ابطال بخشنامه الزام جانبازان و آزادگان اعاده به خدمت شده به ادامه خدمت تا میزان ۳۵ سال سابقه (دادنامه شماره ۳۹۲ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۰۳ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)
شماره دادنامه: ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۳۹۲
تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۰۳/۰۳
شماره دادنامه: ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۳۹۲
تاریخ دادنامه: ۳؍۳؍۱۴۰۱
شماره پرونده: ۰۰۰۳۴۶۷
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای قدرت ابراهیمی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ۹۴۰؍ص؍۲۵۰۱۲- ۲؍۴؍۱۴۰۰ مدیریت استان خوزستان صندوق بازنشستگی کشوری
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره ۹۴۰؍ص؍۲۵۰۱۲- ۲؍۴؍۱۴۰۰ مدیریت استان خوزستان صندوق بازنشستگی کشوری را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
“جانبازانی که قبل از تصویب قانون برنامه ششم به صورت پیش از موعد یا اعادی و بدون سنوات ارفاقی بازنشسته شده اند، با رعایت شرایط سنی کمتر از ۶۵ سال می توانند به خدمت اعاده و با تکمیل خدمت ۳۵ ساله خود و با رعایت شرایط عمومی به بازنشستگی نائل آیند. بند (ز) ماده ۸۷ آزادگانی که به دلیل استفاده از ۲ برابر شدن سابقه اسارت زودتر از ۳۰ سال بازنشسته شده اند می توانند برای یک بار و با رعایت شرایط سنی زیر ۶۵ سال با بازگشت به خدمت حسب مورد ۳۰ یا ۳۵ سال خدمت خود را تکمیل و سپس با لحاظ عین سوابق اسارت بـه بازنشستگی نائل آیند. شرایط عمومی بازنشستگی دستگاه های اجرایی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۸۶ نیز در ماده ۱۰۳ مورد تصریح قرار گرفته است و مستفاد از حکم مقرر در این ماده دستگاه اجرایی در صورت وجود شرایط مقرره نمی تواند بدون درخواست کارمند دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر وی را بازنشسته کند و چنانچه معروض گردید اطلاق این ماده ناظر بر ادامه خدمت کلیه کارکنان دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر و تکمیل خدمت تا ۳۵ سال است و به تبع جهت ایثارگران دارای مدرک تحصیلی حداقل لیسانس که حسب قوانین و مقررات مربوط از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برخوردارند، مفاد ماده موصوف ساری وجاری است و این قبیل کارمندان هم می توانند تا ۳۵ سال خدمت نمایند. لیکن چنانچه بخواهند قبل از اتمام ۳۵ سال بازنشسته شوند علی القاعده با عنایت به قید عبارت می توانند که حاکی از اختیار فرد تا رسیدن به ۳۵ سال خدمت است منافاتی با قانون نداشته لذا تعبیر تا ۳۵ سال در معنای الزام و تکلیف به خدمت یا رسیدن به ۳۵ سال خدمت مغایر غرض قانونگذار می باشد.
تبصره الحاقی به ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری موضوع قانون تفسیر بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۲۴؍۱۱؍۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی نیز موید این مطلب است، مضافاً اعاده به خدمت جانباز واجد شرایط فی الواقع حقی است که قانونگذار برای یک فرد ایثارگر قایل شده و اینکه فرد در ادامه خدمت اراده اش بر اسقاط حق خود باشد علی القاعده دستگاه مربوطه نمی تواند با این اسقاط حق که مختص و قائم به شرایط خاص فرد ایثارگر بوده و احیاناً به واسطه جراحات ناشی از دوران اسارت و مراتب جانبازی امکان خدمت بیشتر برایش میسر نباشد در شرایطی که قبلاً نیز در شرایط عادی و بر اساس اختیارات اعطایی با بازنشستگی اش موافقت شده و فرد نیز بازنشسته، سپس اعاده به کار شده و این اعاده به کار امکان پذیر و مجدداً صورت نخواهد پذیرفت. وی را مجبور به ادامه خدمت تا سقف ۳۵ سال سابقه نماید. لذا به طریق اولی دستگاه دیگری هم در مـانحن فیه سازمـان بازنشستگی کشوری با وجـود حصـول شرایط عمـومی بازنشستگی علی الاصول نمی تواند جهت سایر دستگاه ها تکلیف به ادامه خدمت افراد تا رسیدن به ۳۵ سال سابقه به صورت اجباری و الزامی نماید. بنا به مراتب بخشنامه شماره ۹۴۰؍ص؍۲۵۰۱۲-۲؍۴؍۱۴۰۰ صندوق بازنشستگی کشوری (مدیریت استان خوزستان) از این حیث که بازنشستگی جانبازان و آزادگان را که بر اساس قوانین و مقررات مربوطه از جمله بند (ج) و (ز) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه اعاده به خدمت شده اند قبل از ۳۵ سال خدمت ممنوع اعلام نموده، خارج از حدود اختیارات قانونی می باشد.”
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
” به کلیه دستگاه های اجرایی دارای مشترک صندوق بازنشستگی کشوری در استان خوزستان
موضوع: شرایط بازنشستگی مجدد ایثارگران اعاده به خدمت
پیرو نامه شماره ۱۱۱۸؍ص؍۲۵۰۱۲-۱۷؍۷؍۱۳۹۶ این مدیریت درباره «اعاده به خدمت ایثارگران (جانباز و آزاده)
در اجرای قانون برنامه ششم توسعه» به استناد بندهای (چ) و (ز) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه اشعار می دارد:
نظر به تصریح مندرج در مواد قانونی مذکور، آزادگان و جانبازانی که با مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر با سابقه خدمت کمتر از ۳۵ سال بازنشسته شده اند و در اجرای مستندات قانونی صدرالذکر از تاریخ ۱؍۱؍۱۳۹۶ با صدور حکم کارگزینی (با رعایت قوانین و مقررات مربوط) از سوی دستگاه ذیربط اعاده به خدمت شده باشند، تا تکمیل ۳۵ سال اشتغال به خدمت خود ادامه داده آن گاه بازنشستگی مجدد آنان بلامانع خواهد بود. بدیهی است در صورت عدم تکمیل ۳۵ سال خدمت، بازنشستگی موضوعیت نخواهد داشت.
مقتضی است به هنگام صدور ابلاغ بازنشستگی و پیشنهاد برقراری حقوق بازنشستگی افراد موصوف مراتب مورد توجه واقع گردد. ضمناً آزادگان بازنشسته ای که به موجب بند (ک) ماده ۴۴ قانون برنامه پنجم توسعه و بند (ز) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه بازگشت به کار شده اند برابر نص صریح احکام فوق الذکر، با تکمیل سنوات خدمتی ۳۰ سال یا ۳۵ سال بازنشسته می گردند. لذا محاسبه سابقه یک برابر مدت اسارت (مضاعف) به عنوان سابقه خدمت در تعیین ۳۰ یا ۳۵ سال قابل اعمال و محاسبه نبوده و موضعیتی نخواهد داشت.- مدیر استان خوزستان “
علیرغم ابلاغ دادخواست ضمائم آن به صندوق بازنشستگی کشوری، تا زمان رسیدگی به پرونده در جلسه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پاسخی از طرف آن مرجع واصل نشده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۳؍۳؍۱۴۰۱ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
اولاً: براساس بند (چ) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۵ : «جانبازانی که قبل از تصویب این قانون به صورت پیش از موعد یا عادی و بدون سنوات ارفاقی بازنشسته شده‌اند، با رعایت شرط سنی کمتر از شصت و پنج سال می‌توانند به خدمت اعاده و با تکمیل خدمت سی و پنج ساله خود و با رعایت شرایط عمومی به بازنشستگی نائل آیند» و بر همین اساس، مفاد حکم مقرر در این بند جنبه ارفاقی داشته و متضمن حکمی مبنی بر تکلیف جانبازان به ادامه خدمت تا میزان ۳۵ سال سابقه نیست.
ثانیاً: براساس بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ : «دستگاه اجرایی با داشتن یکی از شرایط زیر می‌تواند کارمند خود را بازنشسته نماید: الف) حداقل سی سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی و سی و پنج سال برای مشاغل تخصصی با تحصیلات دانشگاهی کارشناسی ارشد و بالاتر با درخواست کارمند برای سنوات بالاتر از ۳۰ سال…» و در نتیجه برمبنای این بند نیز ادامه خدمت کارکنان مشمول قانون تا سی و پنج سال سابقه خدمت اختیاری است و تکلیفی در این خصوص وجود ندارد.
بنا به مراتب فوق، مفاد بخشنامه شماره ۹۴۰؍ص؍۲۵۰۱۲- ۲؍۴؍۱۴۰۰ مدیریت استان خوزستان صندوق بازنشستگی کشوری که متضمن الزام جانبازان و آزادگان به ادامه خدمت تا میزان سی و پنج سال سابقه است، با بند (چ) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۵ و بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ مغایرت دارد و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
مهدی دربین- معاون قضایی دیوان عدالت اداری