دستورالعمل تشخیص مشاغل سخت و زیان آور (بخشنامه شماره ۵۲۱۴/۱۵/۱ مورخ ۸/۲/۱۳۷۸ سازمان امور اداری و استخدامی کشور)
در اجرای بند (۵) تصویبنامه شماره ۴۵۶۶۴/ت۶۵۲ مورخ ۳۰/۵/۶۸ هیأت وزیران موضوع تعیین و تأیید مشاغل سخت و زیان آور توسط شورای امور اداری و استخدامی کشور بمنظور هماهنگی و تسهیل در شناخت مشاغل سخت و زیان آور بدینوسیله دستورالعمل جدید «تشخیص مشاغل سخت و زیان آور» را که در جلسه مورخ ۴/۱۱/۷۸ به تصویب شورای مزبور رسیده است جهت اطلاع و بکارگیری مفاد آن بهنگام ارائه پیشنهاد به سازمان امور اداری و استخدامی کشور جهت طرح در شورای امور اداری و استخدامی کشور ارسال می‌دارد:
دستورالعمل تشخیص مشاغل سخت و زیان آور
ماده ۱- مشاغل سخت و زیان آور به مشاغلی اطلاق می‌شود که در آنها عوامل محیط کار از قبیل عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی غیراستاندارد بوده و در شاغل به جهت تماس مستمر با این عوامل تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت طبیعی (جسمی و روانی) ایجاد می‌گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن نظیر فرسودگی، پیری زودرس، کاهش توانایی‌های جسمی و فکری، نقص عضو و یا فوت می‌باشد.
ماده ۲- کارها و مشاغل سخت و زیان آور عبارتند از:
- کارهایی که شاغلین آن عهده دار تهیه مواد منفجره، خنثی کردن بمب، تهیه مواد سریع الاشتغال اطفاء حریق می‌باشند.
- گاز در معادن زیرزمین یا روی زمین که ایجاب می‌نماید شاغل در تونل ها و راهروهای سرپوشیده به فعالیت بپردازد
- تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره های مشغول به کار و یا کار در مجاورت کوره های ذوب به نحوی که شاغل در معرض مستقیم حرارت و بخار زیان آور متصاعد از کوره ها باشد.
- کار با مواد شیمیایی زیان آور از طریق خرد کردن، آسیاب کردن، جدا کردن، جابه جا کردن، پر کردن، خالی کردن، مخلوط کردن، پاک کردن، پاشیدن و در معرض حالات مختلف آن قرار گرفتن که آستانه مجاز و زمان تماس با آنها و نوع مواد طبق دستورالعمل های وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود.
- کار در محیط هایی که سر و صدا بیش از حد آستانه مجاز بوده و زمینه بیماری های گوشی یا کری یا روانی را فراهم می‌سازد.
- کار در محیط‌های آلوده به عوامل بیولوژیکی زیان آور از قبیل کار در بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و…
- کار در فضای باز و در ارتفاع بیش از ۵ متر بر روی دکل‌ها، اطاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت‌ها.
- کار در تونل‌های انجماد.
- کار بر روی خطوط و تأسیسات برقدار ۶۲ کیلو وات و بالاتر.
- کار در محیط هایی با فشار طبیعی بیش از حد مجاز از قبیل غواصی.
- کار در مشاغلی که انجام آن مستلزم پوشیدن و یا استفاده از لباس و وسایل ایمنی و حفاظتی خسته کننده در شرایط محیطی نامساعد می باشد و در طول مدت کار شاغل را در وضعیت نامطلوب جسمی تحت فشار قرار می دهد
- کار در شرایط و محیط هایی که از لحاظ طبیعی غیرمتعارف است و فشارهای روحی، عصبی، عاطفی و خستگی فکری و جسمی پدید می آورد از قبیل کار با معلولین ذهنی و جسمی، بزهکاران، زندانیان، بیماران روحی و روانی، اموات…
- کار با حیوانات درنده و گزنده
- کار در فاضلاب‌ها و محیط‌های متعفن نظیر کار در گنداب روها، کشتارگاه‌ها، حمل پوست خام حیوانات، دباغی.
- رانندگی ماشین آلات سنگین راهسازی از قبیل بولدوزر، گرایدر، ویبراتور، غلطک‌های ویبره و فینیشر.
ماده ۳- عوامل و وضعیت مشاغل سخت و زیان آور به شرح جدول زیر می‌باشد:
جدول
فرم دستورالعمل تشخیص مشاغل سخت و زیان آور
ماده ۴- امتیاز وضعیت چهارگانه جدول موضوع ماده ۳ به ترتیب ۱، ۲، ۳ و ۴ می‌باشد.
ماده ۵- نحوه محاسبه و اعطای سنوات خدمت ارفاقی به متصدیان مشاغل موضوع این دستورالعمل به شرح زیر می باشد:
الف: چنانچه مستخدمی از عووامل مندرج در جدول، ۲ امتیاز کسب نماید، شغل نامبرده جزو مشاغل درجه یک محسوب و به ازاء هر یک سال خدمت از ۱ ماه ارفاق برخوردار می شود.
ب: چنانچه مستخدمی از عوامل مندرج در جدول ۳ امتیاز کسب نماید، شغل نامبرده جزو مشاغل درجه دو محسوب و به ازاء هر یک سال خدمت از ۲ ماه ارفاق برخوردار می شود.
ج: چنانچه مستخدمی از عوامل مندرج در جدول، حداقل ۴ امتیاز کسب نماید، شغل نامبرده جزو مشاغل درجه سه محسوب و به ازاء هر یک سال خدمت از ۳ ماه ارفاق برخوردار می‌شود.
ماده ۶- در کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان ها، شرکت ها و مؤسسات مشمول قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و . و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور کمیته اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل و در صورت عدم وجود کمیته مذکور کمیته ای متشکل از بالاترین مقام اداری و مالی، بالاترین مسئول کارگزینی و یا امور اداری، بالاترین مسئول تشکیلات، بالاترین مسئول واحد مربوطه حسب مشاغل و بالاترین مسئول طبقه بندی مشاغل، فرم پیوست دستورالعمل را با رعایت کامل مفاد آیین نامه اجرایی قانون مذکور و این دستورالعمل تکمیل و جهت بررسی به سازمان امور اداری و استخدامی کشور ارسال می‌نماید.
ماده ۷- شورای امور اداری و استخدامی کور حسب مورد و بنا به تشخیص و در صورت ضرورت و پس از انجام کاربینی و بررسی های لازم می تواند بر اساس وظایف و ویژگی های مشاغل درجات هر یک از عوامل مندرج در جدول را تغییر دهد.