حق مناطق عملیاتی و مزایای مربوط به کارکنانی که پس از دوران دفاع مقدس در مناطق عملیاتی اشتغال یافته‌اند قابل تسری نیست (رأی وحدت رویه شماره ۷۳۴ مورخ ۷؍۴؍۱۴۰۱ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)
شماره پرونده: ۱۴۰۰۳۱۹۲۰۰۰۱۵۶۲۲۳۹
شماره دادنامه: ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۷۳۴
تاریخ دادنامه: ۷؍۴؍۱۴۰۱
شماره پرونده: ۰۰۰۳۸۰۴
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: آقای یداله اسمعیلی فرد (مدیر کل هیأت عمومی و هیأت های تخصصی دیوان عدالت اداری)
موضوع تعارض : اعلام تعارض در آراء صادر شده از سوی شعب دیوان عدالت اداری
گردشکار: در خصوص دادخواست اشخاص به خواسته الزام سازمان تأمین اجتماعی به برقراری حقوق و مزایای مناطق عملیاتی موضوع بندهای (ث) و (ج) ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، شعب دیوان عدالت اداری آرای متفاوتی صادر کرده اند.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ۲۶ بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست آقای حمید اسماعیلی چقابلکی به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته الزام به برقراری حقوق و مزایای مناطق عملیاتی و پرداخت معوقات، به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۰۶۱۸۸۱۵-۹؍۳؍۱۴۰۰ به شرح زیر، به ورود شکایت رأی صادر کرده است:
“نظر به اینکه به موجب بندهای (ث) و (ج) ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و تبصره ذیل آن دستگاههای مشمول موظفند نسبت به صدور احکام پرداخت برای کارکنان شاغل در مناطق عملیاتی دفاع مقدس بر اساس محدوده اعلامی ستاد کل نیروهای مسلح به سازمان برنامه و بودجه کشور و پس از تأمین اعتبار لازم از سال اول اجرای قانون برنامه ششم توسعه کشور اقدام نمایند و با توجه به اینکه به موجب نامه مورخ ۲۹؍۱۲؍۱۳۹۷ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در خصوص تعیین مناطق عملیاتی دفاع مقدس شهر کرمانشاه و بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه به عنوان منطقه عملیاتی تعیین گردیده و با توجه به حکم کارگزینی ارائه شده شاکی در سازمان تأمین اجتماعی شهر کرمانشاه اشتغال به کار دارد. لذا مشمول فوق‌العاده پیش‌بینی شده در بند ۱ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری گردیده و به استناد ماده ۱۰ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می شود. رأی صادره وفق ماده ۶۵ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.”
رأی مذکور به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۲۱۲۴۲۶۸-۲۳؍۸؍۱۴۰۰ صادر شده از شعبه ۳۰ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
ب: شعبه ۲۸ بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست آقای سید عزیز مستطابی به طرفیت اداره کل تأمین اجتماعی استان خوزستان و به خواسته الزام به پرداخت فوق‌العاده شغل کارمندان شاغل در مناطق جنگ زده، به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۱۱۴۷۴۴۲-۱۰؍۵؍۱۴۰۰ به شرح زیر به رد شکایت رأی صادر کرده است:
“نظر به اینکه حقوق و مزایای مصرح در بندهای (ث) و (ج) ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه صرفاً به شاغلان مناطق عملیاتی دفاع مقدس تسری پیدا می نماید و با عنایت به اینکه حسب قانون استفساریه بند (ج) ماده ۱۱۲ قانون یاد شده و نیز بخشنامه ستاد کل نیروهای مسلح، بازه زمانی دفاع مقدس را از مورخ ۳۱؍۶؍۱۳۵۹ لغایت ۲۷؍۵؍۱۳۶۷ اعلام نموده اند و بر این اساس حقوق و مزایای مورد نظر به کارکنانی پرداخت می شود که در آن بازه زمانی در آن مناطق اشتغال به کار داشته اند و با توجه به اینکه شاکی بعد از اتمام دوره دفاع مقدس (تاریخ مذکور) اشتغال به کار یافته لذا مشمول قانون یاد شده نمی‌باشد و پرداخت حقوق و مزایای مربوطه نیز فاقد توجیه قانونی است. بنابراین شکایت مطروحه غیر موجه تشخیص و مستندًا به ماده ۱۰ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد آن صادر و اعلام می گردد. رأی صادره ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.”
متعاقب تجدیدنظر خواهی آقای سید عزیز مستطابی، شعبه ۳۰ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، ضمن پذیرش تجدیدنظر خواهی و نقض رأی بدوی، به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۲۱۲۴۸۷۵-۲۳؍۸؍۱۴۰۰ ،به شرح زیر به ورود شکایت رأی صادر کرده است:
“نظر به اینکه خواسته تجدیدنظر خواه اعمال بند (ث) ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه بوده و اینکه مطابق این بند شاغلین در مناطق عملیاتی مشمول دریافت مزایای بند (ث) می باشند لذا صرف نظر از اینکه قانون مورد استناد شعبه بدوی ناظر به بند (ج) ماده ۱۱۲ بوده، ضمن پذیرش تجدیدنظر خواهی مستندًا به ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و تبصره ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه رأی معترض عنه نقض و حکم الزام سازمان به پرداخت مزایای بند (ث) ماده ۱۱۲ از ۱؍۱؍۱۳۹۶ صادر و اعلام می گردد. رأی صادره قطعی است.”
ج: شعبه ۳۸ بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست آقای کیوان رضایی به طرفیت اداره کل تأمین اجتماعی استان کرمانشاه و به خواسته الزام به برقراری حقوق و مزایای مناطق عملیاتی (جنگی) و پرداخت معوقات، به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۰۶۳۳۸۹۰- ۱۰؍۳؍۱۴۰۰ به شرح زیر به ورود شکایت رأی صادر کرده است:
“۱- براساس بند یک ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری «فوق‌العاده مناطق کمترتوسعه یافته و بدی آب و هوا برای مشاغل تخصصی که شاغلین آن دارای مدارک تحصیلی ارشد و باالتر می باشند تا به میزان بیست و پنج درصد امتیاز حقوق ثابت و برای سایر مشاغل تا بیست درصد حقوق ثابت هر کدام از کارمندان واجد شرایط پرداخت خواهد شد». ۲- به استناد بند (ث) ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه به منظور جبران عقب ماندگی های استانهای مناطق عملیاتی دفاع مقدس، سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری استخدامی کشور موظفند اعتبار لازم برای اعمال سقف فوق‌العاده پیش بینی شده در بند یک ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری را برای کارکنان شاغل در این مناطق از سال اول اجرای قانون برنامه تأمین و اعمال نمایند.۳- بنابر بند (ج) همین ماده، این دو سازمان یادشده، مکلفند نسبت به صدور احکام پرداخت مزایای شاغلان مناطق عملیاتی دفاع مقدس، برابر جداول و ضوابط ابلاغی سال ۱۳۷۶ از سال دوم برنامه ششم توسعه، اقدام نمایند. البته مستفاد از قانون تفسیر بند (ج) ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۱۱؍۹؍۱۳۹۹ ، مزایای موضوع این بند، تنها به مستخدمینی تعلق می‌گیرد که از زمان شروع دفاع مقدس به بعد و در زمان جنگ و عملیاتهای امنیتی در آن مناطق اشتغال داشته باشند نه کسانی که بعد از پایان آن دوران در این مناطق جذب و استخدام شده‌اند.۴- مستنبط از تبصره ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه، دستگاههای غیرمشمول قانون مدیریت خدمات کشوری نیز مکلف به پرداخت مزایای موضوع بندهای (ث) و (ج) این ماده می باشند که می بایست از محل منابع مربوطه خود آن را تأمین نمایند. ۵-درهمین راستا، ستاد کل نیروهای مسلح بنابر تکلیف مقرر در بند الف این ماده مبنی بر تعیین محدوده مناطق عملیاتی، ابتدائًا طی مصوبه شماره ۲۸؍۱۳۳۳؍۳۶۱۰ مورخ ۲۸؍۹؍۱۳۹۶خطاب به رئیس سازمان برنامه و بودجه، فهرست این مناطق را تصویب نمود اما متعاقبا طی مصوبه شماره ۱۲۸؍۱۳۳۳؍۰۲؍۳۶۱۰ مورخ ۳؍۶؍۱۳۹۹ مصوبه یادشده را نسخ و فهرست جدیدی ارائه داده است. باتوجه به موارد فوق: الف) درخصوص بخش نخست خواسته خواهان مبنی بر پرداخت فوق‌العاده مناطق کمترتوسعه یافته بر مبنای بند (ث) ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه از سال ۱۳۹۶ به بعد: با نظر به اینکه اولاً خواهان مستخدم رسمی سازمان تأمین اجتماعی بوده است و ثانیاً منطقه محل خدمت وی (اهواز) بنابر بند ۲ مصوبه اخیر ستاد کل نیروهای مسلح، عملیاتی و جنگی محسوب شده است و ثالثاً مستند به دادنامه شماره ۱۶۴ مورخ ۲۰؍۱۲؍۱۳۷۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، عدم تأمین اعتبار، مسقط حق خواهان و تکلیف دستگاه نخواهد بود درنتیجه خواسته فوق از ابتدای سال ۱۳۹۶ موجه تشخیص و حکم به ورود شکایت صادر میگردد. لازم به توضیح است از آنجا که مستند به احکام کارگزینی موجود در پرونده، مدرک تحصیلی خواهان، کارشناسی ارشد می باشد. لذا سقف فوق‌العاده یادشده قابل پرداخت به وی ۲۵ درصد می باشد.”
متعاقب تجدیدنظر خواهی از سوی اداره کل تأمین اجتماعی استان کرمانشاه، شعبه ۲۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، ضمن نقض رأی بدوی، به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۱۶۹۴۶۰۷-۱۰؍۷؍۱۴۰۰ ،به شرح زیر به رد شکایت رأی صادر کرده است:
“حقوق و مزایای موضوع بند «ث» ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه به شاغلان مناطق عملیاتی دفاع مقدس قابل پرداخت می باشد و با توجه به اینکه ستاد کل نیروهای مسلح بازه زمانی ۳۱؍۶؍۱۳۹۵ لغایت ۲۷؍۵؍۱۳۶۷ را به عنوان بازه زمانی دفاع مقدس اعلام نموده بنابراین حقوق و مزایای فوق به کارکنانی قابل پرداخت است که در آن بازه زمانی در آن مناطق خدمت نموده‌اند و با توجه به اینکه شاکی بعد از تاریخ‌های فوق استخدام شده است و در زمان استخدام محل خدمت نامبرده جزو مناطق عملیاتی نبوده لذا پرداخت حقوق و مزایای موضوع خواسته به مشارالیه مبنای قانونی ندارد. با توجه به مراتب فوق اعتراض تجدیدنظر خواه وارد تشخیص ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم بر رد شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی صادره قطعی است.”
د: شعبه ۲۶ بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست آقای شاهرخ هاشمی به طرفیت اداره کل تأمین اجتماعی استان کرمانشاه به خواسته الزام به برقراری حقوق و مزایای مناطق عملیاتی (جنگی) و پرداخت معوقات، به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۰۶۱۷۷۹۱-۹؍۳؍۱۴۰۰، به شرح زیر به ورود شکایت رأی صادر کرده است:
“نظر به اینکه در اجرای بندهای (ث) و (ج) ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای کارکنان شاغل در مناطق عملیاتی دفاع مقدس بر اساس محدوده اعلامی ستاد کل نیروهای مسلح به سازمان برنامه و بودجه و پس از تأمین اعتبار از سال اول اجرای قانون برنامه ششم توسعه فوق‌العاده پیش بینی شده در بند ۱ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری قابل پرداخت می باشد و با توجه به اینکه نامه شماره ۷۹؍۱۲؍۳؍۲۴۲۰ مورخ ۲۵؍۱۲؍۱۳۹۷ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح شهر کرمانشاه و بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه به عنوان منطقه عملیاتی اعلام گردیده و با توجه به احکام کارگزینی شاکی در شهر کرمانشاه اشتغال به خدمت داشته بنابراین شکایت مطروحه وارد تشخیص به استناد مواد ۱۰ ،۱۱ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می شود. رأی صادره وفق ماده ۶۵ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.”
