کلیات، مشخصات و شروط تحقق اهداف طرح مجموعه شهری تهران (مصوبه ۴۹۴۵/ت۲۷۹۹۹هـ مورخ ۵/۳/۱۳۸۲ هيأت وزيران)
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۰/۲/۱۳۸۲ بنا به پیشنهاد شماره ۰۲/۱۰۰/۱۵۶۱ مورخ ۱۵/۴/۱۳۸۱ وزارت مسکن و شهرسازی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، کلیات، مشخصات و شروط تحقق اهداف طرح مجموعه شهری تهران را به شرح زیرتصویب نمود:
۱- مجموعه شهری تهران و شهرهای اطراف آن شامل شهرهای واقع در شهرستانهای تهران، دماوند، ری، شمیرانات، کرج، ورامین، اسلامشهر، ساوجبلاغ و شهریار است.
۲- اهداف طرح مجموعه شهری تهران به شرح زیر است:
الف- ساماندهی فعالیتها در مجموعه شهری تهران، به منظور تضمین توسعه پایدار مجموعه.
ب- کاهش خسارتهای اجتماعی – اقتصادی و زیست محیطی ناشی از پراکندگی، نابسامانی و
بی‌نظمی در استقرار جمعیت و فعالیت و نحوه استفاده از زمین.
پ- ایجاد محیطی قابل زندگی برای کلیه ساکنان مجموعه شهری.
ت- ایجاد شرایط لازم در مجموعه شهری تهران برای نیل به جایگاه شایسته و ایفای نقش در سطح ملی و بین‌المللی.
۳- راهبردهای طرح یاد شده به شرح زیر می‌باشد:
الف- کاهش تمرکز جمعیت و فعالیت در شهر تهران و توزیع آنها در سایر کانونهای جمعیتی مصوب مجموعه به منظور جلوگیری از پراکندگی بیشتر در روند اسکان جمعیت و استقرار فعالیتها.
ب- ایجاد انسجام و ساماندهی و تجهیز کانونهای جمعیتی عمده مجموعه و تقویت ارتباط بین آنها.
پ- استفاده حداکثر از توان و ظرفیت زیرساختهای موجود.
ت- بازنگری در سیاستها و برنامه‌های اسکان جمعیت در سطح ملی و استانی با تأکید بر حل مسأله اسکان غیررسمی و تأمین مسکن کم درآمدها.
۴- با توجه به محدودیتهای توسعه مجموعه شهری تهران به ویژه در زمینه تأمین آب و ضرورت کنترل،به منظور مهار و جلوگیری جدی از افزایش جمعیت مجموعه، سقف جمعیتی 15 میلیون نفر به ازای تحقق جمعیت 101.6 میلیون نفری کشور و سقف جمعیتی 14 میلیون نفر به ازای تحقق جمعیت 92.3 میلیون‌نفری کشور در سال 1400 تعیین می‌شود.
۵- با توجه به نقش و دخالت عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی در تحقق یافتن هدف جمعیتی فوق، اقدامات لازم در زمینه‌های ذیل، توسط دستگاههای ذی‌ربط به منظور پیشگیری از تجاوز جمعیت مجموعه شهری تهران از سقف یاد شده و به عنوان شروط تحقق سقف جمعیتی 14 تا 15 میلیون نفر (تا سقف 15% جمعیت کشور ) در افق سال 1400 برای مجموعه شهری تهران و سایر اهداف طرح مذکور، انجام پذیرد:
بخش اول – اقدامات بنیادی در سطح ملی
الف – تداوم کنترل آهنگ رشد جمعیت کشور تا رسیدن به حد مطلوب برای توسعه پایدار ملی.
ب – تراکم زدایی و تمرکززدایی در نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری برای افزایش اختیارات در سطوح استانی و مجموعه‌های شهری.
ج – تکمیل و تصویب طرح آمایش سرزمین طی حداکثر یک سال با تأکید بر موارد زیر:
۱- تجهیز و ایجاد قطبهای توسعه منطقه‌ای و تجاری با صنایع و خدمات پیشرفته و ارتباطات ملی وفراملی به منظور جذب جمعیت و فعالیتها به دیگر مناطق مستعد کشور.
۲- ایجاد تحول کیفی در بخش کشاورزی و مدیریت توسعه روستایی به منظور بالابردن میزان بهره وری و کارآیی بخش کشاورزی و استقرار فعالیتهای نوین صنعتی و خدماتی برای حفظ و جذب جمعیت به مناطق روستایی.
د- تدوین قوانین لازم به منظور ایجاد هماهنگی در فرآیند اجرای برنامه‌های توسعه بخشی و کالبدی(طرحهای آمایش و منطقه‌ای و مجموعه‌های شهری)
هـ- فعالیت و مداخله مؤثر دولت در زمینه فراهم آوردن شبکه‌های زیربنایی، ارتباطات پیشرفته وتشویقها و انگیزه‌های مالیاتی و اعتباری به منظور جذب جمعیت و فعالیتها به دیگر مناطق مستعد کشور درچارچوب طرحهای مصوب ملی .
و- اصلاح قوانین مالیاتی و ساز و کار درآمد و هزینه براساس اصل «تأمین هزینه‌های اداره امور شهرها توسط ساکنان آنها».
بخش دوم – اقدامات در سطح مجموعه شهری تهران
الف – برنامه‌ریزی برای خروج تدریجی بخشی از فعالیتهای خدماتی، آموزشی، صنعتی، کشاورزی وتجاری غیر ضروری و نامتناسب با ظرفیت شهری و مجموعه شهری تهران(در حد250 هزار شغل).
ب- بازنگری در سیاستها، برنامه‌ها و طرحهای در دست مطالعه، مصوب و در دست اجرای توسعه‌بخشی و کالبدی استان تهران توسط کلیه دستگاههای اجرایی ذی‌ربط و مؤثر در امر توسعه و عمران بر مبنای الزامات گزینه جمعیت مصوب.
ج- تقویت و تجهیز کانونهای اصلی تمرکز جمعیت و نیز شهرهای جدید در دست اجرای مجموعه به لحاظ تأسیسات و خدمات شهری و امکانات دسترسی و ارتباط به منظور گسترش عرصه سرمایه‌گذاریها در زمینه توسعه عمران به کل مجموعه و تحقق هدف طرح در زمینه تمرکز زدایی از شهر تهران.
د- بازنگری سایر ضوابط و مقررات ناظر بر استقرار صنایع در استان تهران براساس شرایط نوین‌اقتصادی، با توجه ویژه به صنایع متکی بر فناوریهای پیشرفته و رعایت سقف جمعیتی مصوب مجموعه‌شهری تهران با رعایت قوانین و مقررات مربوطه از جمله تصویبنامه هیأت وزیران در خصوص منع احداث صنایع جدید در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شهر تهران (1).
هـ – سیاستگذاری درخصوص نحوه واگذاری تراکم ساختمانی با رعایت سقف مصوب ۷ .۶۵ میلیون نفرجمعیت برای محدوده شهر تهران در کلیه برنامه‌ها و طرحهای توسعه شهری و توقف توسعه مسکونی در مناطق (۲۱ و ۲۲) و اراضی شرق منطقه (۴) شهرداری تهران و تخصیص اراضی مذکور به کاربردهای مقیاس‌منطقه‌ای، ملی و فراملی در چارچوب طرحهای جامع و تفصیلی.
و – تهیه و اجرای برنامه‌ها و طرحهای لازم به منظور حفاظت از اراضی کشاورزی، مرتعی و نواحی روستایی و توسعه فضاها و کمربندهای سبز، پارکهای ملی و مناطق حفاظت شده مجموعه، به منظور ارتقای کیفیت محیط زیست، توسعه کشاورزی، حفظ توانهای طبیعی و همچنین جلوگیری از گسترش بی رویه وپراکندگی استقرار جمعیت و فعالیت در سطح مجموعه.
ز- تأسیس «مرکز آمار، اطلاعات و برنامه‌ریزی مجموعه شهری تهران و شهرهای اطراف آن» به منظورجمع آوری، پردازش، تجزیه و تحلیل مستمر و ارایه منظم گزارشها در زمینه چگونگی و تحولات رشد و توسعه مجموعه شهری تهران و شهرهای اطراف آن.
۶- استاندار تهران با اختیارات ویژه به عنوان مدیر مجموعه شهری تهران تعیین می‌شود.
۷- ساختار تشکیلاتی، حدود اختیارات و شرح وظایف مدیریت مجموعه شهری به پیشنهاد وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی و کشور و تصویب سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و با رعایت‌قوانین و مقررات مربوط تعیین خواهد شد.
۸- مسؤولیت پیگیری شرایط مندرج در بخش اول از بند (5) این تصویبنامه مربوط به سقف جمعیتی‌طرح یادشده تا نیل به نتایج مورد نظر، بر عهده کارگروهی به مسؤولیت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و عضویت وزارتخانه‌های کشور، مسکن و شهرسازی و سازمان حفاظت محیط زیست و سایر دستگاههای ذی‌ربط به تشخیص اعضای اصلی، می‌باشد.
۹- مسؤولیت انجام اقدامات لازم به منظور تحقق شرایط مندرج در بند «د» بخش اول از بند (5) این تصویبنامه مربوط به سقف جمعیتی طرح یادشده، برعهده وزارت مسکن و شهرسازی با همکاری وزارت‌کشور خواهد بود.
۱۰- مسؤولیت انجام اقدامهای لازم به منظور تحقق شرایط مندرج در بند «الف» بخش دوم از بند (5) این تصویبنامه مربوط به سقف جمعیتی طرح یادشده، توسط کارگروهی با مسؤولیت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و عضویت وزارتخانه‌های کشور و مسکن و شهرسازی، با کسب نظر سایر دستگاههای ذی‌ربط خواهد بود.
۱۱- مسؤولیت انجام اقدامهای لازم به منظور تحقق شرایط مندرج در بند «ج» بخش دوم از بند (5) این آیین‌نامه مربوط به سقف جمعیتی طرح یادشده بر عهده وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی و کشور خواهد بود.
۱۲- مسؤولیت بازنگری مقررات و ضوابط ناظر به استقرار صنایع در مجموعه شهری تهران (موضوع بند«د» بخش دوم از بند (5) این تصویبنامه مربوط به سقف جمعیتی طرح یادشده) برعهده کارگروهی به مسؤولیت وزارت مسکن و شهرسازی و عضویت وزارتخانه‌های کشور، صنایع و معادن و سازمان حفاظت محیط زیست با رعایت قوانین مربوط خواهد بود.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس‌جمهور