نظام آماری کشور

نظام آماری کشور (مصوب جلسه مورخ ۲۲/۱۲/۱۳۷۹ و اصلاحیه مصوب جلسة ۴/۸/۱۳۸۱ شورای عالی آمار)

نظام آماری کشور

۱- مقدمه

نقش روزافزون آمار و اطلاعات به عنوان پیش‌نیاز کلیه تصمیم‌گیریها، سیاستگذاریها و برنامه‌ریزیها برکسی پوشیده نیست. این نقش در عصر اطلاعات به قدری بدیهی است که نظام آماری کشورها و حجم وکیفیت بانکهای اطلاعاتی آنها نه تنها یکی از مهمترین شاخصهای توسعه یافتگی کشورها بشمار    می‌رود، بلکه متقابلاً نیز سیاستگذاریها و برنامه‌ریزیهای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها بدون دراختیار داشتن آمارکافی، صحیح، دقیق وبهنگام ممکن نیست. اهمیت اطلاعات آماری درکلیه امور برنامه‌ریزی اعم از سیاستگذاری، تعیین اهداف، خط مشی‌ها، هدایت امور اجرایی ودرنهایت ارزیابی میزان موفقیت یا عدم موفقیت آنها بقدری است که بسیاری اطلاعات آماری راعامل زیربنای برنامه‌ریزی بشمارمی‌آورندوایجاد یک نظام کارآمدو مؤثر در تولید و عرضه آمار را از الزامات اولیه و ضروری دربرنامه‌ریزی می‌دانند.

در کنار مشکلات عدیده‌ای که ازدورانهای گذشته به شکل حاد و درحال حاضر نیز با شدت کمتر درنظام برنامه‌ریزی کشور وجوددارد و باعث عدم توفیق کامل برنامه‌ها درپیمودن راه توسعه اقتصادی شده است، می‌توان به مشکلات نظام آماری کشور و معضلاتی که از رهگذر مشکل مزبور و کمبود آمار واطلاعات دقیق وبهنگام متوجه سیاستگذاریها وبرنامه‌ریزیهای کشور گردیده نیز اشاره کرد.

متأسفانه علیرغم فعالیت‌های گسترده‌ای که درزمینه اجرای طرحهای آمارگیری و جمع‌آوری اطلاعات، با صرف وقت وهزینه‌های هنگفت توسط ‌دستگاه‌های مختلف کشور می‌شود، می‌توان ادعا نمود که نه‌ تنها هنوز نیازهای آماری کشور حتی درسطح بالنسبه مطلوب تولید وعرضه نشده است، بلکه ‌دستگاه‌های سیاستگذار وبرنامه‌ریز واجرایی نیز به علت فقدان اطلاع کافی از ذخیره‌های اطلاعاتی کشور، از اطلاعات آماری موجود نیز درحد مطلوب استفاده نکرده‌اند. سالهای متمادی است که انبوهی از اطلاعات آماری توسط ‌دستگاه‌های مختلف کشور تولید می‌شود که بخش عمده‌ای از آنها بصورت غیرهدفمند، موردی ونامنظم ودر موارد زیادی بدون اتکاء به تعاریف و مفاهیم علمی روشن وبدون پشتوانه علمی، از نقطه‌نظر طراحی موضوعی وفنی تولید می‌شود که بدلیل بهنگام نبودن، پایین بودن کیفیت، چندگانگی آمار وناسازگاری بین آمارها، امکان استفاده از آمارهای معتبر و بهنگام مجموعه مزبور نیز فراهم نمی‌شود.

مشکلاتی که درفوق به صورت کلی برشمرده شده است را می‌توان بصورت زیرطبقه‌بندی نمود:

دستگاه‌های‌ برنامه‌ریز وسیاستگذار وهمچنین ‌دستگاه‌های تولید آمار کشور از نیاز واقعی کشور به اطلاعات آماری واولویت‌بندی این اطلاعات آماری، اطلاع دقیقی ندارند.

