تعاریف و اصطلاحات مرتبط با حقوق و دستمزد کارگران

شناسنامه قانون- برای انتقال یک مطلب از شخصی به شخص دیگر داشتن زبان مشترک الزامی است و برای اینکه در ادامه دوره آموزشی مطلبی که در نظر بنده است با همان مفهومی که در نظر و ذهن بنده است به شما منتقل شود باید از اصطلاحات مرتبط با حقوق و دستمزد کارگران قانون کار تعریفی ارائه شود که این تعریف نه نظر شخصی بلکه باید منطبق با قوانین و مقررات باشد. تعاریف و اصطلاحات یکی از مهمترین قسمت های این دوره این است که برای بخش های بعدی پیش نیاز و ضروری است.

چرا نیاز به تعاریف اصطلاحات و واژه ها در ابتدای دوره آموزشی حقوق و دستمزد کارگران داریم؟

۱- مفهوم عامیانه و مصطلح واژه ها
۲- لزوم داشتن دیدگاه یکسان به واژه ها
۳- مفهوم حقوقی و صحیح واژه ها که در برخی موارد با مفهوم عامیانه آن متفاوت است

واژه ها و اصطلاحات حقوق و دستمزد کارگران

قانون کار

قانون کار قانون مادر و عام حاکم بر روابط کار کشور است بنابراین همه روابط کار در کشور مشمول قانون کار محسوب می شوند مگر اینکه دارای مجوز عدم شمول قانون کار از مراجع ذیصلاح باشند.

کارگر (بر اساس ماده ۲ قانون کار):

کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند.

کارفرما (بر اساس ماده ۳ قانون کار):

شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق السعی کار می کند. مدیران، مسئولان و به طور عموم کسانی که عهده دار اداره کارگاه هستند نماینده کارفرما محسوب می شوند و کارفرما مسئول تمام تعهداتی است که نمایندگان مذکور در قبال کارگر به عهده می گیرند. در صورتی که نماینده خارج از اختیارات خود تعهدی بنمایدو کارفرما آن را نپذیرد، در مقابل کارفرما ضامن است.

کارگاه (بر اساس ماده ۴ قانون کار):

محل وقوع رابطه کارگری و کارفرمایی کارگاه نام دارد. مانند: کارخانجات، شرکت ها، کارگاه های تولیدی، خدماتی، درمانی و … .

در برخی از کارگاه ها مکان های از قبیل رستوران – حمام – سرویس بهداشتی – مراکز آموزشی – ورزشگاه و … وجود دارد که از کارگاه اصلی جدا هستند. تمام این مکان ها نیز جزو کارگاه اصلی محسوب می شوند.

قرارداد کار (بر اساس ماده ۱۰ قانون کار):

قراداد می تواند به دو صورت کتبی و شفاهی باشد. قرارداد کار حاوی توافقات بین کارگر و کارفرما از بابت شرایط کار و حق السعی است. شرایط و توافق های مندرج در متن قرارداد کار باید برابر یا بالاتر از حداقل های قانون کار باشد در غیر اینصورت شرایط و توافق های خلاف قانون کار باطل شناخته می شوند.

حق السعی (بر اساس ماده ۳۴ قانون کار):

کلیه دریافتی های قانونی کارگر که به اعتبار قرارداد کار اعم از مزد و حقوق، کمک عائله مندی، هزینه های مسکن، خواربار، ایاب ذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آنها دریافت می نماید، حق السعی نام دارد.

مزد و حقوق (بر اساس ماده ۳۵ قانون کار):

مهمترین آیتم حق السعی مزد و حقوق کارگر است.

اگر مزد با:
– زمان متناسب باشد: مزد ساعتی یا روزانه نام دارد.
– کار انجام شده متناسب باشد: کارمزدی است.
– کار انجام شده در زمان مشخص متناسب باشد: کارمزد ساعتی است.

حقوق (بر اساس ماده ۳۷ قانون کار):

اگر مزد به صورت ماهانه پرداخت گردد، حقوق نامیده می شود.

مزد ثابت (بر اساس ماده ۳۶ قانون کار):

مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل مزد ثابت کارگر محسوب می شود.
تبصره ۱ : مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل در کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل:
مزایایی است که به موجب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات کار عادی پرداخت می گردد. از قبیل سختی کار، مزایای سرپرستی، فوق العاده شغل و … .

نکته: مزد در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل با عناوین زیر شناخته می شود:

• مزد گروه – مزد شغل: مزد منطبق با گروه شغلی
• مزد پایه(سنوات): بابت خدمت گذشته کارکنان در کارگاه
• مزد مبنا: مجموع مزد شغل و مزد پایه

نکته مهم: تبصره ۳ ماده ۳۶ قانون کار:

مزایای رفاهی و انگیزه ای از قبیل کمک هزینه مسکن، خواربار، کمک عائله مندی، پاداش افزایش تولید و سود سالانه جزو مزد ثابت و مبنا محسوب نمی شود.

اهمیت تشخیص مزد و حقوق از سایر مزایا:

مبنای محاسبه مزایای به تبع مزد مانند اضافه کاری، شب کاری، نوبت کاری، عیدی و پاداش و سنوات، مزد و حقوق است نه حق السعی.
برای محاسبه سنوات پایان کار – عیدی و پاداش – فوق العاده های اضافه کاری و شب کاری و جمعه کاری و ماموریت و نوبت کاری مبلغ مزد یا حقوق ملاک عمل خواهد بود.

در انتهای بحث تعاریف حقوق و دستمزد کارگران، برای درک بهتر از حق السعی و اقلام مزد و مزایا شکل زیر تا حدودی می تواند مرز بین این موارد را مشخص نماید.