ابطال ماده ۲ دستورالعمل اجرایی ماده ۲۲ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران موضوع: تعیین کمک هزینه نگهداری فرزندان محجور و معلول ایثارگران (دادنامه شماره ۴۹۲ مورخ ۱۸/۳/۱۴۰۰ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)
کلاسه پرونده: ۹۹۰۱۲۸۲
تاریخ رأی: سه شنبه ۱۸ خرداد ۱۴۰۰
شماره دادنامه: ۴۹۲
شماره پرونده: ۹۹۰۱۲۸۲
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای حسن خدادادی اسفیچار
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده ۲ دستورالعمل اجرایی ماده ۲۲ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال ماده ۲ دستورالعمل اجرایی ماده ۲۲ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
” ۱- سازمان بنیاد شهید با تأیید کمیسیون پزشکی، تشخیص داده که فرزند اینجانب به صورت مادام‌العمر (معلولیت) مشمول موضوع ماده (۲۲) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران می‌باشد. ۲- طبق ماده (۲) دستورالعمل مورد شکایت، میزان پرداختی موضوع ماده (۲۲) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، به میزان مبلغ ماده (۷۹) قانون برنامه ششم تغییر یافته است، درحالی‌که قانونگذار صراحتاً میزان مبلغ پرداختی را با توجه به میزان یارانه موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان تعیین کرده است. این تغییر، خارج از حدود اختیارات و خلاف اصل (۷۳) قانون اساسی می‌باشد. ۳- تصویب نامه شماره ۷۲۲۱۸؍ت۵۶۷۱۸هـ-۶؍۶؍۱۳۹۸ هیأت وزیران، میزان موضوع قانون جامع حمایت از معلولان را تعیین و تصویب کرده که طبق ردیف سوم جدول بند (۱) تصویب نامه، سازمان بنیاد شهید باید با توجه به ضایعه نخاعی بودن، مبلغ ۰۰۰؍۱۱۰؍۱ تومان پرداخت کند، اما با لحاظ ماده (۲) دستورالعمل مورد شکایت و بدون توجه به نوع معلولیت تحت تکفل، مبلغ ثابت ۳۸۴ هزار تومان را پرداخت می‌کند.”
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
” « دستورالعمل ماده ۲۲ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران»
« ماده ۲- بنیاد حسب مورد به همسر و والدین شهدا، جانبازان و آزادگان که با تأیید کمیسیون نسبت به نگهداری افراد مشمول در میان خانواده اقدام نمایند، مبلغی معادل حداقل میزان یارانه موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان (ماده ۷۹ قانون برنامه ششم) پرداخت می‌نماید». ”
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل امور حقوقی و معاضدت قضایی به موجب لایحه شماره ۱۵۱۱۸۲؍۹۹؍۵۴۰۷-۱۶؍۶؍۱۳۹۹ توضیح داده است که:
” به استحضار می رساند که ماده ۲۲ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران تصریح نموده « بنیاد حسب مورد به همسر و والدین شاهد، جانبازان و آزادگان، که بنا به تشخیص کمیسیون پزشکی بنیاد دارای عائله تحت تکفل قانون محجور و معلول (ذهنی، جسمی، حرکتی) باشند، علاوه بر پرداختی های موضوع این قانون، در صورتی که نسبت به نگهداری فرد یا افراد یاد شده در میان خانواده اقدام نمایند، حداقل به میزان یارانه موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان پرداخت می نماید.» بنابراین با عنایت به بیان عبارت « حداقل به میزان یارانه موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان» در ذیل ماده فوق، میزان مستمری پرداختی به این قبیل افراد به صراحت از طرف قانونگذار با احاله به قانون جامع حمایت از حقوق معلولان تعیین شده است. از طرفی ماده ۷۹ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه به عنوان قانون موخر و آخرین اراده قانونگذار به صراحت میزان مستمری پرداختی به مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی را بر مبنای متوسط ۲۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار، در چهارچوب بودجه سنواتی و … تعیین نموده است. لذا بنیاد در تصویب دستورالعمل اجرایی ماده ۲۲ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران علی الخصوص تدوین ماده ۲ آن دقیقاً بر مبنای قانون یعنی ماده ۷۹ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه عمل نموده و این دستورالعمل قابل ابطال نمی باشد.”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۸؍۳؍۱۴۰۰ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
مطابق ماده ۲۲ قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران مصوب سال ۱۳۹۱ با اصلاحات بعدی : «بنیاد حسب مورد به همسر و والدین شاهد، جانبازان و آزادگان که بنا به تشخیص کمیسیون پزشکی بنیاد، دارای عائله تحت تکفل قانونی، محجور و معلول (ذهنی، جسمی، حرکتی) باشند، علاوه بر پرداختی‌های موضوع این قانون، در صورتی که نسبت به نگهداری فرد یا افراد یادشده در میان خانواده اقدام نمایند، حداقل به میزان یارانه موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان پرداخت می‌نماید.» همچنین براساس ماده ۷۹ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۵ : «دولت موظّف است در طول اجرای قانون برنامه علاوه بر پرداخت یارانه فعلی، هر سال حداقل مستمری خانوارهای مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی را متناسب با سطح محرومیت برمبنای متوسط بیست درصد حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار، در چهارچوب بودجه سنواتی و از محل درآمد قانون هدفمند کردن یارانه‌ها با حذف خانوارهای پر درآمد و درج ردیف مستقل در جدول موضوع ماده (۳۹) این قانون، از طریق دستگاههای مذکور پرداخت نماید.»
بنا به مراتب فوق و با عنایت به اینکه
اولاً: یارانه موضوع ماده ۲۲ قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران ناظر به پرداخت کمک هزینه‌ای از بابت نگهداری افراد محجور و معلول است و حکم مقرر در ماده ۷۹ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با پرداخت حداقل مستمری خانوارهای مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی وضع شده و این امور موضوعاً با یکدیگر تفاوت دارند
و ثانیاً: با توجه به اینکه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب سال ۱۳۹۶، قانون جامع حمایت از حقوق معلولان مصوب ۱۶؍۲؍۱۳۸۳ و یارانه موضوع قانون مذکور نسخ شده است،
بنابراین حکم مقرر در ماده ۲ دستورالعمل اجرایی ماده ۲۲ قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران که حداقل میزان یارانه موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان را معادل حداقل مستمری موضوع ماده ۷۹ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تعیین کرده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
مهدی دربین- معاون قضایی دیوان عدالت اداری