نحوه محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری در سال ۱۴۰۱
بسیاری از افراد شغلشان ایجاب می‌کند تا در تمامی ساعات شبانه روز کار کنند. این دسته از افراد مانند پرستاران موظف‌اند که ساعات کاری خود را در شیفت‌ها و نوبت‌های کاری متفاوت بگذرانند. در واقع طبق قوانین وزارت کار برای افرادی با فشار کاری بالا در ازای سختی کاری که تحمل می‌کنند، مبلغی به عنوان فوق‌العاده نوبت کاری در نظر گرفته شده است.
دستورالعمل مبنای تعریف و محاسبه نوبت کاری
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طی بخشنامه شماره ۱۲۸۷۷۶ مورخ ۱۹/۱۱/۱۳۹۰، نظر به این‌که در خصوص نوبت‌کاری موضوع مواد (۵۵) و (۵۶) قانون کار برداشت‌ها، استنباط‌ها و رویه‌های مختلفی وجود دارد و تعارض در رویه‌ها و برداشت‌ها موجب تشتت و احیاناً تحمیل هزینه‌های غیرمترقبه به بنگاه‌ها یا تضییع حقوق قانونی کارگران و کارفرمایان می‌گردد، در جهت وحدت رویه منطبق با موازین قانونی، مواردی را برای اجرا ابلاغ کرده است:
دستورالعمل نحوه محاسبه نوبت‌کاری موضوع مواد (۵۵) و (۵۶) قانون کار
انواع نوبت کاری همراه با مثال
مطابق دستورالعمل پیش‌گفته، ۴ نوع نوبت کاری برای مشاغل سخت در نظر گرفته شده است:
- نوبت کاری صبح و عصر
- نوبت کاری صبح، عصر و شب
- نوبت کاری صبح و شب
- نوبت کاری عصر و شب
در تعریف، ساعت کاری بین ۶ صبح الی ساعت ۱۴ بعد از ظهر، شیفت صبح در نظر گرفته می‌شود .
ساعت کاری بین ساعت ۱۴ بعد از ظهر الی ۲۲ شب، شیفت عصر در نظر گرفته می‌شود.
ساعت کاری بین ساعت ۲۲ شب الی ۶ صبح، شیفت شب در نظر گرفته می‌شود.
هر شیفت کاری شامل ۸ ساعت کار می‌شود. شیفت کاری عصر و شب بسیار دشوارتر از ساعات کاری دیگر است و افرادی که در این ساعات کار می‌کنند، مبلغ بیشتری را به عنوان دستمزد دریافت می‌کنند. لازم به ذکر است که مزایای انواع شیفت‌های کاری متفاوت است. همان‌طور که گفتیم نوبت کاری به کاری گفته می‌شود که زمان انجام آن در طول ماه در گردش باشد و اگر مدت کارکرد فرد کمتر از یک ماه باشد به آن نوبت کاری گفته نمی‌شود.
بهتر است توضیحات خود را با یک مثال تکمیل کنیم: فرض کنید کارگری یک ماه به صورت مداوم در شیفت صبح کار کند، یک ماه در شیفت ظهر و یک ماه کامل دیگر در شیفت شب. با توجه به نکات ذکر شده به این کارگران فوق‌العاده نوبت کاری تعلق نمی‌گیرد زیرا شیفت‌های کاری باید در طول یک ماه در گردش باشند. مثلاً اگر کارگری ۲۰ روز را در نوبت صبح و ۱۱ روز را در نوبت شب کار کند، شیف کاری محسوب نمی‌شود.
البته با توجه به دیگر قوانین وزارت کار، به کارگران غیر نوبتی هم در ازای کار بین ساعات ۲۲ الی ۶ بامداد، ۳۵ درصد اضافه بر مزد ساعت کاری خود تعلق می‌گیرد و کارگرانی که ۲۴ ساعت استراحت دارند و ۲۴ ساعت کار می‌کنند نیز فوق‌العاده نوبت کاری دریافت نمی‌کنند.
فوق العاده نوبت کاری چگونه محاسبه می شود؟
فوق العاده نوبت کاری بر اساس حقوق ماهیانه محاسبه می‌شود:
برای شیفت صبح و عصر کارمندان ۱۰ درصد اضافه بر حقوق ثابت دریافت می‌کنند.
برای شیفت صبح، عصر و شب کارمندان ۱۵ درصد اضافه بر حقوق ثابت دریافت می‌کنند.
برای شیفت صبح و شب کارمندان ۲۲.۵ درصد اضافه بر حقوق ثابت دریافت می‌کنند.
برای شیفت عصر و شب کارمندان ۲۲.۵ درصد اضافه بر حقوق ثابت دریافت می‌کنند.
نحوه محاسبه مرخصی در نوبت کاری
تا به اینجا دریافتیم که برای محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری، دستمزد ثابت ماهیانه مبنا قرار می‌گیرد. چنانچه گردش کار در محدوده یک ماه تحقق پیدا کند، کارگر می‌تواند به راحتی به مرخصی استحقاقی رفته و با توجه به گردشی شدن کار در ماه، مبلغ نوبت کاری خود را به راحتی دریافت کند. مبلغ نوبت کاری برای روزهای تعطیل هفته و تعطیلات رسمی نیز به افراد پرداخت می‌شود اما پرداخت آن درباره مرخصی استعلاجی صدق نمی‌کند.
شیفت‌های کاری متفاوت ساعات کاری متفاوتی نیز دارند. ممکن است ساعت کاری کارگران شیفتی روز جمعه باشد. در این صورت به این کارگران علاوه بر دستمزد فوق‌العاده نوبت کاری، فوق‌العاده حق جمعه هم تعلق می‌گیرد.
عیدی سنوات و پاداش نوبت کاری چگونه محاسبه می‌شود؟
طبق قوانین وزارت کار فوق‌العاده شیفت کاری جز دستمزد کارگران محسوب نمی‌شود پس محاسبه آن در عیدی، سنوات و اضافه کاری منطقی نخواهد بود.
اضافه کار کارگران نوبت کاری در تعطیلات رسمی چگونه محاسبه می‌شود؟
کارگرانی که گردشی کار می‌کنند و به آنها نوبتی کار می‌گویند می‌توانند به راحتی از تعطیلات رسمی خود استفاده کرده و در صورت مصادف شدن شیفت کاری‌شان با ایام تعطیلات رسمی، می‌توانند اضافه کار دریافت کنند که برای اضافه کار، چهل درصد بیشتر از هر ساعت کار پرداخت می‌شود.
محاسبه نوبت کار در مأموریت به چه صورت است؟
اگر فردی که به صورت نوبتی و گردشی کار می‌کند، به مأموریت برود، امکان دریافت حق نوبت کاری برای وی وجود دارد. البته فراموش نشود که فوق‌العاده نوبت کاری به افرادی تعلق می‌گیرد که کارشان حتماً در طول یک ماه در گردش باشد. یعنی برای استفاده از درصدهای نوبت کاری باید شیفت‌های کاری در طول یک ماه در گردش باشند. در این صورت است که کارگر می‌تواند علاوه بر حق مأموریت و حقوق ثابت خود، فوق‌العاده نوبت کاری را دریافت کند.
روش محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری برای هر نوبت
چند قدم اساسی برای محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری وجود دارد که به شرح زیر است:
شما کارفرمای گرامی باید حقوق یک ساعت کارگر را مطابق با قوانین وزارت کار محاسبه کرده و حق مسکن و غیره را هم برای وی لحاظ کنید.
در مرحله بعدی باید حقوق هر یک ساعت نوبت کاری کارگر را محاسبه کنید: برای مثال برای محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری کارگری که در شیفت صبح و شب کار می‌کند باید ۲۲.۵ درصد حقوق یک ساعت معمولی کارگر را محاسبه کنید .
مبنای محاسبه نوبت کاری در سال ۱۴۰۱
بر اساس قوانین حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۱ ، فوق‌العاده نوبت کاری با توجه به حقوق پایه و مزد ثابت فرد محاسبه می‌شود. بر اساس آنچه در بخشنامه مزد ۱۴۰۱ و دستورالعمل‌های تبعی ابلاغ شده است، مبلغ نوبت‌کاری در سال ۱۴۰۱ به شرح جدول زیر است:
| نوع شیفت (نوبت کاری) | مبنای محاسبه | مبلغ |
| فوق العاده نوبت کاری صبح- عضر-شب ۱۴۰۱ | معادل ۱۵٪ حقوق ماهانه ۱۴۰۱ (حق شیفت) | ۶.۲۶۹.۶۲۵ |
| فوق العاده نوبت کاری صبح-عصر ۱۴۰۱ | معادل ۱۰٪ حقوق ماهانه ۱۴۰۱ (حق شیفت) | ۴.۱۷۹.۷۵۰ |
| فوق العاده نوبت کاری صبح-شب و یا عصر-شب ۱۴۰۱ | معادل ۲۲.۵٪ حقوق ماهانه ۱۴۰۱ (حق شیفت) | ۹.۴۰۴.۴۳۷ |
تفاوت نوبت کاری با شب کاری در چیست؟
ممکن است بسیاری از کارگران، نوبت کاری را با شب‌کاری اشتباه بگیرند و از روی تا آگاهی در صدد دریافت هر کدام از آنها بر آیند. کلیه کارگران باید بدانند که کار نوبتی کاری است که در طول یک ماه در گردش باشد و در شیفت‌های مختلف انجام شود اما فرد شب کار، بدون گردش و به صورت ثابت فقط در شب‌ها کار می‌کنند. در نوبت کاری ممکن است ساعت کار افراد از ۸ ساعت در شبانه روز و ۴۴ ساعت در هفته فراتر نرود اما ساعت کار مجاز شب‌کاری ۱۷۶ ساعت در ماه است.
بسیاری از افراد به جای کار گردشی و نوبتی، فقط در شب‌ها فعالیت می‌کنند. زمان شب کاری از ساعت ۲۲ شب الی ۶ صبح برآورد شده است. اگر فردی شب کار باشد، ۳۵ درصد بیشتر از حقوق پایه‌اش تحت عنوان اضافه شب کاری به او پرداخت می‌شود.
مثلاً اگر کارگری بین ساعت ۵ بعد از ظهر تا ۱۲ شب (دو ساعت) شب کار باشد، این دو ساعت با احتساب ۳۵ درصد برای آن کارگر محاسبه می‌شود. هر کارگری مجاز است تا در یک ماه ۱۷۶ ساعت در شیفت شب کار کند. اگر کارگری نوبت کار باشد اما بخشی از فعالیتش را در صبح و بخش دیگر را در شب انجام دهد، آن ۳۵ درصد برای همان شیفت شب اش لحاظ می‌شود.