آیین‌نامه اجرایی ماده (3) قانون حمایت از حقوق معلولان

آیین‌نامه اجرایی ماده (3) قانون حمایت از حقوق معلولان (تصوبینامه شماره 118600/ت56297هـ مورخ 17/9/1398 هیئت وزیران)

هیئت وزیران در جلسه 10/9/1398 به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور با مشارکت وزارتخانه‌های کشور و راه و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه کشور و به استناد تبصره (2) ماده (3) قانون حمایت از حقوق معلولان -مصوب 1396- آیین‌نامه اجرایی ماده یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه اجرایی ماده (3)‌ قانون حمایت از حقوق معلولان

ماده 1- در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

1- قانون: قانون حمایت از حقوق معلولان -مصوب 1396-.

2- فرد دارای معلولیت: افراد موضوع بند (الف) ماده (1) قانون.

3- مناسب‌سازی: مجموعه اقداماتی که در جهت اصلاح معابر، اماکن، ساختمان‌ها و فضاهای عمومی شهری و روستایی و وسایل حمل و نقل و ارتباط جمعی انجام می‌شود، به طوری که افراد دارای معلولیت قادر باشند آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، با حفظ استقلال فردی و رعایت شأن و منزلت انسانی بهره‌مند شوند.

4- دسترس‌پذیری: اقداماتی که با هدف ایجاد محیط بدون مانع و قابل دسترس جهت مشارکت افراد دارای معلولیت در همه حوزه‌های زندگی و فراهم آوردن فرصت برابر برای آنها در برخورداری از امکانات زندگی اجتماعی، همانند سایر افراد انجام می‌شود. دسترسی شامل سامانه (سیستم) حمل و نقل، محیط فیزیکی، اطلاعات،‌ آموزش و پرورش، فنآوری (تکنولوژی)، اشتغال، منابع مناسب ارتباطی و رسانه‌ای است.

5- دستگاه‌های مشمول: دستگاه‌های موضوع بند (ت) ماده (1) قانون.

6- اماکن عمومی: کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، بیمارستان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و فرهنگی، اماکن ورزشی، پایانه‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه‌ةای قطار شهری و برون شهری، مراکز خرید و تجاری، مراکز  ارایه خدمات عمومی، بوستان‌ها و مراکز تفریحی، معابر عمومی و نظایر آنها.

7- ستاد: ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی کشور، موضوع ماده (3) قانون.

8- نظارت: فرایندی پویا و مستمر که در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، نحوه اقدامات مرتبط با مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری را بررسی و ضمن واپایش (کنترل)، موارد نقض را احصا می‌کند و مورد رسیدگی و پیگیری قرار می‌دهد.

ماده 2- به منظور نظارت و هماهنگی جهت مناسب‌سازی و همچنین نظارت بر اجرای ماده (2) قانون، ستاد با ترکیب مندرج در ماده (3) قانون تشکیل می‌شود. تصمیمات ستاد برای کلیه دستگاه‌های مشمول لازم‌الاجرا است.

تبصره 1- به منظور اجرای تصمیمات ستاد در سطح استان و شهرستان، ستادهای هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی و شهرستانی تشکیل می‌شود. ترکیب اعضا و وظایف ستادهای استانی و شهرستانی به تصویب ستاد خواهد رسید.

تبصره 2- شیوه‌نامه تشکیل و اداره جلسات ستاد و ستادهای استانی و شهرستانی به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور در اولین جلسه ستاد پس از ابلاغ این آیین‌نامه تصویب و ابلاغ می‌شود.

ماده 3- دبیرخانه ستاد در سازمان بهزیستی کشور، دبیرخانه ستاد استانی در اداره کل بهزیستی استان و دبیرخانه ستاد شهرستانی در اداره بهزیستی شهرستان مستقر می‌شود.

ماده 4- وظایف دبیرخانه ستاد به شرح زیر است:

1- پیگیری اجرای تصمیمات ستاد.

2- تهیه دستور کار، زمان‌بندی جلسات، ارسال دعوتنامه و دستور جلسات برای اعضای ستاد و تنظیم صورتجلسات آن.

3- ایجاد بانک اطلاعاتی مورد نیاز مرتبط با مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری

4- پیگیری تشکیل جلسات ستادهای استانی و شهرستانی و دریافت گزارش‌ها.

ماده 5- دبیرخانه موظف  است در مقاطع زمانی (6) ماهه گزارش اقدامات انجام‌شده در راستای اجرای ماده (3) قانون را تهیه و به هیئت وزیران و کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون، موضوع ماده (31) قانون ارسال کند.

ماده 6- کلیه دستگاه‌های اجرایی مشمول موظفند از زمان لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه، ساختمان‌ها و اماکن موضوع تبصره (1) ماده (3) قانون را برای دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت به خدمات، مطابق با ضوابط مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی کنند، به گونه‌ای که مناسب‌سازی ساختمان‌ها و اماکن یادشده ظرف (3) سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه به طور کامل پایان پذیرد.

ماده 7- سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به تدوین استانداردهای طراحی درگاه ها و وبگاه های الکترونیکی (سامانه های ارایه خدمات الکترونیکی) کلیه دستگاه های مشول به منظور مناسب سازی و دسترس پذیری افراد دارای معلولیت ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این آیین نامه، اقدام کند.

تبصره- کلیه دستگاه های مشمول موظفند ظرف شش ماه، نسبت به پیاده سازی استانداردهای ابلاغی موضوع این ماده در درگاه ها و وبگاه های الکترونیکی (سامانه های ارایه خدمات الکترونیکی) دستگاه متبوع اقدام کنند.

ماده 8- وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط، تمهیدات لازم را به عمل آورد تا از طریق شرکت های خودرو ساز داخلی یا شرکت های کاربری ساز (مناسب سازی خودرو) یا واردات، خودروهای مورد نیاز افراد دارای معلولیت، تأمین و خدمات پس از فروش آن نیز در سراسر کشور ارایه شود.

تبصره- سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد صنعت، معدن و تجارت و با همکاری سازمان بهزیستی کشور نسبت به تدویلن و ابلاغ استانداردهای دسترس پذیری انواع خودرو برای افراد دارای معلولیت اقدام کند.

ماده 9- سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان بهزیستی کشور نسبت به تولید برنامه آموزشی و آگاه سازی مرتبط با مناسب سازی و پخش رایگان حداقل یک ساعت در هفته از محل ساعات پخش برنامه های موضوع ماده (21) قانون اقدام کند.

ماده 10- شهرداری ها و دهیاری های سراسر کشور موظفند جهت مناسب سازی و دسترس پذیری محیط، معابر، اماکن و وسایل حمل و نقل عمومی و مبلمان شهری اقدامات زیر را انجام دهند:

1- هم سطح سازی، مناسب سازی و نصب خط هدایت نابینایان در پیاده روها و تأمین محل ویژه توقف (پارک) خودروی افراد دارای معلولیت در محل توقف حاشیه خیابان ها و توقفگاه های عمومی.

2- نصب چراغ های راهنمای مجهز به علایم صوتی ویژه افراد نابینا و کم بینا در تقاطع ها.

3- انجام اقدامات و تمهیدات لازم برای فرهنگ سازی در جامعه پیرامون رعایت ضوابط مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت.

4- فعال سازی سامانه اطلاع رسانی و دریافت شکایات مردمی در خصوص مشکلات مناسب سازی و دسترس پذیری معابر و محیط های شهری و اقدام در جهت رفع موانع موجود.

5- مشروط کردن صدور پروانه احداث و بازسازی و پایان کار برای تمامی ساختمان ها و اماکن عمومی از جمله مجتمع های مسکونی، تجاری، اداری، درمانی و آموزشی به رعایت ضوابط مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت در مورد دسترس پذیری افراد دارای معلولیت توسط مجری.

6- مناسب سازی و دسترس پذیری کلیه پایانه ها، ایستگاه ها، تأسیسات سامانه ها و ناوگان حمل و نقل درون شهری و بروین شهری منطبق با قوانین داخلی و استانداردهای بین المللی برای افراد دارای معلولیت، تأمین امکان بهره مندی این افراد از ناوگان حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی و آموزش کارکنان خود جهت همیاری عملی و صحیح با مسافران دارای معلولیت.

ماده 11- وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فنآوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش موظفند موضوع مناسب سازی را متناسب با هر دوره تحصیلی در سرفصل ها و محتوای درسی لحاظ کنند.

ماده 12- وزارت راه و شهرسازی موظف است تمهیدات لازم را به عمل آورد تا از طریق شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، سازمان نظام مهندسی ساختمان و مراجع قانون مرتبط هنگام بررسی، تصویب و نظارت بر طرح های توسعه و عمران شهری و روستایی (اعم از طرح های جامع، تفصیلی و هادی)، رعایت ضوابط مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت لحاظ شود.

ماده 13- وزارتخانه های راه و شهرسازی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی حسب مورد موظفند صدور مجوز احداث و بهره برداری مجتمع های رفاهی بین جاده ای، پایانه های مسافربری دریایی، هوایی، زمینی و ریلی را به رعایت ضوابط و مقررات مناسب سازی مشروط کنند.

ماده 14- سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است در فرایند اخذ و ارتقای پایه شرکت های پیمانکار، گذراندن دوره آموزشی یا بازآموزی ضوابط و مقررات مناسب سازی را لحاظ کند.

ماده 15- کلیه دستگاه های مشمول موظفند اعتبارات مورد نیاز برای اجرای وظایف مربوط در این آیین نامه را همه ساله جهت پیش بینی در لوایح بودجه سنواتی حسب مورد به سازمان برنامه و بودجه کشور و سایر مراجع مربوط ارایه کنند.

ماده 16- از تاریخ لازم الاجرا شدن این آیین نامه، تصویبنامه شماره 77303/ت49130هـ مورخ 15/6/1394 لغو می شود.

اسحاق جهانگیری- معاون اول رییس جمهور