ضوابط تأسیس و فعالیت مؤسسات بیمه غیردولتی
ضوابط تأسیس و فعالیت مؤسسات بیمه غیردولتی (آیین نامه شماره ۱۰۰ شورای عالی بیمه)
شورای عالی بیمه در چهارصد و چهل و هفتمین جلسه خود، با توجه به قانون تأسیس مؤسسات بیمه غیردولتی مصوب ششم شهریور ۱۳۸۰ مجلس شورای اسلامی و در اجرای ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری ضوابط تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری ضوابط تأسیس و فعالیت مؤسسات بیمه غیردولتی را مشتمل بر ۲۱ ماده و ۱۱ تبصره به شرح زیر تصویب نمود:
ضوابط تأسیس و فعالیت مؤسسات بیمه غیردولتی
ماده ۱- کلمات و اصطلاحات مورد استفاده در این آیین‌نامه با تعاریف زیر بکار رفته‌اند:
الف- قانون تأسیس: قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری مصوب سال ۱۳۵۰ و اصلاحات بعدی آن.
ب- بیمه مرکزی: بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
پ- مؤسسه بیمه: مؤسسه ای است که بر اساس قوانین و مقررات مربوط و ضوابط این آیین‌نامه از بیمه مرکزی پروانه فعالیت دریافت نموده باشد..
ت- موافقت اصولی: موافقت با درخواست تأسیس مؤسسه بیمه که پس از اخذ مصوبه مجمع عمومی بیمه مرکزی به منظور تشکیل پرونده ثبتی و پذیره نویسی سهام صادر می شود.
ث- پروانه تأسیس: موافقت با ثبت مؤسسه بیمه در مرجع ثبت شرکت ها که بیمه مرکزی پس از تأیید طرح اساسنامه و انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان در مجمع عمومی مؤسس و در صورت احراز شرایط لازم بر اساس موافقت اصولی، صادر می‌کند.
ج- پروانه فعالیت: مجوز فعالیت مؤسسه بیمه در یک یا چند رشته بیمهای که بیمه مرکزی صادر می‌نماید.
ح- کارکنان کلیدی و عملیاتی مؤسسه بیمه: کارکنان موضوع بندهای (۳) و (۴) ماده ۱ آیین‌نامه نحوه احراز صلاحیت کارکنان کلیدی و عملیاتی مؤسسات بیمه (شماره ۹۰) و اصلاحات بعدی آن.
ماده ۲- تشکیل مؤسسه بیمه صرفاً به صورت «شرکت سهامی عام» ایرانی یا «شرکت تعاونی سهامی عام» ایرانی که سهام آن با نام بوده و با رعایت قانون تأسیس و طبق قانون تجارت به ثبت رسیده باشد، امکان پذیر است. تأسیس مؤسسه بیمه به صورت «شرکت تعاونی سهامی عام»، مقررات ماده (۱۲) «قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی -مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام به تاریخ ابلاغی ۳۱/۴/۱۳۸۷ مجلس شورای اسلامی» نیز رعایت خواهد شد.
ماده ۳- موسسین موسسه بیمه باید فاقد سابقه محکومیت موضوع ماده ۶۴ قانون تاسیس و یا هرگونه محکومیت دیگری که منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی شده است، باشند.
ماده ۴- وزارتخانه‌ها، موسسه‌های دولتی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکت‌های موضوع ماده ۲ ‹‹قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت›› نمی توانند جزء موسسین موسسه بیمه باشند.
تبصره ۱- وزارتخانه‌ها، موسسات، نهادها و شرکت‌های موضوع این ماده در مجموع نمی‌توانند بیش از ده درصد در موسسه بیمه سهم داشته باشند .
تبصره ۲- شرکت‌های موضوع تبصره ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور مشمول حکم این ماده نمی‌باشند. ولی در هر حال مجموع سهام آنها نباید بیش از ۲۰ درصد سهام موسسه بیمه باشد.
تبصره ۳ -صندوق‌هاي بازنشستگي كاركنان شركت‌ها و موسسات دولتي به استثناي صندوق بازنشستگي كشوري و صندوق‌هاي بازنشستگي نيروهاي مسلح مشمول محدوديت اين ماده نمي¬باشند.
ماده ۵- اشخاص حقوقی که وزارتخانه‌ها، شرکت‌های دولتی و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی در آنها بیش از ۲۰ درصد سهم دارند، نمی¬توانند در مجموع بیش از ۲۰ درصد در موسسه بیمه سهم داشته باشند.
ماده ۶- هر شخص حقیقی یا حقوقی نمی‌تواند بیش از ۲۰ درصد سهام یک موسسه بیمه را داشته باشد. نصاب مذکور در مورد اشخاص حقیقی شامل اقارب نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول آن شخص نیز می‌باشد.
