دستورالعمل نحوه ارزیابی و توسعه شایستگی‌های عمومی مدیران حرفه‌ای (به همراه مدل شایستگی عمومی) (بخشنامه شماره ۱۶۵۷۳۶۳ مورخ ۴/۱۱/۱۳۹۶ سازمان اداری و استخدامی کشور)
بخشنامه به کلیه دستگاه های اجرایی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری
در اجرای مفاد مواد (۹) و (۱۲) برنامه آموزش و تربیت مدیران آینده دستگاه‌های اجرایی (موضوع مصوبه شماره ۱۱۸۵۱/۹۳/۲۰۶ مورخ ۵/۹/۱۳۹۳ شورای عالی اداری) و عملياتي نمودن بند اول ماده (۲) دستورالعمل اجرایی نحوه انتخاب و انتصاب مديران حرفه‌ای (موضوع مصوبه شماره ۵۷۹۰۹۵ مورخ ۱/۴/۱۳۹۵ شوراي عالي اداري) “دستورالعمل نحوه ارزیابی و توسعه شايستگي‌هاي عمومي مديران حرفه‌اي” به همراه مدل شایستگی عمومی مدیران یادشده، برای اجرا ابلاغ مي‌گردد.
دستورالعمل نحوه ارزیابی و توسعه شایستگی عمومی مدیران حرفه‌ای
۱- تعاریف واژگان و اختصارات
سازمان: سازمان اداری و استخدامی کشور.
دستگاه اجرایی: دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری
شایستگی: ترکیبی است از دانش، مهارت، نگرش و ویژگی‌های فردی که به یک فرد امکان می‌دهد تا وظایف مربوط را پس از احراز سمت‌های مدیریتی یا ارتقاء به سطوح بالاتر به طور موفقیت‌آمیز انجام دهد.
مدل شایستگی: به مجموعه‌ای از شایستگی‌ها که دربردارنده رفتارهای کلیدی مورد نیاز برای عملکرد سطح عالی در شغل یا سمت خاص می‌باشد، اطلاق می‌شود.
مدل شایستگی عمومی مدیران حرفه‌ای: به مجموعه‌ای از شایستگی‌های عمومی مدیریتی سطوح چهارگانه مدیران حرفه‌ای (شامل چهار شایستگی برای مدیران عملیاتی، پنج شایستگی برای مدیران پایه، دو شایستگی برای مدیران میانی و یک شایستگی برای مدیران ارشد)، با تعاریف و مصادیق رفتاری تعیین شده در این دستورالعمل اطلاق می‌گردد.
مدل شایستگی اختصاصی مدیران حرفه‌ای: به مجموعه‌ای از شایستگی‌های تخصصی مدیریتی در یک زمینه خاص که از سوی دستگاه اجرایی تعیین می‌شود، اطلاق می‌گردد به گونه‌ای که به یک فرد امکان می‌دهد تا بتواند وظایف مربوط را پس از احراز سمت‌های مدیریتی یا ارتقاء به سطوح بالاتر به طور موفقیت‌آمیز انجام دهد.
مدیران حرفه‌ای: شامل تمامی عناوین سمت‌های مدیریتی دستگاه‌های اجرایی به استثناء سمت‌های مدیریت سیاسی موضوع ماده (۷۱) قانون مدیریت خدمات کشوری است.
کانون ارزیابی شایستگی: مراکز تأیید صلاحیت شده دولتی و غیردولتی توسط سازمان هستند که طی فرایندی رسمی و بر مبنای شاخص‌ها و ابزارهای مورد تأیید سازمان نسبت به ارزیابی شایستگی‌های کارمندان و تعیین میزان توان بالقوه آنان برای احراز سمت‌های مدیریتی اقدام می‌نمایند.
نیمرخ شایستگی: شرح وضعیت مستندی است که بر اساس نتایج ارزیابی شایستگی‌ها و وضع موجود افراد، کمبودهای دانشی، مهارتی و نگرشی آنان را برای آمادگی پذیرش سمت‌های مدیریتی و یا ارتقاء به سطوح بالاتر نشان می‌دهد.
۲- ارزیابی شایستگی‌های عمومی مدیران حرفه‌ای
۲-۱- دستگاه‌های اجرایی موظفند شایستگی‌های عمومی مدیریتی کارمندان و مدیران را بر اساس شرایط مندرج در برنامه آموزش و تربیت مدیران آینده دستگاه‌های اجرایی موضوع مصوبه شماره ۱۱۸۵۱/۹۳/۲۰۶ مورخ ۵/۹/۱۳۹۳ شورای عالی اداری، قبل از انتصاب و یا ارتقاء به سطوح بعدی مدیریتی از طریق کانون ارزیابی مورد سنجش قرار دهند. شرایط مندرج در ماده (۳) مصوبه مذکور به شرح زیر می‌باشد:
۲-۱-۱- تصدی پستهای مدیریت حرفه‌ای و پستهای کارشناسی؛
۲-۱-۲- داشتن حداقل سه سال تجربه مرتبط برای دارندگان مدرک تحصیلی دکتری و فوق‌لیسانس و یا ۷ سال تجربه مرتبط برای دارندگان مدرک تحصیلی لیسانس؛
۲-۱-۳- داشتن حداکثر ۴۵ سال سن؛
۲-۲- افرادی که حد نصاب امتیازات (حداقل ۶۰ درصد از کل امتیازات) در هر دو شایستگی را در فرایند کانون ارزیابی کسب نمایند “گواهینامه شایستگی عمومی مدیران حرفه‌ای” بر اساس نمونه گواهینامه طراحی شده (پیوست شماره ۴) دریافت می‌کنند. این دسته از افراد واجد شرایط لازم برای انتصاب به پستهای مدیریتی در سطحی که در گواهینامه ذکر شده است بوده و دستگاه‌های اجرایی باید در صورت نیاز در انتصاب به پستهای مدیریتی از دارندگان گواهینامه یادشده با داشتن سایر شرایط استفاده نمایند.
۲-۳- دستگاه‌های اجرایی باید عنداللزوم شایستگی‌های اختصاصی مدیران حرفه‌ای را احصاء نموده و پس از تأیید شورای راهبری توسعه مدیریت دستگاه مورد استفاده قرار دهند. فرایند ارزیابی شایستگی‌های اختصاصی مدیران حرفه‌ای نیز همانند شایستگی‌های عمومی بر اساس فرایند کانون ارزیابی می‌باشد.
۲-۴- دستگاه‌های اجرایی موظفند هر سال با اعلام فراخوان عمومی، افرادی که واجد شرایط مورد اشاره در بند (۱-۲) این دستورالعمل هستند را با توجه به نیاز امکانات دستگاه، برای شرکت در برنامه ارزیابی انتخاب و سپس بر اساس تعداد و حجم سمت‌های مدیریتی و تعداد افراد ثبت‌نام شده، برنامه‌ریزی لازم را برای معرفی به کانون‌های ارزیابی داخل و خارج از دستگاه اجرایی انجام دهند.
۲-۵- کانون‌های ارزیابی موظفند شایستگی افراد معرفی شد توسط دستگاه اجرایی را بر اساس مدل شایستگی عمومی مدیران حرفه‌ای با رعایت پیوست‌های شماره (۱)، (۲) و (۳) این دستورالعمل، با استفاده از ابزارهای مندرج در جدول پیوست شماره (۵) و ارزیابان حرفه‌ای مورد ارزیابی قرار دهند. مسئولیت نظارت بر فرایند کانون‌های ارزیابی بر عهده دستگاه‌های اجرایی و سازمان می‌باشد.
۲-۶- دستگاه‌های اجرایی موظفند در هر مرحله معرفی کارمندان و مدیران واجد شرایط خود، اسامی کانون‌های ارزیابی‌کننده و برنامه زمانی ارزیابی آنها را برای نظارت به سازمان ارسال نمایند.
۲-۷- مرکز آموزش مدیریت دولتی، دستگاه‌های اجرایی و کانون‌های ارزیابی (کانون‌های ارزیابی پس از تأیید سازمان برای تربیت ارزیاب)، می‌تواند برنامه تربیت ارزیاب را بر اساس برنامه “تربیت ارزیابی حرفه‌ای” ارایه شده در این دستورالعمل (پیوست شماره ۶) اجرا نمایند. کانون‌های ارزیابی موظف به استفاده از ارزیابان حرفه‌ای تربیت شده مراجع مذکور، در تیم‌های ارزیابی خود می‌باشند.
تبصره- دستگاه های اجرایی می توانند از ارزیابانی که تا قبل از تاریخ صدور این دستورالعمل دارای حداقل دو سال تجربه مستند به گواهی دو سازمان یا دو کانون صلاحیت دار باشند نیز استفاده نمایند.
۲-۸- کانون های ارزیابی موظفند برای هر یک از افرادی که ارزیابی می کنند، نیمرخ شایستگی شامل مشخصات فردی، سازمانی و شغلی و وضعیت و امتیازات فرد در هر یک از شایستگی ها را تهیه و به صورت الکترونیکی در اختیار دستگاه اجرایی فرد ارزیابی شده قرار دهند. اطلاعات مندرج در نیمرخ شایستگی افراد محرمانه بوده و سازمان، دستگاه های اجرایی و کانون های ارزیابی موظف به حفظ اطلاعات آنها می باشند.
۲-۹- دستگاه های اجرایی موظفند افرادی را که موفق به کسب حد نصاب امتیازات (۶۰ درصد) در هر شایستگی نمی شوند، در صورت کسب امتیاز از ۵۰ تا ۵۹ درصد از مجموع امتیازات مربوط به هر یک از شایستگی ها، برای شرکت در برنامه های آموزشی و توسعه ای بر اساس فرم پیوست شماره (۷) به مراکز آموزشی دستگاه یا سایر مراکز آموزشی تأیید صلاحیت شده در صورت تمایل فرد معرفی نمایند. در صورت طی موفقیت آمیز برنامه های آموزشی توسط این افراد، اطلاعات آنها توسط دستگاه اجرایی برای صدور “گواهینامه شایستگی عمومی مدیران حرفه ای” به کانون ارزیابی (که فرد در ابتدا در آن کانون مورد ارزیابی قرار گرفته است) ارسال خواهد شد.
۲-۱۰- افرادی که مجموع امتیازات آنان در مرحله ارزیابی توسط کانون های ارزیابی در هر سطح مدیریتی، کمتر از ۵۰ درصد امتیاز باشد از فرایند ارزیابی و توسعه شایستگی حذف خواهند شد و مراتب به صورت محرمانه از سوی کانون ارزیابی بر اساس فرم پیوست شماره (۸) به دستگاه اجرایی فرد ارزیابی شده اعلام می گردد.
۲-۱۱- دستگاه های اجرایی می توانند از کانون های ارزیابی شایستگی مستقر در همان دستگاه و یا سایر دستگاه ها و همچنین از کانون های تأیید صلاحیت شده دولتی و غیردولتی برای ارزیابی شایستگی های مدیران استفاده نمایند.
۲-۱۲- کانون های ارزیابی شایستگی دولتی و غیردولتی متقاضی، بر اساس شاخص های مشخص شده (پیوست شماره ۹)، توسط سازمان مورد بررسی قرار گرفته و در صورت کسب شرایط لازم تأیید صلاحیت می شوند. فهرست کانون های ارزیابی دولتی و غیردولتی تأیید صلاحیت شده توسط سازمان اطلاع رسانی می شود.
۲-۱۳- سامانه الکترونیکی بانک اطلاعات کارشناسان و مدیران حرفه ای دارای “گواهینامه شایستگی عمومی مدیریت حرفه ای” توسط سازمان طراحی و استقرار می یابد. دستگاه های اجرایی موظفند اطلاعات کارشناسان و مدیران حرفه ای خود را که دارای “گواهینامه شایستگی عمومی مدیریت حرفه ای” هستند در سامانه مذکور وارد و آنرا بروزآوری نمایند. تا زمانی که سامانه مذکور استقرار یابد دستگاه های اجرایی باید اطلاعات کارشناسان و مدیران مذکور را به طرق مقتضی ثبت و بروز آوری نموده و اطلاعات آنها را در قالب لوح فشرده به صورت اکسل به سازمان اعلام نمایند.
۳- توسعه شایستگی های عمومی مدیران حرفه ای
۳-۱- افرادی که در هر یک از سطوح مدیریتی توسط کانون ارزیابی مورد ارزیابی قرار می گیرند در صورت عدم کسب حد نصاب امتیاز لازم در مرحله ارزیابی برابر مفاد بند (۹-۲) این دستورالعمل، باید پس از معرفی از سوی دستگاه متبوع، در برنامه های آموزشی و توسعه ای مشخص شده در نیمرخ شایستگی شرکت نمایند.
۳-۲- عناوین نیازهای آموزشی و توسعه ای به تفکیک هر یک از شایستگی های عمومی مدیران حرفه ای در جدول پیوست شماره (۱۰) تعیین شده است. کانون های ارزیابی موظفند بر اساس نتایج فرآیند ارزیابی و نیمرخ شایستگی افراد نیازمندی های آموزشی هر یک از افراد ارزیابی شده را در هر یک از شایستگی ها مشخص نمایند.
۳-۳- مشخصات افرادی که موفق به طی کامل برنامه های آ»وزشی و توسعه ای تعیین شده ر اساس نیمرخ شایستگی می شوند از طریق دستگاه اجرایی به کانون های ارزیابی که در آن کانون مورد ارزیابی قرار گرفته اند، ارسال تا ضمن بررسی و حصول اطمینان “گواهینامه شایستگی عمومی مدیران حرفه ای” توسط کانون ارزیابی برای آنان صادر شود.
۴- در اجرای بند (۱) ماده (۲) تصویبنامه شورای عالی اداری (به شماره ۵۷۹۰۹۵ مورخ ۱/۴/۱۳۹۵) و نیز مفاد ماده (۳) آن، دستگاه های اجرایی موظفند در صورتی که فردی حسب نیاز دستگاه، شرایط انتصاب و یا ارتقاء در سمت های مدیریتی را داشته ولی فاقد “گواهینامه شایستگی عمومی مدیران حرفه ای” باشد، در اسرع وقت نسبت به معرفی آن فرد به کانون ارزیابی معتبر اقدام و پس از دریافت گواهینامه و حصول اطمینان از سایر شرایط و ضوابط انتخاب و انتصاب مدیران، وی را به سمت مدیریت حرفه ای انتصاب نمایند.
۵- این دستورالعمل مشتمل بر (۵) بند، (۱) تبصره و (۱۰) برگ پیوست می باشد.
جمشید انصاری- معاون رییس جمهور و رییس سازمان اداری و استخدامی کشور