هیأت عالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به همراه اعضا و وظایف
طرح قانون بانکداری جمهوری اسلامی ایران در حال تصویب در مجلس شورای اسلامی است. بر اساس ماده‌های (۷) تا (۹) این طرح، به تشکیل هیأت عالی بانک مرکزی و تعیین اعضا و وظایف آن اختصاص پیدا کرده است.
رکن دوم- هیأت عالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
ماده ۷-
الف- اعضای هیأت عالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران عبارتند از:
۱. رئیس کل بانک مرکزی (رئیس هیأتعالی)؛
۲. وزیر امور اقتصادی و دارایی؛
۳. رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور؛
۴. دو نفر اقتصاددان متخصص در زمینه سیاستگذاری پولی و ارزی؛
۵. دو نفر متخصص در حوزه بانکداری: یک نفر در زمینه حقوق بانکی و یک نفر در زمینه امور مالی.
اعضای ردیفهای )۱( ،)۴ )و )۵ )باید معتقد به مبانی بانکداری اسالمی بوده و تسلط کافی بر روشهای اجرای آن داشته باشند.
ب- رئیس کل مطابق ترتیبات مذکور در مصوبه ۲۴/۸/۱۳۹۳ مجمع تشخیصمصلحت نظام توسط رئیس جمهور منصوب و عزل میشود. همچنین رئیس کل باید از کفایت علمی، کفایت تجربی و سایر شرایط مذکور درمصوبهیادشده برخوردارباشد.
پ- اعضای ردیفهای (۴) و (۵) به پیشنهاد رئیس کل و تأیید و حکم رئیس جمهور منصوب میشوند. عزل آنان نیز قبل از اتمام مدت حکم، توسط رئیس جمهور امکان پذیر است.
ت- دوره مسؤولیت اعضای ردیفهای )۴ )و )۵ )پنج سال میباشد و انتخاب مجدد آنها بالمانع است. بهمنظور ثباتبخشی به سیاستهای پولی کشور، در اولین دوره اجرای این قانون، حکم یکی از دو عضوِ هریک از ردیفهای یادشده برای مدت دو سال و نیم و حکم عضو دیگر برای مدت پنج سال صادر میشود. در دورههای بعدی، احکام همه اعضاء پنجساله خواهد بود. در صورت فوت، ا ستعفا یا عزل هریک از اع ضای ردیفهای )۴ )و )۵ )جایگزین وی باید ظرف یک ماه تعیین شود.
حکم عضو جایگزین برای باقیمانده دورة عضو متوفی، مستعفی یا معزول صادر میشود.
ث- اعضای ردیف )۴ )باید مدرک دکترای علوم اقتصادی داشته و از دانش کافی در زمینه اقتصاد کالن و سیاستگذاری پولی و ارزی و حداقل ده سال تجربه مرتبط برخوردار باشند.
ج- اعضای ردیف )۵ )باید از شرایط اختصاصی زیر برخوردار باشند:
عضو متخصص در امورمالی: داشتن مدرک دکترا در یکی از رشتههای علوم اقتصادی، مالی، بانکداری یا حسابداری و حداقل ده سال تجربه مرتبط؛
عضو متخصص در زمینه حقوق بانکی: داشتن مدرک دکترا در رشته حقوق با گرایش مرتبط و حداقل ده سال تجربه مرتبط.
چ- اعضای ردیفهای )۴ )و )۵ )باید بهصورت تمام وقت در خدمت بانک مرکزی بوده و نمیتوانند شغل یا سمت موظف یاغیرموظف اعم از مدیریتی، کار شنا سی یا م شاورهای در بخش دولتی یاغیردولتی دا شته با شند. این ممنوعیت شامل موارد مستثنی شده ذیل اصل )۱۴۱ )قانون اساسی نمیشود. حقوق و مزایای اعضای یادشده مطابق حقوق و مزایای مقامات موضوع بند )ج( ماده )۷۱ )قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۸/۷/۱۳۸۶ توسط بانک مرکزی پرداخت میشود.
تبصره- در صورتی که عضو هیأت عالی مستخدم رسمی یا پیمانی هریک از دستگاههای اجرائی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری باشد، دستگاه موظف است بلافاصله پس از صدور حکم عضویت وی در هیأت عالی، او را به بانک مرکزی مأمور نموده و هرگونه افزایش در حقوق قانونی، از جمله ارتقاء، افزایش حقوق سنواتی، افزایش گروه و رتبه و سایر موارد را در طول دوره مأموریت اعمال کند.
ح- اعضای بندهای )۴ )و )۵ )باید واجد شرایط عمومی زیر باشند:
۱ .اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه، نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی؛
۲ .تابعیت جمهوری اسلامی ایران و نداشتن تابعیت مضاعف و پروانه اقامت دائم در کشاور خارجی برای خود، همسر و فرزندان تحت تکفل؛
۳ .داشتن حسن شهرت و توانایی انجام وظایف؛
۴ .نداشتن سابقه محکومیت کیفری و تخلفات مالی؛
۵ .عدم محکومیت قطعی انتظامی به مجازاتهای مذکور در بندهای)د(، )و(، (ی) ماده (۹) قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب۷/۹/۱۳۷۲.
خ- با توجه به کثرت وظائف و جلسات هیأت عالی، وزیر امور اقتصادی و دارائی و رئیس سازمان برنامه و بودجه باید نمایندهای را از طرف خود برای شرکت در جلسات هیأت عالی به رئیس کل معرفی کنند. افرادی که برای این منظور معرفی میشوند، باید از شرایط مذکور در بندهای )ث( و )ح( این ماده برخوردار باشند.
د- اعضای هیأت عالی باید در اولین جلسه هیأت عالی سوگند یاد کنند. متن سوگندنامه اعضای هیأتعالی بهشرح زیر است:
»بسم الله الرحمن الرحیم من به خداوند بزرگ سوگند یاد میکنم که ضمن توجه م ستمر به خطیر بودن وظیفهای که برعهده من گذاشته شده است، در کلیهاظهارنظرها و تصمیمگیریهای خود، مصالح ملت ایران، پیشرفت اقتصاد کشور، ترویج احکام نورانی اسالم در عرصه پول، بانک و مالیهاسالمی و گسترش اخالق و معنویت در تعامالت اقتصادی جامعه را در چهارچوب قانون اساسی مدنظر قرار دهم. منافع شااخصاای و فشااارهای خارج از چهارچوب قانون، بههیچوجهمرا از التزام به قوانین
جمهوری اسالمی ایران و انجام وظایفی که شرعاً و قانوناً برعهده دارم، باز نخواهد داشت«.
وظایف هیأت عالی
ماده ۸- وظایف هیأت عالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
۱ .تعیین سیاستهای پولی، ارزی و اعتباری بانک مرکزی و تصویب ابزارهای مورد نیاز اجرای سیاست پولی در چهارچوب قانون؛
۲ .تصویب برنامههای اجرائی که توسط رئیس کل برای تحقق اهداف بانک مرکزی پیشنهاد میشود؛
۳ .نظارت بر عملکرد هیأت عامل بانک مرکزی؛
۴ .تصویب دستورالعملهای موردنیاز برای اجرای این قانون، از جمله دستورالعملهای مربوط به »تسهیالت و
تعهدات کالن« و »اشخاص مرتبط«؛
۵ .اتخاذ تصمیم در خصوص صدور، تعلیق، تمدید و لغو مجوز مؤسسات اعتباری؛
۶ .اتخاذ تصمیم در خصوص تعیین سرپرست، بازسازی و گزیر مؤسسات اعتباری متخلف یا در معرض خطر؛
۷ .اجازه تأسایس و تعطیلی شاعب، نمایندگیها، مؤساساات و شارکتهای تابعه بانک مرکزی در چهارچوب قوانین و مقررات مرتبط؛
۸ .اتخاذ تدابیر الزم برای مدیریت نقدینگی و هدایت تسهیالت و اعتبارات بانکی در جهت تحقق هدف مذکور در جزء )۳ )بند »ب« ماده )۳ )این قانون )حمایت از رشد اقتصادی و اشتغال(؛
۹ .اظهارنظر درباره بودجه ساالنه بانک مرکزی؛
۱۰ .اتخاذ تصمیم در خصوص انتشار یا از گردش خارج نمودنِ انواع اسکناس و مسکوک و سایر انواع پول ملی؛
۱۱ .اتخاذ تصمیم در مورد تعیین سقف نرخ سود سپردههای سرمایهگذاری و تسهیالت مبتنی بر عقود با بازدهی معین؛
۱۲ .اتخاذ تصمیم در مورد نرخ کارمزد تسهیالت قرضالحسنه و انواع خدمات بانکی؛
۱۳ .اتخاذ تصمیم در خصوص اعطای اعتبار به صندوق ضمانت سپردهها؛
۱۴ .تصویب استانداردهای حسابداری، حسابرسی و گزارشگری مالیِ بانک مرکزی و »اشخاص تحت نظارت«
برای پیشنهاد به مرجع قانونی تدوین استانداردهای یادشده؛
۱۵ .بررسی و تصویب گزارشهای رئیس کل قبل از ارائه به مجلس شورای اسالمی و مجمع عمومی بانک مرکزی؛
۱۶ .بررسی و تصویب گزارشهای دورهای بانک مرکزی قبل از انتشار.
۱۷ .تعیین حدود مجاز نگهداری و نقل و انتقال اساااکناس، مساااکوک و ابزارهای پرداخت مشاااابه، از جمله
چکهای تضمین شده، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و واریز یا برداشت نقدی از طریق مؤسسات اعتباری؛
تبصاره- هیأت عالی میتواند بخشای از وظایف و اختیارات خود، از جمله تصاویب دساتورالعملهای موردنیاز را حسب مورد به کمیته سیاستگذاری پولی و ارزی یا کمیته تنظیمگری و نظارت بانکی تفویض کند. در اینصورت، مصوبات کمیتههای یادشده، پس از تأیید رئیس کل لازم‌الاجراء خواهد بود.
ماده ۹-
الف- جلسات هیأتعالی با حضور دو سوم اعضاء رسمیت مییابد و تصمیمات آن با رأی موافق چهار عضو اتخاذ میگردد. حضور رئیس کل یا قائم مقام وی در جلسات هیأت عالی ضروری است.
ب- دبیرخانه هیأتعالی در حوزه قائم مقام رئیسکل مسااتقر میشااود. قائم مقام رئیسکل بهعنوان دبیر هیأتعالی بدون حق رأی در جلسات شرکت میکند.
پ- جلسات هیأتعالی حداقل دو بار در ماه ت شکیل می شود. جل سات فوقالعاده هیأتعالی به درخوا ست رئیس کل یا حداقل دو عضو دیگر هیأت عالی تشکیل میشود.
ت- اعضای هیأتعامل و سایر اشخاص مرتبط با موضوع جلسه، به تشخیص رئیسکل، میتوانند بدون حق رأی در جلسات هیأتعالی شرکت کنند.
ث.- دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به انتخاب مجلس، یک نفر از بین اعضای کمیسیون اقتصادی و یک نفر از اعضای کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات، و دادستان کل کشور یا معاون وی بهعنوان ناظر و بدون حق رأی در جلسات هیأت عالی شرکت می‌کنند. این افراد، مشمول قواعد مدیریت تعارض منافع هستند.