نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی در برابر تهدیدات
نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی در برابر تهدیدات (مصوبه شماره ۱۶۰/۱/۲۰۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۷/۵ کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور
چهل و پنجمین جلسه کمیته دائمی (شورای‌عالی) پدافندغیرعامل کشور به‌استناد ماده۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوّب مقام‌معظّم رهبری و فرماندهی‌کلّ قوا (مدظله‌العالی) در تاریخ ۱۳۹۹/۰۶/۲۵ تشکیل و نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی در برابر تهدیدات موضوع مادّه نه اساسنامه، پیشنهادی آن سازمان را بررسی و به‌شرح زیر تصویب نمود:
نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی در برابر تهدیدات
مقدمه
با توجه به مجموعه تهدیداتی که کشور را احاطه نموده و دامنه آن متناسب با تغییر ماهیّت جنگ‌ها از مستقیم به نیابتی در حال افزایش است، لزوم افزایش آمادگی و پایداری ملی و دفاع همه جانبه در برابر تهدیدات دشمن بیش از پیش نمایان می‌گردد؛ درک چنین شرایطی نیازمند آن است که افراد کلیدی هر دستگاه یا سازمان از نظر ذهنی بتوانند به واقعیت پیامدهای ناشی از تهدیدات، نزدیک شده و با تحلیل و ارزیابی شرایط حاکم بر صحنه، ضمن اتخاد تصمیمات لازم و به موقع از اجرایی شدن آن اطمینان حاصل نمایند.
به‌منظور ارزیابی میزان اثربخشی و کارآیی برنامه آمادگی، پاسخ و مقابله دستگاه اجرایی و جامعه در شرایط جنگ، ضروری است با برنامه‌ریزی، آموزش، تمرین و برگزاری رزمایش‌های تخصّصی با بهره‌گیری از تجربیات داخلی و خارجی این سطح آمادگی‌ها را ارتقاء داده و سطح آسیب‌پذیری کشور را به حداقل رساند؛ از این‌رو اجرای رزمایش‌های پدافند غیرعامل با بهره‌گیری از استانداردها، آموزش و ابتکارات تخصّصی و مدیریتی و تجارب حاصله از رزمایش‌های گذشته می‌تواند باعث افزایش توانمندی، آمادگی و مقابله هوشمندانه کشور در برابر انواع تهدیدات گردد.
در این نظام‌نامه با هدف ارتقاء سطح آمادگی و قدرت پاسخگویی دستگاه‌های اجرایی کشور در شرایط بحرانی، ایجاد درک مشترک برای مسئولین از وضعیّت‌های غیرعادی، افزایش سرعت‌عمل و قدرت پاسخگویی به حوادث و سوانح و تمرین مدیریت و فرماندهی شرایط اضطراری مورد انتظار است.
ماده۱ـ تعاریف و اختصارات
۱) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور
۲) کمیته دائمی: کمیته دائمی(شورای‌عالی) پدافند غیرعامل کشور
۳ ) آمادگی: مجموعه تدابیر و اقداماتی است که ظرفیت جامعه، زیرساخت و دستگاه‌های اجرایی مسئول را برای پاسخ موثّر به حوادث و سوانح ناشی از تهدیدات سایبری، شیمیایی، زیستی، پرتوی و نظامی افزایش می‌دهد بطوری‌که خسارات انسانی و مادی ناشی از آن را به‌حداقل می‌رساند.
۴) رزمایش: تمرین میدانی (با بکارگیری تجهیزات) یا ستادی (دورمیزی) است که براساس سناریوهای احتمالی شبیه‌سازی و با روش‌های گوناگون اجرا می‌گردد و باعث کشف آسیب‌پذیری و ارتقاء آمادگی‌های دستگاهی و انفرادی و ارزیابی کارآیی اقدامات برای مقابله با تهدیدات می‌شود.
۵) سطوح رزمایش
۵ ـ۱ـ رزمایش فراملی: رزمایشی که بصورت مشترک بین دو یا چند کشور براساس توافق‌نامه‌ها یا پیمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای برای ارزیابی آمادگی و مهارت‌های راهبردی و ارتقاء هماهنگی با دیگر کشورها انجام می‌شود.
۵ ـ۲ـ رزمایش ملی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت‌های راهبردی و عملیاتی بین چندین دستگاه و چند استان در موضوعات مشترک برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می‌گردد.
۵ ـ۳ـ رزمایش منطقه‌ای: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت‌های راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی در حداکثر ۵ استان در موضوعات مشترک برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می‌گردد.
۵ ـ۴ـ رزمایش استانی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت‌های راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی در یک استان در موضوعات مختلف برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می‌گردد.
۵ ـ ۵ ـ رزمایش محلی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت‌های عملیاتی و تاکتیکی یک شهرستان در موضوعات مختلف برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می‌گردد.
۵ ـ۶ ـ رزمایش دستگاهی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت‌های راهبردی و عملیاتی در یک دستگاه برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می‌گردد.
۶) انواع رزمایش
۶ ـ۱ـ رزمایش ستادی(دورمیزی): در این رزمایش، هریک از شرکت‌کنندگان در محیط ستادی و بدون استفاده از تجهیزات، کارکردهای مربوط به نقش خود را در شرایط اضطراری با فرض وقوع حادثه و یا تهدید تمرین کرده و به مدیر رزمایش پاسخ می‌دهند.
۶ ـ۲ـ رزمایش شبیه‌سازی(بازی جنگ): نوعی از رزمایش و تمرین است که با استفاده از تجهیزات، نرم‌افزارها یا جعبه شنی برنامه رزمایش واحدها و اقدامات و مراحل و تاکتیک‌ها و اقدامات خودی و دشمن بررسی و تمرین می‌شود.
۶ ـ۳ـ رزمایش میدانی: رزمایشی که برای بررسی مهارت‌های میدانی افراد و ارزیابی میزان آمادگی سازمانی و تجهیزاتی و هماهنگی و همکاری بین‌بخشی در صحنه عملیات انجام می‌شود، در این رزمایش، نیروها وارد تمرینی می‌شوند که شبیه حادثه واقعی است.
۶ ـ۴ـ رزمایش کنترل شده: نوعی از رزمایش است که وظایف، نقش‌ها و اقدامات از قبل طراحی و بر اساس زمان‌بندی و تنظیم اجرا می‌گردد و تغییر در برنامه یا وضعیّت‌های رزمایش انجام نمی‌شود.
۶ ـ ۵ ـ رزمایش آزاد: نوعی از رزمایش است که اقدامات بر اساس وضعیّت‌های مختلفی که تیم هدایت‌کننده اعلام می‌نماید انجام می‌شود، در این نوع رزمایش، تیم هدایت‌کننده، آزادی‌عمل داشته و نتایج عملکرد سازمان یا زیرساخت در وضعیّت‌های متعدد، ارزیابی می‌گردد.
۷) حوزه‌های رزمایش پدافند غیرعامل
۷ـ۱ـ رزمایش پدافند زیستی: رزمایش‌هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی‌های پدافند زیستی در برابر حوادث و تهدیدات زیستی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه‌ها در زیرساخت‌ها، دستگاه‌های اجرایی یا استان‌ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه‌سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می‌شود.
۷ـ۲ـ رزمایش پدافند شیمیایی: رزمایش‌هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی‌های پدافند شیمیایی در برابر حوادث و تهدیدات شیمیایی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه‌ها در زیرساخت‌ها، دستگاه‌های اجرایی یا استان‌ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه‌سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می‌شود.
۷ـ۳ـ رزمایش پدافند پرتوی: رزمایش‌هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی‌های پدافند پرتوی در برابر حوادث و تهدیدات هسته‌ای و پرتوی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه‌ها در زیرساخت‌ها، دستگاه‌های اجرایی یا استان‌ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه‌سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می‌شود.
۷ـ۴ـ رزمایش پدافند سایبری: رزمایش‌هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی‌های پدافند سایبری در برابر حوادث و تهدیدات سایبری و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه‌ها در زیرساخت‌ها، دستگاه‌های اجرایی یا استان‌ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه‌سازی، کنترل‌شده یا آزاد انجام می‌شود.
۷ـ ۵ ـ رزمایش پدافند ترکیبی (نظامی): رزمایش‌هایی که با فرض وقوع بسته‌ای از تهدیدات نظامی (محدود یا گسترده، تروریستی، خرابکارانه) سایبری، شیمیایی، زیستی و پرتوی، طرح‌ریزی گردیده و بصورت میدانی یا ستادی، شبیه‌سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می‌شود.
۸) رزمایش مشترک: تمرینی است که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت‌های تکنیکی و تاکتیکی بین دو یا چند دستگاه اجرایی و یا بصورت مشترک بین بخش‌های کشوری و لشکری در راستای دستیابی به توان مشترک مقابله و پاسخ به تهدیدات طراحی و اجرا می‌گردد.
۹) تهدید: هر عنصر یا وضعیّتی که پیش شرط وقوع یک حادثه یا رویداد ناگوار باشد و موجودیت منافع، امنیّت ملی یا ارزش‌های حیاتی کشور را به خطر اندازد، تهدید محسوب می‌گردد.
۱۰) پاسخ (واکنش): مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات طرح‌ریزی‌شده از قبیل؛ هشدار سریع، تخلیه، جستجو، نجات و امداد، تأمین امنیّت و نظیر آن است که به‌منظور پیشگیری، مقابله و کنترل پیامدهای حادثه آغاز شده و متناسب با ویژگی‌های هر بحران اجرا می‌شود.
۱۱) تهدیدات ترکیبی: به تهدیداتی که ترکیبی از دو یا چند تهدید از حوزه‌های مختلف تهدیدات نظامی، زیستی، پرتوی، شیمیایی، سایبری و فناورانه و سایر حوزه‌ها به‌صورت همزمان باشد، اطلاق می‌گردد.
۱۲) سناریو: سناریو تصویری از آینده ممکن و محتمل است، سناریو ابزاری برای تحلیل سیاست‌ها و شناخت شرایط، تهدیدات، فرصت‌ها، نقاط ضعف و قوت و نیازمندی‌هاست، برنامه‌ریزی در سطوح مختلف از کارکردهای موثّر سناریوهاست.
۱۳) تاب‌آوری: به توانایی یک نظام، جامعه، دستگاهاجرایی و یا زیرساخت در معرض مخاطرات، برای ایستادگی، تحمّل، سازگاری و حفظ کارکرد، تطبیق و برگشت‌پذیری در برابر حوادث و تهدیدات گفته می‌شود.
۱۴) دستگاه اجرایی: وفق ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت‌های دولتی و کلیه دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک‌ها و بیمه‌های دولتی، دستگاه‌های اجرایی نامیده می‌شوند.
ماده۲ـ اسناد بالادستی
۱) رهنمودها، احکام، منویات و تدابیر مقام معظّم رهبری(مدظله‌العالی)
۲) سیاست‌های کلی نظام در موضوع پدافند غیرعامل ابلاغی مقام‌معظّم رهبری(مدظله‌العالی)
۳) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور
۴) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران
۵) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور
۶) سند راهبردی پدافند غیرعامل کشور
۷) سند تقسیم کار ستادکل نیروهای مسلح و قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء(ص) برای شرایط جنگ (بخش پدافند غیرعامل)
ماده۳ـ دامنه شمول
دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، نیروهای مسلح و آحاد مردم مشمول این نظام‌نامه می‌باشند.
ماده۴ـ هدف
ارزیابی آمادگی دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده۳ این نظام‌نامه در برابر حوادث، تهدیدات و اقدامات خصمانه دشمن در راستای ارتقاء پایداری، تاب‌آوری و تداوم کارکردهای ضروری کشور و صیانت از مردم با تاکید بر اجرای رزمایش‌های پدافند غیرعامل
ماده۵ ـ منظور
۱) ارتقای آمادگی‌های سازمانی، مدیریتی، تجهیزاتی، نیروی انسانی و برنامه‌ای در تمام ابعاد (بخشی، گروهی، موضوعی)
۲) الزام دستگاه‌های اجرایی مشمول این نظام‌نامه به تدوین طرحهای پاسخ به تهدیدات و حوادث
۳ ) شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف و اقدام برای رفع آنها با اصلاح و بروزرسانی طرح‌ها و دستورالعمل‌های آمادگی
۴) ارزیابی میزان اثربخشی و کارآیی برنامه آمادگی مقابله دستگاه‌های اجرایی برای شرایط بحران ناشی از جنگ
ماده۶ ـ تهدیدات محتمل
در این نظام‌نامه، تهدیدات زیر در چارچوب اساسنامه سازمان بعنوان تهدیدات پایه معرفی می‌شوند؛
الف) تهدیدات شیمیایی
ب) تهدیدات پرتوی
ج) تهدیدات زیستی
د) تهدیدات سایبری/ الکترونیک و الکترومغناطیس
ه) تهدیدات نظامی و امنیّتی
و) تهدیدات ترکیبی
ماده۷ـ چرخه آمادگی
گام‌های چرخه آمادگی عبارتند از؛
۱ ) طراحی: شامل تهیه طرحهای آمادگی اعم از؛ طرحهای پاسخ به حوادث و تهدیدات، طرحهای تداوم کارکردهای ضروری طرحهای تاب‌آوری و حفظ پایداری، طرح حفاظت از زیرساخت، طرح صیانت از مردم و مدیریت افکار عمومی و سایر
۲ ) سازماندهی: سازماندهی ساختارها، ظرفیت‌ها، نیروی انسانی، تجهیزات در دستگاه‌های اجرایی برابر طرح مصوّب و تقسیم وظایف انجام شده،
۳) آموزش: آموزش عمومی، تخصّصی و دستگاهی برابر مفاد طرح شامل: نقش‌ها و وظایف، راهبرد و تاکتیک مقابله، تجهیزات تخصّصی و هماهنگی‌های لازم به عناصر و ساختارهای مشارکت‌کننده در طرح،
۴) تجهیز: تأمین تجهیزات عمومی و تخصّصی لازم برای اجرا در طرحهای مقابله و تداوم کارکرد و حصول اطمینان از آماده بکار بودن تجهیزات،
۵) تمرین: کاربرد راهبردها و تاکتیک‌ها، تجهیزات و ابزار و تکرار نقش‌ها و وظایف (گروهی و انفرادی) تا کسب مهارت و افزایش سرعت‌عمل،
۶) رزمایش (اجرا): تمرین میدانی (با بکارگیری تجهیزات) یا ستادی(دورمیزی) طرحهای پاسخ و تداوم کارکرد در مقیاس‌های گروهی، بخشی یا موضوعی که در انواع مختلف و سطوح متفاوت با الزامات ضروری آن انجام می‌شود.
۷) ارزیابی و مستندسازی: با سازماندهی تیم‌های تخصّصی ارزیاب و بازبینه (چک‌لیست)های لازم مبتنی بر اهداف آمادگی نسبت به کشف اشکالات، ضعف‌ها و نواقص و تجربیات و نقاط قوت اقدام نموده و ضمن مستندسازی نسبت به برطرف نمودن اشکالات و نواقص در قالب برنامه‌های اجرایی دستگاه اقدام می‌شود.
۸) بازخورد و اصلاح: اشکالات، نواقص و ضعف‌های کشف شده در ارزیابی‌ها پس از برگزاری جلسات خبرگی نقد و بررسی در قالب اصلاح برنامه (اصلاح طرح، بازنگری وظایف و نقش‌ها، ارتقاء راهبردها، تکمیل آموزش‌ها، اصلاح تاکتیک‌ها، هماهنگی‌ها و ارتقاء تجهیزات) در برنامه سالانه و جاری قرار می‌گیرند.
۹) به‌روزرسانی طرح‌ها: طرح‌ها مجدداً بررسی و نسبت به کفایت پاسخگویی به تهدیدات بروزرسانی شوند، بررسی و رصد شرایط تهیه طرح شامل ظرفیت‌ها و قابلیت‌های دستگاه و تغییر در ماهیّت تهدیدات در به‌روز رسانی طرح‌ها موثّر هستند.
تبصره : در این نظام‌نامه به اجرای رزمایش‌های پدافند غیرعامل پرداخته شده است؛ سایر گام‌های آمادگی در قالب دستورالعمل‌های جداگانه تهیه و ابلاغ می‌شوند.
ماده۸ ـ گام‌های رزمایش
گام‌های رزمایش که برای اجرای رزمایش پدافند غیرعامل لازم و ضروری هستند، عبارتند از:
۱) تهیه برنامه و تعیین اعتبارات رزمایش
۲) برآورد تهدیدات و تعیین سناریو پایه
۳) طراحی (طرح پاسخ)
۴) بررسی، تائید و تصویب طرح رزمایش
۵) آموزش عمومی و تخصّصی نیروهای رزمایش
۶) تجهیز ابزار و تجهیزات طرح رزمایش
۷) تمرین و مهارت افزایی
۸) اجرای رزمایش میدانی
۹) نظارت، ارزیابی و بازخورد
۱۰) اصلاح و تکمیل و بروز رسانی طرح ها
گام‌های رزمایش در پیوست (الف) تشریح شده است.
ماده۹ـ الزامات آمادگی و اجرای رزمایش
۱) مدیریت و فرماندهی: رئیس دستگاه اجرایی موظف به رصد، کنترل، هدایت، برنامه‌ریزی، نظارت و ارتقاء مولفه (گام)های آمادگی و رزمایش‌های پدافند غیرعامل است و برنامه‌ی اجرا، تمرین و رزمایش طرحهای پاسخ، تداوم کارکرد، حفاظت از زیرساخت و صیانت از مردم را پیاده‌سازی می‌کند.
فرماندهی، هدایت، کنترل و ایمنی رزمایش بعهده فرمانده رزمایش است که توسط رئیس دستگاهاجرایی تعیین می‌شود، فرمانده رزمایش پاسخگوی اُمور رزمایش بوده و باید تدابیر، سیاست‌ها، خط‌‌مشی‌ها و اصول ایمنی رزمایش را از طریق سلسله مراتب، دریافت و اجرا کند.
فرمانده صحنه توسط فرمانده رزمایش تعیین می‌شود و مسئول هدایت و راهبری تیم‌های عملیاتی رزمایش و اجرای اقدامات در صحنه است.
۲) سازماندهی: رئیس دستگاه اجرایی موظف است با مشارکت مسئول حراست دستگاه، فرمانده بسیج دستگاه و مسئول پدافند غیرعامل دستگاه نسبت به سازماندهی عملیاتی اقدام نموده، ساختار و سازمان موردنیاز برای طرحهای آمادگی را تهیه و آنها را در رزمایش‌های پدافند غیرعامل ارزیابی کند و از آمادگی در برابر هرنوع حادثه، اطمینان حاصل کرده و به مراجع ذی‌ربط پاسخگو باشد.
۳) طرح‌ریزی: کلیه مراکز و دستگاه‌های اجرایی مشمول این نظام‌نامه متناسب با ماموریت خود موظّف به تهیه و تدوین طرحهای پاسخ، تداوم کارکرد، تاب‌آوری، حفاظت از زیرساخت، صیانت از مردم، مدیریت افکار عمومی و سایر طرح‌ها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های موردنیاز بوده و پس از تمرین و رزمایش، آنها را متناسب با نتایج ارزیابی و تهدیدات بروزرسانی نمایند.
۴) زیرساخت: بمنظور ارتقاء سطح آمادگی دستگاهاجرایی لازم است زیرساخت‌های فرماندهی، ارتباطات و زیربنایی اعم از اسکان، حمل ونقل، بهداشت و درمان، غذا و دارو، آب و انرژی (سوخت و برق) و سایر، برابر طرحهای مصوّب آمادگی پیش‌بینی و در دستگاه اجرایی ایجاد گردند.
۵) تجهیزات: کلیه مراکز و دستگاه‌های اجرایی مشمول موظفند نسبت به تأمین تجهیزات عمومی و تخصّصی موردنیاز برای اجرای طرحهای مصوّب آمادگی و رزمایش اقدام کرده و از آماده بکاربودن و کفایت تجهیزاتی اطمینان حاصل کنند.
نیروی انسانی مشارکت‌کننده در رزمایش‌ها و تجهیزاتی که در طرحهای رزمایش هر دستگاه و استان پیش‌بینی شده است توسط دستگاه مسئول اجرای رزمایش، تأمین می‌شوند.
۶) مهارت: بمنظور افزایش سطح بهره‌وری و کارآیی انفرادی و گروهی تیم‌های عملیاتی جهت پاسخ بموقع و موثّر به تهدیدات و حوادث رئیس دستگاه اجرایی موظّف است نسبت به ارتقاء مهارت‌های نیروی انسانی اقدام نماید؛ راهبردها، تاکتیک‌ها، وظایف، نقش‌های اساسی و روش‌های بکارگیری تجهیزات و سایر موارد موردنیاز متناسب با هر طرح آمادگی باید در دوره‌های عمومی و تخصصی آموزش داده شوند، کارگروه‌های موردنیاز برای آن تعیین شده و آموزش‌های کافی تا حصول اطمینان از فراگیری انجام شود.
۷) هماهنگی و ارتباطات: بمنظور هم‌افزایی و پاسخ سریع و مناسب و کسب موفقیت در عملیات، ضروری است برابر طرحهای مصوّب، هماهنگی‌های درون و برون سازمانی صورت گرفته و بسترهای موردنیاز پیش‌بینی و ایجاد گردد.
دستگاهاجرایی مسئول اجرای رزمایش موظف است هماهنگی و ارتباطات لازم برای اجرای رزمایش را با سطوح بالاتر، همجوار و دستگاه‌های تحت کنترل و مشارکت‌کننده در رزمایش تأمین و ایجاد نموده و از رعایت اصول ایمنی رزمایش اطمینان حاصل نماید.
۸) نظارت، ارزیابی و مستندسازی: رئیس دستگاه اجرایی مسئولیت ارزیابی، تجزیه و تحلیل و کشف نواقص و اشکالات و مستندسازی رخدادها، حوادث و پیامدهای آنها را برعهده دارد و گزارش آمادگی و اجرای رزمایش‌های پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات و مخاطرات مبتنی بر طرحهای پاسخ و مقابله را به سازمان ارائه می‌کند.
مسئول نظارت و ارزیابی رزمایش نسبت به تشکیل تیم‌های ارزیاب و مستندساز بمنظور تحلیل، ارزیابی، بررسی و کشف اشکالات و نواقص، متناسب با اهداف رزمایش اقدام می‌کند.
۹) بودجه و اعتبارات: تأمین اعتبارات موردنیاز تهیه طرحهای آمادگی و رزمایش، آموزش‌ها، تمرینات و اجرای رزمایش‌ها بعهده رئیس دستگاهاجرایی است که در قالب برنامه‌های سالانه آن دستگاه، پیش‌بینی و تأمین می‌شود.
اعتبارات مازاد اجرای رزمایش‌های بین‌دستگاهی که در سطح ملی یا منطقه‌ای طرح‌ریزی می‌شوند، در برنامه سالانه سازمان برآورد، پیش‌بینی و تأمین می‌شود.
ماده۱۰ـ نقش‌ها و مسئولیت‌ها
مسئولیت اجرا، هدایت و راهبری، نظارت و ارزیابی و تصویب طرحهای رزمایش در سطوح مختلف آن، برابر جدول زیر تعیین می‌گردد؛
ماده۱۱ـ تکالیف و وظایف
۱) دستگاه‌های اجرایی مشمول این نظام‌نامه که دارای زیرساخت‌ها و مراکز ویژه، حیاتی، حساس، مهم و قابل‌حفاظت هستند بطور سالانه موظّف به اجرای حداقل یک رزمایش تخصّصی پدافند غیرعامل در هریک از انواع ستادی(دورمیزی) و میدانی هستند.
۲) استانداران و دستگاه‌های اجرایی استانی موظّفند نسبت به انجام رزمایش‌های پدافند شیمیایی، پدافند پرتوی، پدافند زیستی و پدافند مردم محور بصورت سالانه ـ حداقل یکبار ـ برابر چرخه رزمایش و آمادگی اقدام نمایند.
۳) دستگاه‌های اجرایی موظفند تقویم رزمایش‌های سالانه پدافند غیرعامل خود را به سازمان ارسال نمایند، رزمایش‌های سالانه پدافند غیرعامل در سطوح ملی و منطقه‌ای برای مراکز ویژه، حیاتی و حساس، پس از تصویب در کمیته دائمی جهت اجرا به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌گردد.
تبصره: تقویم رزمایش‌های سالانه پدافند غیرعامل در سایر سطوح و مراکز توسط سازمان تصویب و ابلاغ می‌گردد.
۴) سازمان ضمن ارزیابی، هدایت و کنترل رزمایش‌های پدافند غیرعامل در کشور، گزارشی از میزان آمادگی دستگاه‌های اجرایی در برابر تهدیدات و تعیین نقاط ضعف و قوت آنها بصورت نوبه‌ای به کمیته دائمی، ستاد کل نیروهای مسلح و شورای‌عالی امنیّت ملی ارسال کرده و برنامه‌ی اجرایی رفع اشکالات و نواقص را به دستگاه اجرایی ذی‌ربط ارائه نماید.
گزارش میزان آمادگی استان‌ها و شهرستان‌ها و دستگاه‌های اجرایی مستقر در آنها، به روسای کمیته پدافند غیرعامل استان و دستگاهاجرایی نیز ارائه می‌گردد.
۵) سازمان موظف است دستورالعمل‌ها و ضوابط اجرایی رزمایش‌های پدافند غیرعامل در انواع و سطوح مختلف و شیوه‌نامه طراحی و سناریونویسی رزمایش‌های تخصّصی پدافند غیرعامل را تدوین و ابلاغ کند.
۶) سازمان موظّف است با همکاری دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، رزمایش فراملی در زیرساخت‌های مشترک با کشورهای همسایه را طرح‌ریزی نماید؛ رزمایش‌های فراملی در قالب همکاری‌های مشترک آمادگی و مقابله با تهدیدات و حوادث شیمیایی، پرتوی، میکروبی و زیستی درچارچوب سیاست‌های دفاعی با تصویب شورای‌عالی امنیّت ملی و نظارت کمیته دائمی، توسط سازمان هدایت، طرح‌ریزی، آموزش و ارزیابی می‌گردد.
تبصره : وزارت امور خارجه موظف است نسبت به ایجاد هماهنگی با کشورهای مشارکت‌کننده اقدام نموده و همکاری و مشارکت لازم را با سازمان در اجرای رزمایش‌های فراملی به انجام رساند.
۷) وزارت‌دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ـ سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی(سپند) ـ بعنوان مرکز اقدام و عمل‌کلی قرارگاه‌های تخصّصی پدافند غیرعامل (پدافند پرتوی، پدافند شیمیایی، پدافند زیستی) موظّف است از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های تولید تجهیزات و لوازم موردنیاز متناسب با طرحهای آمادگی و رزمایش، پشتیبانی و حمایت نماید.
۸) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظّف به ارتقاء آمادگی زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی کشور و افزایش توانمندی و تاب‌آوری شبکه تجهیزاتی و نیروی انسانی برای مقابله و پاسخ درچارچوب طرحهای مصوّب آمادگی و رزمایش، متناسب با انواع تهدیدات و مخاطرات شیمیایی، زیستی و پرتوی می‌باشد.
۹) وزارت جهاد کشاورزی موظّف به ارزیابی زیرساخت‌های رصد و پایش تهدیدات حوزه ماموریت خود، ارتقاء آمادگی تجهیزاتی و نیروی انسانی، افزایش پایداری و تداوم کارکردهای اساسی درچارچوب طرحهای مقابله و پاسخ، تداوم کارکرد، حفاظت از زیرساخت، صیانت از مردم و سایر طرح‌ها در حوزه‌های غذا، دام و نباتات با اجرای رزمایش‌های تخصّصی پدافند غیرعامل می‌باشد.
۱۰) وزارت راه و شهرسازی موظّف به ایجاد زیرساخت‌ها و تجهیزات لازم در حوزه‌های حمل‌و نقل، هواشناسی و مانند آن بمنظور ارتقاء آمادگی‌ها در اجرای رزمایش‌های پدافند غیرعامل حوزه‌های پرتوی، شیمیایی، زیستی و نظامی در چارچوب طرحهای پاسخ و تداوم کارکرد قرارگاه‌های تخصّصی می‌باشد.
۱۱) سازمان بسیج مستضعفین موظّف است نسبت به سازماندهی ساختارهای پدافند شیمیایی، زیستی، پرتوی، مردم محور و تأمین تجهیزات لازم در سازمان بسیج اقدام کند و ظرفیت‌های نیروی بسیج در دستگاه‌های اجرایی و سایر اقشار را در چارچوب طرحهای آمادگی و رزمایش پدافندغیرعامل، سازماندهی و آموزش داده و در رزمایش‌ها بصورت فعّال شرکت‌نماید.
۱۲) نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) موظّف است با ایجاد زیرساخت‌های لازم و تأمین تجهیزات موردنیاز، آمادگی‌های کافی برای مقابله با تهدیدات و مخاطرات شیمیایی، پرتوی و زیستی درچارچوب طرحهای آمادگی و پاسخ ایجاد نموده و با آموزش‌ها و تمرینات لازم و تخصّصی در رزمایش‌های پدافند غیرعامل مشارکت و همکاری نماید.
۱۳) سازمان صدا و سیما و مراکز استانی تابعه، ضمن ارتقاء آمادگی‌های درون سازمانی در برابر تهدیدات، مسئول آگاهی‌بخشی، اطلاع‌رسانی و اجرای آموزش‌های عمومی موردنیاز و مناسب برای اجرای رزمایش در جامعه مخاطب پیرامون محیط رزمایش هستند.
راه‌اندازی رادیو رزمایش جهت آموزش محدود پدافند غیرعامل در حوزه‌های تخصّصی (شیمیایی، پرتوی و زیستی) و توجیه افکار عمومی در اجرای رزمایش‌ها ضرورت داشته و مورد تاکید است.
۱۴) استانداران موظّفند درچارچوب برنامه‌های امنیّتی ـ دفاعی استان نسبت به سازماندهی قرارگاه‌های استانی پدافند شیمیایی، پرتوی، زیستی، سایبری و مردم‌محور و تهیه طرحهای پاسخ، تداوم کارکردها، حفاظت از زیرساخت‌ها، صیانت از مردم و برنامه‌های آمادگی و رزمایش استانی اقدام نمایند.
وزارت کشور مسئول سیاست‌گذاری امنیّتی، هدایت و پشتیبانی استان‌ها در اجرای رزمایش‌ها بوده و هماهنگی بین‌استان‌ها در رزمایش‌های ملی و منطقه‌ای را ایجاد نماید.
۱۵) دستگاه‌های اجرایی و نهادهای عمومی موظّفند در حوزه وظایف و ماموریت‌های قانونی خود، نسبت به ارتقاء آمادگی درون سازمانی با اجرای طرحهای پاسخ، تداوم کارکردها، حفاظت از زیرساخت‌ها و صیانت از مردم درچارچوب دستورالعمل‌های سازمان عمل نمایند و با طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی سالانه، رزمایش‌های پدافند غیرعامل را اجرا کرده و نسبت به اصلاح و رفع اشکالات و نواقص کشف شده از رزمایش‌ها در قالب برنامه‌های جاری و سالانه اقدام و گزارش اجرای آن را به سازمان ارائه کنند.
۱۶) دستگاه‌های اجرایی موظفند هرگونه قصور و کوتاهی در مصون‌سازی و ایجاد آمادگی و مقابله با تهدیدات و انجام رزمایش‌های پدافند غیرعامل در قالب این نظام‌نامه در زیرساخت‌ها و مراکز حیاتی و حساس و مهم که احتمال وقوع مخاطرات امنیّتی در آن وجود دارد به سازمان پدافند غیرعامل گزارش نمایند.
۱۷) سازمان پدافند غیرعامل مکلّف است بعنوان راهبر، هادی و ناظر اجرای مقررّات و ضوابط پدافند غیرعامل گزارش تخلّفات صورت گرفته را به مراجع قضایی ذی‌ربط اعلام نماید.
۱۸) قوه قضاییه هرگونه کوتاهی در انجام اقدامات ایجاد و حفظ آمادگی دستگاه‌ها که منجر به ایجاد مخاطرات امنیّتی می‌گردد، به تشخیص سازمان، پیگیری قضایی نموده و وفق مقررّات و قوانین امنیّتی و دفاعی اقدام کند.
۱۹) سازمان بازرسی کل کشور اجرای برنامه رزمایش سالانه دستگاه‌های اجرایی را در برنامه‌های بازرسی برنامه‌ریزی شده سالانه درج نموده و نتایج آن را به سازمان و کمیته دائمی گزارش نماید.
۲۰) رزمایش‌های مشترک در قالب برنامه سالانه رزمایش‌های پدافند غیرعامل کشور با پیشنهاد سازمان یا دستگاه‌های اجرایی به تصویب رئیس ستادکل نیروهای مسلح و کمیته دائمی می‌رسد و با هماهنگی کامل فیمابین حوزه‌های لشکری و کشوری اجرا می‌شوند.
ماده۱۲ـ سازمان با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، اسناد تفصیلی، دستورالعمل‌ها و طرحهای عملیاتی موردنیاز برای پیاده‌سازی سایر گام‌های آمادگی این نظام را تهیه و به‌دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌نماید.
ماده۱۳ـ سازمان مسئول نظارت بر حسن اجرای این نظام‌نامه بوده و هر نوع اصلاح و بازنگری برای آن، با پیشنهاد سازمان به تصویب کمیته دائمی می‌رسد.
ماده۱۴ـ این تصویب‌نامه در چهارده ماده و شصت‌و‌سه بند و سه تبصره در چهل و پنجمین جلسه کمیته دائمی به‌تاریخ بیست و پنجم شهریورماه سال یکهزار و سیصد ونود و نه هجری شمسی به‌تصویب رسید.
نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی در برابر تهدیدات مشتمل بر چهارده ماده و شصت‌و‌سه بند و سه تبصره که در تاریخ ۲۵/ ۱۳۹۹/۰۶ در چهل‌وپنجمین جلسه کمیته‌دائمی (شورای‌عالی) پدافندغیرعامل کشور به‌تصویب رسید، به‌استناد تبصره یک ماده نه اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوّب مقام معظّم رهبری وفرماندهی کل قوا (مدظله العالی) جهت اجرا ابلاغ می‌گردد.
رئیس ستادکل نیروهای‌مسلح و کمیته‌دائمی پدافند غیرعامل کشور- سرلشکرپاسدار محمّد باقری
