رهنمود حسابداری “تهاتر دیون و تعهدات دولت از محل واگذاری سهام، اموال داریی های نیمه تمام و خاتمه یافته” (بخشنامه شماره ۱۸۰۶۸۵/۵۴ مورخ ۲۸/۰۹/۱۳۹۱ خزانه داری کل کشور)
ذیحسابی و اداره کل امور مالی
اداره کل امور الی
ذیحسابی
امور مالی
در اجرای ماده (۱۲۸) قانون محاسبات عمومی کشور به پیوست رهنمود حسابداری “تهاتر دیون و تعهدات دولت از محل واگذاری سهام، اموال داریی های نیمه تمام و خاتمه یافته” که طی نامه شماره ۲۳۹/۴۰۳۰۰ مورخ ۱۸/۸/۱۳۹۱ به تأیید دیوان محاسبات کشور رسیده است برای اجرا ابلاغ می گردد.
سید رحمت اله اکرمی- معاون نظارت مالی و خزانه دار کل کشور
وزارت امور اقتصادي و دارايي
معاونت نظارت مالي و خزانه داري كل كشور
اداره كل هماهنگي و تلفيق حسابها و روشهاي حسابداري
موضوع: دستورالعمل حسابداري دولتي- موضوع ماده (821) قانون محاسبات عمومي كشور
عنوان: حسابداري تسويه و تهاتر ديون و تعهدات دولت از محل واگذاري سهام، اموال و داراييهاي طرحهاي نيمه تمام
و خاتمه يافته
باسمه تعالي
فهرست مطالب
1- مقدمه
2- تغییر در سایر دستورالعملهای حسابداری دولتي
3- سرفصل حسابها و روش حسابداری
4- دامنه شمول و تاریخ اجرای دستورالعمل
موضوع: دستورالعمل حسابداري دولتي- موضوع ماده (821) قانون محاسبات عمومي كشور
عنوان: حسابداري تسويه و تهاتر ديون و تعهدات دولت از محل واگذاري سهام، اموال و داراييهاي طرحهاي نيمه تمام و خاتمه يافته
در سالهای اخیر تهاتر دیون و تعهدات دستگاههای اجرایي دولتي از محل صدور اوراق مشاركت و واگذاری سهام، اموال و دارایيهای طرحهای نیمه تمام و خاتمه یافته به عنوان روشي مطلوب در جهت صرفه و صلاح دولت برای تسویه بدهيهای دستگاههای اجرایي دولتي، پیش بیني شده است. بر این اساس در بخش دولتي تهاتر و تسویه دیون و تعهدات از طرق فوق الذكر در قالب تكالیف مندرج در قوانین بودجه سالهای اخیر و سایر قوانین و مقررات موضوعه به دستگاههای اجرایي محول شده است. برای نمونه مي توان به جزء (الف- ۳) بند (8) ماده واحده قانون بودجه سال 1381 و جزء (الف) بند (33) ماده واحده قانون بودجه سال 1311 كل كشور اشاره نمود. بنابراین با توجه به محدودیت نقدینگي دولت در پرداخت و تسویه تعهدات و دیون خود و به منظور تامین عدالت اجتماعي و به واسطه گسترش مالكیت در سطح عموم مردم، ارتقای كارایي بنگاههای اقتصادی و بهره وری منابع مادی و انساني و تكنولوژیك، افزایش سهم بخش خصوصي و تعاوني در اقتصاد ملي و كاستن بار مالي و مدیریتي دولت در تصدی فعالیتهای اقتصادی و نیز تكلیف و الزام قانوني در راستای كوچكسازی دولت از طریق خصوصي سازی و واگذاری سهام شركتهای دولتي قانون اصلاح موادی از برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعي و فرهنگي جمهوری اسلامي ایران و اجرای سیاستهای كلي اصل (44) قانون اساسي، تدوین دستورالعمل حسابداری برای ثبت عملیات مالي تهاتر و تسویه دیون و تعهدات دولت از محل واگذاری سهام، اموال و دارایيهای طرحهای نیمه تمام و خاتمه یافته ضروری است.
ابلاغ این دستورالعمل بر سایر دستورالعملهای حسابداری دولتي تاثیری نداشته و با توجه به تكالیف مندرج در قوانین بودجه سالهای اخیر بودجه سالانه و سایر قوانین و مقررات موضوعه در دستگاههای اجرایي مشمول، قابل اجرا است.
1-3 سرفصل حسابها
در این دستورالعمل سرفصل حساب جدیدی در سطح حساب كل تعریف و اضافه نشده است و ثبتهای حسابداری با استفاده از سرفصل حسابهای موجود در دفاتر دستگاههای اجرایي (دفاتر اعتبارات هزینه و تملك دارایيهای سرمایه ای) انجام مي شود.
2-3 روش حسابداری تسويه و تهاتر ديون و تعهدات مربوط به اعتبارات تملك داراييهای سرمايه ای از محل واگذاری سهام و اموال و داراييهای طرحهای نيمه تمام و خاتمه يافته
الف) ابلاغ اعتبار به موجب قانون بودجه كل كشور
اعتبار مصوب (بدهكار) ***
دستگاه اجرایي (بستانكار) ***
ب) دريافت اعلاميه تخصيص اعتبار، تامين اعتبار ، درخواست و دريافت وجه از خزانه بابت كسورات قانونی
رویدادهای یاد شده بر اساس ثبت های معمول نحوه نگهداری حسابها و تنظیم صورتهای مالي (موضوع دستورالعمل اصلاحی حسابداری دولتی به شماره ۳۱۴۳۶/۳۹۰۱/۵۴ مورخ ۱۷/۶/۱۳۸۱) در دفاتر و صورت های مالی دستگاه اجرایی ذیربط اعمال حساب می شود.
خاطر نشان مي سازد كسورات قانوني صورت وضعیتهای تایید شده، در چارچوب موافقتنامه فيمابین با معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، از محل اعتبارات تملك دارایيهای سرمایه ای طرح مربوط، قابل تامین و پرداخت مي باشد.
ج) اخذ اعلاميه تخصيص اعتبار بر اساس قوانين و مقررات و ساز و كار اجرايی مربوط و شناسايی دارايی در جريان تکميل يا ايجاد
ج- 1) اعمال حساب تخصيص اعتبار (معادل خالص مطالبات پيمانکار)
تخصیص اعتبار (بدهكار) ***
اعتبار مصوب (بستانكار) ***
تامین اعتبار (بدهكار) ***
ذخیره تامین اعتبار (بستانكار) ***
* نگهداری معین حساب های فوق و ثبت های مربوط طبق دستورالعمل های حسابداری دولتي فوق الذكر ضروری است.
ج- 2) اعمال حساب دارايی در جريان تکميل يا ايجاد (معادل كل مبلغ صورت وضعيت تاييد شده)
دارایي در جریان تكمیل یا ایجاد (بدهكار) ***
تعهدات پرداختني (بستانكار) ***
ذخیره تامین اعتبار (بدهكار) ***
تامین اعتبار (بستانكار) ***
طرف حساب كنترل قراردادها (بدهكار) ***
حساب كنترل قراردادها (بستانكار) ***
د) تسويه تعهدات
د- 1) ثبت تسویه مطالبات پیمانكار (معادل خالص مطالبات پیمانكار)
تعهدات پرداختني (بدهكار) ***
كنترل تخصیص (بستانكار) ***
د- 2) چنانچه تهاتر به واسطه واگذاری سهام باشد نیاز به ثبت دیگری در دفاتر نميباشد و تنها بایستي ثبتهای مربوط به واگذاری دارایيهای مالي در دفاتر دستگاه اجرایي واگذار كننده سهام اعمال شود. در غیر این صورت اعمال ثبتهای زیر (برای واگذاری اموال و دارایيهای طرحهای نیمه تمام و خاتمه یافته) ضروری است:
د- 3) تسويه و تهاتر بدهی دستگاه اجرايی از محل واگذاري موجودي جنسی و دارايیهاي در جريان تکميل ثبتهای مربوط به تسویه و تهاتر بدهي دستگاه اجرایي از محل واگذاری موجودی جنسي و دارایي های در جریان تكمیل در دفاتر اعتبارات تملك دارایيهای سرمایه ای:
الف) واگذاری موجودی جنسي و دارایي در جریان تكمیل از محل اعتبار سنوات قبل
