ابطال آیین‌نامه اجرایی تشکیل شورای راهبردی آموزش و پرورش مناطق آزاد

ابطال آیین‌نامه اجرایی تشکیل شورای راهبردی آموزش و پرورش مناطق آزاد (دادنامه شماره 2801 مورخ 3/10/1398 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

شماره دادنامه : 2801

تاریخ دادنامه: 3؍10؍1398

شماره پرونده: 9703218

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: رئیس شورای اسلامی شهر قشم

موضوع شکایت و خواسته: ابطال آیین نامه اجرایی تفاهم نامه فی مابین وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی

 گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال آیین نامه اجرایی تفاهم نامه فی مابین وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی راخواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“هر چند شوراهای آموزش و پرورش حسب قانون شوراهای آموزش و پرورش مصوب 6؍10؍1372 و آیین نامه اجرایی آن با وظایف و اختیارات و اعضاء مشخص تشکیل شده است. متاسفانه طرف شکایت به موجب آیین نامه اجـرایی تفاهم نامه فی مابین خود نسبت به تشکیل شورای راهبردی آموزش و پرورش مناطق آزاد اقدام کرده اند، لذا نظر به اینکه آیین نامه مورد تقاضای ابطال، مغایر با قانون شوراهای آموزش و پرورش و آیین نامه اجرایی آن و اساساً تصویب آن خارج از حدود اختیار مراجع تصویب کننده می باشد. از آن هیأت استدعای صدور حکم بر ابطال آیین نامه مورد شکایت را دارم. ” 

 متن لایحه تکمیلی شاکی به شماره 6920ش.ش.ق-24؍9؍1397 به قرار زیر است:

 ” قانون شوراهای آموزش و پرورش در تاریخ 6؍10؍1372 به تصویب مجلس شورای اسلامی و در تاریخ 29؍10؍1372 به تایید شورای نگهبان رسیده است که وظایف و اهداف تشکیل و ترکیب اعضای این شوراها در قانون تصریح و تبیین شده است.

 1- در ماده 2 قانون مارالذکر مراد قانونگذار از شوراهای آموزش و پرورش استان، شهرستان و منطقه به صراحت تبیین و اتفاقاً جهت رفع ابهام، قانونگذار به صورت واضح و شفاف مراد خود را از منطقه در تبصره ماده مرقوم بیان داشته و ترکیب و نحوه تشکیل شوراهای استان و شهرستان و وظایف و اختیارات آنها را در مواد 3، 4، 5، 6، 7، 8 احصاء و بیان کرده است.

 2- ماده 22 قانون مارالذکر مرجع تهیه آیین نامه اجرایی قانون را وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور و سازمان امور اداری و استخدامی و مرجع تصویب آیین نامه را هیأت وزیران و مدت تهیه آیین نامه را ظرف سه ماه تعیین و بنا بر نص ماده مذکور، آیین نامه اجرایی قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استانها و شهرستانها و مناطق کشور در تاریخ 31؍2؍1376 تهیه و در تاریخ 6؍3؍1376 طی تصویب نامه شماره 54358ت17073هـ مصوب شده است.

 3- علیرغم وجود قانون شوراهای آموزش و پرورش و همچنین آیین نامه اجرایی قانون فوق الذکر معاون فرهنگی اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی منطق آزاد تجاری- صنعتی و معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس مدارس غیر دولتی و توسعه مشارکتهای مردمی، مبادرت به تدوین آیین نامه ای تحت عنوان « آیین نامه اجرایی تفاهم نامه فی مابین وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی» نمـوده و مـع الاسف اداره آموزش و پرورش قشم به جای اجرای قانون مصوب مجلس و آیین نامه مصوب هیأت وزیران در خصوص شوراهای آموزش و پرورش و با بدعت گذاری جدید، شورای غیر قانونی راهبردی آموزش و پرورش را تشکیل و با عنوان شورای آموزش و پرورش و اعضایی خارج از نص قانونی تشکیل و علیرغم تذکرات شفاهی، کماکان این روند فراقانونی استمرار دارد و مصوباتی هم در راستای سیاستگذاری در این شورا به تصویب رسیده است. نظر به اینکه اقدامات مراجع فوق الذکر در تصویب آیین نامه و همچنین مصوبات این شورای راهبردی و حذف اعضای قانونی شورا ( فرماندار، رئیس شورا، شهردار) مغایرت جدی با قانون شوراهای آموزش و پرورش مصوب 29؍10؍1372 و آیین نامه اجرایی هیأت وزیران مصوب 1375 دارد به نوعی نیز قانونگذاری خارج از حدود اختیارات و مغایر با قوانین و مقررات به دلایل ذیل می باشد:

