آییننامه اجرایی بند (ز) ماده (38) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع: برنامه مدیریت سبز (تصویب‌نامه شماره 36637/ت55490هـ مورخ 30/3/1398 هیئت وزیران)
وزارت نیرو
سازمان برنامه و بودجه کشور- سازمان حفاظت محیط زیست
هیئت وزیران در جلسه 22/3/1398 به پیشنهاد مشترک وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد تبصره بند (ز) ماده (38) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران -مصوب 1395- آییننامه اجرایی بند یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آییننامه اجرایی بند (ز) ماده (38) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
ماده 1- در این آییننامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف- سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.
ب- دستگاه‌های اجرایی: دستگاه‌های موضوع ماده (5) قانون محاسبات عمومی کشور -مصوب 1366- و ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری -مصوب 1386-
پ- مدیریت سبز: مجموعه‌ای از مطالعات و اقدامات جامع، هدفمند و مستمر که در سطوح مختلف دستگاه‌های اجرایی برای استفاده بهینه از منابع و کاهش اثرات سوء بر منابع زیستی اعمال میشود.
ت- الگوی مصرف: سطحی از مصرف منابع که ضمن تأمین مناسب نیاز، کمترین آثار و پیامدهای زیست‌محیطی و بیشترین صرفهجویی در هزینه‌ها و منابع را به همراه دارد.
ث- کارکنان: کلیه شاغلین در دستگاه‌های اجرایی اعم از نیروهای رسمی، پیمانی، قرارداد مشخص یا معین، کارگری و شرکتی که حسب مورد به تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان می‌رسد.
ج- ساختمان اداری: کلیه ساختمان‌های با کاربری اداری دستگاه‌های اجرایی.
ماده ۲ـ ارزیابی اجرای مدیریت سبز در دستگاه‌های اجرایی بر اساس مجموع امتیازات شاخص‌های شش‌گانه موضوع ماده (۳) این آییننامه با لحاظ ضرایب اهمیت به شرح جدول زیر محاسبه میشود و حداکثر امتیاز مدیریت سبز در دستگاه‌های اجرایی (۱۰۰۰) امتیاز است:
جدول
ماده۳ـ امتیاز هریک از شاخص‌های شش‌گانه ارزیابی اجرای مدیریت سبز در دستگاه‌های اجرایی بر مبنای بندهای زیر به صورت روش‌های تعیینشده در پیوست این آییننامه که تأییدشده به مهر دفتر هیأت دولت است، محاسبه میشود:
الف ـ امتیاز شاخص مصرف انرژی (SEI): این شاخص بر اساس نسبت عکس مصرف ویژه انرژی در سال ارزیابی پس از کسر سهم تولید انرژی‌های تجدیدپذیر به میزان دو برابر، به الگوی مصرف ویژه انرژی با اعمال ضریب اهمیت شاخص مصرف انرژی در ارزیابی اجرای مدیریت سبز برای ساختمان‌های اداری محاسبه میشود. مصرف ویژه انرژی در سال ارزیابی، معادل مصرف انرژی قبوض برق و گاز مصرفی هریک از ساختمان‌های اداری با لحاظ ضرایب تبدیل مربوط است.
تبصره ۱ـ در صورتی که میزان مصرف ویژه انرژی در سال ارزیابی کمتر از میزان الگوی مصرف ویژه انرژی باشد، معادل آن منظور میشود و حداکثر امتیاز این شاخص معادل (۳۰۰) خواهد بود.
تبصره ۲ـ سهم تولید انرژی‌های تجدیدپذیر نسبت به مصرف انرژی بر اساس گواهی صادرشده وزارت نیرو تعیین میشود.
تبصره ۳ـ میزان الگوی مصرف ویژه انرژی برای هر مترمربع زیربنای حرارتی ساختمان بر اساس مناطق هشت‌گانه مندرج در استاندارد ساختمان‌های غیرمسکونی، تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی (مطابق استاندارد ملی شماره (۱۴۲۵۴) ) به تفکیک شهرستان توسط سازمان با همکاری سازمان هواشناسی کشور تهیه و در درگاه مدیریت سبز بارگذاری میشود.
ب- امتیاز شاخص مصرف آب (SWI ): این شاخص بر اساس نسبت مصرف سالانه آب منطبق بر دستگاه شمارشگر (کنتور) آب با احتساب نصف سهم آب بازچرخانی شده، به میزان مصرف الگوی سالانه با توجه به تعداد کارکنان با اعمال ضریب اهمیت شاخص مصرف آب در ارزیابی اجرای مدیریت سبز در ساختمان‌های اداری محاسبه میشود.
الگوی مصرف سالانه آب در ساختمان‌های اداری (یک متر مکعب به ازای هر نفر در ماه) (۱۲ W۰= ) ساختمان/ مجتمع/ واحد مربوط است.
تبصره ۱ـ در صورتی که مصرف سالانه آب کمتر از الگوی مصرف سالانه آب بر اساس تعداد کارکنان باشد، معادل آن منظور میشود و حداکثر امتیاز این شاخص معادل (۳۰۰) خواهد بود.
تبصره ۲ـ سهم آب بازچرخانی شده نسبت به آب مصرفی بر اساس گواهی صادر شده وزارت نیرو تعیین میشود.
تبصره۳ـ مصرف آب شرب برای فضای سبز ممنوع است. در صورت استفاده از آب چاه برای آبیاری فضای سبز، دستگاه اجرایی ملزم به نصب دستگاه شمارشگر (کنتور) هوشمند حجمی آب و اخذ پروانه بهره‌برداری است و وزارت نیرو مکلف است از مصارف غیرمجاز جلوگیری کند. در غیر این صورت، امتیاز دستگاه اجرایی در شاخص مصرف آب صفر محسوب میشود. تشخیص این امر با وزارت نیرو خواهد بود.
تبصره ۴ـ وزارت نیرو مکلف است ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه نسبت به تعیین الگوی مصرف آب ساختمان‌های اداری اقدام و پیشنهاد لازم را برای تصویب هیأت وزیران ارایه کند. تا زمان تعیین الگوی جدید، اجرای مدیریت سبز در دستگاه‌های اجرایی بر اساس روش موضوع این بند انجام میشود.
پ- امتیاز شاخص مدیریت پسماند عادی (WMI ): شاخص مدیریت سبز در پسماند عادی، استقرار و اجرای تفکیک پسماندها در سه دسته کاغذ، تر و سایر مواد (شیشه، پلاستیک و فلزات) است و دستگاه اجرایی موظف است زباله را به صورت تفکیکشده به شهرداری/ سازمان مدیریت پسماند ذیربط تحویل دهد و از شهرداری گواهی مدیریت پسماند دریافت کند. امتیاز این شاخص حاصلضرب جمع گواهی‌های اخذشده توسط دستگاه در ضریب اهمیت شاخص مدیریت پسماند عادی است.
تبصره- شهرداری‌ها/ سازمان مدیریت پسماند ذیربط، موظفند پاسخ دستگاه اجرایی را حداکثر ظرف ده روز ارایه کنند.
ت ـ امتیاز شاخص مصرف سوخت وسایل نقلیه (SFC ): خودروهای سواری مالکیتی دستگاه اجرایی باید از نظر معیار برچسب انرژی (موضوع استاندارد ملی شماره (۲ـ ۴۲۴۱) ) خودروهای سبک (بنزینی، دیزلی و دوگانهسوز)، مصرف سوخت، تعیین معیار انتشار دی اکسیدکربن و دستورالعمل برچسب انرژی)، حداقل رتبه ( B ) برچسب مصرف انرژی را احراز کنند و معاینه فنی سبز (برتر) را در چهارچوب مقررات مربوط داشته باشند و خودروهای سواری شرکت‌های حمل و نقل طرف قرارداد نیز حداقل رتبه ( C ) برچسب مصرف انرژی و معاینه فنی سبز (برتر) داشته باشند و در قرارداد‌های مربوط درج و واپایش (کنترل) شوند.
امتیاز این شاخص حاصل تعداد خودروهای دارای رتبه ( B ) برچسب مصرف انرژی و معاینه فنی در ضریب اهمیت شاخص مصرف سوخت وسایل نقلیه نسبت به تعداد کل خودروهای مالکیتی دستگاه اجرایی است.
ث- امتیاز شاخص ساختمان‌ها و تجهیزات (SBI ): امتیاز این شاخص از میانگین مجموع امتیاز حاصل از داشتن گواهی‌های چهارگانه زیر در ضریب اهمیت شاخص ساختمان و تجهیزات حاصل میشود:
۱ C ـ دارا بودن گواهی‌نامه معاینه فنی موتورخانه ساختمان (مطابق استاندارد ملی شماره ( ۱۶۰۰۰ ) ).
۲ C ـ دارا بودن گواهی‌نامه مدیریت انرژی (مطابق استاندارد ایزو (۵۰۰۰۱)).
۳ C ـ دارا بودن گزارش ممیزی فنی انرژی ساختمان بر اساس آییننامه اجرایی صرفهجویی مصرف انرژی در ساختمان‌ها موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۲۷۴۷۰/ت۴۸۲۱۵هـ مورخ ۱۳۹۶/۱۰/۱۲.
۴ C ـ دارا بودن برچسب انرژی ساختمان مطابق با استاندارد ملی شماره (۱۴۲۵۴).
تبصره۱ـ داشتن هریک از گواهی‌های فوق برای هر ساختمان امتیاز یک و نداشتن آن امتیاز صفر دارد.
تبصره۲ـ احداث هرگونه بنا و ساختمان توسط دستگاه‌های اجرایی دولتی باید مطابق مبحث (۱۹) مقررات ملی ساختمان و سایر قوانین و مقررات از جمله ماده (۱۸) قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی ـ مصوب ۱۳۸۹ـ باشد.
تبصره۳ـ خرید تجهیزات جدید توسط دستگاه اجرایی باید گواهی/ تاییدیه/ علامت
استاندارد ملی کشور را داشته باشد و مسئولیت آن بر عهده رییس دستگاه اجرایی و نظارت بر آن بر عهده ذیحساب یا مقام مسئول مشابه است.
ج- امتیاز شاخص آموزش و فرهنگ‌سازی (TP):شاخص آموزش و فرهنگ‌سازی اجرای مدیریت سبز در دستگاه‌های اجرایی، برگزاری هشت ساعت دوره آموزشی با عنوان مدیریت سبز در سطح مدیران وکارکنان دستگاه اجرایی است. امتیاز این شاخص از نسبت گواهی نفر ـ ساعت آموزشدیده به مجموع هشت ساعت آموزش کل کارکنان دستگاه اجرایی با اعمال ضریب اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی حاصل میشود.
تبصره- محتوای دوره‌های آموزشی در دستورالعمل‌ها و راهنماهای تهیهشده توسط سازمان مشخص خواهد شد.
ماده ۴- سازمان موظف است با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ذیربط، دستورالعمل و راهنمای اجرای مدیریت سبز در این آییننامه را تهیه کند.
ماده ۵- معیار مصرف آب و انرژی، قبوض صادرشده توسط شرکت‌های مربوط است و در صورتی که جمع روزهای مصرف بیشتر یا کمتر از یک سال باشد، باید به نسبت میانگین مصرف تعدیل شود.
ماده ۶- دستگاه‌های اجرایی موظفند اطلاعات عملکرد مدیریت سبز را به صورت مستقل در درگاه مدیریت سبز مستقر در سازمان جهت بررسی و ممیزی وارد کنند و سازمان پس از ارزشیابی و تعیین امتیاز هریک از دستگاه‌های اجرایی، گزارش آن را به هیأت وزیران ارایه خواهد داد.
ماده ۷- سازمان موظف است سالانه سه دستگاه اجرایی ملی و سه دستگاه استانی برتر را معرفی و از آنها تقدیر کند و اسامی سه دستگاه اجرایی ملی و سه دستگاه اجرایی استانی دارای کمترین امتیاز کسبشده را ضمن تذکر کتبی، اعلام عمومی کند.
ماده ۸- سازمان اداری و استخدامی کشور موظف است عملکرد دستگاه‌ها در خصوص برنامه مدیریت سبز را که به تأیید سازمان رسیده است، به عنوان یکی از شاخص‌های عمومی ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی یادشده موضوع مواد (۸۱) و (۸۲) قانون مدیریت خدمات کشوری به میزان (۷۵) امتیاز منظور کند.
ماده 9- مبالغ صرفهجوییشده ناشی از اجرای برنامه مدیریت سبز در مقایسه با سال قبل با تأیید ذیحساب یا مقام مسئول مشابه دستگاه اجرایی پس از کسر هزینه‌های تعمیر و تجهیز در راستای مدیریت سبز، به صورت مساوی به کارکنان همان دستگاه اجرایی، در چهارچوب قوانین و مقررات از جمله قوانین بودجه سنواتی پرداخت میشود.
تبصره- چنانچه امتیاز مبالغ صرفهجوییشده موضوع این ماده بر اساس سایر قوانین و مقررات، برای دستگاه اجرایی مربوط مورد محاسبه قرار گرفته باشد، مبالغ مذکور از شمول مفاد این ماده مستثنا میشوند.
ماده ۱۰- رییس دستگاه‌های اجرایی برتر (استانی و ملی) و دستگاه‌هایی که بیش از نود درصد (۹۰%) بالاترین امتیاز اجرای مدیریت سبز کسبشده در همان سال را به دست آورند، می‌توانند کارکنان مؤثر در این امر را به تشخیص خود با اهدای تقدیرنامه با درج در پرونده و کمکهزینه رفاهی در چهارچوب قوانین و مقررات حداکثر معادل یکچهارم یک ماه حقوق کل کارکنان، از محل اعتبارات مصوب مربوط، مورد تشویق قرار دهند.
معاون اول رئیسجمهور- اسحاق جهانگیری
نحوه محاسبه امتیاز شاخص‌های شش‌گانه ارزیابی اجرای مدیریت سبز
در دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۳) این آییننامه
امتیاز هر یک از شاخص‌های شش‌گانه ارزیابی اجرای مدیریت سبز در دستگاه‌های اجرایی به صورت زیر محاسبه میشود:
۱ـ امتیاز شاخص مصرف انرژی (SEI )
SEI =
SEC۱ =
b ۱ = ضریب اهمیت شاخص انرژی
SEC۱ = (کیلووات ساعت بر متر مربع) مصرف ویژه انرژی در سال ارزیابی
SEC۰ = (کیلووات ساعت بر متر مربع) الگوی مصرف ویژه انرژی
APC = (کیلووات ساعت) مصرف برق سال ارزیابی
۷ . ۳ = ضریب ارزش برق بر اساس بهره‌وری (راندمان) متوسط نیروگاهی کشور (بر اساس بهره‌وری (راندمان) متوسط نیروگاهی کشور و ضریب تبدیل انرژی اولیه الکتریکی)
a = سهم تولید انرژی‌های تجدیدپذیر نسبت به مصرف انرژی
۰ ≤ a < ۰.۵
AGC = (متر مکعب) مصرف گاز سال ارزیابی
۴۷ . ۱۰= ضریب تبدیل متر مکعب گاز به کیلووات ساعت (بر اساس متوسط ارزش حرارتی گاز و تبدیل به واحد کیلووات ساعت)
SEC۱(۱ ـ ۲ a ) ≤ SEC۰
A= زیربنای حرارتی ساختمان
زیربنای حرارتی ساختمان: مساحت فضای واپایش (کنترل) شده مجهز به تجهیزات گرمایشی و سرمایشی به متر مربع.
تبصره ـ برای ارزیابی بیش از یک ساختمان/مجتمع/ واحد، از الگوی (فرمول) زیر استفاده میشود:
=
Ai= مربع مساحت حرارتی هر ساختمان بر حسب متر
A= مساحت حرارتی کل ساختمان‌ها
۲ـ امتیاز شاخص مصرف آب (SWI )
SWI=
WI=
WI= شاخص مصرف آب
N= تعداد کارکنان
CW۱= مصرف سالانه آب منطبق بر دستگاه شمارشگر (کنتور) آب
ß ۲ = ضریب اهمیت شاخص آب
g = سهم آب بازچرخانی شده نسبت به آب مصرفی
۰ ≤ g < ۱
CW۱( ۱ ـ ۰ . ۵ g ) ≤ (W ۰ *N)
الگوی مصرف سالانه آب در ساختمان‌های اداری (یک متر مکعب به ازای هر نفر در ماه) (W ۰ = ۱ ۲ ) ساختمان/مجتمع/واحد مربوط است.
تبصره ـ برای ارزیابی بیش از یک ساختمان/مجتمع/ واحد، از الگوی (فرمول) زیر استفاده میشود:
=
Ni= تعداد کارکنان هر ساختمان
N= تعداد کارکنان کل ساختمان‌ها
۳ـ امتیاز شاخص مدیریت پسماند عادی (WMI )
WMI= C* b ۳
C= ۱ (در صورت دارا بودن گواهی تفکیک پسماند)
C= ۰ (در صورت نداشتن گواهی تفکیک پسماند)
b ۳ = ضریب اهمیت شاخص پسماند
تبصره ـ برای ارزیابی بیش از یک ساختمان/مجتمع/ واحد، از الگوی (فرمول) زیر استفاده میشود:
=
WMIi = امتیاز مدیریت پسماند ساختمان/مجتمع/واحد
Ai= زیربنای هر ساختمان/مجتمع/واحد
A= زیربنای کل ساختمان‌ها
۴ـ امتیاز شاخص مصرف سوخت وسایل نقلیه (SFC )
SFC=
FCi= و معاینه فنی B تعداد خودروهای دارای رتبه
b ۴ = ضریب اهمیت شاخص مصرف سوخت وسایل نقلیه
FC= تعداد کل خودروهای مالکیتی
تبصره ـ برای ارزیابی بیش از یک ساختمان/مجتمع/ واحد، از الگوی (فرمول) زیر استفاده میشود:
=
Ci= تعداد خودرو مالکیتی هر ساختمان/مجتمع/واحد
۵ ـ امتیاز شاخص ساختمان‌ها و تجهیزات (SBI)
SBI=
b ۵ = ضریب اهمیت شاخص ساختمان و تجهیزات
تبصره ـ برای ارزیابی بیش از یک ساختمان/مجتمع/ واحد، از الگوی (فرمول) زیر استفاده میشود:
=
Ai= زیربنای هر ساختمان/مجتمع/واحد
A= زیربنای کل ساختمان‌ها
۶ ـ امتیاز شاخص آموزش و فرهنگ‌سازی (TP)
TP=
NT= تعداد نفر در کلاس* مدت‌زمان کلاس (نفر ـ ساعت آموزشدیده بر اساس گواهی‌های آموزشی صادر شده)
b ۶ = ضریب اهمیت شاخص آموزش و فرهنگ‌سازی
N= تعداد کل کارکنان
تبصره ـ برای ارزیابی بیش از یک ساختمان/مجتمع/ واحد، از الگوی (فرمول) زیر استفاده میشود:
=
Ni= تعداد کارکنان هر ساختمان
N= تعداد کل کارکنان