سند ملی آمایش سرزمین (بخشنامه شماره ۷۱۵۰۳۱ مورخ ۲۷/۱۲/۱۳۹۹ سازمان برنامه و بودجه کشور)
شورایعالی آمایش سرزمین در جلسه مورخ ۱۱/۱۲/۱۳۹۹، در راستای عمل به تکلیف جزء ۱ بند الف ماده ۲۶ قانون برنامه ششم توسعه کشور و به استناد بند الف ماده ۳۲ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور (مصوب ۱۰/۱۱/۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی)، سند آمایش سرزمین، شامل سند ملی و اسناد استانی که ممهور به مهر دبیرخانه شورایعالی آمایش سرزمین گردیده است، را مصوب و مقرر نمود:
۱. از تاریخ ابلاغ این سند، رعایت مفاد آن برای کلیه دستگاههای اجرایی کشور الزامی می‌باشد. شورایعالی آمایش سرزمین به عنوان مرجع استقرار نظام راهبری توسعه سرزمین، مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این سند را بر عهده دارد.
۲. دبیرخانه شورای اقتصاد و دبیرخانه کمیسیون ماده ۲۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) موظفند پیش از بررسی هر گونه پیشنهاد طرح و پروژه، از تطبیق اهداف و جانمایی این طرح‌ها و پروژه‌ها با مفاد این سند اطمینان حاصل نمایند.
۳. شورایعالی آمایش سرزمین در راستای ارتقاء تحقق پذیری و اجرای نتایج و سیاستگذاری این سند، ترتیبات حقوقی و قانونی لازم را فراهم نماید.
۴. دبیرخانه شورایعالی آمایش سرزمین، شاخص‌ها و سنجه‌های کمی رصد و پایش تحقق‌پذیری و اجرای نتایج و سیاستگذاریهای این سند را تدوین و پس از طرح و بررسی در کمیسیون تخصصی، در پیوست سند قرار دهند.
۵. استانداران و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها مکلفند بلافاصله اسناد آمایش استان‌ها را قبل از مطالعه و اجرای هر گونه طرح یا پروژه‌ای با نتایج و سیاستگذاری سند ملی آمایش سرزمین تطبیق دهند.
۶. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، کلیه بانک‌های کشور و صندوق توسعه ملی موظف هستند قبل از اعطای تسهیلات و تأمین منابع مالی سرمایه‌گذاری برای اجرای پروژه‌ها، از انطباق آنها با سند آمایش سرزمین اطمینان حاصل نمایند.
۷. به منظور استقرار نظام راهبردی توسعه سرزمین و اجتناب از هدررفت منابع کشور، تمامی اسناد توسعه سرزمینی کشور (اعم از طرح‌های راهبردی یا جامع دستگاههای اجرایی کشور، طرح‌های جامع شهری و مانند آن) می‌بایست مبتنی بر سیاست‌گذاری‌ها و جهت‌گیری‌های ابلاغی این سند تدوین و یا در صورت تشخیص مغایرت (با هماهنگی با دبیرخانه شورایعالی آمایش سرزمین) مورد بازنگری قرار گیرند.
۸. ملاحظات امنیتی مد نظر وزارت اطلاعات پس از طی مراحل تصویب، به عنوان پیوست محرمانه سند قرار خواهند گرفت.
محمدباقر نوبخت- رییس سازمان برنامه و بودجه کشور
به استناد جزءِ یک بند الف ماده ۲۶ قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران و ماده ۳۲ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور؛ شورایعالی آمایش سرزمین در جلسه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۱ سند ملی آمایش سرزمین در افق ۱۴۲۴مشتمل بر ۱۶ماده را به شرح زیر تصویب نمود:
در این سند اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
شورایعالی: شورایعالی آمایش سرزمین
دبیرخانه: دبیرخانه شورایعالی آمایش سرزمین
کمیسیون: کمیسیون تخصصی شورایعالی آمایش سرزمین
سند: سند ملی آمایش سرزمین
سند استانی: سند استانی آمایش سرزمین
افق: سال ۱۴۲۴هجری شمسی
چشم انداز توسعه فضایی سرزمین: بیانگر تصویری مطلوب از توسعه فضایی سرزمین است که مجموعه کنشگران توسعه می‌خواهند با مشارکت یکدیگر و بکارگیری قابلیت‌ها، ظرفیت‌ها و مزیت‌های سرزمینی، در افق ۱۴۲۴ به آن دست پیدا کنند.
هدف: مقصد نهایی برای تحقق چشم انداز توسعه فضایی سرزمین است.
راهبرد سرزمینی: جهت‌گیری اصلی و بلندمدت توسعه فضایی سرزمین با در نظر گرفتن قابلیت‌ها، فرصتها و محدودیت‌ها در مواجهه با چالش‌ها برای تحقق اهداف توسعه فضایی مطلوب سرزمین است.
سیاست سرزمینی: بیانگر خط مشی تحقق راهبردهای توسعه فضایی سرزمینی است.
سازمان فضایی مطلوب: شبکه‌ای منسجم و هم پیوند از کانون‌ها، محورها و پهنه‌های عملکردی و طبیعی که حاصل تعامل سازنده جامعه، طبیعت و نظام مدیریت سرزمین در چارچوب چشم انداز و اهداف توسعه فضایی سرزمین است.
آب قابل برنامه‌ریزی: مقدار کل منابع آب تجدیدپذیر در حوضه آبریز براساس شرایط هیدرولوژیکی و توسعه زیرساخت ها، پس از کنارگذاشتن آب برای محیطزیست است که قابلیت بهره‌برداری برای مصارف مختلف در قالب منابع آب سطحی، زیرزمینی و غیرمتعارف را دارد.
شهر منطقه: مجموعهای از نقاط سکونتگاهی به هم پیوسته با تراکم جمعیتی بالا است که در یک محدوده عملکردی یکپارچه و هم پیوند در قالب شبکه‌ای چند مرکزی و در قلمرو شهر سطح یک یا دو استقرار دارند.
شهر سطح یک: شهرهایی که با دارا بودن عملکرد ملی و فراملی، خدمات برتر ملی را ارائه می‌دهند و فعالیت‌های تخصصی و دانش‌بنیان دارای مزیت و رقابت‌پذیر در مقیاس بین‌المللی در این شهرها وجود دارند.
نقش عملکردی و نوع خدمات‌رسانی شهرهای سطح نخست الزاماً همتراز نیستند.
شهر سطح دو: شهرهایی که در سطح منطقه‌ای و ملی ایفای نقش می‌کنند. این شهرها عمدتاً خدمات منطقه‌ای را ارائه می‌دهند، هرچند که ظرفیت استقرار خدمات ملی نیز در آنها وجود دارد. نقش عملکردی و نوع خدمات‌رسانی شهرهای سطح دو الزاماً همتراز نیستند.
شهرهای همکار سطح یک و دو: شهرهایی که با دارا بودن پیوند عملکردی و خدماتی براساس ظرفیت‌ها، فرصتها و تخصص‌های فعلی و آینده، به عنوان همکار در ارائه خدمات به شهرها/ شهرمنطقه‌های سطح یک یا دو ایفای نقش می‌نمایند.
قلمروهای مستعد توسعه: پهنه‌هایی از سرزمین است که باتوجه به توان اکولوژیکی، آب قابل برنامه‌ریزی مصوب، ظرفیت برد و دسترسی به زیرساخت‌ها، ادامه فعالیت‌های موجود و همچنین استقرار جدید فعالیت و جمعیت در آنها با رعایت ملاحظات محیطزیست امکانپذیر است. این پهنه‌ها با تدقیق نتایج آمایش ملی با آمایش استانی تعیین می‌گردد.
گشایش بیانیه:
ما ایرانیان، سخاوتمندی سرزمینمان را با رفتار متوازن، متعادل و سازگار با توسعه پایدار، ارج نهاده‌ایم و اینک، حکمروایی کارایی ساخته‌ایم که هر یک از هممیهنان، در مسیر اهداف و ارزش‌های زندگی خود، انتخاب‌ها و گزینه‌های فراوان و مناسب حال خود را دارند و سیاستگذاران ِ آیندهنگر، ظرفیت‌ها و قابلیتهای سرزمین را عمیق میشناسند و استعداد و پویایی جامعه را در مسیر آن، ترسیم می‌کنند تا ضمن احترام به این سخاوتها و مواهب سرزمینی، توسعه اجتماعی، سعادت و رفاه پایدار ساکنان امروز و آیندگان، به بهترین وجه، تضمین شود. نوآوران و صاحبان اندیشه و پیشه، در فعالیت‌های ارزشآفرین خود، بهترین تناسب را ایجاد نموده و عدالتی شایسته، در جایابیِ فعالیت و سکونت در کشور برقرار است. سرزمینِ ما، فرزندان خود را از بحرانها رهایی داده و آب و منابع خدادادی در آن نه به قصد سیرابی حریصانه افراد منفعل، بلکه برای رفع عطش جویندگان تعالیِ پایدار و طراوت ماندگار در همه پهنه سرزمین، جاری است و زندگی در آن، رنگ خدا دارد.
بیانیه:
در سال ۱۴۲۴، ایران سرزمینی است که با تکیه بر جامعه بالنده، تمدن دیرین، فرهنگ اسلامی-ایرانی فاخر، انسجام ملی، همنوایی خرده‌فرهنگ‌ها، استعدادهای انسانی و سرزمینی خدادادی، جوشش‌های نوآوری فناورانه، نمودهای بارز تحقق الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را به جهان عرضه می‌کند و به دستاوردهای زیر نائل شده است:
تحقق چشم انداز توسعه فضایی سرزمین، منوط به دستیابی به اهداف زیر است:
۱. شهر تهران به عنوان مرکز مدیریت، نظارت و راهبری ارتباطات بین‌المللی سرزمین
۲. شهرمنطقه‌های سطح یک (تبریز، مشهد، رشت، ساری، کرمانشاه، اهواز، بندرعباس، شیراز، اصفهان، کرمان، زاهدان و چابهار) به عنوان همکار تهران در تعاملات بین‌المللی
۳. ظرفیتسازی برای نقش‌آفرینی شهرهای سطح یک در شبکه شهرهای جهانی
۴. تغییر رویکرد نسبت به مناطق مرزی و زمینه سازی برای نقش‌آفرینی آنها در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی
۵. تقویت و تعریف نقش مراکز استانهای مرزی به عنوان مراکز راهبری، تسهیل و پشتیبانی تعاملات با کشورهای همسایه و حوزه نفوذ ژئوپلتیک با تأکید بر مدیریت یکپارچه مبادی مرزی
۶. افزایش اختیارات مراکز استانهای مرزی در توسعه تعاملات فرهنگی و اقتصادی با کشورهای همجوار در چارچوب جهت‌گیری‌ها و سیاستهای کلان کشور و با حفظ تمرکز امور سیاستگذاری و حاکمیتی
۷. تقویت زیرساخت‌های اتصال شهرهای مرزی به بازارها و مراکز توزیع و تأمین کالا و محصولات در دو سوی مرز
۸. توسعه زیرساخت‌های ارتباطی داخلی با مبادی مرزی با رعایت ملاحظات دفاعی، امنیتی و پدافندغیرعامل
۹. توسعه زیرساخت‌ها و توانمندیهای ارائه خدمات علمی، آموزشی و درمانی به شهروندان کشورهای همسایه در شهرمنطقه‌های استانهای مرزی
۱۰. صدور خدمات فنی-مهندسی به کشورهای جهان با تأکید بر مشارکت بخش خصوصی
۱۱. بهره‌گیری از رویکرد «خواهرخواندگی» بین شهرهای منتخب داخلی و بین‌المللی و رویکرد دیپلماسی و ارتباط بین استانی با سایر کشورها
۱۲. بازاریابی، تولید و تجاری سازی محصولات و کالاهای مورد نیاز کشورهای منطقه با اولویت استقرار در استانهای مرزی با تاکید بر سرمایه گذاری مشترک
۱۳. تحول در کارکرد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به قطب پردازش صادرات و جذب سرمایه، علم و فناوری و نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی
۱۴. بسترسازی و رایزنی جهت عقد پیمان‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و محیط زیستی با کشورهای همسایه و منطقه و کشورهای ذینفع در حوضه‌های آبریز مشترک
۱۵. توسعه، عملیاتی سازی و تعریف گذرراههای چندجانبه منطقه‌ای و بین‌المللی در راستای اتصال خلیج فارس به دریای مدیترانه و دریای سیاه
۱۶. فعال‌سازی دیپلماسی آب در حوضه‌های مشترک آبریز مرزی با اولویت حوضه‌های مشترک مرزهای شرق و شمالغرب
۱۷. انعقاد پیمان‌های منطقه‌ای محیطزیستی بویژه برای مهار و کنترل کانون‌های گرد و غبار
۱۸. بهره‌گیری از توان فنی، مالی و ظرفیت نهادهای تخصصی بین‌المللی
۱۹. توسعه همکاری درون منطقه‌ای با کشورهای حوزه خلیج فارس، دریای عمان و دریای کاسپین به منظور بهره برداری پایدار از منابع مشترک
۲۰. پیوستن به سازمانهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای براساس منافع ملی و سازوکارهای سازمان هدف و مشارکت موثر در تعریف و تدوین کنوانسیونها و چارچوبهای حقوقی و فنی
۲۱. جذب مشارکت سرمایه‌گذاری دانش بنیان و فناوری پیشرفته بین‌المللی در مناطق دریایی
و ساحلی کشور به‌ویژه جزایر و منطقه مکران
۲۲. جلب مشارکت منطقه‌ای و بین‌المللی کشورها در راستای احیاء، حفاظت، معرفی و بهره‌برداری از آثار و ویژگی‌های مشترک فرهنگی و تمدنی منطقه
۲۳. توسعه تجارت الکترونیک با تأکید بر فناوریهای نوین و پیشرفته
نقشه ۱- تعاملات مرزی ایران با کشورهای همسایه در افق ۱۴۲۴
۲۴. پیوند جریان‌های بین‌المللی شرق به غرب و شمال به جنوب با گذر از سرزمین ایران
نقشه ۲- موقعیت ایران در مسیر گذرراههای بین‌المللی حمل و نقل
۲۵. توسعه، تقویت، تجهیز و بهره برداری بهینه از شبکه مدهای حمل و نقلی ملی منطبق بر گذرراههای ترانزیتی منطقه‌ای و جهانی و تمرکز بر ارائه خدمات رقابتی
نقشه ۳- گذرراههای ملی منطبق بر گذرراههای ترانزیتی منطقه‌ای و بین‌المللی شمالی-جنوبی و شرقی-غربی
۲۶. فعال‌سازی و تقویت ارتباطات هوایی و دریایی منطقه‌ای و جهانی
نقشه ۴- نقش آفرینی فرودگاه‌های کشور در شبکه فرودگاه‌های منطقه و جهان
نقشه ۵- موقعیت بنادر در شبکه ارتباطات دریایی منطقه‌ای و جهانی
۲۷. افزایش جذابیت و تثبیت حضور پایدار در کریدورهای پروازی عبوری و ارتقاء ارائه خدمات ترانزیت بین‌المللی در فرودگاه‌ها
۲۸. افزایش جذابیت و تثبیت حضور پایدار در شبکه ارتباطات دریائی و ارائه خدمات بانکرینگ و دریانوردی
۲۹. تقویت نقش موثر ایران در توسعه و تجاری سازی گذرراههای ترانزیتی منطقه برای دستیابی به بازارهای هدف از جمله:
۳۱. ایجاد و توسعه زیربناها و روبناهای سخت افزاری و نرم افزاری مراکز لجستیک (شهر، پارک و دهکده لجستیک)
نقشه ۶- مراکز لجستیک اولویت دار در پهنه‌های مختلف سرزمین
۳۱. مدیریت یکپارچه مبادی مرزی و تسهیل فرآیندها و رویه‌های ترانزیتی در راستای آزادسازی تجارت
۳۲. اصلاح و بهبود قوانین و مقررات در جهت سازگاری و هماهنگی با قوانین بین‌المللی حملونقل و ترانزیت
۳۳. هم افزایی کلیه دستگاههای اجرایی ذیربط در حوزه ترانزیت و تسهیل مشارکت عمومی- خصوصی و سرمایه گذاری خارجی
۳۴. اجرای توافق نامه‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی گمرکی و حمل و نقلی در گذرراه های ترانزیتی برای تسهیل ترانزیت و کاهش زمان عبور
۳۵. توسعه و نوسازی ناوگان هوایی کشور
۳۶. هوشمندسازی و بکارگیری فناوریهای نوین در فرآیندهای مدیریت، کنترل، بازرسی، پایش و نظارت در راستای حذف اختلالات در فرآیند ترانزیت و کاهش زمان عبور
۳۷. گسترش همکاری‌های بین‌المللی و تقویت حضور در سازمانهای منطقه‌ای و بین‌المللی حمل و نقل و ترانزیتی
۳۸. تعامل سازنده و فعال با سازمان‌ها و نهادهای اقتصادی بین‌المللی
۳۹. حضور فعال و موثر در فضای گسترده شبکه تولید منطقه‌ای و جهانی و نقش آفرینی در زنجیره‌های تولید
۴۰. اصلاح سیاست ها، قوانین، مقررات و تسهیل فرآیندهای مشارکت در بازارهای جهانی
۴۱. تعامل سازنده برای بهره برداری بهینه از منابع مشترک، تبادل عوامل تولید و انجام سرمایهگذاریهای مشترک در زمینه‌های مختلف با کشورهای منطقه
۴۲. تغییر رویکرد از زنجیره‌های تامین سنتی به شبکه‌های هوشمند تامین دیجیتال
۴۳. ارتقاء صنعتی کشور با رویکرد مشارکت در زنجیره ارزش جهانی
۴۴. گسترش شبکه انتقال، ذخیره سازی، صادرات و واردات حامل‌های انرژی
۴۵. متنوع نمودن بازارهای صادراتی گاز با اولویت صادرات به منطقه و استفاده از قراردادهای فصلی گاز با کشورهای همجوار
۴۶. تقویت زیرساخت‌های صادرات و مبادله برق با کشورهای منطقه و اتصال به شبکه برق اروپا و شرق آسیا
۴۷. تقویت تعامل موثر و سازنده در حوزه دیپلماسی انرژی جهت افزایش سهم ایران از تجارت جهانی (خرید، فروش، سوآپ و ترانزیت و ذخیره سازی) حامل‌های انرژی
۴۸. جذب سرمایه‌گذاری خصوصی داخلی و خارجی در تحقیق و توسعه و تجاریسازی ایده‌های نوآورانه
۴۹. اتخاذ سیاستهای منعطف و محلی در تولید و رقابت و سیاستهای هماهنگ شده یکپارچه در عرصه روابط بین‌الملل
۵۰. بسط اختیارات مناطق در سیاست گذاری فضای کسب و کار، رقابت پذیری در نوآوری منطقه‌ای و جذب سرمایه
۵۱. توسعه فعالیت‌های اکتشاف، بهره برداری و توسعه میادین نفت و گاز با اولویت میادین مشترک در راستای افزایش قدرت اقتصادی و امنیتی و سیاسی
۵۲. افزایش ارزش افزوده در زنجیره صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در جهت کاهش خام فروشی
۵۳. پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان و دریامحور
۵۴. توسعه دانش و فناوریهای نوین بهره برداری پایدار از ظرفیت‌ها و قابلیتهای دریا
۵۵. کاهش خام فروشی مواد معدنی و افزایش ارزش افزوده بخش صنعت و صنایع معدنی از تولید ناخالص داخلی کشور
۵۶. تشکیل و تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صادرات تولیدات صنعتی و صنایع معدنی با اولویت محصولات با ارزش افزوده بالا
۵۷. بهبود و توسعه خدمات پشتیبان تولید و ارزش آفرین از جمله در حوزه‌های واسطه‌گری مالی، بیمه‌ای، مشاوره، طراحی‌های ساخت، فناوری اطلاعات و ارتباطات و تحقیق و توسعه علمی
۵۸. برندسازی و تجاری سازی محصولات دارای مزیت و خلق مزیت در بستر اقتصاد خلاق
۵۹. تطبیق برنامه‌های توسعه صنعتی (صنایع کشاورزی و صنایع مرتبط) با مزیت‌ها و ظرفیت‌های تولیدی محصولات کشاورزی در هر منطقه مبتنی بر توان اکولوژیک و آب قابل برنامه‌ریزی
۶۰. توسعه محصولات دانش‌بنیان بر پایه مزیت‌های رقابتی و قابلیتهای دانش و فناوری مناطق با استفاده از ظرفیت شبکه شهرهای همکار
۶۱. توسعه مراکز رشد فنآوری اطلاعات و ارتباطات و مناطق دیجیتالی و شهرها و روستاهای سبز و هوشمند
۶۲. ایجاد و رشد زیستبومهای کارآفرینی نوآورانه با تمرکز بر رفع موانع و چالش‌های ارتباط مطلوب دانشگاه و صنعت
۶۳. بهبود کیفیت محصولات و خدمات متناسب با استانداردهای ملی و بین‌المللی
۶۴. افزایش سهم گردشگری و تجاری سازی صنایع دستی در اقتصاد ملی با تاکید بر ارتقاء زیرساخت‌های گردشگری و تسهیل سفر گردشگران داخلی و خارجی
۶۵. تکمیل زنجیره‌های ارزش و زنجیره تأمین پایدار مبتنی بر تحولات فن آورانه
۶۶. ساماندهی اقتصاد غیررسمی در مناطق مرزی
۶۷. استقرار حکمروایی مناسب بخش کشاورزی با تمرکز دولت بر سیاست گذاری و تسهیل گری
۶۸. ایجاد و توسعه نظام‌ها و تشکل‌های بهره برداری مطلوب و متناسب با قابلیت، فرصت و ظرفیت منطقه‌ای
۶۹. ایجاد سازوکار مشارکت نظام‌مند کشاورزان و تشکل‌های ذیربط در فرایند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری بخش کشاورزی
۷۰. توسعه و تکامل زنجیره ارزش محصولات کشاورزی با تاکید بر تقاضا محوری، ارزش افزایی و کاهش ضایعات
۷۱. توسعه شبکه بازار محصولات کشاورزی از سطح محلی تا سطوح ملی و فراملی و گسترش بازارهای دیجیتال کشاورزی
۷۲. توسعه ناوگان داخلی و بین‌المللی حمل و نقل و پایانه‌های تخصصی کشاورزی
۷۳. توسعه مشارکت عمومی-خصوصی، توسعه کشاورزی قراردادی، ایجاد چتر پوشش و واحدهای پشتیبان تولید
۷۴. و توسعه فناوریهای نوآورانه کشت و تولید انواع محصولات با استفاده از آب دریا ( Seawater – farmingگلخانه‌های است که با استفاده از آب شور دریا و انرژی خورشیدی امکان رویش گیاهان را در زمینهای غیرقابل کشت فراهم می‌کند).
۷۵. ممنوعیت تغییر کاربری اراضی مستعد کشاورزی
۷۶. استقرار کشاورزی حفاظتی، دقیق، هوشمند و سازگار به تغییرات اقلیمی و تامین کننده امنیت غذایی
۷۷. استقرار الگوی بهینه کشت منطقه‌ای مبتنی بر توان اکولوژیک حوضه‌های آبخیز با در نظر گرفتن آب قابل برنامه ریزی مصوب و اولویت تولید محصولات راهبردی با مشارکت کشاورزان
۷۸. حمایت هدفمند از تولید نهادهها و عوامل تولید کشاورزی متناسب با ظرفیت‌ها و قابلیتهای سرزمین
۷۹. الزام به تولید محصولات کشاورزی سالم و افزایش تولید محصولات غیرتراریخته و ارگانیک
۸۰. ایجاد و توسعه زنجیره ارزش محصولات گلخانه‌های و محیط‌های کنترل شده (مانند هواکشت و آب کشت)
۸۱. حفاظت و تقویت حاصلخیزی خاک و جلوگیری از تخریب آن در عرصه‌های کشاورزی
۸۲. کاهش هدررفت در زنجیره تولید، انتقال و توزیع انرژی تا سطح استانداردهای بین‌المللی
۸۳. بازسازی و نوسازی واحدهای صنعتی، تأسیسات قدیمی و ناوگان حمل و نقل
۸۴. بهینه‌سازی مصرف انرژی
۸۵. تقویت و سازماندهی بازار رقابتی خدمات انرژی
۸۶. افزایش مشارکت عمومی و خصوصی در شبکه انرژی محلی، منطقه‌ای و ملی
۸۷. ظرفیتسازی برای گسترش کسب و کارهای دانش بنیان در حوزه خدمات انرژی
۸۸. بهینه سازی سبد سوخت مصرفی کشور از طریق تعیین سهم هر یک از حامل‌های انرژی و افزایش سهم منابع انرژی کم کربن در سبد انرژی کشور
۸۹. استانداردسازی مصرف انرژی تولیدات داخلی
۹۰. حمایت از تحقیقات کاربردی و تاسیس و تقویت شرکت‌های دانش بنیان در زمینه کسب فناوریهای مرتبط با بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش شدت انرژی
۹۱. افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر در تولید و تأمین بهینه انرژی هر منطقه از کشور متناسب با ظرفیت هر منطقه
نقشه ۷- پهنه‌های مستعد تولید انرژیهای تجدیدپذیر و تبادلات انرژی در افق ۱۴۲۴
۹۲. افزایش نرخ باروری به حداقل بیش از سطح جانشینی
۹۳. تربیت نیروی انسانی توانمند، خلاق، مسئولیتپذیر و دارای روحیه مشارکت جمعی با تأکید بر فرهنگ جهادی
۹۴. ارتقاء سطح آموزش، پژوهش و بهره‌وری نیروی کار در جهت افزایش سهم منابع انسانی در ترکیب عوامل مؤثر در تولید ثروت ملی متناسب با تخصص‌ها، ظرفیت‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای
۹۵. بهرهمندی از فرصت پنجره جمعیتی و ایجاد شرایط فعال‌سازی سرمایه‌های انسانی و علمی کشور
۹۶. اطمینان بخشی و تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه‌گذاری و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی، تحقیقاتی و مالی آنان در توسعه همه جانبه کشور
۹۷. تامین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت‌های تعلیم و تربیت
۹۸. گسترش و ارتقای رویکردهای تقاضامحور آموزش فنی و حرفه ای و تنوع بخشی به شیوه های مهارت افزایی متناسب با تخصص‌ها و مزیت‌های هر منطقه
۹۹. استقرار فعالیت و جمعیت در قلمروهای مستعد توسعه
۱۰۰. تقویت و توانمندسازی نظام ملی ارزیابی راهبردی محیطزیست ()SEA
۱۰۱. ارزشگذاری خدمات اکوسیستمی و لحاظ کردن آن در ارزیابی اقتصادی طرح‌ها و حسابهای ملی
۱۰۲. استفاده از ابزارهای اقتصادی در مدیریت و کنترل خسارت‌های محیط زیستی از جمله ایجاد و توسعه بازار کربن
۱۰۳. تشویق سرمایه‌گذاری و حمایت از خلق، تجاری سازی و بکارگیری فناوریهای سازگار با محیط زیست
۱۰۴. تدوین و اجرای برنامه سازگاری با تغییر اقلیم در حوزه‌های مختلف از جمله آب، کشاورزی و امنیت غذایی، بهداشت و درمان، گردشگری، سواحل، اکوسیستمهای طبیعی و..
۱۰۵. حفاظت، بازسازی و احیاء قلمروهای منحصر به فرد و ارزشمند طبیعی به‌ویژه ذخیره‌گاه‌های زیستی، تالاب‌های بین‌المللی، پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده
۱۰۶. مدیریت یکپارچه کانون‌های بحرانی محیط زیستی
۱۰۷. مدیریت جامع و یکپارچه حوضه‌های آبخیز برای بهره‌برداریی بهینه از منابع پایه (آب، خاک و پوشش گیاهی)
۱۰۸. بازنگری ضوابط و معیارهای تغییر کاربری اراضی متناسب با ویژگی‌های بومشناختی هر قلمرو
۱۰۹. کنترل و پایش مستمر منابع آلاینده و عوامل مخرب منابع طبیعی و محیطزیست با منشا داخلی و خارجی
۱۱۰. مدیریت یکپارچه منطقه‌ای پسماندهای عادی، خانگی، صنعتی، کشاورزی و ویژه بخصوص در استانهای ساحلی
۱۱۱. تقویت و توانمندسازی نظام ارزیابی اثرات محیط زیستی (EIA) و استقرار نظام ممیزی و پایش
۱۱۲. مدیریت کیفی هوای محیط در سطح کشور به ویژه در مناطق کلانشهری
۱۱۳. بهره‌گیری مؤثر از فرصتها و مشوق‌های بین‌المللی در حرکت به‌سوی اقتصاد کمکربن و تسهیل انتقال و توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های مرتبط
۱۱۴. توانمندسازی جوامع محلی و اشاعه فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی و ذخایر و تنوع ژنتیکی گیاهی و جانوری
۱۱۵. استقرار سیستم مدیریت ریسک بلایا و مخاطرات طبیعی
۱۱۶. توسعه و بهکارگیری فناوریهای لازم برای حفاظت و احیاء منابع طبیعی و محیطزیست، از جمله فناوری زیستی، فناوری نانو، فناوری اطلاعات و ارتباطات، منظومههای ماهواره ای و پهپادها
۱۱۷. بهره مندی از فنآوری‌های نوین تصفیه فاضلاب و رفع الایندهای آنها
۱۱۸. پایش و حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش، شورشدن، آلودگی و تخریب آن
۱۱۹- بهره برداری پایدار از منابع آب سبز و منابع آب نامتعارف مانند نمک زدایی آب دریا و آب خاکستری
۱۲۰. ارائه مشوق‌های لازم برای سرمایه‌گذاری و بهکارگیری فناوریهای نوین در طرح‌های نمک- زدایی مقرون به صرفه از آب دریا برای تامین آب صنعت (براساس الگوی مطلوب استقرار فعالیت‌ها) مناطق واقع در پسکرانه سواحل جنوبی کشور، فلات مرکزی، نوار شرقی کشور و جزایر و آب شرب مناطق واقع در پسکرانه سواحل با در نظرگیری ملاحظات محیط زیستی و پدافندغیرعامل
۱۲۱. بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب حاصل از فاضلاب با رویکرد تصفیه درجا با تأکید بر مشارکت عمومی و خصوصی و رعایت استانداردهای کیفی آب به‌ویژه در محدوده کلانشهرها
۱۲۲. ارتقای بهره‌وری و توجه به ارزش اقتصادی و امنیتی و سیاسی آب در استحصال و عرضه و نگهداری و مصرف آن
۱۲۳. ظرفیت سازی و توسعه بازارها و بانک آب
۱۲۴. مدیریت هوشمند منابع آب مبتنی بر فناوریهای نوآورانه نظیر منظومههای ماهواره ای سنجش از دور، پهپادها و سنجنده ها
۱۲۵. افزایش تراز مثبت آب مجازی در تجارت کالا
۱۲۶. ایجاد تعادل بین سرمایه اقتصادی، سرمایه طبیعی (محیطزیست،) سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی
۱۲۷. اصلاح ساختار و مدیریت به هم پیوسته و توأمان عرضه و تقاضای آب مبتنی بر مقیاس حوضه‌های آبریز درجه دو
۱۲۸. مدیریت تقاضای آب با بازتوزیع قدرت متعادل بین بخشهای دولتی، خصوصی و سازمانهای مردمنهاد
۱۲۹. ایجاد و استقرار نظام‌های مطلوب جهت بهره‌برداریی و تقویت جنبه‌های حفاظت کمی و کیفی منابع آب با تأکید بر مدیریت تقاضا
۱۳۰. تحویل حجمی آب به بخش کشاورزی با تاکید بر استقرار سیستم اندازه گیری و برخط کردن آمار و اطلاعات منابع و مصارف آب با اولویت شبکه‌های آبیاری زهکشی و چاهها
۱۳۱. افزایش کارایی و کاهش تلفات آب در کلیه مراحل زنجیره استحصال تا مصرف
۱۳۲. بهره‌برداریی از منابع آب کشور در هریک از حوضه‌های آبریز در جهت تعادل بخشی و کاهش میزان استحصال از آبهای زیرزمینی با بیلان منفی تا سقف آب قابل برنامه‌ریزی
۱۳۳. استفاده از سازوکارهای قانونی، نهادی و ساختاری جهت هماهنگی و سیاستگذاری در راستای وفاق ملی جهت بهره‌برداریی بهینه از منابع آب در چهار سطح منطقه‌ای، ملی، حوضه‌ای و استانی (محلی) در بخشهای مختلف مصرف
۱۳۴. مدیریت مصرف آب کشور بر اساس آمار و ارقام مصوب آب قابل برنامه ریزی
۱۳۵. رعایت مقررات حریم‌های کمی و کیفی منابع آب و کنترل عوامل آلاینده
۱۳۶. ظرفیت سازی، ارتقاء فرهنگ عمومی، مشارکت‌های فراگیر مردمی و توانمندسازی ذینفعان و ذیمدخلان جهت اصلاح الگوی مصرف و حفاظت از منابع آب
۱۳۷. ارتقاء بهره‌وری آب در بخشهای مصرف کننده
نقشه ۸- وضعیت بستر طبیعی سرزمین در افق ۱۴۲۴
۱۳۸. کاربست رویکرد توسعه خوشه‌ای در شهرک‌ها، نواحی صنعتی و معدنی
۱۳۹. شبکه سازی و ایجاد زنجیره فعالیت‌های تولیدی در پیوند با شبکه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تولید
۱۴۰. استفاده حداکثری از ظرفیت موجود شهرک‌ها و نواحی صنعتی در گسترش فعالیت‌های صنعتی
۱۴۱. تقویت زنجیره‌های فعالیتی مبتنی بر صنایع دریامحور در محور ساحلی شمال و جنوب (لجستیک و بازرگانی)
۱۴۲. توسعه صنایع بازیافتی به منظور استفاده مجدد از پسماندهای صنعتی و شهری
۱۴۳. توسعه صنایع کوچک و متوسط با تأکید بر استقرار در مناطق مرزی
۱۴۴. استقرار فعالیت‌های صنعتی و معدنی اولویتدار ملی مبتنی بر تخصص‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای
نقشه ۹- شبکه همکار فعالیت‌های صنعتی در پهنه سرزمین
۱۴۶. تجاریسازی و برندسازی محصولات کشاورزی ویژه (صادراتی و ارزش افزوده بالا) با تأکید بر:
۱۴۷. تولید و توسعه اندامهای تکثیری نظیر بذر، نهال و مواد ژنتیکی دامی، گیاهی و شیلاتی در زنجیره ارزش
۱۴۸. ساماندهی و توسعه زنجیره‌های ارزش و تأمین محصولات دام و طیور
۱۴۹. ساماندهی و توسعه زنجیره ارزش و تأمین شیلات با اولویت استانهای سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، گیلان، مازندران، گلستان، کرمانشاه، خوزستان، کهگیلویه و بویر احمد، چهارمحال و بختیاری، کردستان و لرستان با رعایت ملاحظات زیست محیطی بویژه ظرفیت تحمل بار آلودگی رودخانه
۱۵۰. ایجاد زنجیره‌های ارزش محصولات کشاورزی فراملی و گسترش کشت‌های فراسرزمینی با تأکید بر تولید محصولات غیر تراریخته و آب‌بر
نقشه ۱۰- استقرار مطلوب فعالیت‌های کشاورزی و شیلات در افق ۱۴۲۴
نقشه ۱۱- شبکه همکار فعالیت کشاورزی در سطح سرزمین
۱۵۱. برقراری انسجام در سازمان فضایی سرزمین با ایجاد شبکه چند سطحی، چند مرکزی و چند عملکردی
۱۵۲. ایجاد تعادل فضایی در سرزمین با استقرار شهرها/شهرمنطقه‌های سطح یک در پهنه‌های زیر:
۱۵۳. استقرار خدمات سطح یک در منطقه شهری و عدم تمرکز در کلانشهر
۱۵۴. تقویت و ارتقاء سطح عملکردی و خدماتی شهرها/شهرمنطقه‌های ارومیه، اردبیل، زنجان، سنندج، ایلام، خرم آباد، همدان، قزوین، گرگان، سمنان، اراک، قم، یزد، بجنورد، بیرجند، یاسوج، شهرکرد، بوشهر به سطح دو
۱۵۵. تقویت و ارتقاء سطح عملکردی و خدماتی شهرهای زیر به عنوان شهرهای همکار در شبکه چند مرکزی، چند سطحی و چند عملکردی سرزمین
۱۵۶. تمرکز زدایی و پالایش عملکردی منطقه کلانشهری تهران با حفظ و توسعه کارکرد پایتختی
۱۵۷. تمرکززدایی از مناطق کلانشهری به‌ویژه در مناطق کلانشهری تهران، اصفهان، کرج، مشهد، رشت، تبریز و شیراز
۱۵۸. محدود کردن رشد جمعیتی و کالبدی شهرهای مادر در مناطق کلانشهری کشور
۱۵۹. تقویت نقش چند عملکردی شهرهای میانی
۱۶۱. هدایت جریان‌های مهاجرتی به سمت شهرهای میانی
۱۶۱. سطح‌بندی مراکز آموزشی، بهداشتی، علمی و فناوری متناسب با سطح‌بندی خدماتی نظام سکونتگاهی
۱۶۲. ایجاد پویایی و تقویت پیوند در شبکه چند سطحی و چند مرکزی نظام سکونتگاهی با بهره- گیری از الگوی گوی و میله (Hub & Spoke)
نقشه ۱۲- شبکه خدمات رسانی چندمرکزی و چندسطحی نظام سکونتگاهی در افق ۱۴۲۴
۱۶۳. الگوی توسعه نظام سکونتگاهی شهری و روستایی
استانهای گیلان، مازندران و گلستان: الگوی شبکه‌ای با رویکرد تثبیت مکان‌های مرکزی، تثبیت مناطق کلانشهری، تثبیت جمعیتپذیری، توسعه شهرهای کوچک و میانی و تقویت کانون‌های روستایی کوچک
۱۶۴. کاربست رویکرد شهر هوشمند و خلاق به‌ویژه در شهرهای سطح یک با بکارگیری فناوریهای نوآوری نظیر اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، پهپادها، ربات ها، مواد هوشمند، سنسورهای پیشرفته، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، چاپ سه بعدی و…
۱۶۵. تقویت و احیای ارزش‌های اصیل فرهنگی، تاریخی، قومی و بومی جامعه عشایر
۱۶۶. تقویت نقش چند کارکردی مناطق عشایری و نظام مشارکت تشکل‌های عشایری در امنیت ملی، امنیت غذایی و پایداری محیط زیستی
۱۶۷. تنوع بخشی به فعالیت‌های اقتصادی، توسعه زنجیره ارزش و برندسازی محصولات تولیدی و صنایع دستی جامعه عشایری
۱۶۸. توسعه بوم گردی، طبیعت درمانی و گردشگری جامعه محور، مبتنی بر جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی منحصر به فرد مناطق و جامعه عشایری
۱۶۹. ارزش افزایی اقتصادی منابع موجود در مناطق دور افتاده، صعب العبور، حاشیه‌ای و مرزی
۱۷۱. حفظ تنوع زیستی و ذخائر ژنتیکی دامی و گیاهی مناطق عشایری
۱۷۱. حفظ یکپارچگی قلمرو و محدوده حقوق عرفی عشایر
۱۷۲. ارتقاء شاخص‌های رفاه و کیفیت زندگی جامعه عشایری
۱۷۳. ساماندهی و تقویت منظومههای روستایی و ایجاد مناطق روستا-شهری همکار و هم پیوند
۱۷۴. تقویت پیوند روستاها با شهرهای کوچک و میانی
۱۷۵. ممانعت از تبدیل بیرویه نقاط روستایی به شهر
۱۷۶. تقویت مکان‌های مرکزی روستایی با تأکید بر نیمه جنوبی و شرقی کشور
۱۷۷. تنوع‌بخشی به فعالیت‌های اقتصادی روستاها و تعریف نقش و عملکرد خاص برای روستاهای دارای مزیت نسبی و رقابتی
۱۷۸. تقویت نظام نهادی و تصمیم سازی پیوستار توسعه شهری-روستایی در بستر شبکه منطقه‌ای
۱۷۹. ایجاد محیط روستاییِ بومگرا، منسجم و همسو با صیانت از میراث طبیعی، تاریخی، فرهنگی
۱۸۱. فرهنگ مبنا نمودن صنعت گردشگری در مناطق گردشگری ایران با رویکرد ارتقاء تعامل جامعه میزبان و میهمان
۱۸۱. ظرفیت سازی و تسهیل فرآیند جذب گردشگران خارجی
۱۸۲. صیانت و حفاظت فیزیکی، حقوقی و معنایی میراث تاریخی، طبیعی و فرهنگی در مقابل هرگونه تهدید اعم از زوال، تجاوز، سرقت و تخریب با تاکید بر مشارکت‌های مردمی
۱۸۳. بهره‌گیری از رویکرد برندسازی مکانی و معرفی آوازه قلمروهای خاص میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی کشور از جمله میراث مرتبط با کشاورزی و دانش بهره گیری از آب (مانند قنات، کاریز، آب انبار، پل‌ها و سدهای تاریخی،) انرژیهای پاک (آسباد، آسیاب، دستکند،) دانش سنتی تولید (دریانوردی، لنج سازی، ابریشم کشی و..) و گونه‌های منحصر بفرد جنگل، بیابان و موزه‌های ملی و منطقه‌ای
۱۸۴. احیاء و تقویت نمادها و رویدادهای ملی، منطقه‌ای، مذهبی و قومی انسجامبخش در پهنه جغرافیایی کشور
۱۸۵. اولویتبخشی به هدف غایی گردشگری برای گفتمانسازی، ایجاد همبستگی و ارتباط اجتماعی سرزمینی در سطح ملی و بین‌المللی
۱۸۶. احیاء هنرهای رو به فراموشی و تقویت تولید و بازرگانی صنایع دستی
۱۸۷. حفظ و احیاء هویت، آیین‌ها، سنت‌ها و مراسم ویژه اقوام مختلف حوزه تمدنی ایران
۱۸۸. معرفی و حمایت از گنجینههای زنده بشری، مشاهیر و مفاخر فرهنگ، هنر و حوزه تمدنی ایران
۱۸۹. توسعه و بهکارگیری فناوریهای نوین نظیر اینترنت اشیاء و واقعیت گسترده (شامل واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و…) در توسعه گردشگری و معرفی میراث فرهنگی کشور
۱۹۰. تجهیز زیرساخت‌ها و توسعه شبکه‌های یکپارچه گردشگری
نقشه ۱۳- محورها، قطب‌ها و پهنه‌های گردشگری
۱۹۱. احداث، توسعه و تجهیز زیرساخت‌های موردنیاز انتقال و ترانزیت اطلاعات در مقیاس بین‌المللی از طریق ایجاد خدمات هاب (HUB) منطقه‌ای و بین‌المللی اطلاعات
۱۹۲. تقویت اتصال شبکه ارتباطی کشور به کشورهای همجوار به‌منظور تبادل و انتقال اطلاعات و برقراری ارتباطات بین‌الملل
۱۹۳. ارتقاء پایداری ارتباطات بین‌الملل، هاب رومینگ بین‌الملل و حضور در نقاط متنوع تبادل
ترافیک جهانی
۱۹۴. افزایش کیفیت و سرعت خدمات پهن باند برای ساکنان و فعالان اقتصادی همه مناطق
۱۹۵. حفظ نقاط مداری، توسعه ارتباطات ماهوارهای منظومهای و خدمات سنجش از دور و پایش-
گری فضایی برای کلیه بخشهای اقتصادی، اجتماعی و کشاورزی
۱۹۶. توسعه کاربرد هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، محاسبات کوانتومی و شبکه ابری برای ارتباطات داده ای پرسرعت و کاربردهای آن در پهنه کشور
۱۹۷. تقویت حکمرانی خوب فضای مجازی و ارتقاء امنیت آن
۱۹۸. توسعه شبکه حملونقل با رویکرد حملونقل یکپارچه با اولویت اتصال شهرهای سطح یک
۱۹۹. تکمیل، تقویت و تجهیز محورهای ارتباطدهنده نظام سکونتگاهی و مراکز اصلی فعالیت نیمه شرقی کشور به محورهای اصلی منطبق بر گذرراههای بین‌المللی
۲۱۰. تکمیل، تقویت و تجهیز محورهای ارتباطدهنده نظام سکونتگاهی و مراکز اصلی فعالیت نیمه
غربی کشور به محورهای اصلی منطبق بر گذرراههای بین‌المللی
۲۱۱. تقویت ارتباطپذیری و اتصالپذیری دروازههای مرزی به پهنه سرزمین با رعایت کامل ملاحظات و الزامات دفاعی و امنیتی و پدافند غیرعامل
۲۱۲. هوشمند سازی شبکه لجستیک با تاکید بر دیجیتال شدن فرآیندها، زنجیره تامین هوشمند، بکارگیری فناوریهای نوآورانه (اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی، ربات‌ها، پهپادها، چاپ سه بعدی، پیشران‌های الکتریکی، ناوگان خودران،..) و تجارت الکترونیک
۲۱۳. ایجاد مراکز لجستیک تخصصی کشاورزی، صنعتی و معدنی و چندعملکردی متناسب با ظرفیت‌ها و پهنه‌های تولید کالا بر مبنای الگوی مطلوب استقرار فعالیت ها
نقشه ۱۴- گذرراههای بین‌المللی و ارتباطی نظام سکونتگاهی و مراکز اصلی فعالیت در افق ۱۴۲۴
۲۱۴. تخصیص سهم درآمدی حاصله از استقرار فعالیت‌ها در جزایر و سواحل به توسعه این مناطق
۲۱۵. ارائه مشوق‌ها و تسهیل جذب سرمایهگذاریهای ملی و بین‌المللی در استقرار فعالیت‌های جدید بویژه در مناطق مرزی
۲۱۶. اتخاذ رویکرد منظومهای و شبکه‌ای برای توسعه جزایر و مدیریت یکپارچه آنها
۲۱۷. ارتقای جایگاه، سطح و عملکرد رقابتی فرودگاه‌ها و بنادر در جزایر با اولویت کیش، قشم و ابوموسی
۲۱۸. تقویت و فعال‌سازی ظرفیت‌های رقابتی بانکرینگ (سوخت رسانی به کشتی ها) در جزیره قشم
۲۱۹. تعریف نقش خاص برای جزایر راهبردی در مجموعه نظام فعالیتی جزایر (توسعه فعالیت‌های دریامحور نظیر شیلات، انرژیهای نو، گردشگری، تجارت، ترانزیت، خدمات بندری، سوخترسانی، ساخت و تعمیرات کشتی)
۲۱۰. تقویت پیوند بین جزایر و سرزمین اصلی
۲۱۱. ایجاد و تقویت زیرساخت‌ها متناسب با نقش و عملکرد جزایر
۲۱۲. نقش آفرینی و مشارکت نظامند جامعه محلی در توسعه جزایر
۲۱۳. تأمین منابع پایدار آب و انرژی با تأکید بر استفاده از منابع تجدیدپذیر خورشیدی و امواج در جزایر
۲۱۴. هدایت هدفمند جریان‌های مهاجرتی به سمت مناطق مستعد کم تراکم
۲۱۵. تقویت زیرساخت‌ها و شبکه‌های زیربنایی نواحی شرقی و جنوبی کشور
۲۱۶. تأمین منابع آب پایدار و ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و درمانی مناسب به‌ویژه نیمه شرقی و جنوب شرقی کشور
۲۱۷. نگهداشت و افزایش جمعیت در شهرهای کوچک و روستاهای مرزی
۲۱۸. هدایت جریان سرمایه ناشی از مبادلات مرزی برای ایجاد زیرساخت‌ها و تقویت تولیدات محلی
۲۱۹. آزادسازی حریم سواحل و ممانعت از استقرار جمعیت و فعالیت در حریم سواحل
۲۲۰. افزایش پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری نهادهای دولتی و حاکمیتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی
۲۲۱. ایفای نقش نهادهای دولتی و حاکمیتی به عنوان تسهیل‌گیر در مسائل اجتماعی و فرهنگی
۲۲۲. افزایش سهم و نقش شبکه‌های اجتماعی رسمی و نهادهای مرجع در جهت‌دهی به مطالبات و خواسته‌های شهروندان
۲۲۳. افزایش اختیار استان‌ها در سیاستگذاری و تصمیم‌گیری در خصوص مسائل اجتماعی و فرهنگی
۲۲۴. اجتناب از امنیتی کردن پدیده‌ها و مسائل اجتماعی (سطح کلان کشور و استان‌ها و سطوح محلی) و اتخاذ رویکردهای نرم و اجتماعی در این حوزه
۲۲۵. تمرکز بر فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی خاص اعتمادسازی و منطبق بر خواستهها و گرایش‌های ساکنان مناطق مختلف سرزمین
۲۲۶. توانمندسازی اجتماعات محلی و مشارکت دادن مردم در فرایندهای تصمیم‌سازی و اجرای برنامه‌های توسعه
۲۲۷. کاهش آسیب‌های اجتماعی با تاکید بر نقش آفرینی نهادهای غیردولتی و مردم‌محور
۲۲۸. تسهیل در شکل‌گیری و تداوم فعالیت سازمانهای مردمنهاد به‌عنوان یک عامل مؤثر در اقدامات توسعه‌ای
۲۲۹. فراهم نمودن دسترسی عادلانه به زیرساخت و خدمات بویژه آموزشی، بهداشتی و درمانی با کیفیت مطلوب در سراسر کشور بخصوص مناطق مرزی و کمتر برخوردار
۲۳۰. حکمروایی انسجام بخش و مدیریت یکپارچه سرزمینی
۲۳۱. اتخاذ و اجرای اصول حکمروایی خوب (نظیر فسادستیزی، پاسخگویی، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، برابری و همه‌شمولی، حاکمیت قانون، مشارکت، اجماع‌گرایی) توسط نهادها و سازمانهای دولتی و حاکمیتی
۲۳۲. ارتقاء امید به زندگی، تامین سلامت، تغذیه سالم جمعیت و دسترسی به مسکن مناسب برای ساکنان همه مناطق کشور
۲۳۳. گسترش پوشش و دسترسی به بیمه‌های اجتماعی
۲۳۴. تقویت تعاملات و پیوندهای مناطق پیرامونی سرزمین با مناطق درونی
۲۳۵. ایجاد زمینه مشارکت جمعی اقوام و گروه‌های مذهبی در توسعه و امنیت مناطق مختلف کشور به‌ویژه مناطق مرزی
۲۳۶. تفویض اختیار به نهادها و تشکل‌های منطقه‌ای در سیاستگذاریهای توسعه منطقه‌ای در چارچوب سیاستهای کلان کشور
۲۳۷. احیا و توسعه نمادهای اسلامی ایرانی با حفظ تنوع فرهنگی در پهنه سرزمین
۲۳۸. تبیین، ترویج و نهادینهسازی سبک زندگی سالم اسلامی ایرانی و خانواده‌محور
۲۳۹. ساماندهی کلیه مؤلفه‌های قدرت ملی به منظور تاب آوری راهبردی در مقابل تهدیدات و امکان بهره گیری توامان آنها در زمان تهدید و جنگ در قالب الگوی بازدارندگی و امنیت همه جانبه
۲۴۰. توسعه همگرایی و هم افزایی در منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس
۲۴۱. ساماندهی، توانمندسازی و ممانعت از گسترش سکونت‌های غیررسمی به‌ویژه پیرامون کلانشهرها
۲۴۲. تغییر و اصلاح شیوه‌های امنیتی مدیریت سرزمین به‌ویژه مناطق مرزی با تأکید بر مشارکت جوامع محلی
۲۴۳. مبنا قراردادن رویکردهای اجتماعی و مردمی برای تأمین امنیت در راستای تحقق امنیت پایدار مردمی
۲۴۴. تقویت جمعیتپذیری نقاط روستایی و شهرهای کوچک و میانی واقع در حاشیه کویر و مناطق مرزی به‌منظور ارتقاء امنیت منطقه
۲۴۵. تقویت و بسترسازی امنیت همه جانبه (غذایی، آب، محیط زیست، اجتماعی، اقتصادی و.).. با حفظ پایداری و تاب آوری سرزمین
۲۴۶. تقویت سازه دفاعی-امنیتی قوی تضمین‌کننده بازدارندگی
۲۴۷. افزونگی شبکه‌ها و سامانه‌ها به منظور کاهش آسیب پذیری آنها در مقابل تهدیدات سخت و نرم (سایبرالکترونیک، امنیتی، فرهنگی ،زیستی ، گیاهی، شناختی و…) و فراهم نمودن امکان ادامه کارکردهای ضروری آنها در شرایط بحرانی
۲۴۸. ذخیره سازی راهبردی، موازی سازی زیرساخت‌ها و تنوع بخشی و پایدارسازی سامانه‌ها و شبکه‌ها
۲۴۹. کاهش اتکا کشور به تنگه هرمز با تأکید بر توسعه سواحل مکران
۲۵۰. رعایت تناسب‌های قومی فرهنگی مورد نیاز در استقرار فعالیت و جمعیت در سرزمین
۲۵۱. تمرکززدایی و جلوگیری از تجمیع تأسیسات حیاتی، حساس و مهم
۲۵۲. کاهش آسیب‌پذیری و پایدارسازی زیرساخت‌های حیاتی و حساس، کوچک‌سازی و موازی‌سازی سامانه‌های خدماتی و پشتیبانی
۲۵۳. تقویت و توسعه سامانه‌ها و زیرساخت‌های رصد، پایش و تشخیص تهدیدات زیستی در سطوح کلان ملی به‌ویژه در مناطق مرزی
۲۵۴. ایجاد ساز وکارهای فرماندهی و مدیریت یکپارچه بحران در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی
۲۵۵. ارتقاء ایمنی تاسیسات و حداقل سازی اثرات ناشی از وقوع حوادث غیرمترقبه و بحرانی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، برق و هسته ای بر مناطق همجوار
شبکه چند سطحی، چند مرکزی و چند عملکردی، اقتصاد متنوع و دریاپایه، نظام سکونتگاهی پویا و نقش‌آفرین، افزایش جمعیت و توسعه فعالیت در مناطق مستعد کمتراکم به‌ویژه در مناطق مرزی، جزایر راهبردی و سواحل جنوبی و پیوند مناسعبات ایران با دنیا، از مهمترین ویژگی‌های سازمان فضایی ایران در سال ۱۴۲۴ است که منجر به توسعه متعادل، متوازن و انسجام فضایی سرزمین شده است.
سرزمین ایران به عنوان قلب منطقه جنوب غرب آسیا، نقشی مفصلی در مسیر گذرراههای ترانزیت بین‌المللی و منطقه‌ای و شبکه اطلاعات و ارتباطات آسیا و اروپا ایفا می‌کند. بهره مندی از این موقعیت راهبردی و مزایای اقتصادی آن، منجر به ارتقاء وزن ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران در منطقه شده است.
پیوند مناسبات سیاسعی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران با کشورهای منطقه و جهان در دو سطح برقرار است. در سطح اول، شهر تهران، با نقش مدیریت، نظارت و راهبری ارتباطات بین‌المللی و با همکاری شهرهای تبریز، مشهد، کرمانشاه، اهواز، بندرعباس، شیراز، اصفهان، کرمان، زاهدان، چابهار، رشت و ساری تعامل کشور با جهان را برقرار ساخته و به شبکه شهرهای جهانی پیو ستهاند. در سطح دوم با اعطاء نقش مدیریت تعاملات میان‌مرزی به شهرهای لایه پیرامونی سرزمین در استانهای مرزی (به عنوان مرکز تسهیل و پشتیبانی تعاملات میان‌مرزی با کشورهای همسایه،) ارتباط ایران با همسایگان دارای مرز مشترک آبی و خاکی برقرار است.
چابهار به عنوان درگاه اقیانوسی و دالان اقتصادی سرزمین، با ویژگی‌هایی نظیر کانون مبادلات اقتصادی دریاپایه، قطب تجارت و محور اصلی ترانزیت منطقه مکران در شبکه ارتباطات بین‌المللی نقش‌آفرینی می‌کند.
زیر ساخت‌های اتصال شهرهای مرزی به مبادی مرزی و مراکز توزیع و تامین کالا در دو سوی مرز تقویت شده و خدمات آموزشی-درمانی- گردشگری به شهروندان کشورهای همسایه در کانون‌های سکونتگاهی مرزی ارائه می شود.
استقرار فعالیت و جمعیت در قلمروهای مستعد توسعه شکل گرفته و سازگار با محیط زیسعت و متناسب با اثرات تغییر اقلیم است. قلمروهای منحصر به فرد و ارزشمند طبیعی به ویژه اکوسیستمهای دریایی و ساحلی، جنگلهای طبیعی، تالابها، رودخانهها و پیکرههای آبی کشور حفاظت و احیاء شده است.
خدمات اکوسیستمی سرزمین ارزش گذاری و در ارزیابی اقتصادی لحاظ شده است و آلاینده‌های محیطی به ویژه انواع پسماندها با فن آوریهای نوین مدیریت شده اند.
مدیریت جامع و یکپارچه حوضه‌های آبخیز تحقق یافته و رویکرد حکمروایی پایدار آب و تعادل بخشی کمی و کیفی بین منابع و مصارف جاری است. آب پایدار مورد نیاز استقرار فعالیت و جمعیت از طریق مدیریت هوشمند منابع آب و بهره برداری از منابع آب سبز، منابع آب نامتعارف مانند نمک زدایی آب دریا و بازچرخانی آب خاکستری تامین شده است.
ایران بواسطه بهره مندی از منابع غنی انرژیهای هیدروکربوری و تجدیدپذیر، تعاملی سازنده و دوجانبه با کشوهای همسایه و کشورهای واقع در عمق راهبردی حوزه‌های ژئوپلیتیک در زمینه صادرات و تبادلات انرژی دارد. همچنین، با انعقاد پیمان‌ها و تفاهم نامه‌های بین‌المللی در سطح منطقه، ضمن دستیابی به بازارهای هدف در کشوهای هم سایه، روابط فرهنگی و اجتماعی را تعمیق بخشیده و معضلات محیط زیستی منطقه بویژه کانون‌های گرد و غبار را مهار و پایداری منابع آبهای مرزی را تضمین نموده است.
کشور با تولید محصولات متنوع دانش بنیان با ارزش صارداتی بالا ، ضمن کاهش خام فرو شی، در زنجیره ارزش جهانی نقش آفرینی نموده است. سیاستهای منعطف و محلی در تولید و رقابت در عرصه روابط بین‌الملل اتخاذ و اقتصاد غیر رسمی در مناطق مرزی ساماندهی شده است. مراکز رشد فن آوری اطلاعات و ارتباطات و مناطق دیجیتالی توسعه یافته و زیستبومهای کارآفرینی نوآورانه ارتباط مطلوب دانشگاه و صنعت را برقرار نموده است.
پهنه‌ها و قطب‌ها و کانون‌های فعالیتی کشاورزی سرزمین درافق توسعه یافتگی با بهره برداری از مزیت‌ها و قابلیتهای سرزمین و تحولات فناورانه در مقیاس فراملی، ملی ومنطقه‌ای درقالب شبکه‌های همکار در سرزمین نقش آفرینی می کنند. تولید محصولات راهبردی و ویژه صادراتی با ارزش افزوده بالا در پهنه‌های مستعد توسعه، افزایش بهره‌وری تولید کشاورزی و تامین امنیت غذایی را فراهم نموده است.
خام فروشی مواد معدنی متوقف شده و سهم ارزش افزوده صنعت و صنایع معدنی با کاربست رویکرد توسعه خوشه‌ای در افق ۱۴۲۴تحقق یافته است. مراکز فعالیت‌های صنعتی و معدنی اولویتدار ملی مبتنی برتخصص‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای در قالب شبکه همکار در پهنه سرزمین ایفای نقش می نمایند.
مزیت‌ها و قابلیتهای گردشگری سعرزمین در قالب پهنه‌ها، محورها و قطب‌های گردشعگری جذاب، آوازه ایران را در حوزه گردشگری بین‌المللی ارتقاء داده است. استقرار برخی سکونت‌های در حاشیه مانده بر مدار گردشگری، عاملی مهم در توسعه مطلوب و خروج آنها از انزوا است.
در سال ۱۴۲۴ تهران همچنان پایتخت سرزمین ایران است. تحدید جمعیت در منطقه کلانشهری تهران و تمرکززدایی فعالیتی از شهر عامل مهمی در تعدیل جمعیت تهران است.
ارتقاء جایگاه عملکردی و خدماتی شهرهای مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز، کرمانشاه، اهواز، بندرعباس، کرمان، زاهدان، چابهار، رشت و ساری با توزیع جغرافیایی مطلوبی که دارند عاملی مهم در کاهش تمرکز فعالیت‌های صنعتی و جمعیت در شهر تهران هستند و نظام سکونتگاهی و سلسله مراتب خدمات‌رسانی پهنه کشور را به تعادل رسانده است.
شبکه شهرهای سطح دو و مجموعه شهرهای همکار آنها که در پیوند عملکردی و خدماتی با شهرهای سطح یک قرار دارند منجر به استقرار متعادل فعالیت و جمعیت در سرزمین ایران شده است و با فعالیت‌های هم پیوند در قالب محورها و پهنه‌های عملکردی هم افزا در سطوح فراملی، ملی و منطقه‌ای نقش‌آفرینی می‌کنند.
شهر منطقه‌ها به عنوان سطح فضایی جدید برنامه‌ریزی در مقیاسی فراتر از مناطق کلانشهری با نقش‌آفرینی در پهنه‌های شمال و جنوب، شرق و غرب و میانه سرزمین، عامل اصلی انسجام و تعادل فضایی در سازمان فضایی سرزمین هستند.
در راستای جلوگیری از تشدید پدیده تمرکز در سرزمین و ممانعت از گسترش کالبدی و پراکنده‌رویی مناطق کلانشهری، تمرکززدایی از مناطق کلانشهری به مهمترین سیاست مدیریت مناطق کلانشهری بویژه در شهرهای تهران، اصفهان، کرج، مشهد، رشت، تبریز و شیراز تبدیل شده است. به همین منظور رشد جمعیتی و کالبدی در شهرهای مادر همه مناطق کلانشهری کشور محدود شده است.
نظام بهداشت و درمان و آموزش عالی کشور متناسب با سطوح یک و دو نظام سکونتگاهی، خدمات تخصصی سطح یک و دو را در حوزه نفوذ عملکردی این شهرها ارائه می‌کنند و با توزیع فضایی مناسبی که صورت گرفته، سازمان مطلوب و متعادلی از خدمات‌رسانی بهداشت و درمان و آموزش عالی در پهنه سرزمین برقرار است.
شبکه پیوسته حمل و نقل ترکیبی و لجستیک متناسب با کانون‌های استقرار فعالیت و جمعیت سازماندهی شده‌اند. مراکز لجستیکی در جهت بهینه سازی فرآیندهای زنجیره تأمین و توزیع بار و کاهش هزینه‌ها در سه سطح بین‌المللی، ملی، منطقه‌ای و مراکز لجستیک تخصصی کشاورزی و صنعتی متناسب با الگوی استقرار فعالیت و جمعیت در سرزمین ایجاد شده‌اند. میرجاوه، میلک، ماهیرود، دوغارون، سرخس، اینچه برون، آستارا، بازرگان، سیرانبند، با شماق، خسروی، شلمچه، چابهار، جاسک، بندرعباس، بوشهر، بندر امام خمینی (ره)، بندر امیرآباد و بندر انزلی به‌عنوان دروازههای اصلی ارتباطی کشور با شبکه جریان‌های بین‌المللی، برخی از مراکز لجستیک در سطح بین‌المللی هستند.
نقشه ۱۵- سازمان فضایی مطلوب در افق ۱۴۲۴
نقشه ۱۶- شبکه چندسطحی، چندمرکزی و چندعملکردی الزامات تحقق و اجرایی شدن سند
ماده ۶) به منظور استقرار نظام راهبری توسعه سرزمین و استمرار و پویایی مطالعات آمایش و بازنگری دورهای سند (پنجساله) و نظارت بر اجرای سند ملی و استانی، سازمان موظف است، ظرف مدت حداکثر شش ماه، سامانه پایش و ارزیابی توسعه فضایی کشور را تهیه و آماده بهره‌برداریی نماید. کلیه دستگاههای اجرایی، نهادهای غیردولتی و بخش خصوصی موظف هستند ضمن تکمیل اطلاعات و داده‌های مکانی مستند و مورد نیاز سامانه، طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی، توسعه ای، سرمایه‌گذاری، تولیدی و مشارکتی خود را قبل از مراحل تصویب و اجرا در سامانه مذکور ثبت نموده و دبیرخانه شورایعالی آمایش سرزمین انطباق آن را با اسناد آمایش سرزمین در سطح ملی و استانی بررسی نماید. اجرای این طرح‌ها منوط به نتیجه استعلام از سامانه است.
تبصره ۱: آئین نامه و ساز و کار اجرایی این ماده ظرف مدت یک ماه توسط دبیرخانه تهیه و پس از تایید کمیسیون تخصصی در شورایعالی آمایش سرزمین تصویب خواهد شد.
تبصره ۲: با توجه اینکه جهت گیری‌های ملی آمایش سرزمین مصوب شورایعالی مورخ ۹۹/۵/۲ در تدوین این سند مورد توجه بوده است، لذا ماده ۴این سند، جایگزین مواد ۳ و ۴جهت گیری‌ها می‌شود.
ماده ۷) سازمان مکلف است مفاد این سند را در تدوین برنامه‌های توسعه منطقه‌ای، برنامه‌های توسعه پنجساله اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین تنظیم بودجه‌های سالانه لحاظ نماید به‌گونه‌ای که سازمان فضایی مطلوب افق ۱۴۲۴ محقق گردد.
ماده ۸) سازمان موظف است با همکاری دستگاههای اجرایی ذیربط ظرف مدت یکسال نسبت به منطقه‌بندی آمایشی کشور براساس سازمان فضایی مطلوب افق ۱۴۲۴و تدوین اسناد آمایش منطقه‌ای اقدام نموده و پس از تأیید کمیسیون تخصصی، برای تصویب به شورایعالی ارائه نماید.
ماده ۹) تمامی دستگاههای اجرایی ملی و استانی مکلف به رعایت مفاد سند ملی آمایش سرزمین می‌باشند.
دستگاههای اجرایی مکلفند با هماهنگی کامل با دبیرخانه و در چارچوب بخشنامه‌های ابلاغی دبیرخانه، نسبت به تدوین تمهیدات، دستورالعمل‌ها و یا بخشنامه‌های لازم به منظور اجرای مفاد مرتبط با حوزه ماموریتی خویش، ظرف مدت یکسال پس از تصویب سند اقدام نموده و برای طی مراحل بررسی و تایید در شورایعالی، به دبیرخانه ارائه نمایند.
ماده ۱۰) وزارت کشور مکلف است با همکاری دستگاههای اجرایی ذیربط نسبت به تدوین لایحه اصلاح قانون تقسیمات سیاسی کشور و اصلاح ضوابط مربوطه با توجه به مفاد سند، ظرف مدت یکسال اقدام نموده و برای بررسی و تایید به شورایعالی ارائه نماید.
ماده ۱۱) وزارت نیرو مکلف است با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان برنامه و بودجه و با توجه به مفاد سند نسبت به تهیه پیش‌نویس مصوبه آب قابل برنامه ریزی، ظرف مدت یکسال و بازنگری آن در دورههای حداکثر پنجساله اقدام و برای بررسی به کمیسیون و تصویب به شورایعالی ارائه نماید.
ماده ۱۲) وزارت جهاد کشاورزی مکلف است با توجه به مفاد سند؛ الگوی کشت ملی و منطقه‌ای را با در نظر گرفتن آب قابل برنامه ریزی مصوب ظرف مدت یکسال و بازنگری آن در دورههای حداکثر پنجساله اقدام نموده و برای بررسی به کمیسیون تخصصی و تصویب به شورایعالی ارائه نماید.
به منظور پایش تغییرات کاربری اراضی سرزمین، وزارت جهاد کشاورزی مکلف است نسبت به تهیه نقشه‌های کاربری اراضی در سطح ملی به صورت پنج ساله اقدام نموده و در اختیار دبیرخانه قرار دهد. همچنین اراضی مستعد (مرغوب) کشاورزی با توجه به یافته‌های مطالعات سند ملی و استانی آمایش، توسط وزارت جهاد کشاورزی و با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت نیرو ظرف مدت یکسال تعیین و برای بررسی به کمیسیون تخصصی و تصویب به شورایعالی ارائه نماید.
ماده ۱۳) وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است با توجه به سند و با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی نسبت به تعیین اولویت‌های صنعتی ملی و استانی اقدام و برای بررسی به کمیسیون و تصویب به شورایعالی ارائه نماید.
ماده ۱۴) کلیه دستگاههای اجرایی، نهادهای عمومی، موسسات، شرکت ها، بنگاه‌ها و واحدهای صنعتی دولتی و غیردولتی و نیروهای نظامی و انتظامی مکلفند در حوزه‌های جغرافیایی فعالیت‌های خود نسبت به ایفای مسئولیت اجتماعی در قالب حفظ محیط زیست، سلامت جامعه و میراث فرهنگی و طبیعی اقدام نمایند.
ماده ۱۵) دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی مکلف است با همکاری دستگاههای اجرایی ذیربط نسبت به تبیین الگوی توزیع فضایی و محدوده مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با توجه به سند ظرف مدت یکسال اقدام و برای بررسی و تصویب به شورایعالی ارائه نماید.
ماده ۱۶) وزارت راه و شهرسازی مکلف است ظرف مدت شش ماه با همکاری سازمان نسبت به تعیین محدوده هر شهرمنطقه اقدام و برای تصویب به شورایعالی ارائه نماید.
شناسنامه قانون در پیام‌رسان‌های داخلی
?روبیکا
https://rubika.ir/shenasname
?ایتا
eitaa.com/Shenasname
?بله
https://ble.ir/Shenasname
?سروش
splus.ir/Shenasname
