ابطال شیوه نامه اجرایی پرداخت فوق‌العاده محرومیت از مطب

ابطال شیوه نامه اجرایی پرداخت فوق‌العاده محرومیت از مطب مصوب هیأت رئیسه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی بیرجند سال ۱۳۹۶ (دادنامه شماره ۸۵۷ مورخ ۴؍۵؍۱۴۰۱ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

شماره دادنامه: ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۸۵۷
تاریخ دادنامه: ۴؍۵؍۱۴۰۱
شماره پرونده: ۹۹۰۱۹۹۲
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۶ جزء (ب) شیوه نامه اجرایی پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب مصوب هیأت رئیسه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی بیرجند سال ۱۳۹۶

گردش کار: معاون حقوقی، امور مجلس و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت‎نامه شماره ۱۹۳۹۵۴؍۳۰۰-۱۶؍۷؍۱۳۹۹ اعلام کرده است که:

” احتراماً شیوه نامه اجرایی پرداخت حق محرومیت از مطب مصوب هیأت رئیسه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بیرجند از جهت انطباق با قانون در این سازمان مورد بررسی قرار گرفته که نتیجه آن به شرح ذیل جهت استحضار و صدور دستور شایسته اعلام می شود: بر اساس ماده یک قانون اجازه پرداخت حق محرومیت از مطب، برقراری حق محرومیت از مطب مشروط به ۶۰ ساعت اضافه کاری (در ساعات غیر اداری) شده است. از طرفی نیز مطابق تبصره ۱ ماده ۱ قانون اجازه پرداخت حق محرومیت از مطب، منحصراً به کار اضافی مازاد بر ۶۰ ساعت، اضافه کار تعلق می گیرد. این در حالی است که در بند ۶ قسمت (ب) شیوه نامه اجرایی پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب ( مصوب هیأت رئیسه دانشگاه) علاوه بر پرداخت حق محرومیت از مطب که در ازای ۶۰ ساعت اضافه کار تعلق می گیرد، مجوز لحاظ نمودن و پرداخت این ۶۰ ساعت به عنوان اضافه کاری نیز داده شده است که مغایر تبصره ۱ ماده ۱ قانون اجازه پرداخت حق محرومیت از مطب بوده و خارج از اختیارات هیأت رئیسه دانشگاه می باشد. بنا به مراتب بند ۶ قسمت (ب) شیوه نامه اجرایی پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب مغایر با قوانین یاد شده و خارج از حدود اختیارات واضع تشخیص و ابطال آن در هیأت عمومی دیوان ( به صورت فوق‎العاده و خارج از نوبت) مورد تقاضا می باشد. “

متن مصوبه مورد شکایت به شرح زیر است:

“شیوه نامه اجرایی پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب

این شیوه نامه در اجرای مفاد دستورالعمل بند ۱۴ ماده ۵۲ آیین نامه اداری، استخدامی کارمندان غیر هیأت علمی دانشگاه (مصوب ۱۲؍۲؍۱۳۹۶ دستور کار مشترک هیأت امناء) به منظور پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب به شرح زیر در جلسه هیأت رئیسه دانشگاه به تصویب رسید.

………….

ب) شرایط برقراری فوق العاده محرومیت از مطب

………..

۶- تعهد انجام ۶۰ ساعت اضافه کاری در ساعات غیر موظف که وجه آن به عنوان اضافه کار نیز به ایشان قابل پرداخت خواهد بود. “

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر امور حقوقی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند به موجب لایحه شماره ۹۷۳۰۲؍۲؍۱۱؍۹۹- ۲۰؍۱۰؍۱۳۹۹ توضیح داده است که:

“۱- مطابق مـاده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه ای کشور، دانشگاه ها بدون الـزام به اجـرای قوانین و مقررات عمومی اداری، استخدامی و صرفاً بر اساس آیین نامه های مصوب هیأت امنا اداره می گردند و مطابق بند ۱۴ ماده ۵۴ آیین نامه اداری استخدامی کارکنان غیر هیأت علمی مصوب سال ۱۳۹۰، هیأت امنا مؤسسه مجاز است به دارندگان مدرک دکتری در رشته های گروه پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی، داروی سازی، علوم آزمایشگاهی که تمام وقت برابر مقررات در واحدهای مختلف مؤسسه شاغل می باشند، مشروط به اینکه در مراکز تشخیص آموزشی، درمانی، مطب، داروخانه، آزمایشگاه، بیمارستان، درمانگاه و سایر واحدهای بخش خصوصی و خیریه و … به فعالیت انتفاعی تخصصی اشتغال نداشته باشند، فوق العاده محرومیت از مطب پرداخت نماید، تا تصویب دستورالعمل مربوط در هیأت امنا مبلغ فوق العاده محرومیت از مطب برابر ضوابط قبلی همچنان قابل پرداخت می باشد. مطابق بند ۹ از مصوبات مورخ ۱۲؍۲؍۱۳۹۶، دستورالعمل موضوع بند ۱۴ ماده ۵۴ آیین نامه اداری، استخدامی کارکنان غیر هیأت علمی به تصویب هیأت امنا دانشگاه رسیده است و مطابق تبصره ۳ ماده واحده دستورالعمل برقراری فوق العاده حق محرومیت از مطب کارکنان غیر هیأت علمی مصوب ۱۲؍۲؍۱۳۹۶ هیأت امنا که از تاریخ ۱؍۱؍۱۳۹۶ قابلیت اجرا دارد، بهره مندی از این مزایا نافی برخورداری از مزایای کارانه و اضافه کار تا سقف بند ۱۰ ماده ۵۴ آیین نامه اداری استخدامی کارکنان غیر هیأت علمی یعنی حداکثر ۱۷۵ ساعت اضافه کار در ماه نمی باشد و حکم مزبور دلالت بر این دارد که فرد مشمول دریافت فوق العاده محرومیت از مطب در صورت اضافه کار به میزان ۱۷۵ ساعت در ماه به علت دریافت فوق العاده مذکور از فوق العاده موضوع بند ۱۰ ماده ۵۴ آیین نامه که نحوه محاسبه آن در تبصره بند مذکور تصریح گردیده است، محروم نگردیده و مستحق دریافت توأمان فوق العاده اضافه کار نیز می باشد.

۲- هرچند به استناد ماده ۷۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، در دستگاه های مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خـارج از ضوابط و مقررات این فصل به استثناء پرداخت های قانونی که در زمان بازنشسته شدن یا از کارافتادگی و یا فوت پرداخت می گردد و همچنین برنامه کمک های رفاهی که به عنوان یارانه مستقیم در ازاء خدماتی نظیر سرویس رفت و آمد، سلف سرویس، مهد کودک و یا سایر موارد پرداخت می گردد، با اجرای این قانون لغو گردیده است و مطابق ماده ۱۲۷ همان قانون، کلیه قوانین و مقررات عام و خاص به جز قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت مصوب ۵؍۶؍۱۳۸۶ مجلس شورای اسلامی مغایر با این قانون از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون لغو گردیده است، لیکن چون در خصوص حکم مقرر در تبصره ۱ قانون اجازه پرداخت حق محرومیت از مطب مصوب سال ۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی حکمی مغایر در قانون مدیریت خدمات کشوری و آیین نامه اداری استخدامی کارکنان غیر هیأت علمی دانشگاه وضع نگردیده است، نتیجتاً مطابق قانون برای برخورداری مشمولین از مزایای قانون یاد شده و بند ۱۴ ماده ۵۴ آیین نامه اداری استخدامی کارکنان غیر هیأت علمی دو شرط تعیین گردیده است:

شرط اول- خدمت تمام وقت در دانشگاه و عدم اشتغال به کار انتفاعی تخصصی در بخش خصوصی

شرط دوم- انجام بیش از ۶۰ ساعت کار در خارج از ساعات موظف اداری و بهره مندی از مزایای اضافه کار مربوط به کار اضافی مازاد بر ۶۰ ساعت

۳- در حکم مقرر در تبصره ۳ ماده واحده دستورالعمل برقراری فوق العاده محرومیت از مطب کارکنان غیر هیأت علمی، هیأت امنای دانشگاه برخوردار شدن مستخدمین مشمول را از مزایای کارانه و اضافه کار تا سقف بند ۱۰ ماده ۵۴ آیین نامه اداری استخدامی کارکنان غیر هیأت علمی نفی ننموده است. به عبارت دیگر اجازه پرداخت اضافه کار بابت کل ۱۷۵ ساعت کار اضافی قابل انجام را به دانشگاه داده است، از این رو هیأت رئیسه دانشگاه به موجب بند ۶ قسمت (ب) شیوه نامه اجرایی پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب به پرداخت وجه اضافه کار ۶۰ سـاعت اضافه کاری در سـاعات غیر موظف تصریح نموده است، هرچند این حکم با حـکم مقرر در تبصره ۱ قانون اجازه پرداخت حـق محرومیت از مطب مصوب سال ۱۳۶۶ مجلس شـورای اسلامی در تعارض است، لیکن متأثر از حکم مقرر در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه ای کشور مصوب سال ۱۳۹۵ به علت مؤخرالتصویب بودن برای دانشگاه لازم الاجرا بوده و از این رو هیأت رئیسه دانشگاه پرداخت توأمان فوق العاده محرومیت از مطب و فوق العاده اضافه کار به میزان ۱۷۵ ساعت در ماه به شرط انجام کار اضافی را تصویب نموده است.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۴؍۵؍۱۴۰۱ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً: حکم مقرر در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ ناظر بر عدم الزام دانشگاه ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان ها و پارک های علم و فناوری به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی به ‌ویژه قانون محاسبات عمومی کشور، قانون مدیریت خدمات کشوری و قانون برگزاری مناقصات است و این حکم متضمن جواز دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به عدم رعایت قوانین خاص حاکم بر دستگاه های دولتی نیست و با توجه به اینکه قانون اجازه پرداخت حق محرومیت از مطب یک قانون خاص است، در نتیجه وضع مصوبه مغایر با این قانون خاص توسط هیأت‌های امنای دانشگاه ها و در قالب اعمال صلاحیت مقرر در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور امکانپذیر نیست.

ثانیاً: ماده ۱ قانون اجازه پرداخت حق محرومیت از مطب مصوب سال ۱۳۶۶ و ماده واحده موضوع دستورالعمل برقراری فوق‌العاده حق محرومیت از مطب کارکنان غیر هیأت علمی مصوب جلسه مشترک هیأت‌های امنای دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشـور در سـال ۱۳۹۶، شرط بهره‌مندی از فوق‌العاده حق محرومیت از مطب را ۶۰ ساعت اضافه کاری در ماه (در ساعات غیر اداری) قرار داده و از طرفی برمبنای تبصره ۱ ماده صدرالاشاره : «مشمولین این ماده منحصراً در صورتی که بیش از ۶۰ ساعت در خارج از ساعات اداری به انجام وظایف محوله مشغول شوند، معادل کار اضافی مازاد بر ۶۰ ساعت مذکور، طبق مقررات مربوط از فوق‌العاده اضافه کار ساعتی استفاده خواهند نمود.»

ثالثاً: وظایف هیأت رئیسه دانشگاه ها در بند «ج» ماده (۱۰) آیین‌نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی مصوب جلسه ۶۸۴-۱۰/۱۲؍۱۳۸۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۱۲ مورد احصاء شده و در هیچ یک، اختیاری دائر بر تجویز پرداخت وجه ۶۰ ساعت انجام کار در ماه، غیر از ساعات اداری (مقرر در ماده ۱ قانون اجازه پرداخت حق محرومیت از مطب که لازمه برخورداری از فوق‌العاده موصوف است)، به عنوان اضافه کاری ملاحظه نمی‌شود و آنچه که از وظایف هیأت رئیسه مندرج در آیین‌نامه پیش‌گفته قابل استنتاج است، صرفاً فراهم کردن بستر مناسب به منظور اجرایی شدن مصوبات هیأت امنا است.

بنا به مراتب فوق، بند (۶) جزء «ب» شیوه‌نامه اجرایی پرداخت فوق‌العاده محرومیت از مطب که علاوه بر پرداخت فوق‌العاده حق محرومیت از مطب که در ازای ۶۰ ساعت اضافه کاری تعلّق می‌گیرد، مجوز لحاظ کردن و پرداخت وجه این ۶۰ ساعت را نیز به عنوان اضافه کاری صادر کرده و این در حالی است که هیأت رئیسه دانشگاه فاقد صلاحیت در این خصوص بوده و چنین تجویزی صرفاً در صلاحیت هیأت های امنای دانشگاه ها است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.

مهدی دربین- هیأت عمومی دیوان عدالت اداری