هاي مذكور در اصل نود و چهارم قانون اساسي نمي‌باشد. سؤال‌هاي فقهي ديوان عدالت اداري و قضات درباره مغايرت قوانين و مقررات با شرع حسب مورد از طريق رئيس ديوان و رئيس قوه قضاييه به شوراي نگهبان ارسال مي‌شود.
ماده ۲۰- نظرهاي تفسيري شوراي نگهبان به مرجع درخواست‌كننده تفسير و رئيس‌جمهور اعلام مي‌گردد و براي روزنامه رسمي و رسانه‌هاي همگاني فرستاده مي‌شود.
ماده ۲۱- در موارد مغايرت قوانين با شرع موضوع ماده (۱۹) نظر اكثريت فقهاي شوراي نگهبان به رييس جمهور اعلام مي‌شود تا از طرف وي اقدام لازم به عمل آيد.
ماده ۲۲- تشخيص اينكه مورد سؤال از مصاديق تفسير است با اكثريت شوراي نگهبان است.
فصل چهارم- دبير و قائم‌مقام و سخنگوي شوراي نگهبان و وظائف آنان
ماده ۲۳- شوراي نگهبان داراي يك دبير و يك قائم‌مقام از اعضاء شوراي نگهبان و يك سخنگو (از اعضاء و يا خارج از اعضاء) خواهد بود كه براي مدت يكسال انتخاب مي‌گردند.
ماده ۲۴- انتخاب دبير و قائم مقام و سخنگو با اكثريت مطلق و رأي مخفي است و اگر بار اول اكثريت مطلق حاصل نگرديد بين دو نفر كه حائز اكثريت بوده‌اند انتخابات تجديد مي‌شود و اين بار اكثريت نسبي كافي است و در صورت تساوي آراء بيش از دو نفر در دور اول، دو نفر با قرعه براي بار دوم انتخاب مي‌شوند و در صورت تساوي آراء در اين دور قرعه حاكم خواهد بود.
تبصره- هرگاه هيچ يك از دبير شورا و قائم‌مقام او از فقهاء انتخاب نشوند براي اداراه جلسه خاص فقهاء يكي از آنان براي يكسال به طريق فوق انتخاب مي‌شوند.
ماده ۲۵- شوراي نگهبان براي تهيه صورت‌جلسات و ثبت و ضبط مذاكرات يك نفر از خارج اعضاء با پيشنهاد دبير انتخاب مي‌نمايد و حتي‌الامكان ايشان مسئوليت دفتر شوراي نگهبان را نيز به عهده خواهد داشت.
ماده ۲۶- سخنگو مواضع و نظرات شورا را منعكس خواهد نمود. در صورتي كه شورا نشر مطلبي را صلاح نداند سخنگو از اعلام آن خودداري مي‌نمايد.
ماده ۲۷- در صورت فوت يا استعفاء هريك از دبير، قائم‌مقام و سخنگوي شورا، انتخاب هريك از آنان در اولين جلسه براي بقيه مدت به عمل خواهد آمد.
تبصره ۱- انتخاب مجدد شخص مستعفي در صورت تمايل او بلامانع است.
تبصره ۲- بيماري و ناتواني دبير و قائم‌مقام و سخنگو بيش از ۲ ماه با تشخيص شورا از موجبات انتخاب مجدد است.
ماده ۲۸- شوراي نگهبان، هيأتي مركب از دبير و سخنگو و يك تن از اعضاء شورا به عنوان مشاوران اطلاع‌رساني خواهد داشت. سخنگوي شوراي نگهبان كليه امور اطلاع رساني مربوط به وظائف و اختيارات شورا را بر عهده دارد و با توجه به نظرات شورا و مشورت با مشاوران اطلاع رساني، سياست و خط‌مشي مربوط به اطلاع‌رساني را تعيين خواهد كرد و نيز جلسات منظمي براي مشاوره در امور جاري با مشاوران خواهد داشت.
ماده ۳۰- روابط عمومي شوراي نگهبان در بخش اطلاع‌رساني زير نظر سخنگو انجام وظيفه مي‌نمايد.
ماده ۳۱- مصوبات و تصميمات شوراي نگهبان از طريق دبير يا قائم‌مقام به مراجع ذيربط اعلام خواهد شد.
ماده ۳۲- كليه مصوبات مجلس شوراي اسلامي در اولين فرصت و سؤالاتي كه پاسخ به آن‌ها در صلاحيت شورا است پس از وصول و با دستور دبير توسط دفتر شوراي نگهبان در اختيار اعضاء قرار مي‌گيرد.
ماده ۳۳- مصوبات و مشروح مذاكرات شوراي نگهبان توسط دفتر شورا تكثير و در اختيار اعضاء قرار مي‌گيرد.
تبصره- مشروح مذاكرات مربوط به بررسي صلاحيت نامزدهاي انتخابات به لحاظ رعايت حيثيت افراد محرمانه تلقي شده و انتشار آن منوط به دستور دبير مي‌باشد.
ماده ۳۴- تشكيل و اداره جلسات شورا و حفظ نظم در مذاكرات و اجراي آيين‌نامه به عهده دبير يا قائم‌مقام است.
ماده ۳۵- دستور جلسات شوراي نگهبان جز در موارد فوري، حداقل ۲۴ ساعت قبل از تشكيل جلسه توسط دبير به اعضاء اعلام مي‌گردد.
ماده ۳۶- كفايت مذاكرات با پيشنهاد يكي از اعضاء مطرح و نسبت به آن رأي‌گيري به عمل مي‌آيد.
ماده ۳۷- كليه مذاكرات جلسات رسمي شورا ثبت و ضبط مي‌شود.
ماده ۳۸- منشي جلسه، مصوبات شورا و نتيجه رأي‌گيري را با ذكر نام موافق و مخالف در صورت‌جلسه قيد نموده و به امضاي حاضران مي‌رساند.
كليه مذاكرات روي نوار ضبط و سپس پياده و حداكثر ظرف پنج روز در اختيار اعضاء قرار مي‌گيرد.
ماده ۳۹- نتيجه مذاكرات و نظرات موافق و مخالف و استدلال‌ها از مشروح مذاكرات استخراج و زير نظر شوراي تحقيق به صورت علمي و فني و تنقيح و تدوين و منتشر مي‌شود.
فصل پنجم- تعطيلات و مرخصي‌ها
ماده ۴۰- اعضاء شورا مي‌توانند از يك ماه مرخصي استحقاقي در سال استفاده نمايند و با اجازه دبير استفاده از اين مرخصي به‌صورت متوالي و با فاصله بلامانع است ولي بدون تصويب شورا نبايد به بيش از دو نفر همزمان مرخصي داد.
تبصره- در صورتي‌كه عضوي نياز مبرم به مرخصي بيش از مدت مذكور داشته باشد بايد به تصويب شورا برسد.
زمان اجراي اين آيين‌نامه از ۱/ ۴/ ۱۳۷۹ خواهد بود و آيين‌نامه قبلي لغو مي‌گردد.
آيين‌نامه داخلي شوراي نگهبان مشتمل بر ۴۰ ماده و ۶ تبصره در جلسه رسمي مورخ ۲۲/ ۴/ ۱۳۷۹ با حضور اعضاء به تصويب رسيده است.
