نظامنامه حقوقی وزارت نیرو (سند ۱-ن ح/ا ح مورخ ۱۵/۱۲/۱۳۸۹ ابلاغی طی بخشنامه شماره ۱۰۰/۴۰/۷۷۶۶۲/۸۹ مورخ ۲۸/۱۲/۱۳۸۹ وزارت نیرو)
مقدمه
عمل به قوانين و مقررات از سوی دستگاههای اجرايي، تضمين کننده منافع دستگاهها و حرکت در مسير آن موجب رشد و تعالی خواهد بود و مانع از تعرض اشخاص به بيتالمال میگردد .در اين خصوص دفاتر حقوقي به جهت انجام وظايف ذاتی خويش نقش مؤثر و جايگاه محوري در عمل به قوانين و مقررات و به تبع آن دفاع از حقوق و حفظ منافع دستگاهها را دارند. دفاتر حقوقی با تبيين و تفسير قوانين و مقررات و ارایه راهکارهای حقوقي و شناسايي كاستيها و ابهامات آن و انعکاس آنها به مراجع ذيصلاح و پيگيری مستمر جهت تضمين منافع دستگاه در مراجع مختلف اداری، قضايي و … ، تسهيل کننده قانونگرايي خواهند بود.
با عنايت به مراتب فوق، عمده وظايف اين دفاتر مشترك بوده و نظر به تأثير و تأثر متقابلي كه بر عملكرد يكديگر دارند، پيدايش نظام منسجم و مؤثری را در انجام وظايف مذکور می طلبد كه اجرای آن سبب ايجاد هماهنگي و اتخاذ رويه واحد در رسيدگي به مسایل حقوقي وزارت نيرو و نيز نظارت بر حسن اجراي آن گردد. به همين منظور «نظـامنامـه حقوقـي وزارت نيـرو»، جهت ساماندهي و تبيين نحوه تعامل واحدهای حقوقی در صنعت آب و برق با يكديگر تدوين گرديده است.
1- اهداف
1-1- راهبري و نظارت بر امور حقوقي وزارت نيرو و شركتهاي مادرتخصصی و شركتهاي زيرمجموعه آنها
2-1- استقرار نظام يکپارچه حقوقي و ايجاد وحدت رويه در اجرای وظايف محوله
3-1- ارتقای سطح آگاهی به منظور استفاده بهينه از ظرفيتهای حقوقی صنعت آب و برق
4-1- ساماندهی و نظارت بر نحوه تملك اراضي و املاك در صنعت آب و برق از طریق سامانه استملاك
5-1- نظارت بر كليه طرحها و لوايح قانوني مرتبط با وزارت نيرو و بروز رساني قوانين و مقررات
6-1- ايجاد هماهنگي و تعامل با مراجع قانونی برون سازماني
7-1- ساماندهی انتخاب و انتصاب مديران حقوقي با هماهنگي و همكاري واحدهاي ذيربط
8-1- ايجاد سازو کار لازم جهت نظارت بركليه قراردادها، موافقت نامهها و معاهدات
9-1- ساماندهی وظایف، فعالیتها و جایگاه واحدهای حقوقي با هماهنگي و همكاري واحدهاي ذيربط
2- محدوده اجرا
1-2- حوزه ستادي وزارت نيرو
2-2- شركتهاي مادر تخصصي
3-2- شركتهاي زیرمجموعه شركتهاي مادر تخصصي
4-2- مراکز آموزشی و پژوهشی وزارت نیرو
5-2- هر شركت و سازمان تابعه يا وابسته به وزارت نيرو كه به موجب قانون در آينده تشكيل شود مشمول اين نظامنامه خواهد بود.
3- مسئوليتها
مسئوليت اجراي مفاد اين نظامنامه در حوزه ستادي وزارت نيرو بر عهدة مدیرکل دفتر امور حقوقی وزارت نيرو، در شركتهاي مادر تخصصي و زیرمجموعه آنها بر عهده مديران عامل و در مراكز آموزشي و پژوهشي بر عهدة رؤساي آنها میباشد.
مسئوليت نظارت بر حسن اجراي نظامنامه بر عهده معاونت حقوقی، امور مجلس و پشتيبانی وزارت نيرو میباشد.
تبصره: مديران واحدهای حقوقي در حكم نماينده دستگاههای ذيربط در دفتر امور حقوقي وزارت نيرو محسوب شده وكليه وظايف مندرج در اين نظام نامه از طريق آنها پيگيري میگردد.
4- اصول و ساختار
1-4- تعاريف و مفاهيم
1-1-4- شركتهاي مادر تخصصي: منظور شركت مديريت توليد، توزيع و انتقال نيروي برق ايران (توانير)، شركت مديريت منابع آب ايران، شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور و شركت مديريت ساخت و تهيه كالاي آب و برق (ساتكاب) ميباشد.
2-1-4- شركتهاي تابعه: منظور كليه شركتهايي است كه بيش از نيمی از سهام آنها متعلق به شركتهاي مادر تخصصي ميباشد.
3-1-4- شركتهاي وابسته: منظور کليه شرکتهايي است که کمتر از نيمی از سهام آنها متعلق به شركتهاي مادر تخصصي باشد.
4-1-4 – شرکتهای زیرمجموعه: منظور کلیه شرکتهای زیرمجموعه شرکتهای مادر تخصصی اعم از شرکتهای تابعه و وابسته میباشد.
4-1-4 – مؤسسات و مراكز آموزشی و پژوهشي: منظور دانشگاه صنعت آب و برق (شهيد عباسپور)، مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي صنعت آب و برق، پژوهشگاه نيرو و مؤسسه تحقيقات آب ميباشد.
2-4 – اركان
ارکان اصلی نظام حقوقی وزارت نیرو عبارتند از:
1-2-4- معاونت پشتيباني، حقوقی و امور مجلس
2-2-4- شورای هماهنگی امور حقوقی وزارت نيرو
3-2-4- ستاد مستند سازی اموال غير منقول
4-2-4- دفتر امور حقوقي وزارت نيرو (دبیرخانه شورای هماهنگی امور حقوقی و ستاد مستندسازی اموال غیرمنقول)
5- 2-4- واحدهای حقوقی شركتهاي مادر تخصصي
6-2- 4 واحدهای حقوقی شركتهاي زیرمجموعه
تبصره: مراکز آموزشی و پژوهشی وزارت نیرو موظف به انجام همکاریهای لازم با معاونت پشتيباني، حقوقی و امور مجلس و دفتر امور حقوقي وزارت نيرو، در جهت تأمین اهداف نظامنامه و اجرای سیاستهای حقوقی وزارت نیرو میباشند.
3-4- ساختار نظام حقوقی
معاونت پشتيبانی، حقوقی و امور مجلس
شورای هماهنگی امور حقوقی وزارت نيرو
دفتر حقوقي وزارت نيرو
(دبیرخانه شورای هماهنگی امور حقوقی)
(دبير خانه ستاد مستندسازی اموال غیرمنقول)
شرکت توانير
شرکت مهندسی آبفای کشور
شرکت مديريت منابع آب
شرکتهای برق منطقهای ،سازمان توسعه برق، سابا، سانا، توزيع نيروی برق و …
شركتهاي آبفاي شهري و روستايی
شركتهاي آب منطقهاي، توسعه آب و نيرو ، بهرهبرداری از شبکههای آبياری و زهکشی و …
شرکت ساتکاب
ستاد مستندسازی اموال غیرمنقول
4-4- وظايف
۱-4-4- اهم وظايف معاونت پشتيباني، حقوقي و امور مجلس وزارت نيرو
– ايجاد هماهنگي بين وزارت نيرو و معاونت حقوقي رياست جمهوري و تعامل مستمر با ساير دستگاهها و واحدهاي مرتبط نظير قوة قضائيه جمهوري اسلامي، ديوان محاسبات كشور و مجلس شورای اسلامی و …
– تایید و ابلاغ سیاستها، برنامهها و ضوابط امور حقوقی وزرات نیرو
– نظارت کلان بر عملکرد و فعاليت واحدهای حقوقي شركتهاي مادر تخصصي و شركتهاي زیرمجموعه آنها براساس ضوابط ابلاغي
– نظارت کلان بر مستندسازي اموال غيرمنقول وزارت نيرو
– راهبري شوراي حقوقي وزارت نيرو
2-4-4- اهم وظايف شورای هماهنگی امور حقوقی وزارت نيرو
این شورا به منظور انسجام بخشی امور حقوقی و رسيدگی به موضوعات کلان حقوقی صنعت آب و برق با ترکیب ذیل تشکيل میگردد و دبیرخانه آن در در دفتر امور حقوقی وزارت نيرو مستقر است:
– معاون پشتيباني، حقوقی و امور مجلس وزارت نیرو/ رئيس شورا
– مديرکل دفتر امور حقوقي/ دبير شورا
– مديرکل دفتر امور مجلس/ عضو شورا
– مديران کل واحدهای حقوقی شرکتهای مادر تخصصی/ عضو شورا
– سه نفر از اشخاص صاحبنظر حقوقي/ عضو شورا
تبصره: اشخاص صاحبنظر حقوقي به پيشنهاد دبير شورا و با حکم رئيس شورا منصوب ميشوند. همچنین از معاونت تخصصی یا رئیس دستگاه ذیربط که موضوع جلسه در ارتباط با حوزه تصدی اوست و یا از مدیران و کارشناسان ذیربط بنا به پیشنهاد دبیر شورا جهت حضور در جلسات شورا، به عنوان عضو مدعو، دعوت به عمل خواهد آمد.
از جمله وظایف و اختیارات اصلی شورا عبارت است از:
– بررسی و هماهنگی برنامهها، سیاستها و ضوابط حقوقی وزارت نیرو
– ارایه راهکارهای لازم در خصوص اجرایی نمودن برنامهها، آییننامهها و دستورالعملهای حقوقی
– نظارت کلان بر عملکرد و اجرای آییننامهها و دستورالعملها و ضوابط حقوقی وزارت نیرو
– بررسي و ارايه راهکارهاي قانوني در مواردي که به دليل ابهام يا برداشت هاي مختلف و متعارض از قانون اجراي منسجم و هماهنگ آن با مانع روبرو گرديده يا دچار مشکل شده است
– بررسي حقوقي پيشنويس لوايح، طرحها، آييننامهها، تصويبنامهها و اساسنامههاي مربوط به حوزه فعاليت وزارتخانه براي ارايه به هيأت وزيران و ساير مراجع برون سازماني
– هماهنگي در پاسخگويي به استعلامهاي حقوقي در موارد خاص و پيچيده
– هماهنگي با معاونت حقوقي رييس جمهور به منظور دفاع از مصوبات دولت و بخشنامهها و دستورالعملهاي رييسجمهور، معاون اول، در ديوان عدالت اداري و هيأت بررسي و تطبيق مصوبات دولت با قوانين مجلس شوراي اسلامي حسب مورد و هماهنگي براي دفاع از مقررات درون سازماني
– مشارکت در فرآيند حل اختلاف حقوقي وزارت نیرو و شرکتها و موسسات زیرمجموعه با ساير دستگاهها
– برنامهريزي، ساماندهي و اولويتبندي آموزشهاي ضمن خدمت و پژوهشهاي حقوقي مورد نياز
3-4-4- اهم وظايف ستاد مستندسازي اموال غير منقول وزارت نيرو
این ستاد در اجرای بند «الف» شيوهنامه مستندسازی اموال غير منقول دستگاههای اجرايي موضوع تصويبنامه شماره 33980/ت27211ﻫ مورخ 16/7/1381 هيأت وزيــران و اصلاحات آن، به منظـور نظارت بر امور مستندسازی اموال غيرمنقول وزارت نيرو و شرکتها و مؤسسات زير مجموعه تشکيل و دبيرخانه آن در دفتر امور حقوقي اين وزارت مستقر ميباشد.
از جمله وظایف و اختیارات اصلی این ستاد عبارت است از:
– بررسی و هماهنگی سیاستها و ضوابط مستندسازي اموال غير منقول وزارت نیرو
– تعامل و ارتباط با مراجع مرتبط به ویژه کمیسیون مستندسازي و تعیین بهرهبردار اموال غير منقول معاونت حقوقی ریاست جمهوری
– ارایه راهکارهای لازم جهت اجرای موثر مقررات مربوط به مستندسازي اموال غير منقول
– نظارت کلان بر اجرای موثر مقررات مربوط به مستندسازي اموال غير منقول در وزارت نیرو
2-4-4- اهم وظايف دفتر امور حقوقي وزارت نيرو
– تدوین سیاستها و ضوابط حقوقی وزارت نیرو
– راهبري امور تنقيح و تدوين قوانين وزارت نيرو
– تدوین سیاستها، برنامهها و ضوابط مستندسازي اموال غيرمنقول
– ايجاد و استقرار سامانه جامع حقوقي جهت نظارت بر اقدامات و عملكرد واحدهای حقوقي شركتهاي مادر تخصصي و زیرمجموعه آنها
– ابلاغ مصوبات و تصميمات متخذه شورای هماهنگی امور حقوقی وزارت نيرو به شرکتهای مادر تخصصی و زیرمجموعه آنها
– استقرار، مدیریت و نظارت بر سامانه استملاک در صنعت آب و برق
– تدوین و ابلاغ دستورالعملهای لازم در خصوص مستندسازي اموال غيرمنقول
– نظارت بر عملكرد شركتهاي مادر تخصصي در زمينه مستندسازي اموال غيرمنقول
– احراز و تأييد صلاحيت مديران و سرپرستان دفاتر حقوقي شركتهاي مادر تخصصي و شركتهاي تابعه شركتهاي مادرتخصصي كه محل استقرار آنها در تهران ميباشد.
– راهبری دبيرخانههای شوراي حقوقي و ستاد مستندسازي اموال غير منقول وزارت نيرو
– هماهنگی و برگزاری مستمر جلسات شورای هماهنگی امور حقوقی وزارت نيرو
– نظارت در خصوص انتشار هرگونه مجموعه قوانين و مقررات مرتبط با وزارت نيرو
– نظارت بر ارتباطات شركتهاي مادر تخصصي و زیرمجموعه آنها با قوه قضائيه و ساير قوا در مسایل حقوقي
– تبيين ضوابط بكارگيري اشخاص حقيقي و حقوقي بعنوان وكيل يا مشاور حقوقي در حوزه ستادي و شركتهاي مادر تخصصی
– رسيدگی و حل و فصل اختلافات فی ما بين شرکتهای مادر تخصصی در موضوعات حقوقی
– رسيدگی به اختلافات حقوقی شرکتهای زیرمجموعه در صورت عدم حل و فصل آن توسط شرکتهای مادر تخصصی ذیربط
– نيازسنجی دورههای آموزشی با موضوعات حقوقی در وزارت نيرو و شرکتهای مادر تخصصی در هماهنگی با واحد ذیربط
– بررسی و بروز رساني قوانين و مقررات مرتبط و بررسي و اظهار نظر در خصوص پيشنويس تمامي طرحها، لوايح، تصويب نامهها و آیيننامههای قانونی
3-4-4- اهم وظايف واحدهای حقوقي شركتهاي مادر تخصصي
– بررسی و حل و فصل مسائل و مشكلات حقوقي شركت مادر تخصصي متبوع و شركتهاي زیرمجموعه و انعکاس اهم آنها به وزارت نيرو
– نظارت مستمر بر عملكرد واحدهای حقوقي شركتهاي زیرمجموعه و تدوین گزارشهای لازم جهت انعكاس مراتب به دفتر امور حقوقي وزارت نيرو
– ايجاد هماهنگی و ارتباط موثر ميان واحدهای حقوقي شركتهاي زیرمجموعه با دفتر حقوقي وزارت نيرو
– نظارت بر بكارگيري اشخاص حقيقي و حقوقي بعنوان وكيل يا مشاور حقوقي در شرکت متبوع و شرکتهای تابعه
– احراز و تأئيد صلاحيت مديران واحدهای حقوقي شركتهاي زیرمجموعـه با هماهنگي دفتر حقوقي وزارت نيرو
– اجرای مصوبات و تصمیمات شورای هماهنگی امور حقوقي و ستاد مستندسازي اموال غير منقول وزارت نیرو و همکاری موثر با دبیرخانههای مربوطه در وزارت نیرو
– اجرای مصوبات، ضوابط و دستورالعملهای ابلاغ شده از دفتر امور حقوقی وزارت نيرو
– حل و فصل اختلافات فی ما بين شرکتهای زیرمجموعه در موضوعات حقوقی
– بروزرسانی مستمر، برخط و منظم اقدامات و عملکرد واحد حقوقی در سيستم جامع حقوقي
– بروزرسانی و نظارت بر سامانه استملاک شرکت مادرتخصصی و شرکتهای زیرمجموعه
– نيازسنجي و ارایه پيشنهادات لازم به منظور به روز رساني قوانين و مقررات مرتبط
– نيازسنجی دورههای آموزشی با موضوعات حقوقی با هماهنگی دفتر امور حقوقی وزارت نيرو
– همكاري در جهت به روز رساني قوانين ومقررات مرتبط و اظهار نظر در خصوص پيشنويس طرحها، لوايح، تصويب نامهها و آیيننامههای قانوني
4-4-4- اهم وظايف واحدهای حقوقي شركتهاي زیرمجموعه
– اجرای مصوبات و تصمیمات شورای هماهنگی امور حقوقي و ستاد مستندسازي اموال غير منقول وزارت نیرو و همکاری موثر با دبیرخانههای مربوطه در وزارت نیرو
– بروزرسانی مستمر، برخط و منظم اقدامات و عملکرد مستندسازی اموال غير منقول در سامانه استملاک
– اجرای ضوابط و دستورالعملهاي ابلاغ شده از سوي دفتر حقوقي وزارت نيرو و شرکتهای مادر تخصصی مربوطه
– نيازسنجي و ارایه پيشنهادات لازم به منظور به روز رساني قوانين و مقررات مرتبط
– ارسال پيشنويس درخواست صدور رأي وحدت رويه، اعمال ماده 18 قانون اصلاح قانون تشکيل دادگاههای عمومی و انقلاب و … به واحد حقوقي شركت مادر تخصصي مربوطه
– ارسال کليه مجموعههای تدوين شده قوانين و مقررات، مقالات حقوقي و … به واحد حقوقي شركت مادر تخصصي ذيربط جهت انعكاس به دفتر حقوقي وزارت نيرو
– بروزرسانی مستمر، برخط و منظم اقدامات و عملکرد واحد حقوقی در سيستم جامع حقوقي
5-4-4-اهم وظايف مشترک واحدهای حقوقي
هر یک از دستگاههای موضوع بند 2 نظامنامه، اعم از حوزه ستادی، شرکتهای مادر تخصصی و زیرمجموعه آنها و مراکز آموزشی و پژوهشی علاوه بر وظایف فوقالذکر، موظف به سازماندهی و اجرای مأموریتها و وظایف اصلی ذیل در واحد حقوقی دستگاه ذیربط میباشند:
– طرح شكايات و دعاوي عليه اشخاص حقيقي و حقوقي در کليه مراجع قانونی اعم از مراجع قضايي و اداري و .. از قبيل دادگاههاي دادگستري، دادسراهاي عمومي، انقلاب، ديوان عدالت اداري، ديوان عالی کشور، مراجع حل اختلاف كارگري و كارفرمايي و … و دفاع از حقوق دستگاه متبوع در قبال شكايات و يا دعاوي مطروحه
– پاسخگويي به استعلامهاي حقوقي
– نظارت بر پاسخهاي ارسالي به مراجع نظارتي در مواردي كه موضوع واجد جنبه حقوقي است
– رسيدگي به اختلافات ميان واحدهاي تابعه دستگاه در مواقعي كه برداشت و استنباط متفاوت از قوانين و مقررات موجب تداخل وظايف گردد
– نظارت بر انعقاد تمامي قراردادهاي داخلي و خارجي و عضويت در تمامي كميسيونها، كارگروهها وكميتههايي كه در امور مربوط به مناقصه، مزايده و قراردادها فعاليت مينمايند.
– نظارت بر تقويم بهاي اراضي و املاك در معاملات مربوط به خريد و يا فروش اراضي و املاك از طريق تعيين كارشناسان رسمي دادگستري
– انجام امور مستندسازي اراضي و املاك
– تدوين و ابلاغ ضوابط مربوط به هر گونه بكارگيري اشخاص اعم از حقيقي و حقوقي بعنوان وكيل يا مشاور حقوقي توسط واحدهاي تابعه دستگاه و نظارت بر آن
– حمايت قضايي از كاركنان دستگاه متبوع
5-4- فرایندها
1-5-4- دفتر امور حقوقی وزرات نيرو در اجرای وظايف مقرر در اين نظامنامه با هماهنگی و راهبری معاونت پشتيبانی، حقوقی و امور مجلس، نسبت به برنامهریزی جهت تدوين و ابلاغ آییننامهها، دستورالعملهای و ضوابط امور حقوقی و مستندسازی اموال غيرمنقول و اجرای آنها اقدام مینماید.
2-5-4- دفتر امور حقوقی وزارت نيرو با راهبری معاونت حقوقی، امور مجلس و پشتيبانی نسبت به برگزاری مستمر جلسات شورای هماهنگی امور حقوقی وزارت نيرو اقدام و تصميمات متخذه در چهارچوب قوانين و مقررات مربوطه را جهت اجرا ابلاغ می نمايد.
3-5-4 – کلیه شرکتهای مادر تخصصی و زیرمجموعه آنها مکلف به همکاری با معاونت پشتيبانی، حقوقی و امور مجلس و دفتر امور حقوقی وزارت نیرو در اجرای سیاستها، برنامهها و تصمیمات ابلاغی میباشند و واحدهای حقوقی شرکتها در اجرای وظايف مقرر در اين نظامنامه موظفند تمامی اقدامات خود را به صورت مستمر، برخط و منظم در سيستم جامع حقوقي و سامانه استملاک واحد بروزرسانی نمايند.
4-5-4- کليه مکاتبات شرکتهای زیرمجموعه اعم از تابعه و وابسته در خصوص موضوعات مهم حقوقی میبايست از طريق شرکتهای مادر تخصصی مربوطه و در صورت لزوم از طريق دفتر امور حقوقی وزارت نيرو انجام پذيرد.
5- ضمانت اجرا
دفتر حقوقي وزارت نيرو در صورت احراز هرگونه تخلف از مفاد اين نظامنامه، موضوع را به استناد قانون رسيدگي به تخلفات اداري و ساير مقررات انضباطي مربوطه، به مراجع ذيصلاح جهت رسيدگي منعكس خواهد نمود.
6- اسناد مرتبط
· شیوهنامه تشکیل شورای هماهنگی امور حقوقی موضوع ماده 13 دستورالعمل تشکیل شورای هماهنگی امور حقوقی دستگاههاي اجرايي
· دستورالعمل ساماندهي ساختار سازماني واحدهاي حقوقي دستگاههاي اجرايي به شماره 90594 مورخ 27/4/89
· دستورالعمل نظارت و ارزيابي واحدهاي حقوقي دستگاههاي اجرايي به شماره 107959 مورخ 17/5/89
· شيوهنامه ساماندهي خدمات حقوقي در دستگاههاي اجرايي موضوع بخشنامه شماره 15088/44253 مورخ 25/1/89
· شيوهنامه مستند سازی اموال غير منقول دستگاههای اجرايي موضوع تصويبنامه شماره 33980/ت27211ﻫ مورخ16/7/1381 هيأت وزيران و اصلاحات آن
· شرح وظايف مصوب دفتر حقوقي وزارت نيرو
7- بازنگري
در راستاي ارتقاي كارايي و اثربخشي نظامنامه و به منظور هماهنگي و بروزرساني مفاد آن با ضوابط و مقررات و تطبيق با سياستها و خطمشيهاي كلان ابلاغي از سوي مراجع مرتبط، اين سند توسط دفتر امور حقوقی وزارت نيرو قابل بازنگري میباشد و مراتب توسط وزیر نیرو ابلاغ خواهد شد.
– کمیته تدوین سند
· آقای نعمتالله رضایی- مديركل دفتر امور حقوقی
· آقای منصور آزادی- معاون مديركل دفتر امور حقوقی
· آقای علی جمالی- مدیرکل دفتر توسعه مدیریت و تحول اداری
· خانم پوران رئیسی- کارشناس دفتر توسعه مدیریت و تحول اداری