ابطال پیش‌بینی اشتغال به تحصیل به عنوان ملاک بیکار نبودن در سامانه سجایا

ابطال بخشنامه شماره 6052؍30-3؍309 مورخ 11؍2؍1395 معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان مبنی بر تلقی اشتغال به تحصیل به عنوان ملاک بیکار نبودن در سامانه سجایا (دادنامه شماره 881 مورخ 1/5/1398 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

شماره دادنامه: 881

تاریخ دادنامه: 1؍5؍1398

شماره پرونده: 96؍1208

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقایان امین خسروی و محسن اسرافیلیان

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 6052؍30-3؍309 مورخ 11؍2؍1395 معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 6052؍30-3؍309 مورخ 11؍2؍1395 معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

“احتراماً به عرض می رساند اینجانبان امین خسروی و محسن اسرافیلیان هر دو از جامعه شاهد و ایثارگر بوده و هر دو فارغ التحصیل از مقطع کارشناسی و مشغول به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد می باشیم. قوانین مربوطه برای جامعه شاهد و ایثارگر یک سهمیه ورود به دانشگاه و یک سهمیه اشتغال و استخدام برای افراد شاهد و ایثارگر در نظر گرفته است و در هیچ کجای این قوانین (مصوب مجلس) تداخل و تضادی بین این دو سهمیه وجود ندارد چنانچه اگر کسی مشغول به تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی باشد می تواند همزمان با توجه به مدرک تحصیلی خـود از سهمیه اشتغال و استخـدام بهره مند گشته و این سهمیه برایش اعمـال گردد. لیکن در خرداد ماه 1395 بخشنامه صادره از بنیاد شهید و امور ایثارگران به این مضمون که افرادی که مشغول به تحصیل می باشند و طبق تعریف این بخشنامه مشمول عنوان بیکار نیستند (چرا که طبق تعریف این بنیاد کسانی که مشغول به تحصیل هستند عنوان فاقد شغل در سیستم سجایا برایشان ثبت گردیده و کسانی که مشغول به تحصیل نیستند عنوان بیکار و این تفکیک و تعریف در نهایت مضحکی و بی پایه و اساس بودن است) از سهمیه اشتغال و استخدام و به تبع آن از سایر تسهیلات مربوطه همچون وام اشتغال محروم گشته مادامی که به تحصیل مشغول هستند. با توجه به اینکه شأن بخشنامه از لحاظ سلسله مراتب پایین تر از قانون مصوب مجلس می باشد به خصوص اینکه قوه مجریه توان قانونگذاری ندارد و بایستی بخشنامه هایی که صادر می گردد در راستای اجرای قوانین مصوب مربوطه باشد نه اینکه در مغایرت و تضاد با آن قوانین باشد چنانچه ملاحظه می فرمایید با توجه به این مغایرت بخشنامه شماره 6052؍3030؍309-[6052؍30-3؍309 مورخ 11؍2؍1395 معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان] با مواد 2 و 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و بند چ ماده 88 قانون برنامه ششم توسعه، طبق اصل 170 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران درخواست رسیدگی و ابطال این بخشنامه را داریم.

ضمناً با توجه به اینکه رسیدگی به این دعوا و صدور رأی در این باب مستلزم صرف زمان طولانی است و با توجه به برگزاری آزمونهای سرنوشت ساز استخدامی از جمله آزمون وکالت و مشاوران حقوق قوه قضاییه و غیره که زمان زیادی تا برگزاری آنها باقی نمانده است و به احتمال زیاد تا آن زمان درباره این دعوا تصمیمی اتخاذ نگردیده است و با عنایت به اینکه اجرای این بخشنامه تا زمان صدور حکم منشاء خسارتهای غیرقابل جبران و از بین رفتن فرصتهای بسیار می شود لذا درخواست داریم تا روشن شدن مساله و اتخاذ تصمیم عادلانه آن دیوان، دستور موقت توقف اجرای این بخشنامه را خواستاریم.” 

 متن بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است:

“رئیس محترم بنیاد شهرستان….

