هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۴/۷/۱۳۹۰ بنا به پیشنهاد شماره ۴۲۱۹۵/۰۲۰ مورخ ۱۸/۱۰/۱۳۸۹ وزارت جهاد کشاورزی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ضوابط تعیین تکلیف و نحوه تقویم اراضی و بهره مالکانه اراضی بایر و موات اصلاحات ارضی را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱- در این تصویب‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط بکار می‌روند:
الف – آیین‌نامه: آیین‌نامه عمران اراضی بایر موضوع تصویب‌نامه شماره ۳۵۴۴۸ مورخ ۱/۶/۱۳۵۵.
ب – اصلاحیه آیین‌نامه: اصلاحیه مواد (8) و (11) آیین‌نامه، موضوع تصویب‌نامه شماره ۸۲۷۳۷/ت۴۰۱۱۴ک مورخ ۱۴/۴/۱۳۸۹.
پ- مرحله اول قانون: اولین مرحله از مراحل سه‌گانه اصلاحات ارضی که همان اجرای قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی -مصوب ۱۳۴۰- می‌باشد.
ت – املاک مشمول مرحله اول قانون اصلاحات ارضی: دهات و مزارعی که طبق ماده (۲) قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی – مصوب ۱۳۴۰- مازاد بر حدنصاب مالکین بوده و مطابق ماده (۱۴) قانون یادشده به نمایندگی وزارت جهاد کشاورزی به دولت انتقال یافته است.
ث – اراضی بایر: اراضی که در آن عملیات زراعی انجام نگرفته باشد.
ج – اراضی بایر مرحله اول اصلاحات ارضی: آن قسمت از اراضی که در اجرای مرحله اول قانون اص- لاحات ارضی در محدوده دهات مورد تقسی- م، به زارعین صاحب نسق منتقل نشده است به استثنای اراضی زیر کشت و آیش و عرصه ساختمانها و حریم قنوات و انهار و معابر و مراتع.
چ – اراضی موات: اراضی بایری که ملک اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردولتی نمی‌باشد.
ح – عمران: عملیات و اقدامات اشخاص بر روی آن قسمت از اراضی بایر و موات که منجر به زیر کشت آبی یا دیم اعم از زراعت یا باغ قرارگرفتن آن می‌شود.
خ – متصرف: زارعان یا ساکنان دهات مشمول مرحله اول اصلاحات ارضی که اراضی بایر و موات را تا تاریخ ۱/۶/۱۳۵۵ تصرف و تاکنون به امر کشت آبی یا دیم اشتغال دارند.
د – بهره مالکانه: نسبت مشخصی از معادل پولی محصول زراعی که دولت از متصرف به طور سالانه دریافت می‌نماید.
ذ – کمیسیون تشخیص: کمیسیون مقرر در ماده (۱۱) اصلاحیه آیین‌نامه به منظور تشخیص عمران و زیرکشت آبی یا دیم درآمدن اراضی و احراز زمان تصرف و تشخیص متصرف تا تاریخ تصویب آیین‌نامه.
ر- کمیسیون تقویم: کمیسیون مقرر در ماده (۸) اصلاحیه آیین‌نامه به منظور تقویم بهره مالکانه سنوات تصرف و همچنین ارزش روز اراضی بایر و موات بدون لحاظ ارزش افزوده ناشی از سرمایه‌گذاری.
ز- سنوات تصرف اراضی: از تاریخ تصرف به تأیید کمیسیون تشخیص تا زمان تعیین تکلیف متصرف.
ماده ۲- مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان موظف است قبل از هرگونه اقدامی در جهت تعیین تکلیف با متصرفین، به منظور احراز مالکیت دولت بر عرصه، مراتب را از اداره ثبت اسناد و املاک محل وقوع ملک استعلام نماید.
تبصره- در خصوص املاک مشمول مرحله اول اصلاحات ارضی (شامل املاک خریداری‌شده توسط دولت یا سایر املاک که به نحوی به دولت منتقل شده است)، گواهی اداره ثبت اسناد و املاک محل وقوع ملک مبنی بر تأیید مالکیت دولت که در آن میزان سهم مالکیت دولت در باقیمانده پلاک مشخص شده باشد، کفایت می‌نماید.
ماده ۳- ضوابط موضوع این تصویب‌نامه، ناظر بر آن قسم از اراضی تصرفی است که توسط متصرف عمران شده باشد. در صورتی که اراضی تصرفی به اشخاص ثالث منتقل شده باشد اعمال مقررات این تصویب‌نامه مشروط به احراز تصرفات متصرف اولیه قبل از تاریخ ۱/۶/۱۳۵۵ خواهد بود.
تبصره – احداث هرگونه اعیانی و تاسیسات نظیر سکونت‌گاه و سوله و انبار توسط اشخاص بر روی اراضی موردبحث از شمول این تصویب‌نامه خارج بوده و در اجرای مقررات ماده (۵) قانون راجع به الحاق (۸) ماده به آیین‌نامه اصلاحات ارضی مصوب کمیسیون خاص مشترک مجلسین – مصوب ۱۳۴۶- مطابق مصوبه شماره ۲۰۱۱ مورخ ۳/۷/۱۳۸۶ شورای اصلاحات ارضی عمل خواهد شد.
ماده ۴- مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان موظف است از زمان ابلاغ این تصویب‌نامه نسبت به شناسایی اراضی و متصرفین اینگونه اراضی که تا تاریخ ۱/۶/۱۳۵۵ اراضی فوق را تصرف نموده و زیر کشت آبی و یا دیمی درآورده‌اند اقدام نموده و موضوع را به نحو مقتضی از طریق انتشار اطلاعیه و آگهی در جراید و ابلاغ به شورای اسلامی محل به اطلاع متصرفین برساند.
تبصره ۱- تقاضای تعیین تکلیف اراضی تصرفی کشت آبی منوط به ارایه گواهی از سوی شرکت سهامی آب منطقه‌ای (استان) و شرکت سهامی سازمان آب و برق خوزستان مبنی بر امکان تامین آب لازم جهت کشت مذکور و در مورد اراضی تصرفی دیمی منوط به وجود میانگین بارندگی لازم سالیانه در یک دوره ۳۰ ساله (که حداقل آن سالیانه ۲۵۰ میلیمتر می‌باشد) به تشخیص مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان و تأیید اداره هواشناسی می‌باشد.
تبصره ۲- سطح اراضی مورد درخواست نباید از حدنصابهای موضوع ماده (۴۵) آیین‌نامه اصلاحات اراضی – مصوب ۱۳۴۳- تجاوز نماید.
ماده ۵- درخواست خرید و انتقال اراضی تصرفی با ارایه نقشه دقیق اراضی یادشده برابر فرم شماره (۱) که به مهر « دفتر هیئت دولت» تأیید شده است، انجام می‌شود. مدیریت جهاد کشاورزی پس از بررسی، سوابق اجرایی مربوط آنها را به اداره منابع طبیعی برای صدور گواهی بلامعارض بودن اراضی از حیث منابع ملی، اداره امور آب به منظور صدور گواهی تامین آب و اداره هواشناسی برای تعیین میزان میانگین بارندگی باتوجه به نقشه اراضی تصرفی ارسال می‌نماید.
ماده ۶- مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان موظف است به منظور تشخیص شمول اراضی و سابقه و میزان تصرف، موضوع را به کمیسیون تشخیص ارجاع نماید. نظر کمیسیون تشخیص در خصوص تعیین سابقه تصرف و احراز سایر شرایط مذکور در این تصویب‌نامه ملاک عمل می‌باشد.
ماده ۷- مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان پس از اخذ نظر کمیسیون تشخیص مبنی بر شمول اراضی و احراز شرایط متصرف، موظف است تقویم بهره مالکانه ایام تصرف و ارزش روز اراضی تصرفی را براساس نرخ کارشناسی روز بدون لحاظ ارزش افزوده ناشی از سرمایه‌گذاری انجام شده توسط متصرف به کمیسیون تقویم ارجاع نماید. کمیسیون تقویم ظرف دو ماه پس از وصول نظریه کمیسیون تشخیص نسبت به ارزیابی اقدام می‌نماید. مدیریت جهاد کشاورزی نظریه کمیسیون تقویم را ظرف پانزده روز به متصرف ابلاغ می‌نماید.
ماده ۸- پرداخت هزینه کارشناسی رسمی دادگستری عضو کمیسیون‌های تشخیص و تقویم، موضوع مواد (۶) و (۷) این تصویب‌نامه به عهده متصرف می‌باشد و در صورت اعتراض به نظریه کارشناسی ابلاغ شده (کمیسیون‌های تشخیص و تقویم) پرداخت هزینه کارشناسی به عهده معترض (اعم از مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان و متصرف) می‌باشد.
تبصره ۱- متصرف موظف است قبل از انجام کارشناسی ظرف (۲۰) روز از تاریخ ابلاغ توسط مدیریت جهاد کشاورزی نسبت به واریز دستمزد کارشناس اقدام نماید.
تبصره ۲- در تعیین قیمت اراضی عواملی مانند میزان مرغوبیت اراضی قبل از سرمایه‌گذاری و عمران، موقعیت اراضی از لحاظ دوری و نزدیکی به شهرها و فاصله آن از جاده اصلی و شرایط تامین آب مصرفی و نوع محصول یا محصولات مورد کشت و با توجه به قیمت منطقه‌ای اراضی (به عنوان یکی از عوامل تصمیم‌گیری) لحاظ خواهد شد.
تبصره ۳- بهره مالکانه ایام تصرف اراضی مشمول این تصویب‌نامه از زمان تصرف (قبل از ۱/۶/۱۳۵۵) تا زمان تعیین تکلیف اراضی براساس نظریه کمیسیون تقویم محاسبه و به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل واریز می‌شود.
تبصره ۴- اعتبار مدت تقویم (ارزیابی بها) اراضی تصرفی پس از ابلاغ به متصرف حداکثر به مدت شش ماه تعیین می‌گردد و در صورت انقضاء مدت مذکور و یا عدم واریز مبلغ ارزیابی در مدت مقرر، با درخواست مجدد متصرف، مدیریت جهاد کشاورزی مکلف است برای یک بار مجدداً نسبت به ارزیابی اراضی با هزینه وی و ابلاغ به متصرف اقدام نماید.
تبصره ۵- در صورت عدم اقدام متصرف ظرف مهلت مقرر، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان موظف است پرونده متصرف را جهت اقدامات قانونی به اداره کل منابع طبیعی استان تحویل نماید.
ماده ۹- مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ضمن تکمیل فرم‌های شماره (۱) و (۲) که به مهر « دفتر هیئت دولت» تأیید شده است پرونده متشکله را به همراه مدارک زیر به مدیریت امور اراضی استان ارسال می‌نماید تا پس از بررسی و تأیید آن نسبت به امضاء سند توسط رییس سازمان جهاد کشاورزی استان اقدام شود.
الف – گواهی تامین آب که به تأیید اداره امور آب شهرستان محل وقوع ملک رسیده باشد، یا گواهی اداره هواشناسی محل مبنی بر تأیید میانگین بارندگی موضوع تبصره «۱» ماده (۵) این تصویب‌نامه و تأییدیه مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مبنی بر کشت مرسوم دیم در منطقه.
ب – نقشه اراضی با مقیاس (۰۰۰/۱۰ :۱) تحت‌تصرف مورد تأیید کارشناس نقشه‌برداری مدیریت امور اراضی استان.
پ – نظریه کمیسیون‌های تشخیص و تقویم شامل سابقه تصرف، مساحت اراضی و نیز تعیین بهره مالکانه ایام تصرف و ارزش روز اراضی.
ت – فیش واریزی بهره مالکانه ایام تصرف.
ماده ۱۰- بهای اراضی از سوی متصرف به حساب مربوط واریز و پس از ارایه فیش واریز وجه، متصرف جهت تنظیم سند به دفترخانه عامل معرفی می‌شود.
تبصره – صدور سند به نام متصرفین با رعایت حدنصابهای مقرر در قانون جلوگیری از خردشدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی و اقتصادی است و در غیر این صورت اسناد مربوط به صورت مشاعی صادر می‌شود.
معاون اول رئیسجمهور – محمدرضا رحیمی
بسمه تعالی
فرم شماره ۱
نمونه فرم تقاضای خرید و انتقال اراضی تصرفی زارعین صاحب نسق و سایر اشخاص موضوع اراضی بایر واقع در املاک مرحله اول قانون اصلاحات ارضی و اراضی موضوع ماده ۱۷ قانون تقسیم و فروش در املاک مورداجاره به زارعین مستاجر مصوب ۱۳۴۷
مدیریت محترم جهاد کشاورزی شهرستان
با سلام،
احتراماً نظر به مدارک پیوست اینجانب فرزند … ساکن متصرف اراضی بایر باقیمانده مرحله اول/ماده ۱۷ قانون تقسیم و فروش در املاک مورد اجاره به زارعین مستاجر، قطعه زمین به مساحت مترمربع واقع در روستای از پلاک فرعی از اصلی
بخش ثبت شهرستان که قبلاً براساس قوانین و مقررات اصلاحات ارضی به وزارت جهاد کشاورزی منتقل گردیده است می‌باشم، بدینوسیله خواستار خرید و انتقال عرصه اراضی مورد تصرف خود می‌باشم.
نام و مشخصات
امضاء
بسمه تعالی
مشخصات متصرفین (زارعین صاحب نسق و سایر اشخاص) اراضی بایر واقع در املاک مرحله اول قانون اصلاحات ارضی و اراضی موات موضوع ماده (17) قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجاره به زارعین مستاجر
فرم شماره ۲
ردیف
نام و نام خانوادگی
کد ملی
موقعیت جغرافیایی اراضی
پلاک
مساحت اراضی تصرفی (هکتار)
تاریخ تصرف اراضی
نوع بهره‌برداری
منبع تامین آب
وضعیت فروش اراضی تصرفی
ملاحظات
شهرستان
بخش
روستا
اصلی
فرعی
دیم
آبی
چاه
رودخانه
سد
سایر
اجور معوقه (ریال)
تاریخ و شماره فیش واریز اجور معوقه
نظریه کارشناسی ارزیابی اراضی (شماره و تاریخ)