ابطال امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر بهورزان
ابطال بند (4) بخشنامه شماره رئیس مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص پیش‌بینی بهره‌مندی بهورزان از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر (دادنامه شماره 757 مورخ 18/4/1398 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)
شماره دادنامه: 757
تاریخ دادنامه: 18؍4؍1398
شماره پرونده: 96؍1249
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمدرضا زرین
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 رئیس مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بند 4 بخشنامه شماره 2870؍2569؍14-17؍1؍1395 مدیر توسعه سازمان و تحول اداری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کردستان
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 رئیس مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بند 4 بخشنامه شماره 2870؍2569؍14-17؍1؍1395 مدیر توسعه سازمان و تحول اداری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کردستان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
“ریاست محترم دیوان عدالت اداری
با سلام و عرض ادب و احترام معروض می دارد که اینجانب شاکی به عنوان بهورز شاغل در دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان با داشتن 27 سال سابقه خدمت در روستاها هستم که در زمان استخدام با مدرک تحصیلی زیر دیپلم شروع به فعالیت کرده ام و در ضمن خدمت و دوره آموزشی را طی کرده ام و باید (طبق مقررات این دوره یک گروه تحصیلی قرار گیرد) بلکه در حین خدمت موفق به ادامه تحصیل و اخذ مدارک دیپلم شده ام. منطبق با ضوابط وزارت بهداشت طی دوره 2 سال بهورزی شامل یک پایه تحصیلی می باشد و قوانین مدیریت خدمات کشوری و ماقبل از آن اخذ مدارک تحصیلی بالاتر در ضمن خدمت برای مستخدمین موجب افزایش پایه تحصیلی به عنوان فوق دیپلم ارتقاء حقوق مزایای مربوطه می گردید و هر دو پایه (طی دوره آموزشی دو ساله بهورزی و اخذ مدرک دیپلم با مزایای کاردانی) قبلاً محاسبه شده است که اخیراً مرکز توسعه مدیریت تحول اداری وزارت بهداشت طی بخشنامه مورد تقاضای ابطال خطاب به دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور از جمله استان کردستان به عنوان یکی از طرفین شکایت در بند 4 بخشنامه دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان چنین دستور داده اند که برای بهورزانی که در بدو استخدام با مدرک زیر دیپلم استخدام شده دوره آموزشی بهورزی این دسته از مشمولین به عنوان یک مقطع تحصیلی بالاتر قابل احتساب بوده و لذا اخذ مدرک دیپلم را که جزوی از مزایای تحصیلی کاردانی می شوند را برای بنده حذف کرده اند و مدارک تحصیلی بالاتر که ضمن خدمت اخذ شده را غیر قابل ترتیب اثر شناخته است این در حالی بوده که در سنوات گذشته چنین رویه و ضوابطی وجود نداشته و قانون اصلی نیز تغییر نکرده است. لذا چون من شاکی مشمول بند 4 بخشنامه دانشگاه علوم پزشکی کردستان می شوم و این دستورالعمل و بخشنامه اداری وزارت و به تبع آن دانشگاه علوم پزشکی کردستان موجب تضییع حقوق و مزایای بنده و امثال من در اواخر خدمت می گردد با تقدیم این شکایت تقاضای بررسی و رسیدگی و ورود شکایت و در نهایت صدور حکم به بطلان بخشنامه های صدرالذکر را دارم.”
در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه شماره 961249-1 مورخ 10؍11؍1396 پاسخ داده است که:
“دبیرخانه محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام و احترام، عطف به اخطار رفع نقص پرونده کلاسه 9601246 آن هیأت برای اینجانب محمدرضا زرین به عنوان شاکی در خصوص موارد نقص شامل:
1- بخشنامه مورد شکایت مغایر کدام قانون و ماده قانونی می باشد.
2- ارسال تصویر مصوبه مورد شکایت اقدام شود.
3- تعیین دقیق قسمت مورد شکایت در متن بخشنامه و نامه مورد شکایت.
حال به ترتیب پاسخهای موارد نقص اعلامی به تفکیک جهت استحضار و درج سابقه و رسیدگی به شکایت و پذیرش شکایت را به شرح متن دادخواست تقدیم دارم:
1- بخشنامه مورد نظر در واقع مغایر بندهای ذیل ماده 65 و 66 قانون خدمات مدیریت کشوری می باشد زیرا که مطابق آن قانون و مواد استنادی مستخدمین در ضمن خدمت علاوه بر اینکه از مزایای دوره تخصصی و آموزشی مرتبط با سمت شغل خود برخوردار هستند بلکه اگر با ادامه تحصیل موفق به اخذ مدرک تحصیلی بالاتر از مدرک زمان استخدام شوند باید مزایای مدرک تحصیلی اخذ شده ضمن خدمت نیز منتفع باشند. اما بخشنامه مورد تقاضای ابطال با متن این مواد از قانون و قصد مقنن منافات و تناقض دارد.
2- تصویر مصوبه مورد شکایت شامل بخشنامه 2870؍2569؍14-17؍1؍1395 دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان قبلاً به ضمیمه شکایت ارسال شده است که در سطر اول این بخشنامه به نامه شماره 2769؍212؍د-24؍12؍1394 مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری وزارت متبوع ( وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) استناد دارد که به جز تصویر بخشنامه استان که قبلاً تقدیم و اینک نیز به پیوست تقدیم می گردد بنده بخشنامه صادره از مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری وزارتخانه را در اختیار ندارم و تنها شماره آن در نامه موجود درج است.
3- تعیین دقیق قسمت مورد شکایت بنده در بخشنامه اعلامی فوق عبارت است از: بند 4 بخشنامه دانشگاه علوم پـزشکی استان کردستان (کـه عنـوان داشته: در صورتی کـه بهورزان موضوع بند یک در حین خدمت موفق به اخذ مدرک تحصیلی دیپلم کامل متوسطه شوند مزایای آموزش دوره بهورزی به جای یک مقطع تحصیلی بالاتر به صورت تجربه مرتبط محسوب می گردد و ملاک عمل آخرین مدرک تحصیلی اخذ شده می باشد) که این بند از بخشنامه موجب شده که در واقع هم دوره دو ساله بهورزی و هم اخذ مدرک دیپلم برای بنده یک پایه منظور کرده است. در حالی که تا تاریخ تیر ماه 1395 این دو مدرک بنده ( اخذ دیپلم حین خدمت و طی دوره آموزش بهورزی) مجزا بوده اند و از مرداد سال 1395 این دو پایه به یک پایه کاهش یافته است. طبق قانون وقتی بنده در حین خدمت دیپلم گرفته ام باید مزایای فوق دیپلم منظور گردد و چون دوره آموزش دو ساله بهورزی هیچ گونه سنواتی محسوب نمی گردید یک پایه تحصیلی داده می شد زمانی که بنده دیپلم گرفته ام باید مزایای فوق دیپلم محسوب شود که منظور نشده است.”
متن بخشنامه های مورد اعتراض به قرار زیر است:
1) بخشنامه شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 رئیس مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
” معاونین محترم توسعه مدیریت و منابع دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور
با سلام و احترام
با توجه به مکاتبات مکرر دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور در خصوص نحوه احتساب دوره آمـوزشی بهـورزی ( دوره دو سالـه یا 18 ماهه) برای بهورزان شـاغل در پست بهـورزی مراتب ذیل اعلام می گردد:
1- بهورزانی که در بدو استخدام دارای مدارک تحصیلی پایان دوره راهنمایی (سیکل) و یا دیپلم می باشند، در هنگام اشتغال در شغل بهورزی از مزایای یک مقطع بالاتر ( به ترتیب دیپلم و کاردانی) برخوردار می شوند.
2- در صورتی که بهورزان موضوع بند یک، در حین خدمت موفق به اخذ مدرک تحصیلی بالاتر شوند ( با رعایت مقررات ادامه تحصیلی بهورزان) مزایای آموزش دوره بهورزی به جای یک مقطع بالاتر فقط به صورت تجربه مرتبط محسوب می گردد و ملاک عمل آخرین مدرک تحصیلی اخذ شده می باشد.
3- بهورزانی که با مدرک تحصیلی کاردانی مرتبط و پس از طی دوره آموزش بهورزی در رشته شغلی بهورز استخدام شوند دوره آموزشی بهورزی به عنوان تجربه محاسبه می شود.
4- بهره مندی از مزایای فوق، تنها در صورتی قابل اعمال است که بهورزان در شغل بهورزی اشتغال داشته باشند و در صورت تغییر عنوان نامبردگان مزایای مذکور بلااثر می گردد.
قابل ذکر است تاریخ اجرای این دستورالعمل 22؍2؍1392 می باشد.”
2) بند 4 بخشنامه شماره 2870؍2569-17؍1؍1395 مدیر توسعه سازمان و تحول اداری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی کردستان:
” 4- در صورتی که بهورزان موضوع بند یک، در حین خدمت موفق به اخذ مدرک تحصیلی دیپلم کامل متوسطه شوند مزایای آموزش دوره بهورزی به جای یک مقطع تحصیلی بالاتر به صورت تجربه مرتبط محسوب می گردد و ملاک عمل آخرین مدرک تحصیلی اخذ شده می باشد.”
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 116؍107-3؍2؍1397 توضیح داده است که:
” ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با اهدای سلام
احتراماً در خصوص پرونده کلاسه 9609980905801049 موضوع شکایت آقای محمدرضا زرین به خواسته ابطال بخشنامه شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری این وزارتخانه، مطالب زیر به استحضار می رسد:
1- وفق مفـاد دداخـواست تقدیمی شـاکی مـدعی است، از بهورزان شاغل در دانشگاه علوم پزشکی کردستان می باشد که در بدو خدمت با مدرک تحصیلی زیر دیپلم شروع به کار نموده و ضمن خدمت، دوره آموزشی مربوط به بهورزی را گذرانده است. همچنین پس از اخذ مدرک دوره آموزشی بهورزی به موجب « دستورالعمل مصوب این وزارتخانه در خصوص نحوه احتساب دوره آموزشی بهورزی (دوره دو ساله یا 18 ماهه)» از مزایای یک مقطع بالاتر تحصیلی (دیپلم) برخوردار شده است. وی در ادامه اعلام نموده با توجه به اینکه در سنوات اخیر با اتمام تحصیل در مقطع تحصیلی دوره دوم متوسطه موفق به اخذ مدرک دیپلم شده، استحقاق برخورداری از مزایای قانونی یک مقطع تحصیلی بالاتر (فوق دیپلم) را دارد. وی عنوان نموده مسئولین دانشگاه علوم پزشکی کردستان به استناد بند اول بخشنامه شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری این وزارتخانه و بند 4 نامه شماره 2870؍2596؍14-17؍1؍1395 دانشگاه علوم پزشکی کردستان از احتساب مدرک تحصیلی دیپلم ایشان به عنوان یک مقطع تحصیلی بالاتر (فوق دیپلم) به منظور بهره مندی از مزایای قانونی مربوطه خودداری می کنند. وی همچنین مدعی است وفق بندهای ذیل مواد (65 و 66) قانون مدیریت خدمات کشوری مستخدمین علاوه بر برخورداری از مزایای دوره تخصصی و آموزشی مرتبط با سمت و شغل خود با ادامه تحصیل در ضمن خدمت و دریافت مدرک تحصیلی بالاتر از مدرک زمان استخدام، باید از مزایای مدرک تحصیلی اخذ شده منتفع گردند. بنابراین نامبرده خواستار ابطال بخشنامه شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری این وزارتخانه و نامه شماره 2870؍2596؍14-17؍1؍1395 دانشگاه علوم پزشکی کردستان شده است.
2- در پاسخ به شکایت مطروحه اشعار می دارد وفق مفاد بند (ب) ماده (20) قانون پنجم برنامه توسعه کشور و ماده یکم از قانون احکام دائمی برنامه های توسعه، دانشگاه ها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان هـایی کـه دارای مجـوز از شـورای گسترش آمـوزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط می باشند، بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، … و فقط در چهار چوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی و اداری- استخدامی- تشکیلاتی مصوب هیأت امناء که حسب مورد به تایید وزراء علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می رسد، عمل می نمایند و با حدود وظایف و اختیارات مندرج در قانون تشکیل هیأتهای امنای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی (مصوب جلسات 181 و 183 -9؍12؍1367 و 23؍12؍1367 شورای عالی انقلاب فرهنگی) و همچنین قانون نحوه انجام امور مالی و معاملاتی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی اداره می شوند. بر این اساس دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور در امور استخدامی از اجرای مفاد قانون مدیریت خدمات کشوری مستثنی گردیده و وفق تجویز قانون تابع مصوبات هیأت امناء دانشگاه مربوطه می باشند.
3- وفق ماده 56 آیین نامه اداری، استخدامی و تشکیلاتی کارکنان غیر هیأت علمی دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور، شرایط تصدی مشاغل عمومی و اختصاصی به تناسب وظایف پست قـابل تخصیص بـه هر شغل از لحـاظ معلومات، تحصیلات، تجربـه و عـوامل موثر دیگر از سوی وزارتخانه تعیین می گردد. در این راستا و پس از ارزیابی های کارشناسی، به منظور نحوه احتساب دوره آموزشی بهورزی ( دوره دو ساله یا 18 ماهه) برای شاغلین در پستهای بهورزی دانشگاه های علوم پزشکی کشور، دستورالعمل شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 مـرکز توسعه مـدیریت و تحول اداری وزارت متبوع در 4 بند مصوب و به دانشگاه های مورد اشاره ابلاغ شده است.
4- وفق بند یکم این دستورالعمل «بهورزانی که در بدو استخدام دارای مدرک تحصیلی پایان دوره راهنمایی و یا دیپلم می باشند، در هنگام اشتغال در شغل بهورزی از مزایای یک مقطع بالاتر تحصیلی (به ترتیب دیپلم و کاردانی) برخوردار می شوند. همچنین برابر بند دوم دستورالعمل مورد اشاره « در صورتی که بهورزان موضوع بند یک، در حین خدمت موفق به اخذ مدرک تحصیلی بالاتر شوند،مزایای آموزش دوره بهورزی به جای یک مقطع بالاتر، فقط به صورت تجربه مرتبط محسوب می شود و ملاک عمل آخرین مدرک تحصیلی اخذ شده می باشد» شایان ذکر است، نحوه محاسبه دوره آموزش بهیاری برای بهورزان با مدرک تحصیلی کاردانی مرتبط نیز مشابه موارد ذکر شده بوده و فقط به عنوان تجربه مرتبط محسوب خواهد شد.
5- از سوی دیگر مواد 65 و 66 قانون مدیریت خدمات کشوری که مورد استناد شاکی قرار گرفته است در ارتباط با طبقه بندی مشاغل در پنج رتبه ( مقدماتی- پایه- ارشد- خبره- عالی) بر اساس عواملی نظیر تحصیلات، دوره‌های آموزشی و مهارت، سنوات خدمت و تجرب و اختصاص حداقل و حداکثر امتیازات لازم مطابق جداول ارزشیابی مشاغل بوده و ماده (70) قانون مدیریت خدمات کشوری در ارتباط با چگونگی شرایط تصدی مشاغل اختصاصی به تناسب وظایف پستهای قابل تخصیص به هر شغل می باشد. علاوه بر اینکه بر اساس همین ماده قانونی، تصویب نهایی ضوابط و شرایط تصدی مشاغل توسط شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری صورت می گیرد.
6- در این راستا شورای مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری موضوع ماده 70 قانون مدیریت خدمات کشوری وفق بند یکم بخشنامه شماره 170061-24؍1؍1393 (تعیین شرایط تصدی مشاغل) در خصوص (تحصیلات) مقرر نموده است: « آثار استخدامی مدارک تحصیلی ماخوذه نسبت به مدارک تحصیلی ارائه شده در بدو استخدام کارکنان رسمی و پیمانی، تنها برای یک مقطع تحصیلی بالاتر از جمله (زیر دیپلم به دیپلم) در صورت پیش بینی شرایط احـراز شغل مـورد تصدی کارمند و کسب موافقت کتبی دستگاه با ادامه تحصیل قابل احتساب می باشد». با این وصف ملاحظه می گردد که موارد ذکر شده در دستورالعمل مصوب وزارت متبوع برای کارکنان شاغل در دانشگاههای علوم پزشکی کشور که مشمول آیین نامه اداری، استخدامی و تشکیلاتی کارکنان غیر هیأت علمی می باشند، نیز با مفاد بخشنامه فوق الذکر مطابقت دارد.
7- شایان ذکر است، بند یکم بخشنامه شماره 170061-24؍12؍1393 شورای مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری برابر رأی شماره 369 الی 372-27؍4؍1396 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مطابق قانون بوده و با توجه به مواد 62، 67 و 70 قانون مدیریت خدمات کشوری قابل ابطال تشخیص نشده است.
8- محاسبه مدارک تحصیلی شاکی که تصدی شغل بهورزی را بر عهده دارد بر اساس نحوه احتساب دوره آموزشی بهورزی ( دوره دو ساله یا 18 ماهه) برای شاغلین در پستهای بهورزی صورت گرفته و ایشان یک بار از مزایای مدرک تحصیلی دیپلم در ارتقاء طبقه و رتبه شغلی بهره مند شده است. بنابراین خواسته مطروحه مبنی بر استفاده مجدد از مزایای مقطع تحصیلی بالاتر (کاردانی) به دلیل اخذ مدرک تحصیلی (دیپلم) وجه قانونی ندارد.
با توجه به مراتب فوق الذکر و از آنجا که دستورالعمل ابلاغی از سوی این وزارتخانه با اختیارات قانونی اعطایی از ماده 56 آیین نامه اداری استخدامی کارکنان غیرهیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور انطباق داشته و مفاد آن در مغایرت با سایر مقررات و ضوابط قانونی مورد اشاره نمی باشد رسیدگی شایسته و رد دعوای مطروحه مورد استدعاست.”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 18؍4؍1398 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
نظر به اینکه اولاً: تلقی مدرک تحصیلی به عنوان مدرک بالاتر از حیث استفاده از مزایای استخدامی، نیاز به حکم قانونگذار دارد، آن چنان که در قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان و ماده 88 قانون برنامه ششم توسعـه در خصـوص جانبازان پیش بینی شـده است. ثانیاً: مطابق بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، دانشگاهها و سایر مراکز و موسسات مذکور در بند یاد شده تابع مقررات استخدامی مصوب هیأت امناء خود می باشند و در موارد سکوت مقررات عام استخدامی حاکم است و ثالثاً: مصوبه مورد شکایت در زمان صدور، فاقد مصوبه هیأت امناء بوده و در قوانین عام استخدامی نیز چنین حکمی وجود نداشته است، بنابراین بند 4 بخشنامه شماره 2870؍2569؍14-17؍1؍1395 مدیر توسعه سازمان و تحول اداری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کردستان و بخشنامه شماره 2796؍212؍د-24؍12؍1394 رئیس مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خارج از حدود اختیارات مرجع مصوب تشخیص شد و به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
مرتضی علی اشراقی- معاون قضایی دیوان عدالت اداری
