نحوه محاسبه حق مأموریت کارگران
اعزام به مأموریت یکی از نیازهای کاری هر واحد تولیدی، خدماتی و صنعتی است که در چارچوب قوانین و مقررات بابت آن، مزایایی برای اعزام‌شونده در نظر گرفته شده است. مزایا و ویژگی‌های شغلی ماموریت را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.
بر اساس ماده ۴۶ قانون کار:
«فوق‌العاده ماموریت مبلغی است که در صورتی که کارگر از محل کارگاه اصلی ۶۱ کیلومتر دور شود و یا شب را در مقصد به سر برد، به او پرداخت می‌شود. این مبلغ معادل یک روز حقوق است. بنابراین کارگر به ازای هرروز ماموریت علاوه بر یک روز حقوق معمول، یک روز حقوق ثابت هم به‌عنوان حق ماموریت دریافت می‌کند که نباید از مزد مبنای روزانه کارگر کمتر باشد. حقوق ثابت شامل دستمزد پایه و مزایایی است که برحسب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می‌شود.»
هزینه سفر
کارفرما موظف است وسیله نقلیه مناسب و یا هزینه آن را در اختیار کارگری که به ماموریت می‌رود، قرار دهد. اما در مورد هزینه غذا و خوراک مسئولیتی ندارد و در خصوص محل اقامت یا هزینه آن نیز با توافق یکدیگر عمل می‌شود.
ارتباط ماموریت با حادثه ناشی از کار
کارکنان و بیمه‌شدگانی که به ماموریت اعزام می‌شوند چنانچه در طول مدت ماموریت اتفاقی برای آن‌ها رخ دهد، که منجر به ازکارافتادگی و فوت آن‌ها شود، حادثه مربوطه، حادثه ناشی از کار تلقی شده، مشمول دریافت مستمری ازکارافتادگی می‌شود و در صورت فوت، خانواده آن‌ها از مستمری بازماندگان بهره‌مند می‌شوند. این موضوع به کارکنانی که در سطح شهر به ماموریت اعزام می‌شوند و مشمول فوق‌العاده ماموریت نمی‌شوند، نیز تسری دارد. در چنین شرایطی نیازی به سابقه نیست. حتی اگر کارگر حادثه‌دیده یک روز سابقه داشته باشند، مشمول مقررات این بند می‌شود. به تعبیر بهتر، همین که کارگر مشمول مقررات کار و بیمه اجباری باشد و اشتغال وی مورد تایید قرار گیرد، مستحق دریافت مستمری است. این امتیاز برای ازکارافتادگان جزئی نیز مصداق دارد که طبق نظر کمسیون پزشکی سازمان تامین‌اجتماعی بین ۴۴ تا ۷۷ درصد ازکارافتاده اعلام می‌شوند، و بدین ترتیب فرد مزبور می‌تواند از مستمری ازکارافتادگی جزئی استفاده کند. در صورت بروز حادثه در هنگام ماموریت برای کسی که بین ۲۱ تا ۴۴ درصد ازکارافتاده اعلام شده، مبلغی به صورت یکجا تحت عنوان «غرامت نقص مقطوع» پرداخت می‌شود.
ماموریت و تأمین‌اجتماعی
هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریتی که به کارگر پرداخت می‌شود، مشمول کسر حق‌بیمه نیست. ولی بهتر است یک نسخه از حکم ماموریت به سازمان تامین‌اجتماعی ارسال شود تا در صورتی که کارگر در حین ماموریت دچار حادثه شد و نیاز به خدمات درمانی و مستمری پیدا کرد بتواند با سهولت و فرایندی سریع‌تر تحت حمایت‌های لازم قرار بگیرد. البته ارسال برگه ماموریت الزام قانونی ندارد، فقط برای اطمینان و تسریع در ارائه خدمات لازم در مورد حوادث و اتفاقات پیش‌بینی‌نشده پیشنهاد می‌شود.
