رأی دیوان عدالت اداری در خصوص کمک هزینه عائله مندی کارمندان زن

عدم ابطال بخشنامه شماره 862/209- 12/4/1390 مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دادنامه شماره 820 مورخ 09/11/1391)

تاریخ: 09 بهمن 1391

کلاسه پرونده: 90/636

شماره دادنامه: 820

موضوع رأی: عدم ابطال بخشنامه شماره 862/209- 12/4/1390 مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

شاکی: صدیقه قره حسنلو

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

گردش کار: شاکی مدعی است در بخشنامه مورد اعتراض، پرداخت کمک هزینه عایله مندی به کارمندان زن که همسر آنان فوت نموده و یا فرزند تحت تکفل ندارند ممنوع اعلام شده است. حال آن که مطابق بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری، پرداخت کمک هزینه عایله مندی به کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه بگیر مشمول قانون که دارای همسر نبوده و یا همسر آنان معلول و یا از کارافتاده کلی می باشد و یا خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان هستند پیش بینی شده است. لذا مفاد بخشنامه مذکور، مغایر بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری می باشد.

متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است:

” کلیه معاونین محترم پشتیبانی دانشگاهها/ دانشکده های علوم پزشکی کشور

موضوع: کمک هزینه عایله مندی

احتراماً به پیوست تصویر نامه شماره 222/209- 31/2/1390 این اداره کل و جوابیه شماره 5943/90/231- 16/3/1390 امور حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور در خصوص کمک هزینه عایله مندی زنان شاغل، بازنشسته و وظیفه بگیر ( موضوع بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری) جهت استحضار و اقدام برابر مقررات ارسال می گردد. “

نامه شماره 5943/90/231-16/3/1390 رئیس امور حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور به قرار زیر است:

” وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

مشاور محترم معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی

موضوع: کمک هزینه عایله مندی

با سلام و احترام، بازگشت به نامه شماره 222/209- 31/2/1390 اشعار می دارد:

با توجه به این که فلسفه پرداخت وجه تحت عنوان کمک هزینه عایله مندی به کارمندان مرد متأهل و تکفل مخارج همسر می باشد و در مورد کارمندان زن نیز قانونگذار در صدد کمک به زنانی بوده است که بدون اتکا به درآمد شوهر، مجبور به پرداخت هزینه های زندگی شوهر، یا فرزندان خود می باشند. لذا به نظر این دفتر آن دسته از کارمندان زن که همسر آنان فوت نموده و فرزند تحت تکفل ندارند مورد نظر قانونگذار نبوده و نمی توانند از کمک هزینه عایله مندی بهره مند شوند لیکن پرداخت کمک هزینه عایله مندی به آن دسته از کارمندان زن که همسر معلول یا از کارافتاده دارند ( اعم از این که فرزند تحت تکفل داشته یا نداشته باشند) با رعایت کلیه مقررات مربوط بلامانع است. “

در پاسخ به شکایت شاکی، مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در امور حقوقی، به موجب لایحه شماره 2739/107- 14/1/1391 توضیحاتی داده است که خلاصه آن به قرار زیر می باشد:

“1- مقرره مورد اعتراض یک نامه اداری است و بخشنامه نمی باشد تا قابل رسیدگی در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شناخته شود.

2- در فراز آخر بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری، 3 گروه از کمک هزینه عایله مندی برخوردار می شوند:

الف: زنان فاقد همسر

ب: زنانی که همسر آنها معلول و از کارافتاده است

ج: زنانی که به تنهایی متکفل مخارج فرزندان خود می باشند

با توجه به فراز ابتدایی بند 4 ماده 68 قانون که پرداخت کمک هزینه عایله مندی و اولاد را برای کارمند مردی پیش بینی کرده است که دارای همسر و فرزند باشد، حق یاد شده نیز برای زنان مبتنی بر این است که زنان در فرضی از هزینه عایله مندی برخوردار شوند که همسر داشته باشند. همچنان که به مردان بدون همسر کمک هزینه عایله مندی پرداخت نمی شود، به زنان بدون همسر نیز جواز پرداخت وجود ندارد. “

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آينده به صدور رأی مبادرت می‎کند.

رأی هيأت عمومي

با توجه به اینکه مطابق قانون تفسیر بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 18/11/1390، کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه بگیر مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری که دارای همسر نبوده و یا همسر آنان معلول و یا از کارافتاده کلی می باشد و یا خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان هستند از مزایای کمک هزینه عائله مندی و اولاد برخوردار می باشند و مطابق مشروح مذاکرات جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در خصوص قانون مذکور، زنانی مشمول قانون هستند که ازدواج نکرده اند یا ازدواج کرده اند و از همسر خود جدا شده اند، بنابراین از نظر مقنن همه زنان مذکور از کمک هزینه عائله مندی و اولاد برخوردار خواهند شد و با توجه به حاکمیت قانون صدرالذکر، بخشنامه شماره 862/209 -12/4/1390 معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نامة شماره 5943/90/231-16/3/1390 رئیس امور حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور مقدم بر قانون مذکور، که کارمندان زنی را که همسر آنان فوت شده اند و فرزند تحت تکفل ندارند را از شمول برخورداری از کمک هزینه عائله مندی خارج کرده است ، به لحاظ انتفاء موضوع و حاکمیت قانون تفسیر بند 4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 18/11/1390، قابل طرح و رسیدگی در هیأت عمومی تشخیص نشد.

معاون قضایی دیوان عدالت اداری- علی مبشری