 1- تشکیل هر شورایی بایستی به موجب قانون و مصوبه مجلس شورای اسلامی داشته باشد و با عنایت به اینکه مجلس شورای اسلامی شوراهای آموزش و پرورش را به موجب قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش تاسیس نموده و تاسیس جدید یا استثنای عدم اجرای قانون در هر استان یا شهرستان مستلزم مصوبه قانونی است، تاسیس شورای راهبردی آموزش و پرورش مناطق آزاد به واسطه فقدان مصوبه مجلس شورای اسلامی خارج از اختیارات دبیرخانه مناطق آزاد و وزارت آموزش و پرورش بوده و مغایرت جدی با قوانین و مقررات دارد.

 2- فرایند اجرایی تصویب آیین نامه در اصل 138 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تعیین گردیده و مرجع تصویب آیین نامه اجرایی قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش هیأت وزیران و مرجع تهیه را وزارت آموزش و پرورش و وزارت کشور و سازمان امور اداری استخدامی تعیین نموده و مضافاً در قانون مارالذکر هیچ گونه استثنایی برای عدم اجرای قانون در هیچ یک از شهرستانهای کشور قائل نگردیده و هیچ گونه اختیاری در خصوص تصویب آیین نامه ها به معاون وزارت آموزش و پرورش و معاون دبیرخانه مناطق آزاد تفویض ننموده و محروم نمودن اهالی شهرستان قشم به بهانه منطقه آزاد بودن و سایر مناطق به همین بهانه تضییع حقوق اساسی و مغایر اصل 19 در برخورداری از حقوق برابر می باشد. ضمن اینکه آیین نامه نباید مغایر با قانون باشد و این آیین نامه سراسر مغایر با قانون بوده و به نوعی خارج از اختیارات مراجع تهیه و تصویب می باشد.

 نظر به مراتب فوق و با عنایت به اینکه آیین نامه اجرایی تفاهم نامه فی مابین وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی مغایر با قانون شوراهای آموزش و پرورش و آیین نامه مصوب هیأت وزیران و خارج از اختیارات مرجع تصویب کننده و نقض قانون مصوب می باشد ضمن تقاضای ابطال آیین نامه فوق تقاضای ابطال مصوبات این شوراها تحت نام شورای آموزش و پرورش مناطق آزاد به واسطه غیرقانونی بودن آیین نامه مورد استدعاست.” 

 متن آیین نامه مورد اعتراض به قرار زیر است:

 ” آیین نامه اجرایی تفاهم نامه فی مابین وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی، آیین نامه موضوع تبصره 1 ماده 3 تفاهم نامه بدین شرح ابلاغ می گردد:

 ماده1- شورای راهبردی آموزش و پرورش مناطق آزاد با عضویت نمایندگان و کارشناسان دو دستگاه با حضور 1-معاون وزیر و رئیس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکتهای مردمی 2- معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی 3- مدیر امور شوراهای آموزش و پرورش 4- دبیر شورای راهبردی آموزش و پرورش دبیرخانه مناطق آزاد تشکیل می گردد:

 تبصره1- دبیر شورا نسبت به تنظیم دستورجلسات ماهانه و تهیه صورتجلسات اقدام لازم را معمول خواهد داشت.

 تبصره2- دعوت از سایر معاونان و کارشناسان آموزش و پرورش و دبیرخانه حسب مورد صورت خواهد گرفت.

 ماده2- وظایف شورای راهبردی عبارتند از:

 الف- نظارت بر حسن اجرای تفاهم نامه با روشهای علمی و کارشناسی با قصد تحول آموزش و پرورش مناطق آزاد و دستیابی به سند 1404 چشم انداز جمهوری اسلامی ایران.

 ب- سیاستگذاری پشتیبانی و نظارت و ارزشیابی آموزش و پرورش مناطق آزاد به منظور کمک به ارتقای کمی و کیفی مـدارس، تـوسعه و تجهیز مـدارس، توانمندسازی معلمان و تقویت انگیزه فرهنگیان، توسعه مشارکت، بـرون

سپاری و خصوصی سازی تدریجی، تامین محتوای مطلوب، ماندگاری نیروهای کیفی آموزشی، تربیتی و مدیریتی، هوشمندسازی نرم افزاری و سخت افزاری و الگوسازی آموزش و پرورش در مناطق آزاد.

