بررسی طرح های نظام اداری دولت چهاردهم در نشست رؤسای پیشین سازمان اداری و استخدامی کشور
شناسنامه قانون- معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور در نشستی صمیمانه، میزبان روسای قبلی این سازمان شد تا بر اساس تجربیات خود، نظرات‌شان را برای غنا بخشیدن به برنامه‌های تحولی نظام اداری در دولت چهاردهم، بیان کنند.
به گزارش شناسنامه قانون به نقل از مرکز روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان اداری و استخدامی کشور، ۴ آذرماه، علاءالدین رفیع‌زاده؛ معاون رئیس‌جمهور و رئیس این سازمان نشستی به منظور هم‌اندیشی با روسای پیشین سازمان اداری و استخدامی کشور، میزبان عبدالله جاسبی، سیدمنصور رضوی، جمشید انصاری، غلامحسین الهام و محمدباقر سخایی بود.
رفیع‌زاده تاکیدات رئیس‌جمهور مبنی بر استفاده از ظرفیت صاحب‌نظران و کارشناسان در لایه‌های مختلف را یادآور شد و برگزاری این نشست را در راستای همین رویکرد دانست و گفت: بنا داریم با استفاده از ظرفیت پیشکسوتان مدیریت و نظام اداری که در دوره‌های مختلف سوابق و تجربیات ارزشمندی داشتند، برنامه‌های تحولی و اصلاحی دولت چهاردهم را به پویایی لازم برسانیم.
معاون رئیس‌جمهور در این نشست، طرح‌های فوریت‌های اداری، اصلاح نظام اداری، هوشمندسازی دولت، تربیت ۵۰۰ مدیر و تحول در ارزیابی عملکرد کارکنان دولت را به عنوان ۵ طرح کلان سازمان اداری و استخدامی کشور در دولت چهاردهم معرفی کرد و شنونده نظرات آنان شد.
عبدالله جاسبی: مسائل ریشه‌ای در سطح حکمرانی وجود دارد که باید شناسایی شوند
عبدالله جاسبی؛ عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی و از روسای پیشین سازمان اداری و استخدامی کشور با تاکید بر لزوم ساماندهی مجموعه کارکنان شاغل در دولت و حاکمیت، گفت: برنامه‌هایی که برای این ساماندهی وجود دارد، باید به دقت بررسی شوند و همچنین باید مشخص کرد که با واگذاری ارائه برخی خدمات دولتی به بخش خصوصی چه میزان از حجم این منابع انسانی حفظ خواهد شد.
وی بر لزوم انجام مطالعات مقایسه‌ای وضعیت نیروی انسانی با سایر کشورها به منظور ساماندهی، تامین رفاه مستخدمین دولت و ارتقای کارآیی آنان تاکید کرد و افزود: در ابتدا لازم است که نقش و مسئولیت سازمان اداری و استخدامی کشور در تصمیمات کلان برای این ساماندهی مشخص شود؛ هرچند که معتقدم نقش اساسی را باید این سازمان ایفا کند.
جاسبی با بیان اینکه مسائل ریشه‌ای در سطح حکمرانی وجود دارد که باید شناسایی شوند و از دیدگاه مدیریتی، مسیر حل و اصلاح فرایندی آن مورد بازنگری قرار بگیرد، گفت: سازمان اداری و استخدامی کشور نقش موثری در اصلاح فرایندها دارد که لازم است با استفاده نظرات نخبگانی، خبرگانی و کارشناسی در این خصوص اقدام کند.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی بر استفاده از نظرات افراد پیشکسوت و صاحب‌نظر تاکید کرد و گفت: سازمان لازم است از مشورت‌های خبرگان و نخبگان که پیشکسوتان را هم در دایره خود قرار می‌دهد برای اتخاذ تصمیمات کلان و تحولی استفاده کند.
محمدباقر سخایی: استخدام‌های بی‌ضابطه در دولت منجر به کاهش کیفیت منابع انسانی شده است
محمدباقر سخایی؛ دبیر بنیاد سعدی و از روسای پیشین سازمان اداری و استخدامی کشور نیز ضمن بیان تجربیاتش از فرایند جذب و استخدام خود در دولت، نقش کلیدی سازمان اداری و استخدامی کشور در ریل‌گذاری مدیریتی کشور پیش از انقلاب اسلامی را یادآورد شد.
وی بر لزوم اتخاذ سیاست‌های دقیق تاکید کرد و گفت: سال ۱۳۵۲، کشور به سمت مدرک‌گرایی در جذب کارکنان دستگاه‌هایی اجرایی رفت و ما شاهد بودیم که با سیاست‌گذاری‌های سازمان، خیلی از مدارس عالی و موسسات آموزشی ما با این رویکرد ایجاد شد.
سخایی با اشاره به کتاب «نبرد با بروکراسی» گفت: وقتی وضعیت گذشته و حال بروکراسی در ایالات متحده را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که شباهت‌های زیادی با نظام اداری خودمان دارد و آنها برای اصلاح نظام اداری خود، تصمیماتی اتخاذ کردند که منجر به ریل‌گذاری‌های جدید در نظام اداری کشورشان شد.
دبیر بنیاد سعدی با انتقاد از استخدام‌های بی‌ضابطه دولت در سه دهه گذشته، گفت: سخت‌گیری‌های سازمان اداری و استخدامی کشور در تخصیص مجوزهای استخدامی منجر به این می‌شد که دستگاه‌های اجرایی برای مسائل منابع انسانی خود از پنجره‌های مختلف نسبت به وارد کردن منابع انسانی جدید اقدام کنند تا ماموریت‌های خود را به ثمر برسانند.
سخایی افزود: این رویکرد در سه دهه گذشته باعث شده که کیفیت نیروی انسانی دولت در سطوح مختلف کاهش پیدا کند و در نهایت منجر به این شده است که در ادوار مختلف به دنبال ساماندهی باشیم.
سیدمنصور رضوی: اصلاحات و تحولات باید با استفاده از ظرفیت شورای‌عالی اداری انجام شود
سیدمنصور رضوی؛ سیاستمدار و از روسای پیشین سازمان اداری و استخدامی کشور نیز این دست نشست‌های هم‌اندیشی را ارزشمند خواند و گفت: رویکرد رئیس‌جمهور مبتنی بر بهره‌گیری از نظرات کارشناسان است و برگزاری چنین نشست‌هایی می‌تواند شروع مبارکی برای اجرای این نظر رئیس‌جمهور باشد.
وی، تشکیل اتاق‌فکرهایی از این دست در تمامی دستگاه‌های اجرایی را لازم دانست و گفت: سازمان می‌تواند امور جاری خود را مورد بازنگری قرار داده و کار خود را پیش ببرد؛ اما به نظر می‌رسد که بهتر است در خصوص اتخاذ تصمیمات کلان و تحولی، برنامه‌های خود را در معرض مشورت‌های نخبگانی و خبرگانی قرار دهد.
رضوی با اشاره به نقش سازمان اداری و استخدامی کشور در ادوار گذشته، گفت: یکی از مشکلات ما در نظام این است که بینش، روش و رفتار ما برای انجام امور، هیچ‌وقت با هم هماهنگ نبوده است.
وی افزود: برای نمونه اینکه ما در یک زمانی سعی کردیم که با بینش جمهوری اسلامی، نیروی انسانی تراز با این بینش جذب کنیم ولی برای استفاده از روش و فرایندهای مختص به آن هیچ برنامه‌ای نداشتیم.
رضوی به تاسیس دفاتر «بهبود سیستم‌ها و روش‌ها» و «تدوین نظام ارزش اسلامی» در دوره تصدی خود در سازمان اداری و استخدامی کشور اشاره کرد و گفت: ما در دفتر تدوین نظام ارزش اسلامی با متخصصان مختلف اداری و حتی مراجع در حوزه‌های دینی گفتگو کردیم و بیش از ۱۱ هزار مورد فیش‌برداری انجام و بیش از ۴۰ کتاب منتشر شد.
وی افزود: برخی از علما همان زمان بر این باور بودند که احکام سلطانیه شیعه را می‌توان بر اساس نتایج همان تحقیقات منتشر کرد. ما حتی چندین مطالعه تطبیقی با چند کشور غربی و شرقی در حوزه نظام حکمرانی انجام دادیم که متاسفانه این نتایج مورد استفاده واقع نشد.
رضوی با اشاره به ایجاد نهادهای انقلابی همچون جهاد سازندگی و نهضت سوادآموزی در ابتدای انقلاب اسلامی گفت: قرار بود نهادهای انقلابی در موازات با ساختارهای رسمی فعالیت کنند؛ بعدها در راستای از بین بردن ساختارهای مازاد، نهادهای انقلابی را با نهادهای رسمی ادغام کردیم.
وی افزود: این نهادهای انقلابی ساختاری چابک برای اجرای فرامین حضرت امام (ره) و آنچه در انقلاب گفته شده بود، داشتند که بعد از ادغام این مسیر کاملا تغییر کرد. به اعتقاد من با بینش اسلامی و معرفت دینی و استفاده از راهکارهای مشروع و معقولی که کشورهای دیگر استفاده کرده‌اند، می‌توان به اهداف انقلاب اسلامی رسید.
رضوی سازمان اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه کشور را دو مغز دولت خواند و یادآور شد: در زمانی تصدی خود در این سازمان، تاسیس شورای عالی اداری را به انجام رساندم و معتقدم که سازمان باید با استفاده از ظرفیت این شورا اصلاحات و تحولات اساسی را در دورن خود انجام دهد.
وی با خرسندی از رویکرد رئیس‌جمهور مبنی بر پیروی از مشی حضرت امیرالمونین (ع) در اداره امور کشور، این رویکرد را منجر به تحول در ساختار اداری دولت دانست و گفت: ما می‌بایست قطار در حین حرکت جمهوری اسلامی را با تعمیرات اسلامی به ریل اولیه خود که همان رویکرد نهج‌البلاغه است، برگردانیم.
غلامحسین الهام: رئیس‌جمهور متولی امور اداری و استخدامی حاکمیت است نه فقط قوه مجریه!
غلامحسین الهام؛ استاد دانشگاه تهران و از روسای پیشین سازمان اداری و استخدامی کشور در این نشست ضمن تایید نظرات دیگر روسای پیشین این سازمان، گفت: من اعتقاد دارم، بر اساس اصل ۱۲۶ قانون اساسی که رئیس‌جمهور امور استخدامی کشور را برعهد دارد، این اختیار تنها به قوه مجریه اطلاق ندارد و تمامی امور اداری و استخدامی کشور در تمامی قوا در اختیار رئیس‌جمهور است.
وی با تصریح اینکه سازمان اداری و استخدامی کشور به نمایندگی از رئیس‌جمهور عهده‌دار تمامی امور اداری و استخدامی کشور است، گفت: معتقدم که تمامی ساختارهای نهادها و اداراتی که جایی در حکومت جمهوری اسلامی دارند می‌بایست ساختاری مصوب از این سازمان داشته باشند.
استاد دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه سازمان باید بر تمامی دستگاه‌های کشور که با هر قانونی تشکیل شده‌اند، سیطره داشته باشد، گفت: سازمان اداری و استخدامی کشور باید بر اساس ارزیابی اقدامات و ماموریت‌ها نسبت به تنظیم ساختار مناسب با نسبت نیروی انسانی مناسب اقدام کند.
وی خاطرنشان کرد که این دستگاه‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از منافع دولت تامین مالی می‌شوند و افزود: از این‌رو تبعات هر گونه برخورد مدیران با کارکنان و مردم در این بخش‌ها متوجه قوه مجریه و در راس آن متوجه رئیس‌جمهور است.
دکتر الهام، ورود بی‌ضابطه نیروها در بخش‌های مختلف خارج از قوه مجریه را یک آسیب جدی برای دولت برشمرد و گفت: این مسئله منجر به ناکارآمدی سیستم‌ها و در نهایت منجر به نارضایتی مردم از دولت در ارائه خدمات می‌شود. لذا دولت نه فقط در قوه مجریه بلکه می‌بایست کنترل و نظارت کافی به تمام بخش‌های حاکمیت داشته باشد.
وی با این عنوان که کاهش زمان صدور گذرنامه، نتیجه ملموس اصلاح فرایندی در دهه ۷۰ بود، به واگذاری ارائه برخی خدمات به بخش خصوصی به منظور کاهش هزینه‌های دولت تاکید کرد و گفت: اصلاح نظام اداری و تحول می‌بایست در کارهای ملموس همچون اصلاح فرایند پرداخت بیمه‌های درمانی یا فرایند برقراری حقوق بازنشستگان صورت پذیرد که افزایش رضایت مردم را به دنبال داشته باشد.
جمشید انصاری: یک‌بار برای همیشه مسئله ادغام یا تفکیک سازمان‌های «اداری و استخدامی» و «برنامه و بودجه» حل شود
جمشید انصاری؛ عضو شورای عالی اداری و رئیس اسبق سازمان اداری و استخدامی کشور با تاکید بر اینکه جمع‌آوری، صحت‌سنجی و به‌روزرسانی آمار نظام اداری کشور از ماموریت‌های اصلی این سازمان است، گفت: یک سری آمارها وجود دارد که سینه‌سینه منتقل شده و مبنای درستی هم ندارد، مثل اینکه گفته می‌شود کارکنان دولت ۲۰ دقیقه کار می‌کنند یا اینکه حجم دولت در کشور ما بسیار زیاد است.
وی با اشاره به اینکه مقایسه تعداد نیروهای انسانی دولت ایران با ژاپن درست نیست، گفت: ما در مقایسه منابع انسانی خود با دیگر کشورها، ابتدا نیاز داریم که روش و نوع حکمرانی آنها را بشناسیم. ژاپن بسیاری از امور را به شهرداری‌ها و بخش خصوصی واگذار کرده که نیروهای انسانی این بخش را در آمارهای رسمی خود منعکس نمی‌کند.
انصاری، عضو شورای‌عالی اداری با تاکید بر لزوم تدقیق آمارهای نظام اداری برای اتخاذ تصمیمات درست بر مبنای داده‌های واقعی، گفت: آمارهایی هم از سوی دستگاه‌های اجرایی ارائه می‌شوند که نیازمند راستی‌آزمایی هستند تا بتوانند مبنای برنامه‌ریزی و اتخاذ تصمیمات در بخش‌های مختلف به‌ویژه ساختار دستگاه و منابع انسانی آن باشند.
رئیس اسبق سازمان اداری و استخدامی کشور با بیان اینکه انگار قبح ارائه آمارهای غلط در مکاتبات فرو ریخته است، گفت: اولین مشکل ارائه آمارهای غلط این است که تصمیمات درستی اتخاذ نمی‌شود و در نهایت منجر به نارضایتی مردم و تشویش اذهان عمومی و تغییر جهت افکار عمومی نسبت به کارآیی دولت خواهد شد.
انصاری با انتقاد از ادغام و تفکیک سازمان اداری و استخدامی کشور با سازمان برنامه و بودجه کشور در ادوار مختلف گفت: می‌بایست یک‌بار برای همیشه این مسئله حل شود که بر اساس مبانی نظری باید این دو دستگاه ادغام شوند یا منفک از یکدیگر عمل کنند. نباید هر بار این مسئله را بررسی کرد.
عضو شورای عالی اداری، بر اصلاح و ابلاغ ساختارهای دستگاه‌های اجرایی متناسب با وظایف محوله در احکام برنامه هفتم توسعه و اهداف و راهبردهایی که برای دستگاه‌ها تعریف شده است و تخصیص منابع انسانی بر همین اساس تاکید کرد و گفت: بر اساس گزارش نهادهای نظارتی بسیاری از احکام برنامه‌های توسعه قبلی بر زمین مانده و اجرا نشده که با بررسی دلایل آن به موضوع عدم تطابق ساختار و نیروی انسانی آن دستگاه با وظیفه محوله می‌رسیم.
انصاری با اشاره تاکیدات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در بحث اصلاح و روزآمدی نظام گزینش منابع انسانی، این ماموریت را یکی از وظایف اصلی سازمان اداری و استخدامی کشور عنوان کرد و افزود: ما با شهید رجایی در مدرسه البرز، ۱۴ نفر بودیم که مقدمات موضوع گزینش در نظام جمهوری اسلامی را تدوین کردیم.
وی با تصریح اینکه ما در این سال‌ها از اهداف اصلی موضوع گزینش در نظام جمهوری اسلامی فاصله گرفته‌ایم، بر لزوم بازنگری در این خصوص تاکید کرد و گفت: لازم است که سازمان اداری و استخدامی کشور در این رابطه به صورت جدی ورود کند.