سلام علیکم

احتراماً پس از حمد و ثنای خداوند متعال و درود و صلوات بر محمد و آل محمد(ص) همان طور که مستحضرید من بعد جذب و به کارگیری و استخدام ایثارگران در دستگاه های اجرایی و سایر مراکز و سازمانها و نهادهای عمومی از طریق شرکت در آزمون انجام می پذیرد. نحوه و چگونگی برگزاری آزمون عمدتاً توسط سازمان سنجش آموزش کشور و با هماهنگی بنیاد انجام خواهد پذیرفت و همان طور که در بخشنامه های قبلی هم تاکید شده شرط بهره مندی ایثارگران واجد شرایط از سهمیه استخدامی حداقل 25% بیکار بودن آنان در سیستم سجایا می باشد. ضمناً با اطلاع ثانوی ملاک و معیار تایید بیکاری و اولویت بندی ایثارگران بر مبنای اطلاعات مندرج در سامانه ساجایا خواهد بود لذا مقتضی است دستور فرمایید سریعاً ضمن اطلاع رسانی به کلیه ایثارگران متقاضی شرکت در آزمونهای استخدامی آتی تاکید شود تا نسبت به تطابق وضعیت شغلی و تحصیلی خود با اطلاعات مندرج در سیستم سجایا و اصلاح آن ازطریق بنیاد محل پرونده پیگیری و اقدام نمایند. ضمناً موارد ذیل پیگیری و مورد نظر قرار گیرد.

الف) اداره کل اشتغال از تاریخ 1؍4؍1395 رأساً بر اساس اطلاعات مندرج در سیستم سجایا در خصوص تایید بیکاری و تعیین اولویت استخدامی ایثارگران شرکت کننده در آزمونها (اقدام خواهد نمود).

ب) مسئولیت هرگونه اشتباه در درج اطلاعات ایثارگر و یا عدم ثبت اطلاعات مورد نظر در سیستم سجایا و عواقب ناشی از آن به عهده آن اداره کل و ایثارگر می باشد.

ج) مشمولین سهمیه حداقل 25% مجاز به استفاده و بهره مندی از سهمیه 5% سایر ایثارگران نبوده و بالعکس.

 د) به لحاظ محدودیت سهمیه استخدامی ویژه ایثارگران (سهمیه حداقل 25%) به عزیزان ایثارگر متقاضی استخدام که واجد شرایط بهره مندی از سهمیه ایثارگری نمی باشند توصیه شود به منظور بهره مندی از مزایای تبصره 1 ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و یا احیاناً استفاده از سهمیه استخدامی غیر ایثارگری (سهمیه استخدامی آزاد) در آزمون ذیربط شرکت نمایند.-معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان”

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل امور حقوقی و معاضدت قضایی بنیاد شهید و امور ایثارگران به موجب لایحه شماره 126؍850؍5407-18؍1؍1398 توضیح داده است که:

“مدیرکل محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

 سلام علیکم

 احتراماً در ارتباط با دادخواست تقدیمی آقایان امین خسروی و محسن اسرافیلیان به شماره پرونده 9609980902601088 و بایگانی 96؍1208-28؍9؍1396 با موضوع ابطال بخشنامه شماره 6052؍3030؍309-11؍2؍1395 [6052؍30-3؍309 مورخ 11؍2؍1395 معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان] اداره کل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید و امور ایثارگران و ضمن اعلام این مطلب که بخشنامه مذکور خلاف هیچ یک از قوانین جاری نبوده، نکات ذیل را به استحضار می رساند:

الف) به استناد تبصره 1 (الحاقی 18؍11؍1390) و بند (و) ماده 44 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف بوده که فرزندان شاهد و جانباز و آزاده را با اولویت فرزندان شاهد و سپس فرزندان جانبازان بر اساس درصد جانبازی و آزادگان بر اساس مدت اسارت مذکور در این بند معرفی نماید کـه با این وصف ایـن نهاد معرفی کننده افراد واجد الشرایط به دستگاه های اجرایی با توجه به اولویت های مقرر قانونی می باشد. بنابراین اقدام بنیاد شهید و امور ایثارگران در اولویت بندی جهت معرفی افراد به علت کثرت متقاضیان استخدام و محدودیت سهمیه های استخدامی کاملاً صحیح و بر مبنای قانون می باشد.

