اصلاح رأی احتساب سه‌چهارم مدت خدمت وظیفه به عنوان خدمت داوطلبانه

اعمال ماده ۹۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در خصوص: رأی عدم احتساب سه چهارم مدت خدمت وظیفه به عنوان خدمت داوطلبانه

 دانلود رأی در فرمت پی‌دی‌اف

شماره دادنامه: ۲۵۷

تاریخ دادنامه: ۱۶/۲/۱۳۹۹

شماره پرونده: ۹۸۰۳۹۶۳

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

متقاضی: رییس دیوان عدالت اداری

موضوع شکایت و خواسته: اعمال ماده ۹۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ نسبت به رأی شماره ۲۳۹۷- ۱/۴۸/۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

گردش کار:

۱- هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۲۳۹۷- ۱۴/۸/۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، نامه شماره ۳۷۷۵۹۸- ۲۰/۷/۱۳۹۷ رییس امور مدیریت مشاغل و نظام‌های پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور را صرف نظر از زمان اجرای آن ابطال کرده است.

۲- متن رأی شماره ۲۳۹۷- ۱۴/۸/۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به قرار زیر است:

“مقرره مورد شکایت نه از جهتی که شاکی بیان داشته است بلکه به دلایل زیر ابطال می‌شود. اولاً: در ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری، نیروهای مسلح از شمول قانون مذکور مستثنی شده‌اند و در خصوص نیروهای نظامی و انتظامی مطابق نظر مقام معظم رهبری عمل می‌شود. در این ارتباط ستاد کل نیروهای مسلح طی گردش کار شماره ۷۴۶۵۶-۲۰؍۱۰؍۱۳۸۸ از محضر مقام معظم رهبری درخواست کرده است تا فصول دهم و سیزدهم قانون مدیریت خدمات کشوری با لحاظ ویژگی های خاص نیروهای مسلح به نیروهای مسلح تسری یابد که مورد موافقت معظم‌له واقع شده و متعاقب آن آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای این فصول شامل ۱۳ آیین نامه از جمله آیین‌نامه اجرایی نحوه تعیین فوق‌العاده ایثارگری، نشان‌ها و خدمات اداری در مناطق جنگ‌زده (موضوع بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری) توسط ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و طی گردش‌کار شماره ۷۴۶۵۶-۲۰؍۸؍۱۳۸۸ با تایید مقام معظم رهبری جهت اجرا در نیروهای مسلح ابلاغ شده است. بنا به مراتب فوق، آیین‌نامه‌هایی که در راستای گردش‌کار فوق تهیه شده است صرفاً در نیروهای مسلح قابلیت اجرا دارد و قابل تسری به سایر دستگاه‌های اجرایی نمی‌باشد. ثانیاً: بر اساس قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب سال ۱۳۶۳ و اصلاحات بعدی آن خدمت کارکنان وظیفه جنبه تکلیفی داشته و داوطلبانه محسوب نمی‌شود و بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، پرداخت فوق‌العاده ایثارگری را برای ایثارگرانی مقرر داشته که خدمت داوطلبانه در جبهه داشته باشند، بنابراین رزمندگان وظیفه را در برنمی‌گیرد. ثالثاً: بند ۳ آیین نامه اجرایی نحوه تعیین فوق‌العاده ایثارگری، نشان‌ها و خدمات اداری در مناطق جنگ زده (موضوع بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری) ستاد کل نیروهای مسلح که در آن مقرر شده: «سه چهارم مدت خدمت کارکنان پایور و وظیفه که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کمیته، شهربانی و ژاندارمری (نیروی انتظامی)، وزارت سپاه و وزارت دفاع و جهاد سازندگی سابق به جبهه و مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس اعزام شده‌اند، خدمت داوطلبانه تلقی می‌گردد.» به جهت اخذ تأییدیه خاص از فرماندهی معظم کل قوا صرفاً در سطح نیروهای مسلح قابلیت اجرا دارد و قابل تسری به سایر دستگاه‌های اجرایی نیست. مضافاً اینکه براساس سند راهبردی خدمات‌رسانی به رزمندگان که به پیشنهاد مشترک ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد بند (ی) ماده (۴۴) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران -مصـوب ۱۳۸۹- و تبصره بند (و) ماده (۱) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران طی شماره ۵۰۶۳۹؍ت۴۹۱۸۵-۲۳؍۴؍۱۳۹۴ به تصویب هیات وزیران رسیده است، در بند ۹؍۲ آن مقرر شده: «رزمندگان در این سند از نظر شغلی و وضعیت استخدامی و نحوه حضور در مناطق جنگی و عملیاتی و امنیتی (موظف یا داوطلبانه) به چهار گروه تقسیم می‌گردند:ب- گروه دوم) کارکنان وظیفه نیروهای مسلح «موظفی» و صرفاً در تبصره ۲ این بند مقرر داشته: «در خصوص آن دسته از کارکنان نیروهای مسلح (اعم از کادر) که بر اساس اختیار خود و داوطلبانه در مأموریت جنگی شرکت می‌کنند از امتیازات داوطلبین برخوردار خواهند شد.» بنابر این مقرره مورد شکایت از این جهت که احتساب سه چهارم خدمت وظیفه کارکنان در جبهه را به طور مطلق داوطلبانه مقرر کرده است، صرف نظر از زمان اجرای آن، به علت مغایرت با موازین قانونی یاد شده با استناد به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.”

۳- معاون توسعه و مدیریت منابع دیوان عدالت اداری به موجب گزارشی، اعمال ماده ۹۱ قانون تشکیلات و آیین‌دادرسی دیوان عدالت اداری را نسبت به رأی مذکور به رییس دیوان عدالت اداری پیشنهاد می‌کند.

استدلال مصرح در نامه معاون توسعه و مدیریت منابع دیوان عدالت اداری به قرار زیر است:

“ریاست محترم دیوان عدالت اداری

سلام‌علیکم

احتراماً در خصوص داوطلبانه محسوب شدن احتساب سه‌چهارم خدمت سربازان وظیفه در جبهه به استحضار می‌رساند:

۱- هیئت عمومی دیوان عدالت اداری طی دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۳۹۷-۱۴/۸/۱۳۹۸ مقرره شماره ۳۷۷۵۹۸-۲۰/۷/۱۳۹۷ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام‌های پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور را که موضوع احتساب سه‌چهارم خدمت وظیفه کارکنان در جبهه را از تاریخ صدور دستورالعمل شماره ۴۵/۱۴/۲۰۱/م/۴/ن-۱۴/۵/۱۳۹۱ستاد کل نیروهای مسلح در دستگاه‌های اجرایی مجاز دانسته بود ابطال کرده است. ازجمله دلایل ذکرشده در رأی این است که بند ۳ آیین‌نامه اجرایی نحوه تعیین فوق‌العاده ایثارگری، نشان‌ها و خدمات اداری در مناطق جنگ‌زده موضوع بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری ابلاغی ستاد کل نیروهای مسلح که در آن مقررشده: «سه‌چهارم مدت خدمت کارکنان پایور و وظیفه که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کمیته، شهربانی و ژاندارمری (نیروی انتظامی)، وزارت سپاه و وزارت دفاع و جهاد سازندگی سابق به جبهه و مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس اعزام‌شده‌اند، خدمت داوطلبانه تلقی می‌گردد.» به جهت اخذ تأییدیه خاص از فرماندهی معظم کل قوا صرفاً در سطح نیروهای مسلح قابلیت اجرا دارد و قابل تسری به سایر دستگاه‌های اجرایی نمی‌باشد.

۲- این در حالی است که ستاد کل نیروهای مسلح طی نامه شماره ۹/۱۰/۱/۲۲۱۳-۵/۱۱/۱۳۹۸ به دیوان عدالت اداری اعلام داشته است، داوطلبانه محسوب شدن سه‌چهارم جبهه مقرر در آیین‌نامه مذکور با موافقت مقام معظم رهبری اعم از کارکنان پایور و وظیفه در نیروهای مسلح و دستگاه‌های دولتی را شامل می‌شود.

۳- با عنایت به‌مراتب فوق، چنانچه نامه اخیر ستاد کل نیروهای مسلح به‌منزله احراز موافقت مقام معظم رهبری با تسری داوطلبانه بودن سه‌چهارم خدمت سربازان وظیفه در جبهه کارکنان دستگاه‌های اجرایی باشد، بنابراین به جهت لزوم تبعیت ازنظر معظم له، پیشنهاد می‌گردد با اعمال ماده ۹۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری موافقت فرمایید تا نسبت به رفع اشتباه دادنامه فوق‌الذکر و اصلاح آن اقدام گردد.”

