اظهار نظر کارشناسی درباره: «طرح نقل و انتقال سوابق بیمه یا بازنشستگی بین صندوق های بازنشستگی»
خلاصه :
۱. شور اول طرح حاضر در جلسه مورخ ۶/۱۱/ ۱۴۰۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و سپس جهت بررسی جزئیات در شور دوم به کمیسیون اجتماعی به عنوان کمیسیون اصلی ارجاع شد و نهایتاً در جلسه مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۰۳ کمیسیون به تصویب رسید.
بیشتر ببینید: گزارش شور دوم طرح قانون نقل و انتقال سوابق بیمه یا بازنشستگی بين صندوق‌های بازنشستگی و تجميع سوابق بيمه‌ای اشخاص
۲. این طرح در ابتدا احکامی را در باب ایجاد سهولت در رابطه با نقل وانتقال سوابق بیمه به صورت اختیاری پیشنهاد کرده بود لکن به جهت اعطای آزادی عمل به بیمه شدگان در رابطه نقل وانتقال اختیاری، می توانست مسائل و مشکلات قابل توجهی از جمله خروج یکباره جامعه کثیری از بیمه شدگان سازمان تأمین اجتماعی به صندوق بازنشستگی کشوری و صندوق های صنفی و شغلی ایجاد و منجر به کاهش ورودی های سازمان تأمین اجتماعی و در نتیجه کاهش نسبت پشتیبانی و بر هم خوردن تعادل منابع و مصارف این سازمان گردد. از این رو پس از تصویب کلیات طرح مقرر گردید تا این طرح در قالب کارگروه تخصصی با حضور نمایندگان همه ذی نفعان و با مشارکت فعال کارشناسان مرکز پژوهش ها مورد بررسی قرار گیرد. پس از برگزاری نشست های متعدد و با بهره گیری از دیدگاه صاحب نظران و خبرگان این حوزه مقرر گردید طرح اولیه مورد بازنویسی قرار گرفته و ضمن حفظ منویات طراحان در رابطه با رعایت حقوق بیمه شدگان در هنگام نقل وانتقال سوابق بیمه، قاعده مستمری جمع (تجمیع سوابق بیمه، حفظ سوابق فرد در بیش از یک صندوق و پرداخت مستمری فرد از بیش از یک صندوق بازنشستگی به میزان سوابق بیمه پردازی فرد با رعایت ارزش زمانی کسورات بیمه شده) نیز برای حالت اختیاری تغییر صندوق بازنشستگی به طرح افزوده شود.
۳. بدون شک سیاستگذاری در زمینه نقل وانتقال سوابق بیمه بین صندوق های بازنشستگی می بایست با رعایت سه اصل همراه باشد. اول جلوگیری از نقل وانتقال های بی ضابطه و مکرر به منظور عدم اختلال در پایداری صندوق ها؛ دوم برداشتن موانع اجرایی غیرمتعارف نقل وانتقال در جهت رعایت حقوق بیمه شده و تناسب با جریان سیال بازار کار؛ و سوم رعایت حقوق بیمه شدگان و صندوق های بازنشستگی در این رابطه.
طرحی که اکنون در دستور کار صحن علنی است، تلاش کرده است تا ضمن رعایت این اصول، حقوق تمامی ذی نفعان این موضوع را نیز لحاظ نماید. حفظ ارزش زمانی کسور پرداخت شده توسط بیمه شده به صندوق های بازنشستگی در هنگام نقل وانتقال سوابق بیمه به صندوق های دیگر و در عین حال تنظیم قواعد لازم برای بهره گیری از سازوکار مستمری جمع (پرداخت مستمری بازنشستگی از بیش از یک صندوق) از دیگر وجوه مثبت این طرح است تا از این طریق هم امکان تغییر صندوق بازنشستگی در حالت اختیاری برای بیمه شدگان فراهم شود و هم اینکه مابه التفاوتی توسط بیمه شده به صندوق مقصد پرداخت نشود. این طرح با ارائه مدل جدیدی از پرداخت مستمری بدون ورود به فرآیند نقل وانتقال از طریق قاعده مستمری جمع و به نوعی اعطای اختیار به فرد برای تصمیم گیری در خصوص سوابق بیمه بازنشستگی تلاش کرده است تا اصلی ترین مشکل بیمه شدگان و صندوق ها در زمینه نقل وانتقال سوابق بیمه را حل نماید.
۴. طرح حاضر پس از بحث های مفصل کارشناسی و با رعایت حقوق ذی نفعان مورد اصلاح و تکمیل قرار گرفته است. لکن در فرایند تصویب در کمیسیون تغییراتی هر چند موردی در طرح اعمال گردیده و مواردی حذف شده است که می تواند شالکه طرح را با اشکال مواجه سازد. در ادامه نقاط قوت و ضعف طرح حاضر تبیین و در انتها پیشنهادهایی برای تقویت آن ارائه خواهد شد. مصوبه کمیسیون در شور دوم مورد ارزیابی قرار گرفته است.
۱. با توجه به مشکلات عدیده ای که در موضوع نقل وانتقال سوابق وجود دارد، طرح حاضر موجب ساماندهی بهتر مسئله یادشده خواهد شد. به نظر می رسد جهت گیری طرح توانسته است منافع بیمه شدگان در هنگام نقل وانتقال بیمه در حالت اجباری را تأمین نماید و از سوی دیگر امکان تغییر صندوق بازنشستگی در حالت اختیاری را از طریق قاعده مستمری جمع برای بیمه شدگان فراهم نماید. لازم به توضیح است قاعده مستمری جمع از این ظرفیت نیز برخوردار است که افرادی که امکان پرداخت مابه التفاوت هزینه نقل وانتقال سوابق بیمه خود در حالت نقل و انتقال اجباری را ندارند، بدون پرداخت هزینه از این قاعده برخوردار و ضمن حفظ سوابق بیمه ای خود در صندوق قبلی، صندوق بیمه ای خود را تغییر دهند.
۲. همانگونه که بیان شد لازمه تحقق قاعده مستمری جمع، الحاق دو بند در ذیل ماده (۶) طرح می باشد. در صورت عدم الحاق این دو بند قاعده مستمری جمع از فلسفه وجودی خود تهی خواهد شد و زمینه سوء استفاده برخی بیمه شدگان را با هدف بهره گیری از خدمات درمان بهتر بدون اینکه کسور مربوطه را به صندوق پرداخت نموده باشند را فراهم و هزینه قابل اعتنایی را به صندوق های بازنشستگی که از خدمات درمان بهتری برخوردارند تحمیل خواهد نمود که مغایر اصل هفتاد و پنجم قانون اساسی است. لذا با رعایت آیین نامه داخلی مجلس پیشنهاد می شود بندهای «ب» و «ج» افزوده شده و عنوان بندهای فعلی اصلاح شود. این دو بند عبارتند از:
– بند «ب»- «برقراری حقوق یا مستمری بازنشستگی، منوط به دارا بودن حداقل ۱۰ سال سابقه حق بیمه یا کسور بازنشستگی در صندوق مقصد است».
– بند «ج»- «بیمه شده از لحاظ بیمه درمان تابع ضوابط و مقررات صندوق مقصد و حسب مورد دستگاه اجرایی ذیربط خواهد بود».
۳. در ماده (۷) طرح بهتر است به منظور تقویت ضمانت اجرای تکالیف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمینه رعایت حقوق بیمه شدگان برخوردار از قاعده مستمری جمع، با رعایت آیین نامه داخلی مجلس کلمات: «نظارت و تسهیل اقدامات صندوق ها در» قبل از کلمه «پرداخت …» در سطر اول این ماده اضافه گردد.
۴. بهتر است در ماده (۴) بعد از عبارت «نرخ سود اوراق مشارکت» عبارت «کوتاه مدت یک ساله» افزوده شود.
۵. اوراق مشارکت با توجه به سررسید آن ها دارای نرخ های متفاوتی هستند با این توضیح که نرخ اوراق بلندمدت بالاتر از نرخ اوراق کوتاه مدت است. با توجه به اینکه صندوق ها دارای ماهیت بلندمدت هستند و فرآیند نقل وانتقال می تواند برنامه ریزی بلندمدت آنها را با مشکل مواجه کند، بهتر است به روزرسانی با نرخ اوراق کوتاه مدت یک ساله صورت پذیرد. لذا با رعایت آیین نامه داخلی مجلس پیشنهاد می شود متن مقابل به عنوان متن اصلاحی قرار گیرد.
۶. با توجه به محتوی طرح حاضر شایسته است با رعایت آیین نامه داخلی مجلس عنوان طرح به :« طرح نقل و انتقال سوابق بیمه یا بازنشستگی بین صندوق های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه ای اشخاص» تغییر یابد.