تبصره ۱- هر شخص حقیقی و اقارب وی مندرج در این ماده به علاوه اشخاص حقوقی که آن شخص حقیقی و یا اقارب مذکور در آنها بیش از ۲۰ درصد سهم داشته باشند، با رعایت نصاب مندرج در این ماده در مجموع نمی¬توانند بیش از ۴۰ درصد سهم یک موسسه بیمه را داشته باشد.
تبصره ۲- هر شخص حقوقی به علاوه سایر اشخاص حقوقی که آن شخص به طور مستقیم در آنها بیش از ۲۰ درصد سهم داشته باشد، با رعایت نصاب مندرج در این ماده در مجموع نمی¬توانند بیش از ۴۰ درصد سهم یک موسسه بیمه را داشته باشد.
تبصره ۳- در صورتی که موسسه بیمه مختلط متقاضی تفکیک عملیات بیمههای زندگی و غیرزندگی خود از طریق تاسیس موسسه بیمه تخصصی باشد، موسسه بیمه مختلط و سایر موسسین موسسه بیمه جدید که موسسه بیمه مختلط بیش از ۲۰ درصد سهام آنها را در اختیار دارد، با رعایت مفاد این ماده از شمول محدودیت‌های مندرج در تبصره های ۱ و ۲ آن مستثنی هستند. موسسه بیمه مختلط متقاضی موظف است ظرف مدت شش ماه پس از صدور پروانه فعالیت موسسه بیمه جدید اساسنامه خود را اصلاح نموده و سایر اقدامات لازم را جهت تطبیق وضعیت خود با مقررات مربوط به عمل آورد. پس از اصلاح اساسنامه، موسسه بیمه متقاضی مجاز به صدور بیمه‌‌نامه در زمینه فعالیت موسسه بیمه جدید نخواهد بود.
تبصره ۴- موسسه بیمه مختلط می‌تواند با موافقت موسسه بیمه جدید موضوع تبصره ۳ این ماده و رعایت مواد ۵۴ تا ۵۷ قانون تاسیس و سایر مقررات مربوط، آن بخش از پرتفوی خود را که مربوط به موضوع فعالیت موسسه بیمه جدید است به آن موسسه منتقل نماید.
ماده ۷- مادامی که موسسه بیمهای در هر دو بخش بیمههای زندگی و بیمههای غیرزندگی فعالیت می‌کند، طبق مواد ۲۱ و ۲۲ آیین‌نامه بیمههای زندگی و مستمری (آیین‌نامه شماره ۶۸) و اصلاحات بعدی آن، مکلف است حساب‌های مربوط به معاملات بیمههای زندگی را از سایر حساب‌های خود تفکیک نموده و دفاتر خود را به ترتیبی تنظیم کند که کلیه اقلام مربوط به معاملات هر یک از انواع بیمههای زندگی به تفکیک مشخص شده باشد.
ماده ۸- براي دريافت موافقت اصولي، اشخاص حقيقي و حقوقي داخلي كه واجد شرايط مقرر در اين آيين نامه هستند بايد تقاضاي تاسيس موسسه بيمه را همراه پيش¬نويس اساسنامه، برنامه جامع عملياتي و ساير مدارك و اطلاعاتي كه براي احراز شرايط پيش-بيني شده در قانون تاسيس و اين آيين¬نامه مورد نياز است به بيمه مركزي تسليم نمايند.
تبصره ۱- برنامه جامع عملیاتی باید شامل اهداف موسسه، بازارهای هدف، تمهیدات بیمه اتکایی و نحوه حصول به اهداف مورد نظر حداقل برای سه سال اولیه فعالیت موسسه بیمه باشد.
تبصره ۲- در صورتي كه بيمه مركزي پس از دريافت مدارك از متقاضي، براي احراز شرايط، ارایه مدارك و اطلاعات ديگري را لازم بداند بايد ظرف پانزده روز اداري، مراتب را به طور كتبي به متقاضي اعلام نمايد.
ماده ۹- کلیه موسسین حقوقی موسسه بیمه و سهامداران حقوقی با بیش از پنج درصد سهام موسسه بیمه، باید حداقل سه دوره مالی سابقه فعالیت داشته باشند و مکلفند یک نسخه از اساسنامه و ترازنامه و حساب عملکرد سود و زیان مصوب خود در سه سال مالی قبل را به همراه اظهارنامه¬ای مشتمل بر اسامی اعضای هیئت مدیره و سهامداران عمده (دارای بیش از پنج درصد سهام) و سایر اطلاعات ضروری به بیمه مرکزی ارایه دهند.
ماده ۱۰- بيمه مركزي پس از دريافت كليه مدارك و اطلاعات مورد نياز و احراز شرايط قانوني موسسين، حداكثر ظرف يك ماه نظر خود را درباره تقاضاي مطرح شده براي طی مراحل قانوني به شوراي عالي بيمه ارایه خواهد نمود.
ماده ۱۱- مفاد اعلاميه پذيره‌نويسي بايد قبل از ارایه به اداره ثبت شركت-ها به تاييد بيمه مركزي برسد.
ماده ۱۲- حسابرس و بازرس قانوني موسسه بيمه بايد از ميان حسابرسان مورد تاييد بيمه مركزي و معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شوند.
ماده ۱۳- هیچ یک از کارکنان کلیدی و عملیاتی موسسه بیمه نمی‌توانند در سایر موسسات بیمه (سرزمین اصلی و مناطق آزاد)، کارگزاری‌ها، نمایندگی‌های بیمه و ارزیابی‌های خسارت بیمهای، هرگونه سمت داشته باشند.
ماده ۱۴- پس از تعيين سرمايه، تصويب اساسنامه، تعيين مديران، بازرس قانوني و ساير موارد مندرج در قانون تجارت در مجمع عمومي موسس و تعيين مدير عامل ، بيمه مركزي با رعايت مقررات، پروانه تاسيس موسسه بيمه را صادر خواهد نمود.
ماده ۱۵- مدت اعتبار موافقت اصولي و پروانه تاسيس حداكثر يك سال پس از صدور است مگر آنكه قبل از انقضاء به درخواست متقاضي و موافقت بيمه مركزي اين مهلت تمديد شود.
تبصره – مجوزهای صادر شده قابل انتقال به غیر نمی¬باشد.
ماده ۱۶- برای صدور پروانه فعالیت موسسه بیمه و ادامه فعالیت آن، موسسه بیمه باید متناسب با ساختار سازمانی خود، دارای کارکنان کلیدی به ترتیب مندرج در آیین¬نامه نحوه احراز صلاحیت حرفه¬ای کارکنان کلیدی و عملیاتی موسسات بیمه (شماره ۹۰) و آیین نامه حاکمیت شرکتی در موسسات بیمه (شماره ۹۳) و اصلاحات بعدی آن بوده و صلاحیت فنی آنها قبلاً به تایید بیمه مرکزی رسیده باشد.
تبصره – در صورت استعفا، عزل یا فوت مدیر عامل موسسه بیمه یا سلب شرایط وی (به تشخیص بیمه مرکزی)، موسسه بیمه موظف است حداکثر تا دو ماه فرد واجد شرایط دیگری را به بیمه مرکزی معرفی نماید. بیمه مرکزی موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه نظر خود را در مورد صلاحیت فرد معرفی شده اعلام کند. تا زمان انتصاب مدیر عامل مورد تایید بیمه مرکزی، انجام وظایف وی بر عهده قائم مقام مدیر عامل و در صورت نبود قائم مقام، به عهده عضو منتخب هیئت مدیره موسسه بیمه خواهد بود. چنانچه موسسه بیمهای به هر علت بیش از سه ماه فاقد مدیر عامل تایید صلاحیت شده باشد، رئیس کل بیمه مرکزی موظف است در اجرای ماده ۴۱ قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری موضوع را همراه با پیشنهاد مشخص در شورای عالی بیمه مطرح نماید.
ماده ۱۷- بيمه مركزي پس از ثبت موسسه بيمه و معرفي مسئولین فني، امور مالی و کنترلی مورد تاييد، ظرف يك ماه پروانه فعاليت براي رشته‌هاي مورد تقاضا را در چارچوب اساسنامه صادر خواهد كرد.
ماده ۱۸- مديران موسسه بيمه موظفند بر اساس برنامه عملياتي پيش‌بيني شده موسسه بيمه را اداره نمايند و هرگونه تغيير در كليات برنامه عملياتي را قبلاُ به اطلاع و تاييد بيمه مركزي برسانند.
ماده ۱۹- انجام عمليات اتكايي برای موسسات بیمه اتکایی مجاز است. موسسات بیمه مستقیم مشروط به داشتن حداقل سرمایه مورد نیاز برای فعالیت بیمه اتکایی و با رعایت ضوابطی که از سوی بیمه مرکزی اعلام خواهد شد مجاز به قبولی اتکایی از سایر موسسات بیمه داخلی (اعم از دولتی، غیردولتی و ثبت شده در مناطق آزاد) و خارجی می‌باشند.
ماده ۲۰- مواردی که در این آیین‌نامه ذکر نشده است، حسب مورد تابع قانون تاسیس موسسات بیمه غیردولتی، قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، قانون تجارت، مصوبات شورای عالی بیمه، دستورالعمل‌های بیمه مرکزی و سایر قوانین و مقررات جاری خواهد بود.
ماده ۲۱- این آیین‌نامه جایگزین ضوابط تاسیس موسسات بیمه غیردولتی (آیین‌نامه شماره ۴۰) مصوب شورای عالی بیمه و اصلاحات بعدی آن می‌شود و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است. سایر ضوابط مربوط به تاسیس و فعالیت موسسه بیمه که حسب مورد در سایر آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی بیمه از جمله آیین‌نامه نحوه احراز صلاحیت حرفه‌ای کارکنان کلیدی و عملیاتی موسسات بیمه (شماره ۹۰) و آیین‌نامه حاکمیت شرکتی در موسسات بیمه (شماره ۹۳) و اصلاحات بعدی آنها، وجود دارد، بقوت خود باقی است.