مشکل دیگری که در ارتباط با ماموریت وجود دارد، موضوع تایید کارکرد شخصی است که در کارگاه حضور ندارد و به ماموریت اعزام می‌شود. کارفرمایان و کارگران در مورد بازرسی بیمه‌ای از کارگاه و عدم توجه بازرسان سازمان به ماموریت برخی از کارکنان که جهت انجام کارهای شرکت یا کارگاه به خارج از محل اصلی اعزام شده‌اند، گله‌مندند. این مشکل متاسفانه در مورد همه کارگاه‌ها عمومیت دارد، ولی برای کارگاه‌های دارای معافیت حق‌بیمه از حساسیت بیشتری برخوردار است. البته بازرسان سازمان وظایف قانونی خود را عمل می‌کنند، اما سختگیری در این موضوع گاه بی‌مورد و بی‌دلیل است و موجب نارضایتی کارگر و کارفرما می‌شود. سختگیری و موشکافی زیاد در مورد کارگاه‌هایی که ۴۱ درصد کامل حق‌بیمه پرداخت می‌کنند کاملا بی‌جاست و سازمان تامین‌اجتماعی هم از این نظر سودی نمی‌برد. البته در مورد کارگاه‌های دارای معافیت بیمه‌ای قضیه متفاوت است و سختگیری تامین‌اجتماعی موجه است. به هر ترتیب بهتر است سازمان همت و وقت خود را صرف دقت عمل در موارد معافیت کند و انرژی و وقت خود را مصروف کارگاه‌هایی که به صورت کامل حق‌بیمه می‌پردازند نکند. برخی از اقدامات سازمان، که این مورد هم از نمونه‌های آن است، بدون دلیل منطقی و قانونی تداوم یافته است. شاید این رویه‌ها در گذشته لازم بوده، ولی اکنون مبنا و موضوعیت خود را از دست داده و نباید ادامه بیابد و هرچه زودتر باید جلوی آن گرفته شود. از طرف دیگر کارشناسان، مسئولان و متولیات تصمیم‌گیری و اجرایی سازمان باید در مورد اقدامات و رویه‌های جاافتاده قبلی بیشتر فکر کنند و مواردی را که نیاز به اصلاح دارد مورد بازنگری قرار دهند. برخی از اقدامات سازمان و واحدهای اجرایی در مقابل هزینه‌هایی که به سازمان تحمیل می‌کند، دارای منفعت و سود نیست و ضررهای غیرمادی و معنوی سازمان در درازمدت بیشتر از منافع مقطعی و کوتاه‌مدت آن است. از این موارد متاسفانه زیاد است که باید هرچه زودتر مورد بازنگری قرار گیرد.
سؤالات متداول
۱- ✔️ حق ماموریت مشمول مالیات می‌شود؟
✔️ خیر، حق ماموریت معاف از مالیات است.
۲- ✔️ در صورتی که طی ماموریت کارفرما علاوه بر وسیله رفت‌وبرگشت، هزینه اقامت و خوراک کارگر را نیز تامین کند، آیا حق ماموریت هم باید بپردازد؟
✔️ بله، حق ماموریت در هر صورت باید پرداخت شود.
۳- ✔️ آیا فوق‌العاده شب‌کاری باید به کارگری که به ماموریت اعزام شده و شب در محل ماموریت اقامت کرده پرداخت شود یا همان پرداخت حق ماموریت در این مورد کفایت می‌کند؟
✔️ اگر کارگر در محل ماموریت توقف کند و شب نیز مشغول به کار باشد، هم از حق ماموریت و هم از فوق‌العاده شب‌کاری بهره‌مند می‌شود.
۴- ✔️ وضعیت جمعه‌کاری برای کسی که ماموریت می‌رود چگونه است؟ آیا فوق‌العاده جمعه به او تعلق می‌گیرد؟
✔️ پرداخت فوق‌العاده جمعه‌کاری یک مقرره عام است و باید در کلیه موارد و شرایط به مرحله اجرا درآید. بنابراین شخصی که در روز جمعه به ماموریت می‌رود هم از حق ماموریت و هم از فوق‌العاده کار در روز جمعه برخوردار می‌شود. ضمن اینکه باید یک روز دیگر به‌عنوان روز تعطیل برای کارگر مزبور در نظر گرفته شود.