 ماده3- شورا به تناسب موضوعات و دسته بندی آنها دارای کارگروه هایی خواهد بود:

 الف- کارگروه مشترک «مالی، عمرانی، تجهیزاتی» و توسعه فضاهای آموزشی – پرورشی.

 ب- کارگروه توانمندسازی و انگیزه بخشی سرمایه های انسانی.

 پ- کارگروه غنی سازی و ارتقا بخشی فعالیتهای کیفی مدارس.

 ماده4- شرح وظایف هر کارگروه در قالب شیوه نامه های مستقل ملحق این آیین نامه ابلاغ می شود.

 ماده5- شورای آموزش و پرورش مناطق آزاد ملهم از قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش مصوب 17؍11؍1372 مجلس شورای اسلامی و قانون نحوه تهیه و اجرای نظام نامه فرهنگی سازمانهای مناطق آزاد مصوب 27؍2؍1376 با عضویت افراد به شرح زیر فعالیت می نماید:

 1- مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ( رئیس شورا)

 2- امام جمعه سازمان منطقه آزاد ( شعیه، سنی)

 3- مدیرکل آموزش و پرورش استان (نایب رئیس شورا)

 4- معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد.

 5- مدیر آموزش و پرورش سازمان منطقه آزاد.

 6- مدیر فرهنگی آموزشی سازمان منطقه آزاد.

 7- 2 نفر مدیر (مدارس پسرانه- مدارس دخترانه) به انتخاب مدیران مدارس منطقه آزاد.

 8- مدیر مرکز بهداشتی، درمانی یا پزشک معتمد منطقه آزاد. 

9- 2 نفر از اولیای دانش آموزان یا معتمدان منطقه به پیشنهاد انجمن اولیاء و مربیان منطقه آزاد.

10- نماینده وزیر آموزش و پرورش.

 تبصره1- مناطقی که بیش از یک امام جمعه و یا بیشتر از یک منطقه آموزش و پرورش دارند تا ارسال دستورالعمل خاص پس از یکسان سازی نظرات آموزش و پرورش و دبیرخانه همگی عضو شورا محسوب می شوند.

 ماده6- شورای آموزش و پرورش مناطق آزاد تجاری- صنعتی حداقل ماهی یک بار تشکیل جلسه می دهد و جلسات شورا با حضور دو سوم اعضا رسمیت یافته و تصمیمات آن با اکثریت آراء اعضا حاضر اعتبار خواهد داشت.

 تبصره4- احکام اعضای شورای آموزش و پرورش مناطق آزاد تجاری- صنعتی با امضای وزیر آموزش و پرورش صادر می شود.

 ماده7- وظایف شورای آموزش و پرورش:

 کارآمدی، اثربخشی، توسعه یابی، نظارت مستمر و اصلاح بهره ورانه آموزش و پرورش و مدارس منطقه آزاد از راههای:

 1- بررسی و اجرای راههای مشارکت و همکاری در احداث، تجهیز و بازسازی مدارس، فضاهای آموزشی، پرورشی، ورزشی، پژوهشی، آزمایشگاهی، کارگاهی، کتابخانه ای و مدارس فنی و حرفه ای، هنرستانها.

 2- بررسی راههای حمایت و همکاری در تولید محتوای آموزشی و پرورشِی، پژوهشی و تامین محتوای مناسب برای فعالیتهای آموزشی و پرورشی.

 3- بررسی راههای کمک به ایجاد شرایط مناسب جذب، حفظ و نگهداشت سرمایه های انسانی با:

 1-3- برگزاری دوره های تخصصی و توانمندسازی.

 2-3- کمک به تامین مسکن فرهنگیان.

 3-3 کمک به هزینه معیشتی با روشهای مختلف. 

4-3- تخصیص اعتبارات لازم برای سیاستهای تشویقی فرهنگیان.

4- همکاری در برگزاری فعالیتهای علمی، فرهنگی، آموزشی.

 5- فراهم سازی بسترهای مناسب در جهت ارتقای کیفی و کمی آموزش و پرورش در مناطق آزاد.

 6- بررسی راههای توسعه مدارس و مراکز غیردولتی در مناطق آزاد و برون سپاری مدارس به شخصتیهای حقیقی و حقوقی.

 7- تخصیص و توزیع اعتبارات آموزشی، پرورشی، ورزشی، و بهداشتی منطقه.

 8- تصویب ضوابط مالی مدارس.

 9- برنامه ریزی و تصمیم گیری برای توسعه اماکن آموزشی، پرورشی، ورزشی و بهداشتی.

 10- بررسی و تصمیم گیری برای منابع انسانی شامل جذب و استخدام و بکارگیری، ارزشیابی، تشویق و تنبیه.

 11- شناسایی و تشویق صاحبان صنایع و احداث مدارس به وسیله ایشان.

 12- کمک به ارتقاء کیفیت برنامه های آموزشی، پرورشی، ورزشی و سلامت.

 13- جلب همکاری خیرین مدرسه ساز.

 14- جلب مشارکت سازمانها، نهادها، سرمایه گذاران و جامعه محلی.

 15- حمایت ویژه از مدارس غیردولتی، بومیان و سرمایه گذاران برای احداث، بهره برداری بهینه و ارتقاء کیفیت مدارس غیردولتی.

 ماده8- شورای آموزش و پرورش به تناسب موضوعات و دسته بندی آنها بر اساس تبصره 2 ماده 3 تفاهم نامه دارای کارگروه هایی خواهد بود:

 الف- کارگروه پرورشی- فرهنگی، تربیت بدنی، سلامت و بهداشت.

 ب- کارگروه آموزشی و توانمندسازی علمی و تحقیقاتی سرمایه های انسانی شامل فرهنگیان، دانش آموزان، اولیاء دانش آموزان.

 پ- کارگروه پشتیبانی و نوسازی و عمرانی و توسعه فضاهای آموزشی و پرورشی و ورزشی.

 ماده9- شرح وظایف هر کارگروه در قالب شیوه نامه های مستقل ملحق این آیین نامه که شامل شش الحاقیه به شرح زیر می باشد، ابلاغ می گردد:

 الحاقیه1- شیوه نامه مالی و پولی، درآمدی و هزینه ای.

 الحاقیه2- شیوه نامه کارگروه توانمندسازی سرمایه انسانی.

 الحاقیه3- شیوه نامه ارتقاء بخشی فعالیتهای مدارس.

 الحاقیه4- شیوه نامه کارگروه پرورشی، ورزشی و بهداشتی.

 الحاقیه5- شیوه نامه کارگروه آموزشی.

 الحاقیه6- شیوه نامه کارگروه پشتیبانی و عمرانی

 این آیین نامه در 9 ماده و 4 تبصره و 22 بند تنظیم شده و در تاریخ 13؍2؍1394 به تصویب شورای راهبردی آموزش و پرورش رسید.- معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری – معاون وزیر و رئیس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکتهای مردمی” 

 علی رغم ارسال نسخه ثانی شکایت و ضمائم آن برای شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی و اداره حقوقی وزارت آموزش و پرورش تا زمان رسیدگی به پرونده در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری هیچ پاسخی واصل نشده است.

 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 3؍10؍1398 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

مطابق ماده 2 از قانون شوراهای آموزش و پرورش مصوب 6؍10؍1372، شوراهای آموزش و پرورش استان، شهرستان و منطقه طراحی و ترکیب و نحوه تشکیل آن در مواد 3–4–5–6–7 و 8 قانون مذکور مشخص شده است. مطابق ماده 22 قانون مذکور، تصویب آیین نامه اجرایی قانون به هیأت وزیران محول شده است. نظر به اینکه تشکیل شورای راهبردی به موجب آیین نامه مورد شکایت، حتی در صورت اعمال حکم بند (الف) ماده 27 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد–تجاری و صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 7؍6؍1372 و واگذاری اجرای قانون شوراهای آموزش و پرورش به مناطق آزاد، بایستی موضوع بر طبق احکام قانونی صدرالذکر اجرایی شود حال آن که در آیین نامه مورد شکایت تشکیلات جدیدی به عنوان شورای راهبردی آموزش و پرورش مناطق آزاد تصویب شده و هیچگونه مبنای قانونی برای آن وجود ندارد و اینکه بر اساس اصول مسلم حقوقی مقامات اجرایی در این گونه موارد می بایستی واجد اختیار باشند که چنین اختیاری احراز نمی شود، بنابراین مصوبه مورد شکایت خارج از حدود اختیار و مغایر قانون وضع شده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود./ 

 محمدکاظم بهرامی

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری