اعطای حداقل ۵ درصد جانبازی به رزمندگان فاقد مدارک بالینی و صورت سانحه

هیات عمومی دیوان عدالت اداری مقرر کرد: جانبازی رزمندگانی که فاقد صورت سانحه هستند در صورت تایید نیروهای مسلح قابل پذیرش است

شماره دادنامه : ۱۷۴۱

تاریخ دادنامه : ۱۳۹۹/۱۱/۱۸

شماره پرونده: ۹۹۰۲۰۲۲

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

اعلام کننده تعارض: بنیاد شهید و امور ایثارگران

موضوع : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری

گردش کار: در خصوص نحوه احراز جانبازی رزمندگان فاقد صورت سانحه و مدارک بالینی توسط بنیاد شهید بر اساس بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، شعب دیوان عدالت اداری آراء متفاوتی صادر کرده اند.

گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

   الف: شعبه ۳۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست خانم فرشته محمدی به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران به خواسته الزام به تشکیل کمیسیون پزشکی به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۶۱۵-۱۱؍۹؍۱۳۹۷ به شرح زیر رأی صادرکرده است:

 نظر به اینکه خواسته شاکی تشکیل کمیسیون پزشکی بنیاد بوده است نه اینکه بنیاد درصد جانبازی نیروهای مسلح را تأیید نمایید و دفاعیات طرف شکایت خارج از خواسته شاکی بوده و پس از صدور رأی کمیسیون ماده ۱۶ بنیاد ملزم به تشکیل کمیسیون پزشکی بوده است که اقـدام ننموده است لـذا مستفاد از مـواد ۱۰ و ۱۱ قـانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت وی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره وفق ماده ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.

شعبه ۲۴ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۵۲۰۱۴۷۲-۱۰؍۴؍۱۳۹۸ آن را نقض و به شرح زیر رأی صادر کرده است:

  با توجه به این که براساس تدابیر فرماندهی معظم کل قوا در گردش کار شماره ۷۵۵۴۴-۳۱؍۶؍۱۳۹۰ در خصوص مشکلات ایجاد شده ناشی از اجرای برخی از قوانین کشور برای سازمان های نیروهای مسلح، فرموده اند که « نیروهای مسلح تابع سیاست های ستاد کل هستند و وقتی که آن ستاد سیاست هایی را ابلاغ می کنند لازم اجراء می باشد» و برابر ابلاغیه شماره ۱۲۱؍۱۰۴۰؍۳۶۱۰-۲۲؍۶؍۱۳۹۶ ستاد کل نیروهای مسلح اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبات هیأت وزیران در سطح سازمان های نیروهای مسلح مستلزم تدوین و ابلاغ نحوه اجرای قانون از سوی معاونت های تخصصی مربوط در ستاد کل نیروهای مسلح می باشد و برابر ابلاغیه شماره ۲۹؍۸۲؍۱؍۲۲۱۶-۲۳؍۱۲؍۱۳۹۶ ستاد کل نیروهای مسلح دستور العمل و ضوابط اجرایی بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه در نیروهای مسلح که با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بخش های تخصصی پزشکی تدوین شده است ابلاغ گردیده و برابر ماده ۵ دستورالعمل ذکر شده جانبازی افراد واجد الشرایط باید مجدداً از طرف کمیسیون های نیروهای مسلح احراز و تعیین درصد جانبازی گردد و سپس پرونده به بنیاد شهید ارسال شود. بنابراین با توجه به مراتب فوق شاکی ملزم به ارائه گواهی مورد نیاز که توسط یگان اعزام کننده صادر گردیده می باشد که در ما نحن فیه چنین گواهی ملاحظه نمی گردد لذا ایجاد تکلیف برای تجدیدنظر خواه بدون رعایت مقررات مربوطه وجاهت قانونی نداشته بنابراین تجدیدنظر خواهی را وارد دانسته و در اجرای ماده ۷۱  قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض رأی تجدیدنظر، خواسته را نقض و برابر ماده ۱۷ همان قانون قرار رد شکایت شاکی صادر می‌شود. بدیهی است پس از تأیید جانبازی شاکی توسط واحد خدمتی و عدم ایفا وظیفه قانونی از سوی تجدیدنظر خواه شاکی حق مراجعه و شکایت مجدد را دارد. این رأی قطعی است.

ب: شعبه ۳۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای جمال رضائی به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران کرمانشاه به خواسته الزام به تأیید و احراز جانبازی موضوع بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۵۴۹-۱۰؍۹؍۱۳۹۷ به شرح زیر رأی صادر کرده است:

  به موجب تبصره بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که صورت سانحه بالینی هم زمان ندارند اما مجروحیت آنان توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام کننده (نیروهای مسلح) احراز می گردد را به عنوان جانباز تلقی و حداقل ۵ درصد جانبازی به آنها تعلق می گیرد. در مانحن فیه مجروحیت شاکی به موجب صورتجلسه پزشکی نزاجا به شماره ۸۵۱۶-۱۶؍۲؍۱۳۸۸ مورد تأیید قرار گرفته لذا بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف به اعطا حداقل ۵ درصد جانبازی به شاکی بوده، مستنداً به مواد ۱۱، ۵۸، ۵۹ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی اصداری ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.

 شعبه۲۴ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۵۲۰۰۹۵۸-۵؍۳؍۱۳۹۸آن را نقض و به شرح زیر رأی صادرکرده است:

 با توجه به این که براساس تدابیر فرماندهی معظم کل قوا در گردش کار شماره ۷۵۵۴۴-۳۱؍۶؍۱۳۹۰ در خصوص مشکلات ایجاد شده ناشی از اجرای برخی از قوانین کشور برای سازمان های نیروهای مسلح، فرموده اند کـه « نیروهـای مسلـح تـابع سیاست هـای ستاد کل هستند و وقتی کـه آن ستـاد سیاست هـایی را ابلاغ می کنند لازم اجراء می باشد» و برابر ابلاغیه شماره ۱۲۱؍۱۰۴۰؍۳۶۱۰-۲۲؍۶؍۱۳۹۶ ستاد کل نیروهای مسلح اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبات هیأت وزیران در سطح سازمان های نیروهای مسلح مستلزم تدوین و ابلاغ نحوه اجرای قانون از سوی معاونت های تخصصی مربوط در ستاد کل نیروهای مسلح می باشد و برابر ابلاغیه شماره ۲۹؍۸۲؍۱؍۲۲۱۶-۲۳؍۱۲؍۱۳۹۶ ستاد کل نیروهای مسلح دستور العمل و ضوابط اجرایی بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه در نیروهای مسلح که با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بخش های تخصصی پزشکی تدوین شده است ابلاغ گردیده و برابر ماده ۵ دستورالعمل ذکر شده جانبازی افراد واجد الشرایط باید مجدداً از طرف کمیسیون های نیروهای مسلح احراز و تعیین درصد جانبازی گردد و سپس پرونده به بنیاد شهید ارسال شود. بنابراین با توجه به مراتب فوق شاکی ملزم به ارائه گواهی مورد نیاز که توسط یگان اعزام کننده صادر گردیده می باشد که در ما نحن فیه چنین گواهی ملاحظه نمی گردد لذا ایجاد تکلیف برای تجدیدنظر خواه بدون رعایت مقررات مربوطه وجاهت قانونی نداشته بنابراین تجدیدنظر خواهی را وارد دانسته و در اجرای ماده ۷۱  قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض رأی تجدیدنظر، خواسته را نقض و برابر ماده ۱۷ همان قانون قرار رد شکایت شاکی صادر می‌شود. بدیهی است پس از تأیید جانبازی شاکی توسط واحد خدمتی و عدم ایفا وظیفه قانونی از سوی تجدیدنظر خواه شاکی حق مراجعه و شکایت مجدد را دارد. این رأی قطعی است.

  ج- شعبه ۳۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای غلامحسین ایزدی به طرفیت کمیسیون پزشکی بنیاد شهید به خواسته احراز تخلف (باتوجه به اصل ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه) به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۲۶۰۱۸۵۹-۸؍۱۰؍۱۳۹۷ به شرح زیر رأی صادر کرده است:

  نظر به اینکه حضور شاکی که در منطقه گواهی شده است و مجروحیت وی گواهی نشده است و مجروحیت وی توسط یگان اعزامی تأیید نشده است و نسبت به ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه با عدم ارائه مدارک و مستندات و گواهی مـربوط خـروج موضوعی دارد لـذا مستفاد از مواد ۱۰ و ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت وی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره وفق ماده ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.

  این رأی به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۵۲۰۱۶۰۵-۱۲؍۴؍۱۳۹۸ شعبه ۲۴ تجدیدنظر مورد تأیید قرار گرفته است.

د- شعبه ۴۰ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای رسول سامی تاری به طرفیت بنیاد شهید و امورایثارگران اردبیل به خواسته الزام طرف شکایت به اعمال ۵% حداقل جانبازی وفق گواهی صادره از یگان خدمتی برابر تبصره ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۲۴۰۱۱۱۳-۲۶؍۵؍۱۳۹۸ به شرح زیر رأی صادر کرده است:

  در خصوص شکایت مذکور با عنایت به اوراق و محتویات پرونده نظر به اینکه بر اساس حکم مقرر در تبصره بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه بنیاد شهید موظف است صرفاً با احراز مجروحیت توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام کننده (نیروهای مسلح) شخص مشمول را به عنوان جانباز تلقی نماید و حداقل ۵% جانبازی به وی اعطا نماید و با احراز مجروحیت قبلی مشارالیه از سوی کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح مربوط ضرورت احراز مجدد مجروحیت استنباط نمی گردد و نیازی به چنین دعوا وجود ندارد که در مانحن فیه حسب اوراق و مندرجات پرونده و اسناد ابرازی مضبوط در پرونده مجروحیت قبلی نامبرده توسط کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح مربوط احراز گردیده است مع الوصف عدم ارائه صورت سانحه از سوی شاکی مسقط حق مکتسبه قانونی وی نبوده و عدم انجام تکلیف قانونی طرف شکایت در این خصوص موجب تضییع حقوق قانونی مشارالیه خواهد بود. بنا علیهذا توجهاً به احراز مجروحیت قبلی نامبرده از سوی کمیسیون پزشکی یاد شده شکایت نامبرده را قابل اجابت تشخیص و مستنداً به مـواد ۱۰، ۱۱ و ۵۸ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عدالت اداری حکم بـه ورود شکایت مطروحه به شرح خواسته صادر و اعلام می گردد. رأی صادره به موجب ماده ۶۵ قانون موصوف ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.

  این رأی به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۹۳۰۴۰۸۲-۱؍۱۰؍۱۳۹۸ شعبه ۲۳ تجدیدنظر مورد تأیید قرار گرفته است.

  هـ- شعبه ۳۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای محمدرضا مقری فریز به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران (کمیسیون پزشکی) به خواسته اعمال تبصره ماده ۸۷ از قوانین چهارگانه ایثارگران در قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۸۶۵-۱۹؍۹؍۱۳۹۸ به شرح زیر رأی صادر کرده است:

در خصوص شکایت مطروحه به شرح موصوف با امعان نظر در محتویات پرونده اعم از دادخواست و مستندات تقدیمی شاکی و دفاعیات طرف شکایت لازم به ذکر است که اولاً: بند یک دفاعیات طرف شکایت مربوط به تکالیف یگانهای اعزام کننده افراد مشمول بوده و ارتباطی با وضعیت موجود شاکی که قادر به ارائه صورت سانحه نمی باشد ندارد. ثانیاً: تبصره بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله توسعه ششم تکلیف رزمندگان هشت سال دفاع مقدس را که قادر به ارائه صورت سانحه بالینی هم زمان مجروحیت نیستند، به صراحت روشن نموده است. به نحوی که صرفاً با احراز مجروحیت [نه ارائه صورت سانحه بالینی هم زمان مجروحیت] توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام کننده ( نیروهای مسلح)، بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است شخص مشمول را به عنوان جانباز تلقی و حداقل ۵ درصد جانبازی اعطا نمایند. ثالثاً: با توجه به احراز مجروحیت قبلی شاکی در کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح مربوط (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) در تاریخ ۶؍۶؍۱۳۹۱ نیازی به احراز مجدد مجروحیت نبوده چرا که گواهی موضوع احراز مجروحیت مورخ ۹؍۶؍۱۳۹۱ از اسناد رسمی بوده که توسط اشخاص صلاحیتدار و در حدود صلاحیت قانونی صادر شده و دارای اعتبار قانونی است. مضافاً اینکه ضرورت احراز مجروحیت موضوع این تبصره با فرض عدم احراز قبلی بوده و احراز مجدد مجروحیت با وجود احراز قبلی، امری بیهوده و تکراری و عبث خواهد بود. رابعاً: تفسیر عبارت « احراز می گردد» مندرج در تبصره مذکور در ادبیات زبان فارسی نشان از عملی است که در زمان حال و در حال صورت گرفتن است. النهایه با عنایت به احراز مجروحیت قبلی شاکی در کمیسیون پزشکی نیروی مسلح مربوطه تخلف طرف شکایت در عدم اعطاء حداقل ۵ درصد جانبازی برای ایشان وفق تبصره بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه کشور، از قوانین و مقررات به شرح معنون محرز و مسلم بوده و مستنداً به مواد ۱۱، ۵۸، ۵۹ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی اصداری ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.

  این رأی به موجب دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۵۹۳۰۰۴۲۴-۱؍۲؍۱۳۹۹ شعبه ۲۳ تجدیدنظر مورد تأیید قرار گرفته است.

  هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۸؍۱۱؍۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

الف- تعارض در آراء محرز است.

ب- با توجه به اینکه

اولاً: بر اساس بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۵، «دولت مکلف است در اجرای ماده ۶۱ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲ مصوب ۴؍۱۲؍۱۳۹۳به نحوی برنامه ریزی نماید که تا دو سال اول اجرای قانون برنامه کلیه مشمولان ماده مذکور تعیین تکلیف گردند. یگان های اعزام‌کننده نهادهای متولی موظفند گواهی مورد نیاز افراد مشمول این ماده و صورت سانحه را به کمیسیون احراز بنیاد شهید و امور ایثارگران ارائه نمایند.»

ثانیاً: مطابق تبصره بند مذکور، «بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که صورت‌ سانحه بالینی همزمان مجروحیت را ندارند اما مجروحیت آنها توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام‌کننده (نیروهای مسلح) احراز می‌گردد را به عنوان جانباز تلقی نماید و حداقل پنج درصد (۵%) جانبازی به آنها تعلق می‌گیرد. اجرای این تبصره مانع از احراز جانبازی بیش از درصد مذکور توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران نمی باشد.»

ثالثاً: گرچه تبصره حاوی عبارت « احراز می‌گردد» می‌باشد و عبارت مذکور به ظاهر دلالت بر احراز در حال و آینده دارد و شامل احراز های گذشته نمی شود و لکن از آن جایی که قبل از تصویب قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۵، جانبازی شاکیان از سوی کمیسیون های پزشکی و احراز نیروهای مسلح مورد تأیید قرار گرفته و مراتب به بنیاد شهید اعلام شده است و تشکیل مجدد پرونده از سوی نیروی اعزام کننده تحصیل حاصل و اتلاف وقت است و ماده ۵ دستورالعمل اجرایی تبصره بند (الف) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۵ نیز به صراحت حکمی راجع به معرفی مجدد به کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح و نفی رسیدگی و احراز های قبلی ندارد و از طرف دیگر  قانونگذار پیش از آن به موجب ماده ۶۱ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲ مصوب ۴؍۱۲؍۱۳۹۳ و هیأت وزیران نیز به موجب بند (ب) ماده ۱۱ آیین نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شهید، در حکم شهید و سایر مصادیق ایثارگری (تصویب‌نامه شماره ۲۵۸۲۵ت۴۹۱۸۹ -۱۰؍۳؍۱۳۹۳ هیأت وزیران) بنیاد شهید را موظف به پذیرش و رسیدگی به پرونده ارسالی از سوی نیروهای مسلح کرده است، بنابراین لزومی به معرفی مجدد افراد به نیروهای اعزام کننده وجود ندارد،

بنابراین رأی صادر شده مبنی بر وارد دانستن شکایت به شرح مندرج در گردش کار صحیح و موافق مقررات  است. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.

محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری