بازخرید مرخصی در سال ۱۴۰۰ چگونه است؟
بازخرید مرخصی کارگران طبق مقررات قانون کار همیشه بحث برانگیز بوده است و سوالات مختلفی برای کارگران و کارفرمایان ایجاد می شود. نحوه برآورد تعداد روزهای مانده مرخصی که باید بازخرید شوند چگونه است؟ در قراردادهای کار موقت کمتر از یکسال ذخیره مرخصی چقدر است؟ اگر اتمام قرارداد کار به دلیل بازنشستگی باشد چند روز از مانده مرخصی باید بازخرید شود؟ در محاسبه مبلغ هر روز مانده مرخصی کدام یک از آیتم های حقوق و دستمزد و مزایا باید دخالت داده شوند؟ و سوالات بسیار دیگری که در این مقاله پاسخ داده می شود.
در صورتی که کارگر به هر دلیل نتواند از کل مرخصی استحقاقی خود در طول مدت قرارداد کار استفاده نماید، قانون کار بازخرید مرخصی را پیش بینی کرده است. علت پیش بینی و تعیین مرخصی به صورت اجباری و اختیاری برای کارگران دلایل مختلفی دارد که همگی در راستای حمایت از کارگران هستند. ایجاد فرصت استراحت و افزایش سلامت جسمانی و روانی کارگر، رسیدگی به امور زندگی، مسافرت، شرکت در مراسم مختلف اجتماعی و دینی، سپری کردن دوره بیماری از مهم ترین آن ها هستند.
در ماده ۶۴ قانون کار مرخصی استحقاقی برای هر سال ۲۶ روز کاری پیش بینی شده است. طبق ماده ۶۶ قانون کار کارگر نمی تواند بیش از ۹ روز از مرخصی استحقاقی سالانه خود را ذخیره نماید. اهمیت استفاده از مرخصی در این ماده مشخص است. ذخیره کردن ۹ روز مرخصی در قراردادهای کار با مدت بیشتر از یک سال صادق است. در قراردادهای کار یک سال و کمتر از یک سال چنانچه در سال دوم نیز تمدید شود ذخیره ۹ روز موضوعیت ندارد بلکه باید بازخرید مرخصی در پایان هر قرارداد کار بر مبنای ۲۶ روز انجام پذیرد.
تعریف بازخرید مرخصی به این صورت که چنانچه کارگری از تمام مرخصی استحقاقی خود استفاده نکند مبلغ مربوط به باقی مانده مرخصی وی باید از طرف کارفرما پرداخت شود.
بازخرید مرخصی ۱۴۰۰ برای کارگرانی باید انجام گیرد که قرارداد کار آنان در سال ۱۴۰۰ به پایان می رسد و یا در سال ۱۴۰۰ بازنشسته می شوند.
همانگونه اشاره شد در قراردادهای کار یک سال و یا کمتر از یک سال بازخرید مرخصی باید با ۲۶ روز کاری محاسبه شود. چنانچه قرارداد کار کمتر از یک سال باشد ۲۶ روز مرخصی به نسبت مدت مرخصی محاسبه می شود.
مثال: چنانچه مدت قرارداد کار کارگری ۶ ماه باشد مرخصی استحقاقی این قرارداد کار ۱۳ روز خواهد بود. در پایان این قرارداد کار اگر کارگر ۵ روز از مرخصی استحقاقی خود را استفاده کرده باشد ۸ روز از مرخصی وی باقی می ماند. بنابراین باید ۸روز از مرخصی این کارگر بازخرید شود.
اگر طول مدت قرارداد کار یک سال باشد و کارگر در طول سال ۱۰ روز از مرخصی استحقاقی استفاده کرده باشد در اتمام قرارداد کار باید ۱۶ روز از باقیمانده مرخصی وی بازخرید شود.
متن ماده ۶۶ قانون کار به صورت زیر است:
کارگر نمی تواند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه ی خود را ذخیره کند.
قانون کار جمهوری اسلامی ایران
پس چنانچه یک سال کاری کارگر به اتمام برسد و وارد سال دوم کاری شود و در هنگام ورود به سال دوم بیشتر از ۹ روز از مرخصی های سال گذشته وی باقی مانده باشد در این صورت ۹ روز ذخیره و بقیه سوخت می شوند.
برای روشن شدن موضوع فرض می کنیم کارگری قرارداد کار ۳ ساله دارد. او تا اتمام سال اول کار ۱۰ (ده) روز به مرخصی استحقاقی رفته است. بنابراین ۱۶ روز از مرخصی های استحقاقی او مانده است. در شروع سال دوم کار ۹ روز از این مرخصی ها ذخیره و ۷ روز نیز سوخت می شوند. مرخصی های ذخیره شده با مرخصی سال بعد جمع نمی شوند بلکه به صورت مستقل ذخیره می شوند و در سال های بعد نیز قابل استفاده هستند.
حال اگر کارگری که قراردادکار سه ساله داشته باشد که در آخر سال ۱۴۰۰به اتمام می رسد و در سال اول کار ۱۰ روز و در سال دوم ۱۹ روز و در سال سوم ۸ روز از مرخصی استحقاقی استفاده کرده باشد بازخرید مانده مرخصی سال ۱۴۰۰ وی به صورت زیر خواهد بود.
مرخصی های این کارگر از سال اول کار ۹ روز و از سال دوم کار ۷ روز ذخیره شده است. در سال آخر چون گذر به سال بعد وجود ندارد بنابراین تمام مرخصی های مانده از ۲۶ روز باید بازخرید شوند. پس ۱۸ روز مرخصی های او در سال آخر مانده است.
برای تسویه حساب قرارداد کار این کارگر در پایان سال سوم که آخر سال ۱۴۰۰ فرض کرده بودیم باید جمع ذخیره مرخصی دو سال اول کار و مانده مرخصی سال آخر (۳۴=۱۸+۷+۹) بازخرید شوند.
بازنشستگی طبق ماده ۲۱ قانون کار یکی از حالت های اتمام قرارداد کار است. نحوه محاسبه بازخرید مانده مرخصی در این حالت به نوع قرارداد کار کارگر دارد.
چنانچه کارگر با قراردادهای کار یک سال و کمتر از یک سال بازنشسته شود بازخرید مرخصی های او طبق حالتی که توضیح داده شد محاسبه می شود.
چنانچه کارگر دارای قرارداد کار دائم و یا قرارداد کار بیش از یکسال باشد نحوه ی محاسبه بازخرید مرخصی ۱۴۰۰ وی با روشی که در قسمت قبل برای قراردادهای بیش از یک سال توضیح داده شد خواهد بود.
پس از مشخص شدن تعداد روزهای مانده و ذخیره مرخصی کارگر، باید مبلغی که باید برای هر روز از مرخصی ها باید پرداخت شود مشخص و سپس به تعداد روزهای مانده مرخصی ضرب شود.
مبنای محاسبه بازخرید مرخصی کارگران آخرین حق السعی کارگران است. طبق رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ۱۹۶۳-۱۹۶۴ دوشنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۰ در این مبلغ باید کلیه حقوق و مزایا و پرداختی هایی که در دوران اشتغال دریافت می کرد اعم از اینکه این مبالغ مستلزم حضور کارگر در کارگاه باشد یا نه مانند ایاب ذهاب و غذا را شامل می شود.
مبنای محاسبه وجه مرخصی برخلاف پایان کار (سنوات) که فقط حقوق را شامل می شود به کل مبلغ حق السعی و سایر دریافتی های کارگر توسعه داده شده است.
در قسمت قبل اشاره شد که مبنای بازخرید سال ۱۴۰۰ کارگران و سایر سال ها آخرین حق السعی است. بنابراین چنانچه کارفرمایی در پایان قراردادهای کار موقت مرخصی های ذخیره و مانده کارگران را تسویه نکند می بایست طبق حق السعی زمان پرداخت محاسبه کند .
فرض کنیم کارگری در پایان قرارداد کار اعم از دائم، بیش از یک سال یا کمتر از آن ۲۰ روز مرخصی مانده داشته باشد. ریز آخرین حقوق و دستمزد و مزایای این کارگر به شرح زیر است. محاسبه کل مبلغ بازخرید مرخصی به صورت زیر خواهد بود.
مرخصی مانده = ۲۰ روز
| عنوان | مبلغ | عنوان | مبلغ |
|---|---|---|---|
| مزد ثابت | ۹۳۱۸۳۲ | هزینه غذا | ۳.۰۰۰.۰۰۰ |
| حقوق ماهانه | ۲۷.۹۵۴.۹۶۰ | کمک هزینه مسکن | ۴.۵۰۰.۰۰۰ |
| کمک هزینه عائله مندی ۲ فرزند | ۵.۳۱۰.۹۹۰ | کمک هزینه اقلام مصرفی(بن) | ۶.۰۰۰.۰۰۰ |
| ایاب و ذهاب ماهانه | ۴.۰۰۰.۰۰۰ | ||
| جمع کل | ۵۰.۷۶۵.۹۵۰ | ریال |
از تقسیم حق السعی ماهانه به تعداد روزهای ماه حق السعی روزانه به صورت زیر به دست می آید:
۱.۶۹۲.۱۹۸ = ۳۰ / ۵۰.۷۶۵.۹۵۰
با ضرب حق السعی روزانه در تعداد روز مرخصی مانده کل مبلغ بازخرید مرخصی این کارگر در سال ۱۴۰۰ به صورت زیر به دست می آید:
۳۳.۸۴۳.۹۶۰ = ۲۰ * ۱.۶۹۲.۱۹۸
بنابراین کارفرما باید موقع تصفیه حساب اتمام قرارداد این کارگر مبلغ ۳۳.۸۴۳.۹۶۰ ریال را از بابت بازخرید مانده مرخصی ها پرداخت نماید.
منبع: کارتابان