اغلب تولیدکنندگان آمار درکشور هرکدام خود‌سرانه براساس تعاریف ومفاهیم گوناگون وبراساس تشخیص خود مبادرت به انجام فعالیت‌های موازی نموده ولذا درانجام فعالیت‌های موازی وتکراری علاوه براتلاف وقت وهزینه زیاد، آمارهای تولید شده نیز به لحاظ آنکه بی‌برنامه و ناهماهنگ با نیازها تولید شده‌اند، نه از دقت وصحت کافی برخوردارند ونه کارایی لازم را دربهره‌برداری بمنظور تصمیم‌گیری وسیاستگذاری دارند.

مصرف کنندگان آمار نیز دربسیاری از موارد، تعاریف ومفاهیم آمارهای مورد نیاز خود را نمی‌دانند و به همین دلیل از آمارهای موجود بهره‌برداری کافی نکرده‌اند. به کرات مشاهده شده است برخی از اشخاص حقیقی یا حقوقی فکر می‌کرده‌اند آمارهای موردنیاز آنها موجود نیست ولیکن این تفکر از یک‌سو بدلیل عدم آشنایی آنها با تعاریف و مفاهیم دقیق واز سوی دیگر عدم اطلاع از امکان ذخیره‌سازی اطلاعات آماری کشور بوده است.

همچنین سیستم تولید و استفاده از آمارهای ثبتی، یعنی آمار واطلاعاتی که در جریان عملیات جاری سازمان‌های مختلف ثبت می‌شوند دارای این اشکال است که یا بطور صحیح ثبت نمی‌شوند ویا اگر هم صحیح ثبت می‌شوند، روشهای مناسبی برای پردازش وانتقال آنها وجود ندارد.

بین فعالیت‌های آماری کشور وفعالیت‌های نظام برنامه‌ریزی کشور هنوز هماهنگی وجود ندارد و این نه به دلیل قصور کارگزاران آماری وبرنامه‌ریزی کشور بلکه به این دلیل است که اصولاً نوعی عدم شفافیت قانونی دراین ارتباط وجود دارد که ناخودآگاه موجب دوری آنها از یکدیگر شده است.

ریشه مشکلات مزبور را می‌توان درفقدان برنامه‌ریزی فعالیت‌های آماری کشور دانست. هنوز در کشور برنامه منسجم ویکپارچه‌ای برای کل فعالیت‌های آماری اعم از تشخیص نیازها، حجم فعالیتها، نوع آمارگیریها، بودجه، برنامه زمانی و مکانیزم‌های نظارتی آن تهیه وتدوین نشده است و چون هرکدام از دستگاهها بنا به تشخیص خود وبه شکل سلیقه‌ای عمل می‌کنند، لاجرم اطلاعات متمرکزی از آمارگیریها، حجم کار، بودجه واعتبارات مصرفی، تعداد و نوع شاخص‌ها و اقلام آماری تولید شده و ظرف زمانی ومکانی آنها دردسترس نمی‌باشد.

فقدان برنامه‌ریزی فعالیت‌های آماری بنوبه خود ناشی از نبود یک نظام تصمیم‌گیری دراین زمینه ویا به تعبیری فقدان نظام آماری مدون درکشور است، چرا که مجموعه مرکز آمارایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران وواحدهای تولید آمار سایر دستگاهها، بدلیل شفاف نبودن نوع و جهت رابطه بین فعالیت‌هایشان با یکدیگر و فقدان تقسیم کار بین واحدهای مزبور، چیزی به نام ارکان یک نظام را محقق نمی‌سازد. از سوی دیگر واحدهای مستقل مزبور چون عملکردهای آماری مستقل دارند و باهم ارتباط ارگانیک وسیستماتیک ندارند، درقالب اصول وقواعد یکسان ومتمرکز عمل نمی‌کنند ولذا جمعاً، مجموعه‌ای بنام نظام آماری را تشکیل نمی‌دهند. حلقه مفقوده‌ای که دراین میان عامل  از هم گسستگی است، نظام تصمیم‌گیری حاکم برمجموعه فعالیت‌های مزبور است که وجود خارجی ندارد وفقدان آن، شفافیت ارتباط بین واحدها، تقسیم کار و حدود و صغور اختیارات ووظایف آنها را مخدوش ساخته است. تنها در صورت تدوین واستقرار چنین نظامی است که می‌توان مبادرت به ساماندهی فعالیت‌های آماری کشور وتدوین برنامه جامع فعالیت‌های آماری نمود وازاین رهگذر با تعیین سهم ووظایف هر یک از واحدهای موظف به فعالیت آماری، امکان حداکثر بهره‌مندی از توان فنی و مدیریتی آحاد مزبور ومالاً دسترسی به آمارهای مورد نیاز معتبر، بهنگام و دقیق را فراهم ساخت.

درتدوین نظام آماری کشور اصول زیرمورد نظر بوده است:

کارکرد روان و موفق هرنظام درگرو تعهدی است که ارکان و آحاد کل نظام کشور دراجرای آن دارند. مکانیزم‌های لازم برای ایجاد و اجرای چنین تعهدی باید دربطن نظام تعبیه شده باشد که این امر تنها درصورت نگرش کامل وهمه جانبه برموضوع قابل تحقق است. وسعت پیامدهای مترتب بر کمیت و کیفیت اطلاعات آماری به گونه‌ای است که همه بخشها ودستگاهها و سازمانها وبه تعبیر بهتر کلیه ارکان وفرآیندهای نظام کشور را تحت تأثیر قرارمی‌دهد ولذا مشارکت هریک از اجزاء نهادها وارکان نظام درتشکیلات آماری جنبه حیاتی برای آنها داشته ومی‌تواند بودونبود، جهت، کمیت و کیفیت نتایج فعالیت‌ها و تلاشهای آنها راتحت تأثیر قرار‌دهد. بدین منظور مکانیزم ذاتی مورد بحث، در نظام حاضر پیش‌بینی شده است.

برای حداکثر بهره‌گیری از بنیه علمی وتجربی کشور، درطراحی نظام مزبور اصل مشارکت افراد صاحبنظر و دست اندرکاران بخشهای غیردولتی درسطوح مختلف مدنظر قرار گرفته است.

نظام آماری کشور از این منظربا برخی از نظام‌های دیگر که بطورمقطعی وبرای فعالیتی ویژه دربرهه‌ای خاص اززمان تشکیل می‌شوند، تفاوت دارد بدین معنا که فعالیت کمیسیون و کمیته‌های پیش‌بینی شده دراین نظام جنبه دائمی داشته وبه شکل فعالیتی مستمر دردستگاه‌ها وسازمان‌های پیش‌بینی شده جاری خواهد بود.

مجموعه حاضر تحت عنوان «نظام آماری کشور» درجهت رفع مشکلات برشمرده درفوق تهیه گردیده است که پس از بحث وبررسی‌های لازم در جلسة مورخ ۲۲/۱۲/۱۳۷۹ شورای‌عالی آمار به تصویب رسیده است.

۲- تعریف نظام آماری

نظام آماری عبارت است از مجموعه دستگاهها و نهادهای درگیر در فعالیت‌های آماری (ارکان نظام)، وظایف و فعالیت‌های هریک از اجزاء، نظام، روابط درونی وبیرونی آنها با یکدیگر، اصول، قوانین و مقررات حاکم بر وظایف و روابط مزبور.

۳- اهداف نظام آماری

مهمترین اهداف‌نظام آماری عبارتند از:

۱-    شناخت مشکلات وتنگناهای نظام تولید آمار در کشور

۲-    تشخیص دقیق نیازهای آماری کشور

۳-    برنامه‌ریزی‌جامع جهت تهیه و تولید اطلاعات آماری مورد نیاز

۴-    تبیین ساختار مدیریتی نظام آماری و تعیین وظایف هر یک از رده‌ها در انجام فعالیت‌های آماری

۵-    تعیین شیوه ارتباط میان رده‌های مدیریتی نظام آماری

۶-    نظارت و ارزیابی‌‌‌کامل فنی، اجرایی و مالی‌فعالیت‌های‌آماری کشور

۷-    ایجاد و توسعه پایگاه اطلاعات آماری و بهنگام سازی اطلاعات آماری برای ارائه به کاربران آمار

۸-    اطلاع رسانی تولیدات آماری

۴- ارکان نظام آماری

ساختار مدیریتی نظام آماری از رده‌های زیر تشکیل شده است:

۱-    مجلس شورای اسلامی

۲-    هیئت وزیران

۳-    شورای عالی آمار

۴-    مرکز آمار ایران

۵-    کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار

۶-    کمیته‌های آمار بخشی

۵- ترکیب اعضای ارکان نظام آماری و وظایف آنها

۱-۵- مجلس شورای اسلامی و هیئت وزیران

فلسفه وجودی مجلس شورای اسلامی وهیئت وزیران در نظام آماری کشور ناشی از آن است که مشارکت این دو نهاد در صورت لزوم و موارد خاص و فوق العاده، با تصمیم‌گیری و تصویب قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت‌های آماری در نظام آماری کشور پیش‌بینی شده باشد. در شرایطی که توافق ارکان نظام آماری کشور بر مجموعه‌ای از جهت‌گیری‌های کلی حاصل نشود، حصول این توافق از طریق دخالت و مشارکت دو نهاد مزبور حاصل می‌شود.

 ۲-۵- شورای‌عالی آمار و مرکز آمار ایران

ترکیب، تشکیلات و وظایف شورای‌عالی آمار و مرکز آمار  ایران در قانون مرکز آمار ایران مصوب ۱۳۵۳ تصریح شده است.

۳-۵- کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار

کمیسیون تخصصی، بازوی کارشناسی و مشورتی شورای‌عالی آمار است. برنامه‌ها، طرحها و پیشنهاد های تأئید شده توسط کمیته‌های آمار بخشی و مرکز آمار ایران پیش از تصویب در شورای‌عالی آمار، در این کمیسیون مورد بررسی و اظهار نظر قرار می‌گیرد.

۱-۳-۵- ترکیب اعضای کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار:

این کمیسیون مرکب از اعضای زیر است:

۱-    مدیران کل آمار و اطلاعات کلیه ‌دستگاه‌های اجرائی عضو    شورای‌عالی آمار

۲-    دونفرصاحب نظر از سازمان‌های غیردولتی (NGO) به انتخاب انجمن‌های صنفی، تخصصی، تحقیقاتی و آموزشی

۲-۳-۵- وظایف کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار

وظایف کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار به شرح زیر است:

۱- تدوین الگوها و دستورالعملهای انجام کار برای کمیته‌های  آمار بخشی

۲- تعیین الویت‌های تولید آمار در نظام آماری کشور برای ارائه به شورای‌عالی آمار

۳- بررسی برنامه‌ها، طرحها و پیشنهادهای تأیید شده توسط کمیته‌های آمار بخشی و مرکز آمار ایران برای ارائه به شورای‌عالی آمار

۴- بررسی برنامه‌ها، طرحها و پیشنهاد‌های ارجاع شده از سوی شورای‌عالی آمار به منظور رفع کمبودها و نواقص آن

۵- تنظیم آیین‌نامه‌های اجرایی به منظور ایجاد هماهنگی در فعالیت‌های آماری کشور و ارائه به شورای‌عالی آمار جهت تصویب

۶- ارائه طرحها و پیشنهادها در زمینه رفع مشکلات اجرایی فعالیت‌های آماری ‌دستگاه‌های اجرایی به شورای‌عالی آمار جهت تصمیم‌گیری

تبصره- اداره کمیسیون تخصصی برعهده دبیرخانه شورای‌عالی آمار است.

۴-۵- کمیته‌های آمار بخشی

این کمیته‌ها به منظور ساماندهی فعالیت‌های آماری و انعکاس مشکلات وضعیت موجود و نیازهای آماری در وزارتخانه‌ها و ‌دستگاه‌های اجرایی شکل می‌گیرند.

۱-۴-۵- اسامی کمیته‌های آمار بخشی

اسامی کمیته‌های آمار بخشی و محل استقرار آنها به شرح زیر است:

۱- کمیته آمارهای جمعیت (مستقر در مرکز آمار ایران)

۲- کمیته آمارهای نیروی کار (مستقر در وزارت کار و امور اجتماعی)

۳- کمیته آمارهای نفت و گاز (مستقر در وزارت نفت)

۴- کمیته آمارهای آب و برق (مستقر در وزارت نیرو)

۵- کمیته آمارهای محیط زیست (مستقر در سازمان حفاظت محیط زیست)

۶- کمیته آمارهای مسکن وشهرسازی (مستقر در وزارت مسکن و شهرسازی)

۷- کمیته آمارهای عمران شهری و روستایی و انتظامی (مستقر در وزارت کشور)

۸- کمیته آمارهای کشاورزی (مستقر در وزارت جهاد کشاورزی)

۹- کمیته آمارهای صنعت و معدن (مستقر در وزارت صنایع و معادن)

۱۰- کمیته آمارهای بازرگانی (مستقر در وزارت بازرگانی)

۱۱- کمیته آمارهای حمل و نقل (مستقر در وزارت راه و ترابری)

۱۲- کمیته آمارهای ارتباطات (مستقر در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات)

۱۳- کمیته آمارهای آموزش و پرورش (مستقر در وزارت آموزش و پرورش)

۱۴- کمیته آمارهای آموزش عالی و پژوهش (مستقر در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)

۱۵- کمیته آمارهای فرهنگ و هنر (مستقر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)

۱۶- کمیته آمارهای بهداشت و درمان (مستقر در وزارت  بهداشت و درمان و آموزش پزشکی)

۱۷- کمیته آمارهای دفاعی (مستقر در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح)

۱۸- کمیته‌آمارهای‌مالی(مستقر در وزارت امور اقتصادی و دارایی)

۱۹- کمیته آمارهای تعاون (مستقر در وزارت تعاون)

۲۰- کمیته آمارهای بودجه و نظام اداری (مستقر در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)

۲۱- کمیته آمارهای پولی و بانکی (مستقر در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران)

۲۲- کمیته آمارهای تربیت بدنی (مستقر در سازمان تربیت بدنی)

۲۳- کمیته آمارهای صدا و سیما (مستقر در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران)

۲۴- کمیته آمارهای قضایی (مستقر در قوة قضائیه)

۲۵- کمیته آمارهای امور خارجه (مستقر در وزارت امور خارجه)

۲۶- کمیته آمارهای انرژی اتمی (مستقر در سازمان انرژی اتمی)

۲۷- کمیته آمارهای بنیاد شهیدانقلاب اسلامی (مستقر در بنیاد شهیدانقلاب اسلامی)

۲۸- کمیته آمارهای امداد امام خمینی (ره) (مستقر در کمیته امداد امام خمینی (ره))

۲-۴-۵- ترکیب اعضاء کمیته‌های آمار بخشی

هر یک از کمیته‌های آمار بخشی مرکب از افراد زیر است:

۱- معاون طرح و برنامه یا عناوین مشابه از دستگاه اجرایی (رئیس کمیته)

۲- مدیر کل آمار و اطلاعات یا عناوین مشابه از دستگاه اجرایی (دبیر کمیته)

۳- مدیر کل مربوطه از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور

۴- مدیر کل مربوطه از مدیریت موضوعی مرکز آمار ایران

۵- مدیران ذیربط آماری سازمان‌های وابسته به دستگاه اجرایی

۶- یک نفر عضو هیأت علمی رشته آمار از دانشگاههای کشور به انتخاب رئیس کمیته

تبصره ۱- کمیته آمارهای جمعیت مرکب از افراد زیر است:

۱- معاون طرحهای آماری مرکز آمار ایران (رئیس کمیته)

۲- مدیر کل دفتر آمارهای اجتماعی ـ اقتصادی خانوار مرکز   آمار ایران (دبیر کمیته)

۳- مدیر کل دفتر اقتصاد کلان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (عضو کمیته)

۴- مدیر کل آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (عضو کمیته)

۵- مدیر کل آمار سازمان ثبت احوال کشور (عضو کمیته)

۶- نماینده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (عضو کمیته)

تبصره ۲- در کمیته‌های آمارهای نیروی کار، نفت و گاز، آب و برق، محیط زیست، مسکن و شهرسازی، کشاورزی، صنعت و معدن، بازرگانی، حمل و نقل و ارتباطات علاوه بر اعضای مذکور در بالا یک نماینده از بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز عضویت خواهد داشت.

تبصره ۳- ریاست کمیته‌های آمار بخشی برعهده معاون طرح و برنامه یا عناوین مشابه از دستگاه اجرایی است و مدیر کل آمار و اطلاعات یا عناوین مشابه از دستگاه مربوطه دبیری کمیته را برعهده خواهد داشت. محل دبیرخانه کمیته‌های آمار بخشی در دستگاه اجرایی مسئول خواهد بود.

۳-۴-۵- وظایف کمیته‌های آمار بخشی

۱- تشکیل گروههای کاری تخصصی

۲- شناسایی تنگناها و مشکلات آماری موجود بخش

۳- شناسایی امکانات آماری بخش

۴- شناسایی آمارهای مورد نیاز برنامه و توسعه بخش

۵- مطالعه و پیشنهاد تعاریف و مفاهیم کاربردی در فعالیت‌های آماری بخش

۶- نظارت بر بکارگیری تعاریف و مفاهیم آماری استاندارد شده توسط مرکز آمار ایران

۷- شناسایی اقلام آماری موجود و مورد نیاز

۸- تدوین گزارش تحلیلی وضع موجود فعالیت‌های آماری بخش

۹- پیشنهاد و ارائه برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت فعالیت‌های آماری بخش

۱۰- نظارت در پیاده سازی و راه اندازی نظام تولید آمارهای ثبتی‌با انجام هماهنگی‌های لازم و همکاری با مرکز آمار ایران

۱۱- ارائه تمهیدات لازم برای مکانیزه کردن آمار و اطلاعات موجود و ایجاد پایگاه اطلاعات آماری بخش

۱۲- ایجاد هماهنگی‌های لازم برای اتصال پایگاه اطلاعات آماری بخش به شبکه اطلاع رسانی آماری‌کشور

۱۳- تمهیدات لازم برای تسهیل اطلاع رسانی و ارائه آمارهای تولید شده بخش به کاربران آمار

۱۴- پردازش، تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری

۱۵- پیشنهاد طرحهای آماری مورد نیاز

۱۶- تهیه برنامه اجرای طرحهای آماری مورد نیاز همراه با کلیه مدارک و مستندات مطابق با الگوی آیین‌نامه اجرایی طرحهای آماری مصوب شورای‌عالی آمار

۱۷- پیشنهاد مسئول اجرای طرحهای آماری براساس اولویتهای پیش‌بینی شده

۱۸- تهیه و ارائه برنامه فعالیت‌های آماری بخش به دبیرخانه شورای‌عالی آمار جهت بررسی‌های فنی، اجرایی و مالی

۱۹- پیگیری لازم برای اجرای مصوبات شورای‌عالی آمار در زمینه فعالیت‌های بخش

۲۰- بررسی و تأیید مقدماتی نتایج حاصل از انجام فعالیت‌های آماری بخش و ارسال آن به دبیرخانه شورای‌عالی آمار

۶- تشریح گردش کار در نظام آماری کشور

۱- کمیته‌های آمار بخشی که در وزارتخانه‌ها و ‌دستگاه‌های اجرایی مستقرند، مبادرت به تهیه گزارشی مشتمل بر وضع موجود، تبیین مشکلات و تشخیص نیازهای آماری و ارائه پیشنهادهایی در حیطه فعالیت‌های ذیربط خود می‌نمایند.

۲- زیر کمیته‌های آمار بخشی سازمانها و ‌دستگاه‌های وابسته به وزارتخانه‌ها، همانند بند ۱ همزمان با مرحله ۱ مبادرت به تهیه گزارشی در حیطه فعالیت‌های ذیربط خود می‌نمایندو به کمیته آمار دستگاه متبوع خود ارسال می‌دارند.

۳- کمیته‌های آمار بخشی پس از تلفیق نتایج گزارشهای دریافتی از زیر کمیته‌های خود، گزارش نهایی مربوط به کل بخش خود را براساس دستورالعمل‌های کمیسیون تخصصی تهیه و به دبیرخانه شورای‌عالی آمار ارسال می‌دارند.

۴- دبیرخانه شورای‌عالی آمار گزارشهای دریافت شده موضوع بند ۳ را جهت بررسی و تلفیق به مدیریت‌های موضوعی مرکز آمار ایران ارجاع می‌دهد.

۵- مدیریت‌های موضوعی مرکز آمار ایران با بررسی همه جانبه گزارشهای دریافت شده، مبادرت به تهیه برنامه اولیه فعالیت‌های آماری بخش ذیربط نموده و نتایج را برای بررسی از طریق دبیرخانه شورای‌عالی آمار به کمیسیون تخصصی ارسال می دارد. چنانچه گزارشهای دریافتی از کمیته‌های آماربخشی دارای اشکالات اساسی و غیر قابل جمع‌بندی باشد،  مرکز آمار ایران با ذکر دلایل گزارش را از طریق دبیرخانه شورای‌عالی آمار جهت تجدیدنظر به کمیته‌های  آمار بخشی بازگشت خواهد داد.

۶- دبیرخانه شورای‌عالی آمار پس از تلفیق و جمعبندی برنامه اولیه مدیریت‌های موضوعی مرکز آمار ایران مبادرت به تهیه و تدوین برنامه پیشنهادی فعالیت‌های آماری کشور نموده و  آن را به کمیسیون تخصصی می‌دهد.

۷- کمیسیون تخصصی پس از بررسی برنامه اولیه و اعمال تعدیلهای لازم، برنامه فعالیت‌های آماری کشور را از طریق دبیرخانه شورا جهت تصویب به شورای‌عالی آمار ارسال خواهد کرد.

۸- مرکز آمار ایران در جریان پیگیری و نظارت خود بر فعالیت‌های آمار کشور، در هر مرحله که مواردی را مغایربا برنامه تشخیص دهد، موضوع را جهت طرح در شورای‌عالی آمار اعلام خواهد کرد.

۷- مدارک و مستندات اجرای طرح آماری

 مدارک و مستندات اجرای طرح آمارگیری که ‌دستگاه‌های   دولتی موظفند برای بررسی‌های فنی و تخصصی و شیوه اجرای طرح به دبیرخانه شورای‌عالی آمار ارائه کنند، شامل موارد زیر است:

۱- معرفی و ضرورت اجرای طرح آمارگیری

۲- هدف کلی

۳- اهداف تفصیلی

۴- پوشش موضوعی

۵- جامعه آماری

۶- چارچوب آماری

۷- واحد آماری

۸- پوشش جغرافیایی

۹- دوره آماری

۱۰- زمان آمارگیری

۱۱- تناوب زمان آمارگیری

۱۲- روش آمارگیری

۱۳- روش طبقه‌بندی و کدگذاری

۱۴- طرح فنی شامل روش تعیین تعداد نمونه، فرمولهای  برآورد، میزان خطای آمارگیری و …

۱۵- مشخصات کامل سازمان اجرایی طرح

۱۶- اقلام آماری مورد نیاز، پرسشنامه، جداول نهایی و روش داده آمایی و استخراج نتایج

۱۷- تعاریف و مفاهیم اصلی مورد استفاده در طرح آمارگیری

۱۸- بودجه پیشنهادی اجرای طرح آمارگیری با ذکر جزئیات برآورد حجم کار

مرکز آمار ایران موظف است پس از دریافت مدارک و مستندات طرح آمارگیری از دبیرخانه شورای‌عالی آمار و بررسی‌های  کارشناسی آنها در مدیریت‌های موضوعی، نظر نهایی خود را درباره ضرورت اجرای طرح و تأیید آن به صورت کتبی، به کمیسیون تخصصی دبیرخانه شورای‌عالی آمار اعلام کند. در صورت اجرای طرح توسط دستگاه دولتی، نظارت بر فرآیند اجرای طرح توسط مرکز آمار ایران انجام خواهد شد و نتایج طرح می‌بایست به تأیید مرکز آمار ایران برسد. پس از پایان مراحل استخراج نتایج طرح و تأیید آن از سوی مرکز آمار ایران این نتایج می‌بایست به صورت رایگان برای ورود به بانک اطلاعات آماری در اختیار مرکز آمار ایران قرار گیرد.