آیین نامه انتخاب اعضای هیات های حل اختلاف (بخشنامه شماره ۹۱۹۱۱ مورخ ۲/۹/۱۳۸۷ وزارت کار و امور اجتماعی)
آیین نامه انتخاب اعضای هیات های حل اختلاف
ماده ۱- در اجرای ماده (۱۶۴) قانون کار جمهوری اسلامی ایران نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت در هیات‌های حل اختلاف براساس این آیین‌نامه انتخاب و معرفی می‌گردند.
ماده ۲- مرجع انتخاب نمایندگان کارگران در هیات‌های حل اختلاف تشکل کارگری حائز اکثریت استان می‌باشد.
تبصره ۱- اداره کل سازمان‌های کارگری و کارفرمایی وزارت کار و امور اجتماعی مرجع تعیین تشکل کارگری حائز اکثریت استانی و اعلام آن به اداره کل کار و امور اجتماعی استان می‌باشد.
تبصره ۲- در صورت فقدان تشکل کارگری استانی یا عدم معرفی نمایندگان واجد شرایط در مهلت مقرر، تشکل عالی کارگری حائز اکثریت، به ترتیب مندرج در تبصره (۱) مشخص و نسبت به انتخاب نمایندگان کارگران در هیات‌های حل اختلاف اقدام و آنان را به اداره کل کار و امور اجتماعی استان معرفی می‌نماید.
تبصره ۳- در صورت فقدان تشکل‌های عالی کارگری مذکور در تبصره (۲) یا عدم معرفی نمایندگان واجد شرایط در مهلت مقرر در ماده (۳) این آیین‌نامه، اداره کل کار و امور اجتماعی استان با کسب نظر واحد کار و امور اجتماعی محل نمایندگان کارگران را انتخاب می‌نماید.
ماده ۳- اداره کل کار و امور اجتماعی استان باید حداقل سه ماه قبل از پایان مهلت اعتبارنامه نمایندگان کارگران در هیات حل اختلاف، مراتب را به مرجع انتخاب‌کننده موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه اعلام نماید. مرجع انتخاب کننده نیز موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه از اعلام اداره کل کار و امور اجتماعی استان نمایندگان منتخب را به آن اداره کل معرفی نماید.
ماده ۴- مرجع انتخاب‌کننده موظف است به تعدادی که اداره کل کار و امور اجتماعی استان اعلام می‌نماید، نمایندگان مربوط را انتخاب و معرفی کند. در صورت معرفی کمتر از تعداد تعیین شده برای انتخاب تعداد باقیمانده، به ترتیب حسب مفاد تبصره (۲) و (۳) ماده (۲) این آیین‌نامه اقدام می‌شود.
تبصره- اداره کل کار و امور اجتماعی استان با توجه به تعداد هیات‌های حل اختلاف موجود، تعداد نمایندگان کارگران در آن هیات‌ها را به نحوی تعیین خواهدکرد که تشکیل جلسات آن هیات‌ها با حضور همه نمایندگان مذکور میسر باشد.
ماده ۵- نمایندگان کارگران در هیات‌های حل اختلاف از بین کارگران شاغل عضو تشکل‌های کارگری و یا سایر کارگران شاغل در همان استان انتخاب می‌شوند.
تبصره ۱- تشکل کارگری حائز اکثریت به منظور بهره‌گیری از آرای بیشتر کارگران از سایر تشکل‌های کارگری استان نیز برای انتخاب و معرفی نمایندگان کارگران در هیات‌های حل اختلاف دعوت به عمل می‌آورد.
تبصره ۲- از هر کارگاه فقط یک نفر را می‌توان برای عضویت در هیات حل اختلاف انتخاب و معرفی نمود.
ماده ۶- شرایط عضویت نمایندگان کارگران و کارفرمایان در هیات حل اختلاف عبارتند از:
۱- تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
۲- داشتن سن حداقل ۳۰ سال تمام.
۳- تاهل.
۴- داشتن حداقل مدرک کارشناسی و چهار سال سابقه کار تحت شمول قانون کار.
۵- شمول قانون کار جمهوری اسلامی ایران.
۶- آشنایی با قانون کار و مقررات مرتبط با گواهی وزارت کار و امور اجتماعی.
تبصره ۱- نمایندگان کارگران و کارفرمایان که فاقد مدرک کارشناسی می‌باشند به شرط داشتن حداقل مدرک گواهی‌نامه پایان دوره متوسطه و دو دوره (چهار سال) عضویت در مراجع حل اختلاف می‌توانند به‌عضویت هیات حل اختلاف درآیند.
تبصره ۲- نمایندگان فعلی کارگران و کارفرمایان در هیات‌های حل اختلاف که فاقد شرایط بند (۳) و (۵) و تبصره (۱) می‌باشند تا پایان اعتبارنامه می‌توانند همچنان عضو هیئت حل اختلاف باشند، لیکن انتخاب مجدد آنها منوط به احراز شرایط مذکور می‌باشد.
ماده ۷- معاونت روابط کار وزارت کار و امور اجتماعی با همکاری موسسه کار و تامین اجتماعی و ادارات کل کار و امور اجتماعی استان‌ها و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی استانی نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی لازم برای نمایندگان کارگران و کارفرمایان در هیات‌های حل اختلاف اقدام می‌نماید.
تبصره- مدت، موضوعات، محتوا و چگونگی برگزاری دوره‌های آموزشی و آزمون‌های مربوط برای اعضای هیات‌های حل اختلاف مطابق دستوالعملی خواهدبود که توسط معاون روابط کار وزارت کار و امور اجتماعی ابلاغ می‌شود.
ماده ۸- کلیه کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مستقر در هر استان به شرط احراز شرایط مندرج در این آیین‌نامه می‌توانند داوطلب نمایندگی کارفرمایان در هیات‌های حل اختلاف همان استان گردند.
تبصره ۱- در مورد اشخاص حقوقی، مدیرعامل یا مدیر مسئول و یا یکی از اعضای هیات مدیره با معرفی مدیرعامل یا مدیر مسئول، به عنوان داوطلب نمایندگی کارفرمایان در هیات حل اختلاف پذیرفته می‌شود.
تبصره ۲- وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، موسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی و شرکت‌های دولتی که دارای کارگر مشمول قانون کار هستند، چنانچه خود راساً و بدون دخالت پیمانکار از خدمات کارگران مشمول قانون کار استفاده می‌نمایند، می‌توانند یک نفر داوطلب از بین مدیران یا کارکنان غیرمشمول قانون کار همان دستگاه، صرفاً با معرفی مدیرعامل یا بالاترین مقام دستگاه، معرفی نمایند.
تبصره ۳- در مورد کارفرمایان حقیقی، با رعایت مفاد ماده (۶) این آیین‌نامه شخص کارفرما می‌تواند داوطلب نمایندگی کارفرمایان در هیات حل اختلاف شود و چنانچه کارفرمایان متعدد بوده و بیش از یک نفر از یک کارگاه داوطلب گردد، صرفاً یک نفر به ترتیب بر اساس مدرک تحصیلی، سابقه عضویت در مراجع حل اختلاف یا سن، تعیین شده و به عنوان داوطلب پذیرفته می‌شود.
ماده ۹- اداره کل کار و امور اجتماعی استان برای انتخاب نمایندگان کارفرمایان در هیات حل اختلاف از طریق آگهی در حداقل یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار استان و در صورت لزوم به همراه سایر روش‌های اطلاع‌رسانی اقدام می‌نماید.
آگهی مذکور باید شامل شرایط اساسی عضویت در هیات حل اختلاف بوده و هریک از داوطلبان به‌صورت کتبی اعلام آمادگی نمایند.
تبصره ۱- فرصت اعلام کتبی برای داوطلبان از زمان درج آگهی پانزده روز تعیین شده و داوطلبان علاوه بر اعلام کتبی باید مدارک موید کارفرما بودن یا عضویت در هیئت‌مدیره را نیز به اداره کل کار و امور اجتماعی استان تسلیم نمایند.
تبصره ۲- اعلام داوطلبی باید مشخصاً برای عضویت در هیات یا هیات‌های حل‌اختلاف مستقر در اداره کل کار و امور اجتماعی یا یکی از واحدهای تابعه آن اداره کل باشد.
ماده ۱۰- اداره کل کار و امور اجتماعی استان حداکثر ظرف هفت روز اداری از پایان مهلت مقرر در تبصره (۱) ماده (۹) نسبت به احراز شرایط عضویت داوطلبان نمایندگی کارفرمایان در هیات‌های حل اختلاف موضوع مواد (۶) و (۸) این آیین‌نامه اقدام و نتیجه را به صورت کتبی به آنان اعلام می‌نماید.
تبصره ۱ـ در صورت عدم احراز شرایط هریک از داوطلبان دلایل و مستندات مربوط باید به وی اعلام شود.
تبصره ۲- معترضین می‌توانند حداکثر ۳ روز پس از اعلام عدم احراز شرایط اعتراض خود را کتباً به‌اداره کل کار و امور اجتماعی استان تسلیم نمایند.
تبصره ۳- برای رسیدگی به اعتراضات، هیاتی مرکب از مدیرکل کار و امور اجتماعی استان یا نماینده وی و یک نفر نماینده کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی استان و یک نفر از نمایندگان کارفرمایان عضو هیات‌های حل اختلاف همان استان که بیشترین سابقه عضویت در مراجع حل اختلاف آن استان را دارد تشکیل و به اعتراضات واصله ظرف حداکثر پنج روز اداری رسیدگی می‌نماید.
در صورت فقدان تشکل کارفرمایی استانی یکی دیگر از نمایندگان کارفرمایان عضو هیات‌های حل اختلاف همان استان به ترتیب فوق، عضو هیات مذکور خواهد شد. تصمیمات این هیات با اکثریت آرا خواهدبود.
ماده ۱۱- اداره کل کار و امور اجتماعی استان اسامی نهایی داوطلبان نمایندگی کارفرمایان در هیات‌های حل اختلاف را از طریق آگهی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار اعلام نموده و از طریق همان آگهی و در صورت لزوم روش‌های دیگر اطلاع‌رسانی با ذکر زمان و مکان انتخابات، از کلیه مدیران واحدهای منطقه برای تشکیل مجمع مدیران و انتخاب نمایندگان کارفرمایان در هیات‌های حل اختلاف دعوت به عمل می‌آورد.
تبصره ۱- منظور از مدیران واحدهای منطقه، اعضای هیئت‌مدیره و مدیران عامل یا مدیران مسئول کارگاه‌های مشمول قانون کار که دارای شخصیت حقوقی هستند، می‌باشد.
تبصره ۲- هریک از کارگاه‌های موضوع تبصره فوق صرفاً می‌تواند یک نفر از مدیران خود را برای شرکت در مجمع مدیران معرفی نماید.
تبصره ۳- هریک از دستگاه‌های مذکور در تبصره (۲) ماده (۸) این آیین‌نامه چنانچه خود راساً و بدون دخالت پیمانکار از خدمات کارگران مشمول قانون کار استفاده نماید، می‌توانند بالاترین مقام دستگاه یا مدیرعامل یا یکی از اعضای هیئت‌مدیره را حداقل سه روز قبل از تشکیل مجمع و برگزاری انتخابات، برای شرکت در مجمع مدیران کتباً معرفی نمایند.
تبصره ۴- احراز وجود کارگران مشمول قانون کار در شرکت‌ها یا سایر دستگاه‌های موضوع تبصره فوق بر عهده اداره کل کار و امور اجتماعی استان می‌باشد.
ماده ۱۲- هریک از مدیران واحدهای منطقه که تمایل به شرکت در مجمع مدیران به منظور انتخاب نمایندگان کارفرمایان را داشته باشند، باید حداقل پنج روز اداری قبل از انتخابات مراتب درخواست خود را همراه مستندات و مدارک موید شرایط مندرج در تبصره‌های (۱)، (۲) یا (۳) ماده (۱۱) این آیین‌نامه کتباً به اداره کل کار و امور اجتماعی تسلیم نمایند.
ماده ۱۳- انتخاب نماینده کارفرمایان در هیات‌های حل اختلاف با رای کتبی و مخفی حاضران در مجمع مدیران واحدهای منطقه صورت می‌گیرد. نصاب لازم، اکثریت نسبی آرای حاضران خواهدبود. هریک از انتخاب‌کنندگان می‌تواند به تعداد نمایندگان موردنیاز که اداره کل کار و امور اجتماعی اعلام می‌نماید، رای دهد.
تبصره ۱- منظور از واحدهای منطقه واحدهای مستقر در حوزه استان مربوط می‌باشد.
تبصره ۲- اداره کـل کار و امور اجتمـاعی اسـتان با توجه به تعداد هیات‌های حل اختلاف استان تعداد موردنیاز نمایندگان کارفرمایان در هیات‌های حل اختـلاف را به نحوی تعیین می‌نماید که تشکیل هیات‌های مذکور با حضور همه نمایندگان کارفرمایان میسر باشد.
ماده ۱۴- نظارت بر انتخابات هیات‌های حل اختلاف توسط هیاتی مرکب از نماینده اداره کل کار و امور اجتماعی استان و دو نفر نماینده از بین حاضرین در جلسه مجمع که خود داوطلب عضویت در هیات حل اختلاف نباشند، به انتخاب مجمع مدیران، به عمل خواهد آمد.
تبصره- هیات نظارت مکلف است بلافاصله پس از پایان رای‌گیری و شمارش آرا و تنظیم و امضای صورت‌جلسه، نتیجه انتخابات را اعلام نماید.
ماده ۱۵- چنانچه شرکت‌کنندگان به چگونگی انتخابات معترض باشند می‌توانند ظرف سه روز اداری از تاریخ اعلام نتیجه اعتراض خود را با ذکر دلایل کتباً به اداره کل کار و امور اجتماعی استان تسلیم و رسید دریافت نمایند.
تبصره- رسیدگی به اعتراضات واصله بر عهده هیات موضوع تبصره (۳) ماده (۱۰) این آیین‌نامه خواهد بود. در صورت ابطال تمام یا قسمتی از انتخابات به ترتیب مقرر در این آیین‌نامه نسبت به تجدید انتخابات اقدام خواهدشد.
ماده ۱۶- مدت اعتبارنامه نمایندگان کارگران و کارفرمایان دو سال بوده و انتخاب و عضویت مجدد اعضای هیات حل اختلاف بلامانع است.
تبصره- مسئولیت صدور اعتبارنامه بر عهده معاونت روابط کار می‌باشد که می‌تواند اختیار صدور اعتبارنامه‌ها را به هریک از ادارات کل کار و امور اجتماعی تفویض نماید. نحوه تفویض یا سلب اختیار و سایر مقررات مربوط براساس دستورالعملی خواهد بود که به‌تصویب معاون روابط کار خواهد رسید.
ماده ۱۷- نمایندگان کارگران و کارفرمایان در موارد ذیل عضویت خود را در هیات حل اختلاف از دست داده و حسب مورد نمایندگان جدید براساس این آیین‌نامه انتخاب و جایگزین می‌شوند:
۱- استعفاء از عضویت در هیات حل اختلاف.
۲- وفات.
۳- رای دادگاه مبنی بر محرومیت از حقوق اجتماعی.
۴- پایان دوره نمایندگی.
۵- اعلام مرجع انتخاب کننده به اداره کل کار و امور اجتماعی استان (در مورد نمایندگان کارگران)
۶- غیبت غیرموجه بیش از سه جلسه متوالی و یا پنج جلسه متناوب، اعمال و رفتار خلاف شئون شغلی، نقض قوانین و مقررات مربوط، تبعیض، غرض ورزی یا روابط غیراداری در اجرای قوانین و مقررات نسبت به‌اشخاص و سوء استفاده از مقام و موقعیت، به تشخیص مدیرکل کار و امور اجتماعی استان با هماهنگی مرجع انتخاب کننده و تایید وزارت کار و امور اجتماعی.
۷- بازنشستگی یا سایر صور خاتمه قرارداد کار.
۸- خروج از شمول قانون کار جمهوری اسلامی ایران برای نمایندگان کارگران و کارفرمایان.
تبصره ۱- هریک از نمایندگان کارگران و کارفرمایان در صورت استعفا باید رونوشت استعفای خود را به‌اداره کل کار و امور اجتماعی استان مربوط تسلیم نمایند.
تبصره ۲- در صورت صدور رای قطعی دادگاه مبنی بر محرومیت از حقوق اجتماعی در مورد هریک از اعضای هیات حل اختلاف، عضو مذکور مکلف است مراتب را بلافاصله به مرجع انتخاب کننده و اداره کل کار و امور اجتماعی استان اطلاع دهد.
ماده ۱۸- اداره کل کار و امور اجتماعی استان باید حداقل سه ماه قبل از پایان مهلت اعتبارنامه نمایندگان کارفرمایان در هیات حل اختلاف اقدامات لازم را جهت انتخاب اعضای جدید براساس این آیین‌نامه به عمل آورد.
ماده ۱۹- انتخاب نمایندگان دولت در هیات حل اختلاف به همان ترتیبی است که در ماده (۱۶۰) قانون کار جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده‌است.
تبصره ۱- در مواردی که فرماندار و یا رییس دادگستری محل شخصاً نتوانند در هیات حل اختلاف شرکت نمایند لازم است، نماینده فرماندار علاوه بر شرایط مندرج در بندهای (۱) و (۲) ماده (۶)، دارای مدرک تحصیلی حداقل کارشناسی و نماینده رییس دادگستری محل دارای سمت قضایی باشد.
تبصره ۲- در صورت غیبت غیرموجه سه جلسه متوالی یا پنج جلسه متناوب فرماندار و یا رییس دادگستری محل و یا نمایندگان آنان موضوع به مقام مافوق اطلاع داده خواهد شد.
تبصره ۳- چنانچه مدیر کل کار و امور اجتماعی استان شخصاً در هیات حل اختلاف شرکت ننماید، نماینده وی باید همان شرایطی که برای نمایندگان وزارت کار و امور اجتماعی در هیات‌های تشخیص پیش‌بینی شده را حائز باشد.
ماده ۲۰- رسیدگی به تخلفات نمایندگان دولت در هیات‌های حل اختلاف مطابق قانون رسیدگی به‌تخلفات اداری می‌باشد.
ماده ۲۱- در صورت بروز هرگونه اختلاف در اجرای مقررات این آیین‌نامه نظر معاونت روابط کار وزارت کار و امور اجتماعی، لازم‌الاجرا خواهد بود.
این آیین‌نامه در ۲۱ ماده و ۳۱ تبصره در جلسه مورخ ۱۲/۸/۱۳۸۷ از طرف شورای عالی کار پیشنهاد و در تاریخ ۲/۹/۱۳۸۷ به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسید و جایگزین آیین‌نامه مصوب ۲۸/۹/۱۳۸۳ می‌شود.
وزیر کار و امور اجتماعی- سیدمحمد جهرمی