احتساب فوق العاده اضافه کاری در پاداش پایان خدمت
آرای صحیح شعب دیوان عدالت اداری
| ردیف | عنوان خواسته | نمونه رأی صحیح |
| ۱ | الزام به احتساب فوق‌العاده اضافه کار در پاداش پایان خدمت | کسرحق بیمه از اضافه کار قبل از تاریخ ۱۳۸۸/۰۱/۰۱ (حکم به ورود) |
| ۲ | الزام به احتساب فوق‌العاده اضافه کار در پاداش پایان خدمت | کسرحق بیمه از اضافه کار بعد از تاریخ ۱۳۸۸/۰۱/۰۱ (حکم به رد) |
مباحث حقوقی و نکات کاربردی:
۱. پاداش پایان خدمت موضوع ماده ۱ قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و بخشی از هزینه‌های ضروری به کارکنان دولت مصوب ۱۳۷۵ اصلاحی ۱۳۷۹ که علاوه بر حقوق مبنا، تمامی فوق‌العاده‌های ملاک کسور بازنشستگی از جمله فوق‌العاده اضافه کار را مبنای محاسبه پاداش پایان خدمت تعیین کرده بود، مستند به ماده ۱۲۷ قانون مدیریت، با اجرایی شدن فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری و همچنین حاکمیت ماده ۱۰۷ آن از تاریخ ۱۳۸۸/۰۱/۰۱، برای مشمولین قانون مدیریت خدمات کشوری منسوخ و لغو شده است.
۲. به موجب مواد ۱۰۶ و ۱۰۷ قانون مدیریت خدمات کشوری، تنها حقوق و مزایای مستمر، ملاک و مبنای محاسبه پاداش پایان خدمت و کسور بازنشستگی می‌باشند و مطابق تبصره ماده ۷۶ قانون مدیریت خدمات کشوری، تنها فوق‌العاده‌های موضوع بند ۲، ۳ و ۵ ماده ۶۸ قانون مزبور مستمر محسوب می‌شوند لذا فوق العاده اضافه کار به موجب ماده ۷۶، غیرمستمر تلقی شده و به تبع آن غیرقابل محاسبه در پاداش پایان خدمت است.
۳. تبصره الحاقی به ماده ۱۰۶ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۹، تصریح نموده است که کارمندان دستگاه های اجرایی مشمول این قانون که از نظر بیمه و بازنشستگی تابع مقررات صندوق تأمین اجتماعی هستند و قبل از تصویب این قانون از مزایای غیرمستمر آنان کسور بازنشستگی برداشت شده است می‌توانند کسور مربوط اعم از سهم کارمند و کارفرما را یکجا از صندوق تأمین اجتماعی دریافت نمایند و یا حسب تقاضا مطابق مقررات مربوط به نسبت سال‌های پرداخت کسور، قابل احتساب در حقوق بازنشستگی آنان خواهد بود. بنابراین احتساب فوق‌العاده اضافه کار صرفاً در خصوص کارمندانی که کسور بازنشستگی از مزایای غیرمستمر آنان قبل از قبل از اجرایی شدن فصل دهم قانون مدیریت یعنی قبل از تاریخ ۱۳۸۸/۰۱/۰۱ کسر شده است امکان پذیر است. بنابراین توجه به ممنوعیت کسر حق بیمه از مزایای غیرمستمر، در مواردی که بعد از تاریخ ۰۱/ ۰۱/ ۱۳۸۸ بصورت غیرقانونی از فوق‌العاده اضافه کار کارمندان، حق بیمه کسر شده باشد مستفاد از تبصره الحاقی به ماده ۱۰۶ قانون مدیریت، کارمند می‌تواند صرفاً کسور مربوطه اعم از سهم کارمند و کارفرما را یکجا از صندوق تأمین اجتماعی استرداد نماید و محاسبه وجوه کسر شده در پاداش پایان خدمت و حقوق بازنشستگی فاقد وجاهت قانونی است.
۴. هر چند در صدر ماده ۵۹ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مقرر شده است: «آن دسته از کارکنان دستگاه‌ها که مشمول قانون تأمین اجتماعی می‌باشند از هر جهت از جمله شرایط بازنشستگی و سایر مزایا نیز تابع قانون مذکور و اصلاحات آن می‌شوند» مع‌ذلک از آن‌جا که، در ذیل این ماده فقط در خصوص کسانی که قبل از اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری (۱۳۸۸/۰۱/۰۱) از فوق‌العاده اضافه کار آنان کسور بازنشستگی کسر شده است، مقرر شده متناسب با مبلغ کسر شده در پاداش پایان خدمت و حقوق بازنشستگی آنان محاسبه گردد و تصریحی ندارد که از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون لزوماً باید از اضافه کار کارکنان دستگاه‌های اجرایی که مشمول قانون تأمین اجتماعی هستند حق بیمه کسر شود، بنابراین مطابق ماده ۵۹ قانون برنامه پنجم توسعه، امکان کسر حق بیمه از اضافه کار این قبیل افراد وجود ندارد و استدلال رأی شماره ۷۷۸ الی ۸۳۸ مورخ ۱۳۹۲/۱۱/۰۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در استناد به ماده ۵۹ قانون برنامه پنجم توسعه و تجویز و الزام پرداخت فوق‌العاده اضافه کار در پاداش پایان در زمان حاکمیت قانون برنامه پنجم توسعه خلاف منطوق و مفهوم ماده ۵۹ برنامه پنجم توسعه است.
۵. اطلاق حکم ماده ۱۰۶ قانون مدیریت خدمات کشوری از لحاظ مبنای کسر کسور بازنشستگی از کارمندان مشمول این قانون حتی در زمان حاکمیت قانون برنامه پنجم توسعه، به قوت خود باقی است و در نتیجه کسر حق بیمه از فوق‌العاده اضافه کار کارمندان مشترک صندوق تأمین اجتماعی شاغل در دستگاه‌های مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مجاز نمی‌باشد که این موضوع در بند ۱ بخشنامه شماره ۵۲۷۱/ ۹۳/ ۲۰۰ مورخ ۱۳۹۳/۰۴/۱۷ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور مورد تصریح قرار گرفته و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز طی رأی شماره ۱۳۹۲ الی ۱۴۰۲ مورخ ۱۳۹۳/۰۹/۱۰ بخشنامه مزبور را مغایر قانون تشخیص نداده است.
۶. در قانون برنامه ششم توسعه حکمی در خصوص کسر حق بیمه از فوق‌العاده اضافه کار تعیین نشده است و مستفاد از جزء ب بند الف تبصره ۱۲ قانون بودجه کل کشور سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ محلاک محاسبه پاداش پایان خدمت، به حقوق و مزایای موضوع ماده ۷۶ قانون مدیریت خدمات کشوری ارجاع شده است که به موجب تبصره ماده ۷۶، مقصود از مزایای مستمر مشمول کسر حق بیمه صرفاً فوق‌العده‌های بند ۲، ۳ و ۵ ماده ۶۸ می‌باشد لذا حکم قانون مدیریت در خصوص محاسبه پاداش پایان خدمت در قانون بودجه سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نیز مورد تأکید قرار گرفته و به قوت خود باقی است.
مستندات مربوط:
قوانین
| ردیف | تاریخ | عنوان |
| ۱ | ۱۳۷۵/۰۲/۲۶ | ماده ۱ قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و بخشی از هزینه های ضروری به کارکنان دولت مصوب ۱۳۷۵/۰۲/۲۶ مجلس شورای اسلامی |
| ۲ | ۱۳۸۶/۰۷/۰۸ | قانون مديريت خدمات كشوري مصوب ۱۳۸۶/۰۷/۰۸ كميسيون مجلس |
| ۳ | ۱۳۸۹/۱۰/۱۵ | ماده ۵۹ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۴-۱۳۹۰) مصوب ۱۳۸۹/۱۰/۱۵ مجلس شورای اسلامی |
| ۴ | ۱۳۹۶/۱۲/۲۰ | قانون بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور مصوب ۱۳۹۶/۱۲/۲۰ |
| ۵ | ۱۳۹۷/۱۲/۲۱ | قانون بودجه سال ۱۳۹۸ کل کشور مصوب ۱۳۹۷/۱۲/۲۱ |
مقررات
| ردیف | تاریخ | عنوان |
| ۱ | ۱۳۹۳/۰۴/۱۷ | بخشنامه ۵۲۷۱/۹۳/۲۰۰ مورخ ۱۳۹۳/۰۴/۱۷ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی |
آراء هیئت عمومی
| ردیف | تاریخ | عنوان |
| ۱ | ۱۳۹۲/۱۱/۰۷ | رای وحدت رویه شماره ۷۷۸-۸۳۸ مورخ ۱۳۹۲/۱۱/۰۷ هیات عمومی دیوان عدالت اداری |
| ۲ | ۱۳۹۳/۰۹/۱۰ | رای شماره ۱۳۹۲-۱۴۰۲ مورخ ۱۳۹۳/۰۹/۱۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری |