طرح کاهش ساعت کار دستگاه‌های اجرایی در ماه مبارک رمضان (گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس)
امكان‌سنجي كاهش ساعات كاري در ماه مبارك رمضان
چكيده
كاهش ساعات كار در ماه مبارك رمضان از موضوعاتي است كه هرساله با حلول اين ماه مورد بحث قرار مي‌گيرد. به فراخور ديدگاه‌هاي مختلف پيرامون اين موضوع تاكنون طرح‌هايي در مجلس شوراي اسلامی مطرح شده و بعضاً رويه‌هايي توسط دولت‌ها ايجاد شده است. اما به دلایل مختلف اين مسئله به سرانجام روشني نرسيده است. برخي از دلایل اين امر عبارتند از: اختلاف نظر درباره مرجع يا مراجع تصميم‌گير قانوني، گزارش‌هاي متفاوت پيرامون پيامدهاي اقتصادي ازجمله بار مالي طرح‌ها براي دولت و تأثير منفي بر بهره‌وري نيروي كار، ضعف موجود در رويه‌هاي اجرايي دولت‌ها نظير فقدان جامعيت و شفافيت در پوشش نيروهاي كار، از ايرادات وارد بر طرح‌هاي ارائه شده به مجلس شوراي اسلامی مي‌باشد.
بر اين اساس، در گزارش حاضر تلاش شده است تا از طريق مرور قوانين موجود درخصوص ساعات كار، بررسي اجمالي وضعيت ساعات كاري ماه مبارك رمضان در ساير كشورها و در نهايت، طرح و بسط ملاحظات تقنيني مرتبط با كاهش ساعات كاري، به روشن‌تر شدن هرچه بيشتر ابعاد موضوع كمك كنيم. از اين منظر، بهواسطه تمركز بر مؤلفه‌هاي فرهنگ عمومي آحاد شهروندان و نيز فرهنگ كار و توليد در جامعه و نهايتاً توجه به شاخص‌هاي سهولت يا دشواري روزه‌داري در ايام مختلف سال، دو طرح پيشنهادي جهت استحضار نمايندگان محترم ارائه شده كه عبارتند از:
الف) كاهش ساعات كاري در ايامي كه ماه مبارك رمضان با فصول بهار و تابستان- 6 ماه نخست سال- مصادف ميشود.
ب) كاهش ساعات كاري ايام ماه مبارك رمضان به‌صورت متغير- و به‌عبارتي پلكاني- در مقاطع مختلف سال.
دانلود متن کامل گزارش
نتایج این گزارش:
طرح پيشنهادي اول
ماده واحده- ساعات كار هفتگي افراد شاغل اعم از رسمي، پيماني و قراردادي در كليه دستگاههاي اجرايي موضوع ماده (5) قانون مديريت خدمات كشوري و نيز دستگاههاي موضوع مواد (2)، (3)، (4) و (5) قانون محاسبات عمومي كشور و نيز بخش غيردولتي اعم از مشموالن قانون كار و قانون تأمين اجتماعي كه موظف به 44 ساعت كار در هفته هستند، در صورت حلول ماه مبارك رمضان در 6 ماه نخست سال خورشيدي (بازه زماني اول فروردين‌ماه تا آخر شهريورماه)، يك ساعت از شروع كار و نيم ساعت از پايان كار كاسته ميشود. 6 ماه دوم سال بدون تغيير در ساعات كار باقي مي‌ماند.
تبصره 1- آن دسته از شاغليني كه براساس ساير قوانين و مقررات از امتياز كاهش ساعت كار بهرهمند هستند تا زماني كه از قوانين و مقررات مزبور استفاده ميكنند و يا دستگاههاي تابع مقررات اداري و استخدامي خاص كه امتيازات مشابه اين قانون را دارند، از شمول اين قانون مستثنا ميباشند. مگر در حالتي كه پس از كاهش ساعات كاري براساس اين قانون، مجموع ساعات كاري آنها مازاد گردد كه در اينصورت مي‌بايست براساس قانون مؤخر عمل گردد.
تبصره 2- كاهش ساعات كاري در هفته به هر ميزاني با دريافت حقوق و مزاياي 44 ساعت در هفته همراه است.
تبصره 3- شاغلين مشمول اين ماده موظفند براساس نياز مبرم دستگاه متبوع، ساعات كسر كار در طول ماه مبارك رمضان را در طول سال با اضافه‌كار -بدون دريافت حقوق اضافه- جبران نمايند.
1 .منظور از آب و هواي سخت ميتواند مواردي مانند گرماي شديد، سرماي شديد، تغییرات ناگهاني جوي، گرد و غبار و غیره را شامل شود.
تبصره 4- به دولت اجازه داده ميشود در مناطق بد آب و هوا در صورت حلول ماه مبارك رمضان در هركدام از ماه‌هاي سال ساعات كاري را حداكثر به ميزان يك ساعت و نيم كاهش دهد.
تبصره 5- به‌منظور تداوم خدمات ضروري (عمومي)، مراكز مربوطه از شمول اين قانون مستثنا بوده و مطابق آيين‌نامه‌اي كه سه ماه پس از تصويب اين قانون، توسط سازمان برنامه و بودجه كشور و با همكاري وزارت كشور و وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي تهيه و به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد، عمل خواهند كرد.
طرح پيشنهادي دوم
ماده واحده – ساعات كار هفتگي افراد شاغل اعم از رسمي، پيماني و قراردادي در كليه دستگاههاي اجرايي موضوع ماده (5) قانون مديريت خدمات كشوري و نيز دستگاههاي موضوع مواد (2) ،(3) ،(4) و (5) قانون محاسبات عمومي كشور و نيز بخش غيردولتي اعم از مشموالن قانون كار و قانون تأمين اجتماعي كه موظف به 44 ساعت كار در هفته هستند، در ماه مبارك رمضان به شكل زير كاهش مي‌يابد:
أ. در صورت حلول ماه مبارك رمضان در بازه زماني «اول خردادماه تا آخر تيرماه» يكساعت از شروع كار و يك ساعت از پايان كار كاسته ميشود.
ب. در صورت حلول ماه مبارك رمضان در بازه‌هاي زماني «اول فروردين‌ماه تا آخر ارديبهشت‌ماه» و «اول مردادماه تا آخر آبانماه» و «اول بهمن‌ماه تا آخر اسفندماه» يكساعت از شروع كار كاسته ميشود.
تبصره 1- ساير ماه‌هاي سال (اول آذرماه تا آخر ديماه) بدون تغيير در ساعات كار باقي مي‌مانند.
تبصره 2- آن دسته از شاغليني كه براساس ساير قوانين و مقررات از امتياز كاهش ساعت كار بهرهمند هستند تا زماني كه از قوانين و مقررات مزبور استفاده ميكنند و يا دستگاههاي تابع مقررات اداري و استخدامي خاص كه امتيازات مشابه اين قانون را دارند، از شمول اين قانون مستثنا ميباشند. مگر در حالتي كه پس از كاهش ساعات كاري براساس اين قانون، مجموع ساعات كاري آنها مازاد گردد كه در اينصورت بايد براساس قانون مؤخر عمل گردد.
تبصره 3- كاهش ساعات كاري در هفته به هر ميزاني با دريافت حقوق و مزاياي 44 ساعت در هفته همراه است.
تبصره 4 – شاغلين مشمول اين ماده موظفند براساس نياز مبرم دستگاه متبوع، ساعات كسر كار در طول ماه مبارك رمضان را در طول سال با اضافه‌كار -بدون دريافت حقوق اضافه- جبران نمايند.
تبصره 5- به دولت اجازه داده ميشود در مناطق بد آب و هوا در صورت حلول ماه مبارك رمضان در هركدام از ماه‌هاي سال ساعات كاري را حداكثر به ميزان يك ساعت و نيم كاهش دهد.
تبصره 6- به‌منظور تداوم خدمات ضروري (عمومي)، مراكز مربوطه از شمول اين قانون مستثنا بوده و مطابق آيين‌نامه‌اي كه سه ماه پس از تصويب اين قانون، توسط سازمان برنامه و بودجه كشور و با همكاري وزارت كشور و وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي تهيه و به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد، عمل خواهند كرد.