۴- رئیس دیوان عدالت اداری پس از ملاحظه گزارش معاونت توسعه و مدیریت منابع دیوان عدالت اداری، موضوع را در اجرای ماده ۹۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به هیئت تخصصی مربوطه ارجاع می‌کند و پس از ملاحظه نظر اکثریت هیئت تخصصی استخدامی در هامش گزارش مورخ ۵/۱۲/۱۳۹۸ مدیرکل هیئت عمومی و هیئت‌های تخصصی دیوان عدالت اداری، موضوع را به هیئت عمومی ارجاع می‌کند.

هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۶/۲/۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

هر چند بر اساس قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب سال ۱۳۶۳ و اصلاحات بعدی آن خدمت کارکنان وظیفه جنبه تکلیفی داشته و داوطلبانه محسوب نمی‌شود و در بند ۹/۲ سند راهبردی خدمات‌رسانی به رزمندگان موضوع تصویبنامه شماره ۵۰۶۳۹/ت۴۹۱۸۵- ۲۳/۹/۱۳۹۴ هیأت وزیرن وضعیت کارکنان وظیفه نیروهای مسلح از نظر شغلی و وضعیت استخدامی و نحوه حضور در مناطق جنگی و عملیاتی و امنیتی (موظف یا داوطلبانه)، «موظفی» محسوب شده است و صرفاً در تبصره ۲ این بند مقرر گردیده : «در خصوص آن دسته از کارکنان نیروهای مسلح که بر اساس اختیار خود و داوطلبانه در مأموریت جنگی شرکت می‌کنند از امتیازات داوطلبین برخوردار خواهند شد» لیکن از آنجا که در ارتباط با دوران دفاع مقدس، برابر بند ۳ ایین‌نامه اجرایی نحوه تعیین فوق‌العاده ایثارگری، نشان‌ها و خدمات اداری در مناطق جنگ زده (موضوع بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری) که جهت اجرا در نیروهای مسلح به تصویب فرماندهی معظم کل قوا رسیده است مقرر شده: «سه چهارم مدت خدمت کارکنان پایور و وظیفه که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کمیته شهربانی و ژاندارمری (نیروی انتظامی)، وزارت سپاه و وزارت دفاع و جهاد سازندگی سابق به جبهه و مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس اعزام شده‌اند، خدمت داوطلبانه تلقی می‌گردد.» و با توجه به اینکه افراد در طی دوره خدمت وظیفه، جزء کارکنان نیروهای مسلح محسوب می‌شوند، بنابراین تعیین میزان داوطلبانه بودن مدت خدمت کارکنان وظیفه حاضر در جبهه‌های دفاع مقدس که از سوی مراجع ذیربط در نیروهای مسلح اعلام می‌شود مشمول بند ۳ آیین‌نامه اجرایی نحوه تعیین فوق‌العاده ایثارگری، نشان‌ها و خدمات اداری در مناطق جنگ زده (موضوع بند ۲ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری) بوده و از آنجا که اختیارات مقام فرماندهی معظم کل قوا در ارتباط با نیروهای مسلح محدود به قوانین نمی‌شود و اجرای دستورات معظم‌له برای نیروهای مسلح لازم‌الاجرا است، لذا دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۳۹۷- ۱۴/۸/۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که مفاد بند ۳ ایین‌نامه مذکور را شامل سربازان وظیفه‌ای که متعاقباً در دستگاه‌های اجرایی خارج از نیروهای مسلح اشتغال پیدا کرده‌اند ندانسته، واجد ایراد و اشتباه می‌باشد و به استناد ماده ۹۱ قانون تشکیلات و آیین‌دادرسی دیوان عدالت اداری لغو می‌گردد و با توجه به اینکه مقرره مورد شکایت (نامه شماره ۳۷۷۵۹۸- ۲۰/۷/۱۳۹۷ رییس امور مشاغل و نظام‌های پرداخت سازمان امور اداری و استخدامی کشور) برقراری امتیازات ایثارگری مربوط به خدمت داوطلبانه در جبهه، موضوع احتساب سه چهارم خدمت وظیفه کارکنان جبهه، از تاریخ صدور دستورالعمل شماره ۴۵/۱۴/۲۰۱/م/۴/ن- ۱۴/۵/۱۳۹۱ ستاد کل نیروهای مسلح مجاز می‌باشد، لذا مغایرتی با قانون نداشته و قابل ابطال تشخیص داده نمی‌شود و رأی به رد شکایت صادر می‌گردد.

محمد کاظم بهرامی- رییس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری