آیین نامه تعیین سقف حق بیمه شخص ثالث و نحوه تخفیف، افزایش یا تقسیط
آیین نامه تعیین سقف حق بیمه شخص ثالث و نحوه تخفیف، افزایش یا تقسیط (تصویب‌نامه شماره 96232/ت53620هـ مورخ 6/8/1396 هیئت وزیران)
وزارت امور اقتصادی و دارایی- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی- وزارت کشور- وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
هیئت وزیران در جلسه 26/7/1396 به پیشنهاد بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تأیید شورای عالی بیمه سلامت کشور و به استناد ماده (18) قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه -مصوب 1395-، آیین نامه تعیین سقف حق بیمه شخص ثالث و نحوه تخفیف، افزایش یا تقسیط را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین نامه تعیین سقف حق بیمه شخص ثالث و نحوه تخفیف، افزایش یا تقسیط
ماده 1- در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند و سایر اصطلاحات تابع تعاریف مندرج در قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه- مصوب 1395- است:
الف- قانون: قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه – مصوب 1395-
ب- بیمه شخص ثالث: بیمه موضوع ماده (2) قانون
پ- بیمه گر: شرکت سهامی بیمه ایران و یا هر شرکت بیمه غیردولتی که مجوز فعالیت در رشته بیمه شخص ثالث از بیمه مرکزی را داشته باشد.
ت- بیمه گذار: هر شخص حقیقی یا حقوقی اعم از مالک وسیله نقلیه یا متصرف آن که قرارداد بیمه شخص ثالث را با بیمه گر منعقد می‌کند.
ث- حق بیمه پایه: حق بیمه ای که قبل از اعمال هرگونه افزایش یا کاهش بابت مواردی از قبیل نوع کاربری و سابقه رانندگی و بیمه ای دارنده برای یک نوع وسیله نقلیه تعیین می‌شود.
ج- هزینه خسارت واقع شده: خسارت پرداختی در هر سال مالی به اضافه خسارت معوق پایان آن سال منهای خسارت معوق ابتدای آن سال.
ماده 2- سقف نرخ های حق بیمه پایه بیمه شخص ثالث از حاصل جمع اقلام هزینه ای منهای درآمد سرمایه گذاری به علاوه حاشیه سود به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف- اقلام هزینه‌ای:
1- هزینه خسارت شامل مجموع هزینه خسارت واقع شده و هزینه های رسیدگی و ارزیابی خسارت بیمه شخص ثالث است.
2- هزینه اداری و عمومی شامل سهم بیمه شخص ثالث از کل هزینه های اداری و عمومی بیمه گران است و به نسبت سهم حق بیمه صادره بیمه شخص ثالث از کل حق بیمه صادره بیمه گران محاسبه می‌شود. حداکثر این هزینه که می‌تواند در تعیین حق بیمه منظور شود، شش درصد حق بیمه صادره بیمه شخص ثالث است.
3- هزینه کارمزد فروش و صدور شامل کارمزد و هزینه صدور پرداختی به نمایندگان یا کارگزاران رسمی بیمه بابت شخص ثالث است. حداکثر این هزینه که می‌تواند در تعیین حق بیمه منظور شود، شش درصد حق بیمه صادره بیمه شخص ثالث است.
4- هزینه های قانونی موضوع بند (الف) ماده (24) قانون، ماده (30) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (2)- مصوب 1393- و مبالغی که بر اساس قوانین مربوط توسط بیمه گران به حساب خزانه واریز می‌شود تا در اختیار دستگاه اجرایی ذیربط قرار گیرد.
ب (اصلاحی 26ˏ07ˏ1396)- درآمد سرمایه گذاری:
سود حاصل از سرمایه گذاری ذخایر فنی بیمه شخص ثالث که از حاصل ضرب کل سود حاصل از سرمایه گذاری ذخایر فنی بیمه های غیرزندگی در نسبت سهم ذخایر فنی این بیمه از کل ذخایر فنی بیمه های غیرزندگی به شرح زیر محاسبه می‌شود و از اقلام هزینه‌ای کسر می‌گردد:
/ذخایر فنی بیمه شخص ثالث × کل سود حاصل از سرمایه گذاری ذخایر فنی بیمه های غیرزندگی = درآمد سرمایه گذاری
کل ذخایر فنی بیمه های غیرزندگی
پ- حاشیه سود:
سودی که پس از محاسبات فوق (کسر هزینه ها و درآمد سرمایه گذاری های موضوع بندهای (الف) و (ب) این ماده) بابت سرمایه گذاری و خطرپذیری سهامداران شرکت بیمه در محاسبات مربوط به تعیین حق بیمه شخص ثالث منظور می‌شود. حداکثر سودی که می‌تواند در تعیین حق بیمه منظور شود، حداکثر ده درصد حق بیمه صادره است.
تبصره 1(اصلاحی 26ˏ07ˏ1396)- اقلام هزینه‌ای و درآمد سرمایه گذاری موضوع این ماده بر اساس تلفیق اطلاعات آخرین صورت های مالی سالانه حسابرسی شده کلیه بیمه گرانی که در بیمه شخص ثالث فعالیت داشته اند و سایر اطلاعات مورد تأیید بیمه مرکزی از قبیل آمار حوادث رانندگی و تعداد وسایل نقلیه، برای سال مورد نظر محاسبه می‌شود.
تبصره 2- در اجرای بند (پ) ماده (18) قانون، حداکثر سود موضوع بند (پ) این ماده برای خودروهای سواری ارزان قیمت اقشار متوسط و ضعیف پنج درصد و برای موتور سیکلت سه درصد حق بیمه صادره تعیین می‌شود. مصادیق خودروهای سواری ارزان قیمت در نرخ نامه موضوع تبصره (3) ماده (18) قانون مشخص می‌شود.
تبصره 3(اصلاحی 26ˏ07ˏ1396)- نرخ های حق بیمه پایه که مطابق این ماده و با رعایت فرایند مندرج در ماده (3) این آیین نامه توسط شورای عالی بیمه محاسبه و ابلاغ می‌شود در سقف نرخ های مقرر در تصویب نامه شماره 34608 /ت41574ک مورخ 19 /2 /1390 مجاز است.
ماده 3(اصلاحی 26ˏ07ˏ1396)- بیمه مرکزی قبل از شروع هر سال، نرخ حق بیمه پایه هر یک از انواع وسایل نقلیه را با رعایت سقف ها و الزامات مقرر در ماده (2) این آیین نامه محاسبه و به عنوان نرخ نامه حق بیمه موضوع تبصره (3) ماده (18) قانون به شورای عالی بیمه پیشنهاد می‌نماید و پس از تعیین نرخ حق بیمه پایه توسط شورای یاد شده، حق بیمه پایه انواع وسایل نقلیه را بر اساس نرخ نامه مصوب آن شورا محاسبه و به بیمه گر ابلاغ می‌نماید. بیمه گر و نمایندگان وی مکلفند جدول مبالغ حق بیمه را در معرض دید متقاضیان قرار دهند.
ماده 4 (اصلاحی 20ˏ05ˏ1398)- حق بیمه پایه آن دسته از وسایل نقلیه ای که مشمول هر یک از بندهای جدول زیر باشند، به میزان درصدهای تعیین شده افزایش می‌یابد:
| ردیف | مصادیق افزایش حق بیمه پایه | درصد افزایش حق بیمه پایه |
| 1 | وسایل نقلیه سواری با کاربری آژانس و مسافرکش شخصی درون شهری | 10 |
| 2 | وسایل نقلیه سواری تاکسی و مسافرکش شخصی برون شهری | 20 |
| 3 | وسایل نقلیه ویژه حمل مواد سوختی مایع و گازی شکل | 25 |
| 4 | وسایل نقلیه ویژه حمل مواد منفجره و خطرناک | 50 |
| 5 | وسایل نقلیه مورد استفاده در تعلیم و آزمون رانندگی | 15 |
| 6 | وسایل نقلیه که برای مسابقات رانندگی به کار می‌روند | 50 |
| 7 | موتورسیکلت هایی که برای مسابقات رانندگی به کار می‌روند | 30 |
| 8 | وسایل نقلیه ای که حسب مقررات، ملزم به داشتن معاینه فنی بوده و فاقد آن باشند | 5 |
| 9 | وسایل نقلیه ای که مجاز به اتصال یدک اضافی باشند بابت اتصال هر یدک اضافی | 15 |
| 10 | وسایل نقلیه ای که بیش از 15 سال از سال ساخت آنها گذشته باشد | به ازای هر سال مازاد بر 15 سال، 2 درصد (حداکثر 20 درصد) |
| 11 | وسایل نقلیه ای که دارنده آن طبق اطلاعات مندرج در سامانه راهنمایی و رانندگی دارای نمره منفی باشد | به ازای هر نمره منفی در زمان خرید بیمه نامه 1 درصد (حداکثر 30 درصد) |
| 12 | وسایل نقلیه ای که طبق اطلاعات مندرج در سامانه راهنمایی و رانندگی دارای تخلفات حادثه ساز ثبت شده باشند | به ازای هر تخلف حادثه ساز ثبت شده در دوره اعتبار بیمه نامه قبلی نیم درصد (حداکثر تا 3 درصد) |
ماده 5- به حق بیمه پایه آن دسته از وسایل نقلیه که مشمول هر یک از بندهای جدول زیر باشند، به میزان درصدهای تعیین شده تخفیف تعلق می‌گیرد:
| ردیف | مصادیق تخفیف حق بیمه پایه | درصد تخفیف حق بیمه پایه |
| 1 | وسایل نقلیه ای که برای اولین بار شماره گذاری می‌شوند | 5 |
| 2 | وسایل نقلیه عمومی شهری حمل مسافر با ظرفیت بیش از شش نفر شامل اتوبوس، مینی بوس، ون و استیشن | 50 |
| 3 | وسایل نقلیه ای که دارنده آن وفق آیین نامه موضوع تبصره (5) ماده (18) قانون دارای گواهینامه معتبر طی دوره های آموزشی رانندگی ایمن و کم خطر باشد | 10 |
ماده 6- در صورتی که خسارتی از محل بیمه نامه پرداخت نشود، بیمه گر موظف است پس از اعمال تخفیفات موضوع ماده (5) این آیین نامه، از سال دوم به بعد هنگام تجدید بیمه نامه به ازای هر سال پنج درصد و حداکثر هفتاد درصد تخفیف عدم خسارت در حق بیمه پایه موضوع ماده (3) این آیین نامه اعمال نماید. این تخفیف در جدول موضوع تبصره (2) این ماده به عنوان واحد محسوب می‌شود.
تبصره 1- مادامی که درصد تخفیف عدم خسارتی که به موجب مقررات قبلی به دارنده تعلق گرفته است بیش از درصدهای متعلقه طبق این آیین نامه باشد، هنگام تجدید بیمه نامه درصد تخفیف قبلی ملاک عمل قرار می‌گیرد.
تبصره 2- درصد تخفیف عدم خسارت آن دسته از دارندگانی که در مدت اعتبار بیمه نامه موجب پرداخت خسارت از محل بیمه نامه شوند، هنگام تجدید بیمه نامه به تناسب نوع و تعداد خسارت، به شرح جدول زیر کاهش می‌یابد:
| تعداد خسارت نوع خسارت | یک بار | دو بار | سه بار و بیشتر |
| مالی | 20 واحد | 30 واحد | 40 واحد |
| بدنی | 30 واحد | 70 واحد | 100 واحد |
تبصره 3- در صورتی که در طول مدت اعتبار بیمه نامه، در یک حادثه بیمه گر هم خسارت مالی و هم خسارت بدنی پرداخت نموده باشد، صرفاً واحدهای مقرر برای خسارت های بدنی ملاک محاسبه خواهند بود.
تبصره 4- در صورتی که دارنده فاقد تخفیف باشد یا کاهش میزان تخفیف وی بر اساس جدول فوق بیش از درصد تخفیف سال های قبل باشد، حق بیمه پایه موضوع ماده (3) این آیین نامه معادل مابه التفاوت آنها افزایش خواهد یافت.
ماده 7- حق بیمه پایه‌ای که با رعایت ماده (3) این آیین نامه تعیین می‌شود، برای بیمه نامه های با مدت یک سال است و چنانچه مدت بیمه نامه کمتر از یک سال باشد، حق بیمه پایه آن به شرح جدول زیر محاسبه خواهد شد:
| مدت بیمه | حق بیمه پایه بر مبنای حق بیمه یکساله |
| تا پنج روز | 5 درصد |
| از شش روز تا پانزده روز | 10 درصد |
| از شانزده روز تا سی روز | 15 درصد |
| از سی و یک روز تا شصت روز | 25 درصد |
| از شصت و یک روز تا نود روز | 30 درصد |
| از نود و یک روز تا صد و بیست روز | 40 درصد |
| از صد و بیست و یک روز تا صد و پنجاه روز | 50 درصد |
| از صد و پنجاه و یک روز تا صد و هشتاد روز | 60 درصد |
| از صد و هشتاد و یک روز تا دویست و هفتاد روز | 80 درصد |
| از دویست و هفتاد و یک روز تا سیصد و شصت و پنج روز | 100 درصد |
ماده 8- بیمه گر مجاز است با رعایت شرایط زیر حق بیمه شخص ثالث بیمه نامه‌های یک ساله را به صورت اقساطی دریافت نماید:
الف- در صورتی که شخص حقوقی متعهد شود که اقساط حق بیمه وسایل نقلیه متعلق به خود یا کارکنان خود و یا والدین، همسر و یا اولاد کارکنان را از حقوق آنها کسر و در وجه بیمه گر پرداخت نماید، باید حداقل بیست و پنج درصد مبلغ حق بیمه همزمان با صدور بیمه نامه دریافت گردد و باقیمانده حق بیمه به نحوی تقسیط شود که کل حق بیمه حداکثر در شش ماه اول اعتبار بیمه نامه وصول شود.
ب- برای سایر اشخاص حقیقی در صورتی که حداقل پنجاه درصد مبلغ حق بیمه همزمان با صدور بیمه نامه دریافت گردد و باقیمانده حق بیمه به نحوی تقسیط شود که کل حق بیمه حداکثر در شش ماه اول اعتبار بیمه نامه وصول شود.
تبصره 1- بیمه گر موظف است در بیمه نامه قسطی مبلغ هر قسط و سررسید آن را درج نماید.
تبصره 2- در صورت انتقال مالکیت وسیله نقلیه به دیگری، انتقال گیرنده مسئول پرداخت اقساط باقیمانده حق بیمه (اعم از سررسید شده یا سررسید نشده) خواهد بود.
تبصره 3- تاخیر در پرداخت یا عدم پرداخت اقساط حق بیمه رافع مسئولیت بیمه گر در قبال زیان دیدگان و سایر اشخاص ذی‌نفع نیست و بیمه گر موظف به ایفای تعهدات قانونی مربوط است.
ماده 9- چنانچه بیمه گذار، بیمه گر جدیدی را برای تجدید بیمه شخص ثالث انتخاب نماید، بیمه گر جدید موظف است با توجه به سوابق قبلی وی طبق مفاد این آیین نامه، حق بیمه مربوط را با اعمال تخفیفات و اضافه نرخ های وی محاسبه و دریافت نماید.
ماده 10- نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است ظرف سه ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، امکان دسترسی بیمه مرکزی و صندوق تامین خسارت های بدنی را به سوابق تخلفات و تصادفات رانندگان و نمرات منفی ثبت شده فراهم نماید تا در اختیار بیمه گر قرار گیرد.
ماده 11- نحوه اجرای این آیین نامه در خصوص ثبت اطلاعات و بیمه نمودن خودروهای نیروهای مسلح و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان های وابسته و خودروهای متعلق به دستگاه های امنیتی طبق دستورالعمل مشترکی خواهد بود که توسط بیمه مرکزی و وزارتخانه های دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و اطلاعات تهیه و ابلاغ می‌شود.
معاون اول رئیس جمهور- اسحاق جهانگیری