ب) شکات در حال حاضر مشغول به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد بوده بنابراین در سیستم جامع اطلاع رسانی ایثارگران به عنوان شاغل به تحصیل ثبت شده و جزء ایثارگران بیکار و فاقد شغل محسوب نمی گردد.

ج) یکی از شرایط استخدام و معرفی ایثارگران جهت استفاده از سهمیه استخدامی در مراکز دولتی عدم اشتغال به تحصیل ایثارگران معرفی شده به آن دستگاه به دلیل نیاز به خدمت تمام وقت این افراد می باشد و چنانچه اشتغال بـه تحصیل آنان اثبات شود ضمن حـذف از لیست پذیرفته شـدگان توسط دستگاه دولتی متقاضی، استخـدام آنها کان لم یکن شده و یک سهمیه از سهمیه های استخدامی این نهاد حذف شده و از بین می رود. 

لذا بخشنامه معترض عنه که در زمان حاکمیت قانون برنامه پنجم توسعه صادر شده است اولاً: جهت جلوگیری از ایجاد ضرر به سایر ایثارگران و ثانیاً: به دلیل کثرت افراد بیکار و متقاضی اشتغال و ثالثاً: به علت محدودیت سهمیه های استخدامی در مراکز دولتی تهیه و تنظیم شده بنابراین کاملاً بر مبنای قانون، عدالت، عقل و منطق صادر گردیده است. با عنایت به مراتب فوق رد دادخواست مطروحه و عدم ابطال بخشنامه شماره 6052؍303؍309-11؍2؍1395 اداره کل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید و امور ایثارگران به دلیل عدم مغایرت با قوانین جاری مورد استدعاست.” 

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1؍5؍1398 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

با توجه به اینکه اولاً: به موجب ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، دستگاه های اجرایی مکلف شده اند حداقل 25% از نیازهای استخدامی و تامین نیروهای مورد نیاز خود را به خانواده ایثارگران اختصاص دهند و در زمان حاکمیت قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به استناد ماده واحده اصلاح بند (و) ماده 44 قانون برنامه پنجساله توسعه مصوب سال 1390 مقرر شده بود: «کلیه دستگاه ها مکلفند در چارچوب سهمیه استخدامی و جایگزینی نیروهای خروجی خود حداقل بیست و پنج درصد (25%) نیازهای استخدامی خود را از میان جانبازان و آزادگان فاقد شغل و فرزندان و همسران شهداء و جانبازان بیست و پنج درصد (25%) و بالاتر و فرزندان و همسران آزادگان بالای یک سال اسارت، معرفی شده از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران، تامین و به استخدام آنان از محل مجوزهای مربوط و پستهای بدون متصدی اقدام نمایند». 

ثانیاً: در تعریف شغل در بخشهای دولتی و عمومی، ماده 7 قانون استخدام کشوری عنوان داشته «شغل» عبارت است از مجموع وظایف مرتبط، مستمر و مشخصی که از سوی سازمان امور اداری و استخدامی کشور به عنوان کار واحد شناخته شده باشد و در تبصره 2 قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل مصوب سال 1373 نیز مقرر شده منظور از «شغل» عبارت است از وظایف مستمر مربوط به پست ثابت سازمانی یا شغل یا پستی که به طور تمام وقت انجام می شود. با عنایت به مراتب فوق هر چند شرط غیر شاغل بودن لازمه برخورداری از سهمیه ایثارگران می‌باشد، لیکن تحصیل کردن شغل محسوب نمی‌شود تا به صرف آن بتوان فرد ایثارگر را از امتیاز قانونی سهمیه استخدامی محروم نمود. بنابراین با توجه به مدافعات دستگاه طرف شکایت که به صراحت منظور از بیکار بودن در سیستم سجایا را از جمله عدم اشتغال به تحصیل عنوان کرده است، اطلاق مقرره مورد شکایت به علت مغایرت با قوانین فوق الذکر مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.

مرتضی علی اشراقی- معاون قضایی دیوان عدالت اداری