متعاقب تجدیدنظر خواهی از سوی اداره کل تأمین اجتماعی استان کرمانشاه، شعبه ۲۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، ضمن نقض رأی بدوی، به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۱۶۹۴۴۷۲-۱۰؍۷؍۱۴۰۰ ،به شرح زیر به رد شکایت رأی صادر کرده است:
“حقوق و مزایای موضوع بند «ث» ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه به شاغلان مناطق عملیاتی دفاع مقدس قابل پرداخت می باشد و با توجه به اینکه ستاد کل نیروهای مسلح بازه زمانی ۳۱؍۶؍۱۳۹۵ لغایت ۲۷؍۵؍۱۳۶۷ را به عنوان بازه زمانی دفاع مقدس اعلام نموده بنابراین حقوق و مزایای فوق به کارکنانی قابل پرداخت است که در آن بازه زمانی در آن مناطق خدمت نموده اند و با توجه به اینکه شاکی بعد از تاریخ های فوق استخدام شده است و در زمان استخدام محل خدمت نامبرده جزو مناطق عملیاتی نبوده لذا پرداخت حقوق و مزایای موضوع خواسته به مشارالیه مبنای قانونی ندارد. با توجه به مراتب فوق اعتراض تجدیدنظر خواه وارد تشخیص ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم بر رد شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی صادره قطعی است.”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۷؍۴؍۱۴۰۱ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف. تعارض در آراء محرز است.
ب. اولاً براساس ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۵ و بندهای (ث) و (ج) آن: «به منظور جبران عقب ماندگی‌های استانهای مناطق عملیاتی دفاع مقدس : … ث) سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان اداری و استخدامی کشور موظفند اعتبار لازم را برای اعمال سقف فوق‌العاده پیش‌بینی شده در بند (۱) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری برای کارکنان شاغل در این مناطق از سال اول اجرای قانون برنامه تأمین و اعمال نمایند. ج) سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان اداری و استخدامی کشور مکلفند نسبت به صدور احکام پرداخت مزایای شاغلان مناطق عملیاتی دفاع مقدس برابر جداول و ضوابط ابلاغی سال ۱۳۷۶ سازمان امور اداری و استخدامی کشور از سال دوم اجرای قانون برنامه اقدام نمایند» و براساس قانون تفسیر بند «ج» ماده (۱۱۲) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۹ مقرر شده است که منظور از شاغلان مناطق عملیاتی دفاع مقدس موضوع بند (ج) ماده (۱۱۲) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴؍۱۲؍۱۳۹۵، کلیه مستخدمانی هستند که از زمان شروع دفاع مقدس در آن مناطق اشتغال داشته یا دارند و با توجه به اینکه براساس بند (الف) ماده ۱۱۲ قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران، ستاد کل نیروهای مسلح موظف شده است تا محدوده مناطق عملیاتی دفاع مقدس را به سازمان برنامه و بودجه اعلام نماید و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به موجب بند ۳ نامه شماره ۱۲۸؍۱۳۳۳؍۰۲؍۳۶۱۰ مورخ ۳؍۶؍۱۳۹۹ که در اجرای حکم مقرر در بند قانونی مذکور و در مقام تعیین محدوده مکانی و زمانی مناطق عملیاتی صادر شده دوران دفاع مقدس را از ۳۱؍۶؍۱۳۵۹ تا ۲۷؍۵؍۱۳۶۷ اعلام کرده است، بنابراین قانون تفسیر بند «ج» ماده (۱۱۲) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۹ و نامه مذکور رئیس ستاد کل نیروهای مسلح دلالت بر این دارند که مزایای مقرر در بندهای (ث) و (ج) ماده (۱۱۲) قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران قابل تسری به مستخدمینی نیست که پس از دوران دفاع مقدس در مناطق عملیاتی اشتغال یافته‌اند، اعم از اینکه مستخدمین فوق در حال حاضر مشغول به خدمت باشند و یا به هر نحوی از خدمت منفک شده باشند.
بنا به مراتب فوق، آرای شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۱۶۹۴۴۷۲ مورخ ۱۰؍۷؍۱۴۰۰ و شماره ۱۴۰۰۳۱۳۹۰۰۰۱۶۹۴۶۰۷ مورخ ۱۰؍۷؍۱۴۰۰) صادر شده از شعبه ۲۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری) که در مقام رسیدگی به شکایات افراد دسته اخیرالذکر بر رد شکایت اصدار یافته‌اند، در این حد صحیح و منطبق با موازین قانونی هستند. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان و سایر مراجع اداری در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
مهدی دربین- معاون قضایی دیوان عدالت اداری