دریافتي از خزانه سنوات قبول (بدهكار) ***
موجودی جنسي سنواتي (بستانكار) ***
دارایي در جریان تكمیل یا ایجاد سنواتي (بستانكار) ***
ب واگذاری موجودی جنسي و دارایي در جریان تكمیل از محل اعتبار سالجاری
كنترل تخصیص (بدهكار) ***
موجودی جنسي (بستانكار) ***
دارایي در جریان تكمیل یا ایجاد (بستانكار) ***
د- 4) ثبتهاي مربوط به تسويه و تهاتر بدهی دستگاه اجرايی از محل واگذاري اموال و دارايیهاي ثابت
الف) واگذاری اموال منقول غیر مصرفي و غیر منقول در دفاتر اعتبارات هزینه
اموال دولت جمهوری اسلامي ایران (بدهكار) ***
دارایي ثابت (بستانكار) ***
ب) واگذاری اموال منقول غیر مصرفي در گروه حساب اموال
حساب اموال فرستاده (بدهكار) ***
حساب اموال اسقاط (بستانكار) ***
حساب اموال حادثه دیده (بستانكار) ***
حساب اموال موجود در انبار (بستانكار) ***
حساب اموال اماني (بستانكار) ***
توضیح: در مورد اموال منقول غیر مصرفي واگذار شده ثبت (الف) و (ب) بصورت همزمان كاربرد دارد. در حوالي كه برای اموال غیر منقول فقط از ثبت (الف) استفاده مي شود.
د- 5) شناسایي واگذاری دارایيهای سرمایهای به واسطه واگذاری موجودی جنسي، دارایي های در جریان تكمیل و اموال در دفاتر اعتبارات تملك دارایيهای سرمایه ای دستگاه مجری طرح و یا بهره بردار حسب مورد؛
واگذاری دارایيهای سرمایه ای واحد دستگاه (بدهكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایه ای پیش بیني شده (بستانكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایه ای پیش بیني شده (بدهكار) ***
واگذاری داراییهای سرمایه ای تحقق یافته (بستانكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایه ای ارسالي (بدهكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایه ای وصولي (بستانكار) ***
د- 6) ثبت تسویه كسورات قانوني
تعهدات پرداختني (بدهكار) ***
كسور وصولي (بستانكار) ***
سپرده دریافتي (بستانكار) ***
د- 7) تسویه كسورات قانوني و تآدیه سپرده های مربوط
بانك دریافت وجوه سپرده (بدهكار) ***
كسور ارسالي (بدهكار) ***
بانك پرداخت تملك دارایيهای سرمایه ای (بستانكار) ***
توضیح: بدیهي است ثبت مربوط به نقل و انتقال سهام در صورتهای مالي دستگاههای اجرایي ذیربط (واگذارنده سهام) طبق ضوابط و دستورالعملهای حسابداری مربوط اعمال حساب خواهد شد.
3-3 روش حسابداری تسويه و تهاتر ديون و تعهدات مربوط به اعتبارات هزينه ای از محل واگذاری سهام
الف) ابلاغ اعتبار به موجب قانون بودجه كل كشور
اعتبار مصوب (بدهكار) ***
دستگاه اجرایي (بستانكار) ***
ب) دريافت اعلاميه تخصيص اعتبار، تامين اعتبار، درخواست و دريافت وجه از خزانه بابت كسورات قانونی رویدادهای یاد شده بر اساس ثبت های معمول نحوه نگهداری حسابها و تنظیم صورتهای مالي اعتبارات هزینه (موضوع دستورالعمل اصلاحی حسابداری شماره ۳۱۴۳۶/۳۹۰۱/۵۴ مورخ ۱۷/۶/۱۳۸۱) در دفاتر و صورتهای مالی دستگاه اجرایی ذیربط اعمال حساب می شود.
خاطر نشان مي سازد كسورات قانوني مربوط به هزینه های خرید كالا و خدمات، در چارچوب موافقتنامه في مابین با معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، از محل اعتبارات هزینه قابل تامین و پرداخت مي باشد.
ج) اخذ اعلاميه تخصيص اعتبار بر اساس قوانين و مقررات و ساز و كار اجرايی مربوطه و شناسايی هزينه
ج- 1) اعمال حساب تخصیص اعتبار (معادل خالص مطالبات تایید شده)
تخصیص اعتبار (بدهكار) ***
اعتبار مصوب (بستانكار) ***
تامین اعتبار (بدهكار) ***
ذخیره تامین اعتبار (بستانكار) ***
حساب تعهدات پرداختني (بدهكار) ***
طرف حساب تعهدات پرداختني (بستانكار) ***
* نگهداری معین حساب های ذیل و ثبت های مربوطه طبق دستورالعمل حسابداری دولتي فوق الذكر ضروری است.
ج- 2) اعمال حساب هزینه (معادل خالص مبلغ قرارداد یا صورتحسابهای تایید شده)
هزینه (بدهكار) ***
كنترل تخصیص (بستانكار) ***
كسور وصولي (بستانكار) ***
ذخیره تامین اعتبار (بدهكار) ***
تامین اعتبار (بستانكار) ***
طرف حساب تعهدات پرداختني (بدهكار) ***
حساب تعهدات پرداختني (بستانكار) ***
ج- 3) همزمان با ثبت هزینه بایستي حسب مورد ثبتهای زیر در دفاتر مربوط صورت گیرد.
1- چنانچه تهاتر به واسطه واگذاری سهام باشد نیاز به ثبت دیگری در دفاتر نميباشد و تنها بایستي ثبته ای مربوط به واگذاری دارایيهای مالي در دفاتر دستگاه اجرایي واگذار كننده سهام اعمال شود.
2- ثبتهای مربوط به تسویه و تهاتر بدهي دستگاه اجرایي از محل اموال و دارایيهای ثابت:
الف) واگذاری اموال منقول غیر مصرفي و غیر منقول در دفاتر اعتبارات هزینه
اموال دولت جمهوری اسلامي ایران (بدهكار) ***
دارایي ثابت (بستانكار) ***
ب) واگذاری اموال منقول غیر مصرفي در گروه حساب اموال
حساب اموال فرستاده (بدهكار) ***
حساب اموال اسقاط (بستانكار) ***
حساب اموال حادثه دیده (بستانكار) ***
حساب اموال موجود در انبار (بستانكار) ***
حساب اموال اماني (بستانكار) ***
توضیح: در مورد اموال منقول غیر مصرفي واگذار شده ثبت (الف) و (ب) بصورت همزمان كاربرد دارد. در حالي كه برای اموال غیر منقول فقط از ثبت (الف) استفاده مي شود.
3- شناسایي واگذاری دارایيهای سرمایهای به واسطه واگذاری اموال در دفاتر اعتبارات تملك دارایي های سرمایه ای
دستگاه مجری طرح و یا بهره بردار حسب مورد؛
واگذاری دارایيهای سرمایهای واحد دستگاه (بدهكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایهای پیش بیني شده (بستانكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایهای پیش بیني شده (بدهكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایهای تحقق یافته (بستانكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایهای ارسالي (بدهكار) ***
واگذاری دارایيهای سرمایهای وصولي (بستانكار) ***
د) ثبت تسويه كسورات قانونی
كسور ارسالي (بدهكار) ***
بانك پرداخت اعتبارات هزینه ای (بستانكار) ***
توضیح: بدیهي است ثبت مربوط به نقل و انتقال سهام در صورت های مالي دستگاه های اجرایي ذیربط (واگذارنده سهام) طبق ضوابط و دستورالعمل های حسابداری مربوط اعمال حساب خواهد شد.
دامنه شمول این دستورالعمل انجام عملیات حسابداری و مالي ناشي از اجرای تكالیف قانون در ارتباط با تهاتر و تسویه دیون و تعهدات دستگاههای اجرایي دولتي از محل واگذاری سهام، اموال و دارایيهای طرحهای نیمه تمام و خاتمه یافته مي باشد. تاریخ اجرای این دستورالعمل تاریخ ابلاغ آن توسط معاونت نظارت مالي و خزانه داری كل كشور (پس از تایید توسط دیوان محاسبات كشور در راستای ماده (128) قانون محاسبات عمومي) مي باشد.