شروع به تدوین طبقه‌بندی مشاغل نخبگی/ سامانه جذب و به کارگیری نخبگان از خرداد
قائم‌مقام رئیس بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه اطلاعات ۵۰ هزار نخبه ایرانی در سامانه‌های بنیاد ملی نخبگان ثبت شده گفت: یک مصوبه و آیین‌نامه اخیراً در بنیاد ملی نخبگان اجرایی شده که اجازه می‌دهد دستگاه‌های کشور به راحتی نخبگان کشور را جذب کنند.
به همین بهانه و برای اطلاع از برنامه‌ها و عملکرد بنیاد ملی نخبگان، خبرگزاری تسنیم گفتگویی با دکتر”ناصر باقری‌مقدم” قائم‌مقام رئیس بنیاد ملی نخبگان انجام داده است که در ادامه بخشی از این گفت‌و‌گو را از نظر می‌گذرانید:
آیا عدم به‌کارگیری نخبگان در دستگاه‌های اجرایی کشور و مقاومت در این مسیر، ناشی از تعارض منافع در آن سازمان یا ارگان یا به دلیل تهدید منافع نامشروع برخی مدیران و مسئولان به واسطه حضور نخبگان نیست؟
من منکر این موضوع نیستم اما بخش عمده‌ای از مشکل را مربوط به مسائل فرهنگی می‌دانم! ما در فرایند سیاست‌گذاری غیر از اینکه باید سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری انجام دهیم باید زمینه اجرای این سیاست و قانون را در جامعه ایجاد کنیم. امروز در کشور حتی در سیاست‌های کلی که مقام معظم رهبری ابلاغ می‌کنند، اگر بستر لازم فرهنگی ایجاد نشود، در صحنه عمل نمی‌آید و محقق نخواهد شد.
در بسیاری از مواقع، موضوع فساد درمیان نیست بلکه زمینه‌سازی توسط متولیان فرهنگ‌سازی در کشور انجام نشده است. بنیاد ملی نخبگان یکسری فعالیت‌های نخبگانی در کشور انجام داده است اما یک فعالیت بسیار مهمی که بنیاد ملی نخبگان باید انجام می‌داده، بحث مطالبه‌گری است.
یک مصوبه و آیین‌نامه‌ای اخیراً در بنیاد ملی نخبگان اجرایی شده است که این یک مصوبه قانونی است که اجازه می‌دهد دستگاه‌های کشور به راحتی نخبگان کشور را جذب کنند و مشکلات قانونی گذشته را برای جذب نداشته باشند. در واقع یک لاین ویژه باز کردیم که نخبگان به راحتی وارد دستگاه‌های اجرایی شوند و امروز اگر با وجود این خط ویژه، نخبگان باز هم نتوانند وارد دستگاه‌های اجرایی کشور شوند، باید ببینیم مشکل کجاست؟!
اگر ما فرهنگ مناسب، رگولاتوری و مصوبات مناسب را داشته باشیم در نگاه ایده‌ال، نخبگان، تصدی بسیار از امور در سطوح مختلف را برعهده می‌گیرند که اتفاقاً مطالبه مقام معظم رهبری نیز است و کیفیت حکمرانی در کشور ما ارتقا پیدا کرده و منافع آن نصیب همه جامعه می‌شود.
اگر سند راهبردی کشور در امور نخبگان دو طرف عرضه و تقاضا داشته باشد در حوزه عرضه نخبگان، شناسایی و کمک به توانمندسازی آنها تا حدودی توفیقاتی را داشتیم اما در قسمت جذب، به کارگیری، اثربخشی و چیدن میوه نخبگانی در کشور، توفیقاتی نداشتیم!
در مصوبات قبلی، نخبگان در کارهای دون‌پایه و بی‌ارزش به‌کارگیری می‌شدند و حتی بنده از تعدادی از نخبگان کشور ایمیل‌هایی دریافت کردم که این نخبگان به کارهایی گمارده می‌شوند که اصلاً نسبتی با کارها و موضوعات نخبگانی ندارد! اما در مصوبه اخیر بنیاد ملی نخبگان با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور، “مشاغل نخبگی” را تعریف کردیم.
در دانشگاه مشاغلی را تحت عنوان مشاغل ستاره‌دار داریم که فقط به اعضای هیئت علمی اختصاص دارد. در کنار آن با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور طرح “طبقه‌بندی مشاغل نخبگی” را در حال تهیه و تدوین هستیم. به عنوان مثال اگر خبرگزاری تسنیم بخواهد نیروهای نخبه را به کار بگیرد باید مشاغل نخبگی در این خبرگزاری تعریف شود.
بسیاری از نخبگان کشور در یک بُعد، نخبه و استعداد برتر هستند مثلاً ممکن است فردی استعداد برتر در زمینه برق باشد اما این امر به معنای این نیست که همین فرد با تکنیک‌های مدیریتی نیز آشنا باشد! در کنار طرح “طبقه‌بندی مشاغل”، در حال طراحی دوره‌های توانمندسازی برای نخبگان هستیم یعنی دوره‌هایی را طراحی می‌کنیم که اگر نخبه را به هر دستگاهی معرفی کردیم مابقی الزامات و توانمندی‌ها را خودمان در دوره‌های فشرده به این نخبه آموزش بدهیم.
متولی این آموزش بنیاد ملی نخبگان است؟
یکی از استراتژی‌های بنیاد ملی نخبگان توسعه فعالیت‌های خود به وسیله کارگزاران و شبکه خودش است نه اینکه فعلش را خودش انجام دهد؛ به عنوان مثال اگر بخواهیم طرح توانمندسازی را در کشور ایجاد کنیم به دنبال شناسایی و شبکه‌کردن کانون‌های توانمندسازی در کشور هستیم. امروز مجموعه‌هایی در کشور هستند که تخصص آنها توانمندسازی است ما نیاز را اعلام می‌کنیم و آنها دوره‌های مرتبط را طراحی، پیاده‌سازی و اجرا می‌کنند. بنیاد ملی نخبگان فقط طراحی اولیه و پشتیبانی‌های مالی لازم را انجام می‌دهد اما اجرای این توانمندسازی باید توسط کارگزاران و بخش خصوصی انجام بگیرد.
احراز این کارگزاران چگونه صورت می‌گیرد؟
به عنوان مثال در خود دانشگاه صنعتی شریف مجموعه‌ای از استارتاپ‌ها اعلام آمادگی کردند و اینکه کار آنها ارائه خدمت است. این استارتاپ‌ها براساس نیاز اعلامی بنیاد ملی نخبگان، با استفاده از بهترین اساتید، دوره‌ها را برگزار می‌کنند. مثلاً می‌خواهیم تعدادی از نخبگان را در دوره‌های سیاست‌گذاری تربیت کنیم که این کارگزاران و استارتاپ‌ها بهترین اساتید حوزه سیاست‌گذاری را در دوره‌های فشرده به کارگرفته و نخبگان را آموزش می‌دهند.
قصد ما این نیست که بنیاد ملی نخبگان را توسعه عرضی و طولی بدهیم بلکه قرار است فعالیت‌های آن افزایش یابد که با رویکرد استفاده از کارگزاران و شبکه‌هایی که پیرامون خود ایجاد می‌کنیم، این کار انجام می‌شود.
بعضاً نهادهای دولتی ادعاهایی در بحث آموزش دارند به عنوان مثال وزارت بهداشت مدعی است که صفر تا صد آموزش باید در انحصار من باشد! آیا این امر برای برنامه‌های آموزشی شما مشکل ایجاد نمی‌کند؟
ملاحظه شما بسیار دقیق است! البته از اینکه بخش‌های دولتی نیز در این فرایند به ما کمک کنند، استقبال می‌کنیم اما قطعاً جلوی انحصار را خواهیم گرفت؛ ما استانداردی را تعریف می‌کنیم و براساس آن هر بخشی اعم از خصوصی و دولتی اگر بتوانند این استانداردها را رعایت کنند اجازه آموزش به نخبگان کشور را خواهند داشت.
تنظیم مقررات و شیوه‌نامه‌های ذیل آیین‌نامه مصوبی را با کمک سازمان اداری و استخدامی کشور پیش می‌بریم. بخش‌نامه‌هایی که سازمان در حوزه نیروی انسانی صادر می‌کند حرف آخر و بهترین ابزار برای بنیاد ملی نخبگان است. حتی رئیس‌جمهور محترم نیز چند روز گذشته اعلام کردند که ما دو بازو داریم که در حوزه برنامه، سازمان برنامه و در حوزه نیروی انسانی نیز سازمان امور اداری و استخدامی کشور است.
این مصوبه (مصوبه جذب و به‌کارگیری نخبگان در دستگاه‌های اجرایی کشور) در اسفندماه سال گذشته مصوب شد. ما براساس این مصوبه سه ماه فرصت داشتیم که شیوه‌نامه‌های مورد نیاز این آیین‌نامه را تدوین، تصویب و عملیاتی کنیم. شیوه‌نامه اولیه نوشته شده و به سازمان امور اداری و استخدامی کشور فرستاده شده و منتظر جلساتی هستیم که به زودی ان‌شاء‌الله آن را در سازمان امور اداری و استخدامی کشور به تصویب رسانده و ابلاغ کنیم و از خردادماه سال جاری فعالیت به صورت جدی آغاز شود.
از خرداد ماه سال جاری سامانه‌ای را در سایت بنیاد ملی نخبگان بارگذاری می‌کنیم و اعلام می‌کنیم که هر کدام از نخبگان که علاقه به جذب و اشتغال در فعالیت‌های اجرایی هستند اطلاعات خود را در این سامانه بارگذاری کنند.
تعداد نخبگانی که دیتا و اطلاعات آنها در بنیاد ملی نخبگان ثبت شده است بیش از ۵۰ هزار نفر است؛ از این تعداد نزدیک به ۲۵ هزار نفر فارغ‌التحصیل هستند که تعداد کمی از آنها هیئت علمی شدند.
وضعیت جذب و به کارگیری نخبگان در ایران خیلی خوب نیست! اگر فرض کنید که از این ۵۰ هزار نفر ۳۰ هزار نفر نیز در دستگاه‌های مختلف جذب شده‌اند و ما اگر بتوانیم ۲۰ هزار نفر را در دستگاه‌های اجرایی کشور جذب کنیم، انقلابی در کشور رخ داده است.
یکی از تصمیمات دیگر این است که سامانه‌ای را در سایت بنیاد ملی نخبگان بارگذاری کنیم مبنی بر اینکه دستگاه‌ها و ارگان‌ها و نهادها چه تعداد از نخبگان را سالانه جذب کردند که این موضوع نیز باید به صورت شفاف اعلام شود.
آیا برای جذب نخبگان در دستگاه‌ها و نهادهای دولتی، مشوقی برای نهادهای دولتی در نظر گرفته شده است؟
ما یک منابعی در اختیار داریم که اگر نهاد و دستگاه‌های دولتی به عنوان مثال در چند ماه ابتدایی قادر به پرداخت حقوق و مزایای این نخبگان نباشند، بنیاد ملی نخبگان می‌تواند این امر را برعهده بگیرد.
در موضوع نخبگانی که از خارج از کشور جذب می‌شوند این نخبگان تا بخواهند جذب هیئت علمی شوند، فرایند آن چند ماه طول می‌کشد که بسیاری از نخبگان در این دوره زمانی، بدون حقوق هستند که بنیاد ملی نخبگان حقوق آنها را پرداخت می‌کند و همه آنها را عضو بیمه تامین اجتماعی و حتی بیمه تکمیلی می‌کند.
مستند مربوط: