ابطال نامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر: عدم ذخیره مرخصی اعضای هیات علمی که قبل از تبدیل وضع استخدامی، کسب کرده‌اند (دادنامه شماره 1120 مورخ 3/11/1396 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

ابطال نامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر: عدم ذخیره مرخصی اعضای هیات علمی که قبل از تبدیل وضع استخدامی و بر اساس قانون استخدام کشوری کسب کرده‌اند (دادنامه شماره 1120 مورخ 3/11/1396 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

شماره دادنامه: 1120

تاريخ دادنامه: 3/11/1396

کلاسه پرونده: 96/386

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاكی: آقای بهرام پاک زاد

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند یک «1» نامه شماره 2071/209/د-18/4/1393 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اصفهان

گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه پیوست آن ابطال بند یک «1» نامه شماره 2071/209/د-18/4/1393 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“با سلام و احترام:

اینجانب مراتب شکایت خود را به شرح ذیل اعلام داشته تقاضای رسیدگی دارم:

1- مقدمتاً بـه استحضار حضرتعالی می‌رساند در سـال 1375 با مدرک دکتری عمومی به استخدام دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درآمدم تا اینکه در سال 1391 با اخذ تخصص و از طریق فراخوان هیأت علمی، تبدیل وضعیت گردیده و طبق حکم کارگزینی بـه عضویت هیأت علمی درآمدم. لازم به توضیح است که طبق نامه شماره 2192/70-19/10/1391 بیمارستان گلدیس شاهین شهر که خطاب به معاونت آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مرقوم یافته ذخیره مرخصی اینجانب تا پایان سال 1390 بالغ بر 340 روز بوده است. فی الحال مدیرکل دفتر منابع انسانی وزارت بهداشت طی نامه شماره 2071/209/د- 18/4/1393 اعلام داشته که (مانده مرخصی اعضای هیأت علمی که قبل از تبدیل وضعیت به صورت غیر هیأت علمی مشغول به خدمت بوده اند قابل احتساب و ذخیره نبوده و می‌بایست قبل از تبدیل وضعیت ایشان به هیأت علمی بازخرید گردد.) متن بند 1 نامه با قوانین موضوعه و رأی وحدت رویه دیوان عدالت اداری به دلایل ذیل‌الذکر مغایر است.

2- به موجب رأی وحدت رویه شماره 269-28/7/1381 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نظر به اینکه استفاده از مرخصی سالانه موضوع ماده 47 قانون استخدام کشوری از حیث مدت و زمان آن منوط به تقاضای مستخدم دولت و موافقت مقام مسئول می باشد به لحاظ وضع قاعده آمره قابل اعمال محدودیت نبوده و برخلاف قانون تشخیص داده شده است. لازم به ذکر است شغل اینجانب به گونه ای بوده که هر وقت درخواست اعطای مرخصی و استفاده از آن را نموده ام به دلیل کمبود نیرو با آن مخالفت شده و عملاً از حق استفاده از مرخصی محروم مانده‌ام. فی الحال نیز می‌گویند که مرخصی های استفاده نشده قابل احتساب نیست. (دلیل آن را به صورت شفاهی سکوت قانون اعلام نموده اند حال آن که قانون در این خصوص ساکت نبوده و اطلاق و عموم قانون گویای صورت مسئله است و با کمی استدلال حقوقی قابل استنباط است.)

3- به موجب ماده 47 قانون استخدام کشوری مستخدمین رسمی دولت حق استفاده سالی یک ماه مرخصی با استفاده از حقوق و فوق العاده های مربوطه را دارند. همچنین مستنبط از تبصره ذیل ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی دستگاههای دولتی، مستخدم رسمی می تواند هنگام تقاضای بازنشستگی، حقوق و فوق العاده های مربوط به ایام مرخصی های استحقاقی استفاده نشده خود را مطالبه نموده و یا تقاضا نماید در احتساب سابقه خدمت اضافه شود. این

تبصره صراحت دارد که مرخصی های استحقاقی استفاده نشده قابل مطالبه و احتساب در سابقه خدمت است. به عبارتی دیگر با توجه اطلاق تبصره موصوف، هیچ محدودیتی در خصوص عدم ذخیره مرخصی و یا عدم احتساب با لحاظ تبدیل وضعیت به هیأت علمی ملحوظ نظر واقع نمی گردد. لذا اظهارات مدیرکل دفتر منابع انسانی وزارت بهداشت در بند 1 نامه مورد ابطال مغایر با نص صریح قانون است.

مضافاً اینکه ذخیره مرخصی حق قانونی اینجانب بوده که هیچ اختیاری در راستای استفاده از آن را نداشته ام چرا که استفاده از آن منوط به موافقت مقام مسئول بوده است. علیهذا نظر به مراتب فوق تقاضای صدور حکم به ورود شکایت وفق ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تحت استدعاست.”

متن نامه شماره 2071/209/د-18/4/1393 که مورد اعتراض قرار گرفته به شرح زیر است:

“سرکار خانم دکتر طاهر چنگیز

معاونت آموزشی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اصفهان

با سلام و احترام

بازگشت به نامه شماره 10834/3/12/پ- 19/10/1392 پاسخ به سوالات مطروحه را به شرح ذیل به اطلاع می رساند:

1- مانده مرخصی اعضای هیأت علمی که قبل از تبدیل وضعیت به صورت غیر هیأت علمی مشغول به خدمت بوده اند، قابل احتساب و ذخیره شدن نبوده و می بایست قبل از تبدیل وضعیت ایشان به هیأت علمی بازخرید گردد.

2- در خصوص اعطای یک پایه تشویقی به نخبگان (موضوع بند «ب» ماده 21 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیأت علمی) به اطلاع می رساند با رعایت مفاد بخشنامه شماره 220/91/9499– 21/3/1391 معاونت توسعه مدیریت و نیروی انسانی ریاست جمهوری و ماده (1) تصویب نامه شماره 247285/ت47050هـ- 15/12/1390 هیأت وزیران، اعطای پایه مذکور بلامانع است.

3- شایان ذکر است به استناد تبصره 7 ماده 18 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیأت علمی، صرفاً پایه های سالیانه به متعهدین خدمت عضو هیأت علمی تعلق می گیرد و اعطای سایر پایه ها به ایشان محمل قانونی ندارد. مدیرکل دفتر منابع انسانی”

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 1496/107-2/8/1396 توضیح داده است:

“مدیریت محترم دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با اهدای سلام

احتراماً، در خصوص پرونده کلاسه 96/386 موضوع دعوای آقای بهرام پاک زاد به خواسته ابطال بند اول نامه شماره 2071/209/د-18/4/1394 اداره کل منابع انسانی این وزارتخانه، مراتب زیر به استحضار می رسد:

1- وفق ادعای مطروحه در دادخواست تقدیمی، شاکی از سال 1375 با مدرک دکترای پزشکی عمومی و شاغل به استخدام دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درآمده و پس از دریافت مدرک تخصصی در سال 1391 با شرکت در فراخوان استخدام هیأت علمی، پس از عضویت در کادر هیأت علمی آن دانشگاه به لحاظ استخدامی مشمول مقررات و ضوابط مربوط به اعضای هیأت علمی گردیده و تبدیل وضعیت یافته است. وفق بند اول شماره 2071/209/د-18/4/1394 اداره کل منابع انسانی وزارت متبوع، (مانده مرخصی اعضای هیأت علمی که قبل از تبدیل وضعیت به صورت غیر هیأت علمی مشغول به خدمت بوده اند، قابل احتساب و ذخیره شدن نبوده و می بایست قبل از تبدیل وضعیت ایشان به هیأت علمی بازخرید گردد).

2- وی همچنین مدعی گردیده، علیرغم 340 روز ذخیره مرخصی سالانه در پایان ایام مشمول مقررات استخدام کشوری، که از سوی مدیریت بیمارستان گلدیس شاهین شهر مورد تایید قرار گرفته، مسئولین ذیربط در آن دانشگاه، از احتساب ذخیره مرخصی مورد اشاره و انتقال آن به پرونده اداری مربوط به هیأت علمی ایشان به استناد نامه فوق الذکر خودداری می نمایند و به ناچار ایشان بایستی نسبت به بازخرید مرخصی مذکور اقدام نماید. بر اساس این ادعا، وی به موجب دادخواست تقدیمی خواستار ابطال نامه صادره از سوی اداره کل منابع انسانی این وزارتخانه و احتساب ذخیره مرخصی خود شده است.

3- در پاسخ به درخواست مطروحه به استحضار می رساند، نامه شماره 2071/209/د-18/4/1394 اداره کل منابع انسانی وزارت متبوع صرفاً مکاتبه ای اداری و در پاسخ به استعلام دانشگاه علوم پزشکی اصفهان صادر شده است و در زمره مصوبات قانونی مراجع اداری و اجرایی قرار نمی گیرد. با این وصف و از آنجا که بر فرض قبول تقاضای شاکی، ابطال بند اول نامه مذکور نیز فاقد اثر حقوقی مترتب بر ابطال مصوبات قانونی خواهد بود، به این لحاظ درخواست مطروحه به استناد ماده (80) قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری محل ایراد است.

4- ضمن اینکه همان گونه که مستحضرید، استخدام هیأت علمی بر مبنای نیاز دانشگاههای علوم پزشکی کشور، از طریق فراخوان عمومی، طی مراحل جذب و ابتدا به صورت پیمانی بر اساس مقررات و ضوابط مندرج در آیین نامه اداری استخدامی اعضای هیأت علمی مصوب هیأت امنای دانشگاههای علوم پزشکی کشور انجام می گیرد. با این وصف استخدام متقاضیان ورود به کادر هیأت علمی یک وضعیت استخدامی جدید محسوب شده، ادامه یا تبدیل وضعیت استخدامی محسوب نمی گردد و پس از پذیرش این قبیل کارمندان به عنوان عضو هیأت علمی که سابقاً مشمول مقررات استخدام کشوری بوده اند، تجمیع سوابق اداری قبل از لحاظ (پستهای سازمانی مورد تصدی، طبقات شغلی، گروه ها و پایه های اداری، مزایا و مبالغ مربوط به فوق العاده های دریافتی و نیز مرخصی های استحقاقی) امکان پذیر نبوده و صرفاً سوابق خدمت اداری آنان قابل احتساب در سنوات بازنشستگی می باشد.

5- شایان ذکر است، در ارتباط با تایید اعتبار قانونی مقررات استخدامی و اداری هیأت علمی برای کارمندان سابق مشمول استخدام کشوری، دادنامه شماره 435-12/10/1390 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری صادر گردیده است. برابر مفاد دادنامه مورد اشاره: (با توجه به اینکه استخدام کلیه اعضای هیأت علمی وفق ماده یکم آیین نامه نحوه استخدام اعضای هیأت علمی دانشگاهها و موسسات آموزشی عالی و پژوهشی وابسته، مصوب هیأت امناء صورت می گردد و این تبدیل وضع از اداری به هیأت علمی، بدون زوال رابطه استخدامی سابق و پذیرش الزامات رابطه استخدامی جدید مقدور نیست و مادام که در این جایگاه (هیأت علمی) قرار  دارند، می بایست طبق شرایط خاص، مراحل لازم را طی نموده و با داشتن شرایط استخدامی تعریف شده، از امتیازات آن برخوردار شوند. بدیهی است سوابق خدمت دولتی آنان فقط به عنوان سوابق قابل قبول بازنشستگی قابل احتساب می باشد، لکن سایر مقررات هیأت علمی بر چنین اشخاص اعمال خواهد شد.)

6- همچنین وفق دادنامه شماره 217-29/10/1393 هیأت تخصصی اداری و استخدامی دیوان عدالت اداری: (تبدیل وضع اعضای غیر هیأت علمی پس از تبدیل به عضویت هیأت علمی، در واقع استخدام جدیدی است و نوع استخدام و شرایط حاکم بر مقررات استخدامی اعضای هیأت علمی و غیر هیأت علمی با هم متفاوت بوده و نمی توان تبدیل وضع اعضای غیر هیأت علمی به هیأت علمی ادامه استخدام قبلی دانست). کما اینکه در مقررات حاکم به استخدام اعضای هیأت علمی تبدیل وضع آنان نیاز به وجود شرایط ارتقاء خواهد بود. بنابراین چنانچه مستخدم غیر هیأت علمی با رضایت خود به عضو هیأت علمی درآید، در واقع با پذیرش شرایط جدید باید مقررات جدید را بپذیرد و در نتیجه الزام دانشگاه به ادامه شرایط استخدام قبلی مبنای قانونی ندارد.”

همچنین سرپرست امور حقوقی و املاک دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان به موجب لایحه شماره 9261/2/12/پ-1/6/1396 توضیح داده است که:

“مدیر محترم دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با سلام و احترام

پس از حمد خدا و درود و صلوات بر محمد و آل محمد(ص)، به استحضار می رساند، اولاً: نامبرده ابطال نامه وزارت بهداشت و درمان را درخواست نموده اند که ابطال نامه اثر حقوقی ندارد و رسیدگی خواسته وی در خصوص مرخصی استحقاقی در صلاحیت هیأت عمومی نمی باشد. در ماهیت دعوی به آگاهی می رساند: قوانین و مقررات استخدامی اعضای هیأت علمی با اعضای غیر هیأت علمی متفاوت بوده و مقررات آن خاص می باشد و با شرکت در فراخوان جذب و با رعایت مفاد ماده 11 و شرایط عمومی ورود به خدمت موضوع ماده 15 آیین نامه اداری استخدامی اعضای هیأت علمی، استخدام جدید صورت می پذیرد و عضو هیأت علمی در بدو استخدام بر اساس تعهدنامه محضری، متعهد و ملزم می گردد از تاریخ عضویت از اقدام به هرگونه اشتغال یا فعالیت که مربوط به رشته تخصصی وی باشد چه به صورت خصوصی یا عمومی و چه به نفع خود یا دیگری خودداری نماید.

با عنایت به مراتب فوق آقای دکتر بهرام پاکزاد با احراز شرایط لازم موضوع آیین نامه اداری استخدامی اعضای هیأت علمی مصوب اسفند ماه 1390 و رعایت مفاد بند «ز» ماده «44» برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، طی حکم شماره 1815-9/10/1391 از تاریخ اجرای 10/10/1391 به استخدام این دانشگاه درآمده و تعهد نامه محضری شماره 53355-5/10/1391 دفتر اسناد رسمی شماره 55 حوزه ثبتی اصفهان مبین استخدام جدید و منفک شدن از داشتن هر گونه رابطه استخدامی دیگر می باشد و در استخدام جدید، عضو هیأت علمی تابع قوانین و مقررات آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی می گردد. لذا ذخیره های مرخصی در زمان استخدام غیر هیأت علمی به استناد پاسخ شماره 2071/209/د-18/4/1393 مدیرکل دفتر منابع انسانی وزارت متبوع می‌بایست در وضعیت خدمت قبل از استخدام عضو هیأت علمی و بر اساس آخرین حقوق و مزایای مندرج در آخرین حکم غیر هیأت علمی محاسبه و بازخرید گردد. بنابراین ذخیره مرخصی مدتی که نامبرده استخدام هیأت علمی نبوده به عنوان مرخصی هیأت علمی مستند قانونی ندارد و مرخصی های ذخیره شده قبل از عضویت هیأت علمی در وضعیت جدید قابل استفاده نبوده است. بنابراین با تبدیل وضعیت استخدامی نامبرده به عنوان هیأت علمی مرخصی ذخیره وی مطابق قانون بازخرید می شود و این موضوع مغایرتی با قانون ندارد و خواسته نامبرده موجه نبوده از آن مقام قضایی رد شکایت شاکی مورد استدعا می باشد. ”       

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 3/11/1396 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هيأت عمومي

هر چند ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری، اعضای هیأت علمی را از شمول این قانون خارج دانسته ولی با توجه به اینکه در ماده 127 آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی مقرر شده در مواردی که حکم خاصی برای اجرای برخی از قوانین و مقررات عمومی دولت در این آیین نامه پیش بینی نشده باشد تا تصویب دستورالعمل و مقررات جدید توسط هیأت امناء مقررات عمومی دولت نافذ خواهد بود، بنابراین چون در خصوص موضوع مورد شکایت مصوبه ای توسط هیأت امناء وضع نشده است می بایست با استفاده از مقررات عمومی حکم قضیه را روشن کرد. نظر به اینکه به موجب دادنامه های شماره 257-20/6/1378 و 269- 28/1/1381 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و تبصره ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی دستگاه‌های دولتی مصوب سـال 1366 و ماده 47 قانون استخدام کشوری، مستخدمین دولت سالی یک ماه از مرخصی برخوردارند و ذخیره مرخصی کارکنان مازاد بر 15 روز قابل ذخیره شدن می باشد و به موجب ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری وجوه مرخصی های ذخیره شده فقط در هنگام بازنشستگی قابل مطالبه است و نه هنگام تبدیل وضع استخدامی، بنابراین نمی توان هنگام تبدیل وضع استخدامی، مستخدم را مجبور به بازخرید ذخیره مرخصی کرد و از ذخیره‌سازی مرخصی هایی که قبل از تبدیل وضع به دست آورده بوده محروم کرد چرا که سلب حق نیازمند نص صریح قانون است و با عنایت به اینکه حکم خاصی در این خصوص در آیین نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی پیش بینی نشده است به موجب عمومات و مقررات فوق الاشاره عدم ذخیره مرخصی اعضای هیأت علمی که قبل از تبدیل وضع استخدامی، کسب کرده اند، مغایر قانون و مقررات به شرح فوق الذکر است و از این رو بند 1 نامه شماره 2071/209/د- 18/4/1393 مدیرکل دفتر منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.

محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری