قانون اساسنامه بنیاد شهید انقلاب اسلامی (مصوب ۲۷/۲/۱۳۷۷)
فصل اول- کلیات
ماده ۱- بنیاد شهید انقلاب اسلامی -که از این پس در این اساسنامه به اختصار “بنیاد” نامیده می‌شود- نهادی است انقلابی که دراجرای فرمان رهبرکبیر وبنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان ا… تعالی علیه در تاریخ ۲۲/۱۲/۱۳۵۸ تأسیس شده ودارای شخصیت حقوقی واستقلال مالی واداری است وامورآن طبق مقررات وقوانین مربوط به نهادهای عمومی غیردولتی ودر چهارچوب این اساسنامه وآئین‌نامه‌های مربوطه زیرنظر رئیس جمهور ونظارت عالیه مقام معظم رهبری اداره می‌شود.
ماده ۲- مدت فعالیت بنیاد از تاریخ تأسیس نامحدود است. انحلال یا خاتمه آن با نظر مقام معظم رهبری می‌باشد.
فصل دوم- اهداف و وظایف
ماده ۳- اهداف بنیاد عبارتنداز:
۱- احیاء، حفظ وترویج فرهنگ شهادت در جامعه
۲- زنده نگهداشتن یاد ونام شهیدان انقلاب اسلامی وحفظ آثارآنها
۳- تجلیل، تکریم، صیانت و حمایت از خانواده‌های معظم شاهد
۴- تلاش برای استفاده از امکانات عمومی جامعه ونظام ونیز بهره گیری از سرمایه ودارایی بنیاد برای رشد واعتلای مادی ومعنوی خانواده‌های معظم شاهد
ماده ۴- منظور از شهید در این قانون، کسی است که جان خود را در راه انقلاب اسلامی وحفظ دستاوردهای آن ویا دفاع از کیان جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات وتجاوزات دشمن وعوامل ضد انقلاب واشرار نثار نموده ویا می‌نماید.
ضوابط تعیین مصادیق عملی شهید وخانواده‌های شاهد به موجب آیین نامه ای خواهد بود که توسط بنیاد وستادکل نیروهای مسلح ووزارت اطلاعات تهیه وبه تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
تبصره- کلیه کسانی که تا تاریخ تصویب این قانون توسط بنیاد، شهید شناخته شده اند همچنان شهید محسوب خواهندشد.
ماده ۵- اهم وظایف بنیاد علاوه بر اجرا و پیگیری دستورات وفرمانهای حضرت امام خمینی رضوان ا… تعالی علیه در رابطه با خانواده‌های معظم شاهد، از جمله فرمان ده ماده ای مورخ ۲/۱۲/۱۳۵۸ عبارتند از:
الف- در قبال شهادت:
برنامه‌ریزی وتلاش به منظور تبیین مفهوم وفلسفه جهاد وشهادت وایثار، احیا، حفظ وترویج فرهنگ وروحیه شهادت طلبی در جامعه به عنوان والاترین ارزش الهی از طریق:
۱- بسیج کلیه امکانات نظام وجامعه اسلامی به ویژه نهادهای فرهنگی، اجتماعی، هنری، آموزشی و وسایل ارتباط جمعی
۲- شناسایی وتقویت وترویج عوامل وموجبات رشد وتوسعه فرهنگ شهادت طلبی
۳- بررسی وشناسایی عوامل بازدارنده ومخرب فرهنگ شهادت وایثارگری وتلاش در امحاء ورفع آنها
ب – در قبال شهید:
برنامه‌ریزی وتلاش برای تجلیل وتکریم از مقام والای شهدا وبزرگداشت وزنده نگه داشتن یاد وخاطره آنان از طریق:
۱- برگزاری مراسم یادبود با الهام از مکتب عاشورای حسینی و با استفاده از مناسبتهای ملی و مذهبی.
۲- حفظ قداست ومنزلت گلزار شهدا ومحور قراردادن این مراکز در برگزاری مراسم رسمی ومردمی وپیگیری مرمت وارایه خدمات شایسته به مراکز مذکور توسط شهرداریها وسایر نهادهای ذیربط براساس ضوابطی که بنیاد اعلام می‌کند.
۳- پی گیری نامگذاری معابر، میادین، مراکز فرهنگی، اجتماعی و سایر اماکن عمومی وملی به نام مبارک شهدا ونصب یادمانها از طریق دستگاههای ذیربط.
۴- جمع آوری وحفظ ونگهداری ومعرفی آثار فرهنگی، ادبی، هنری، وصایا ودیگر آثار شهدا.
۵- تشویق وترغیب وحمایت از جامعه فرهنگی، آموزشی، هنری واندیشمندان، ادبا ونویسندگان در ثبت، تبیین ومعرفی ویژگیها، سیره معنوی وفضایل اسوه‌های شهادت وایثار.
ج – در قبال خانواده‌های شاهد:
برنامه‌ریزی وتلاش برای صیانت ورشد واعتلای مادی ومعنوی خانواده‌های شاهد در زمینه‌های:
۱- امورفرهنگی – آموزشی
– پیگیری ونظارت امورفرهنگی، تربیتی وآموزشی فرزندان شاهد وزمینه سازی رشد وتعالی فکری، روحی، اخلاقی وتحصیلی آنها از طریق:
– تهذیب وکسب معنویت اسلامی وارتقای معرفت دینی وبهره ور کردن استعداد‌های الهی آنان.
– نظارت در جهت ایجاد تسهیلات لازم برای ارتقای علمی، تحقیقی، آموزشی و مهارتهای فکری و تخصصی وپرورش جسمی فرزندان شاهد در تمام مراحل ومقاطع تحصیلی به بهترین وجه با همکاری مراجع ذیربط.
– تقویت روحیه خدمت به “اسلام ناب محمدی” در خانواده‌های معظم شهدا.
– ارائه خدمات فرهنگی وآموزشی به والدین وهمسران شاهد با همکاری مراجع ذیربط.
۲- امورمعیشتی ورفاهی
تلاش در جهت خوداتکایی اقتصادی وتأمین اجتماعی ورفاهی خانواده‌های شاهد از قبیل:
– فراهم سازی تسهیلات وارایه حمایتهای لازم وآموزشهای تخصصی، فنی وحرفه ای ونیز جلب مشارکت کلیه سازمانها ودستگاههای ذیربط جهت ایجاد اشتغال مفید برای خانواده‌های شاهد.
– تأمین وپرداخت حقوق، مستمری ومزایای خانواده‌های شاهد مشمول ودارای شرایط در چهارچوب قوانین، مقررات و ضوابط مربوط.
– تأمین مسکن همسر، فرزندان تحت پوشش فاقد مسکن و با دارای مسکن نامناسب با کمک خانواده شاهد و مراجع ذیربط.
– تأمین خدمات درمانی همسر، فرزندان ووالدین شاهدتحت پوش با همکاری دستگاههای ذیربط.
– ارایه خدمات وتسهیلات در زمینه ازدواج فرزندان وهمسران شاهد.
– پیگیری وانجام اقدامات ممکن در جهت ارایه خدمات وتسهیلات ومساعدتهای لازم به والدین معظم شاهد.
۳- امور حقوقی وقضایی
تلاش در جهت حل وفصل امورحقوقی وقضایی خانواده‌های شاهد با همکاری مراجع ذیربط از طریق:
– پیشنهاد وهمکاری با مراجع قضایی در تعیین، نصب وعزل قیم وامین ومراقبت بر اعمال آنها، همچنین مراقبت براعمال اولیا، اوصیا، قیمها وحضانت کنندگان از صغار شاهد ورسیدگی به اختلافها در امر حضانت فرزندان وارایه راه حال به محاکم.
– مساعدت وهمکاری با مراجع ذیربط در جهت تبدیل وتغییر در اموال ودارایی صغار شاهد در راستای مصالح وغبطه آنان بر حسب موازین شرعی ودر صورت لزوم پی گیری به منظور حل وفصل اختلافات مربوط تا صدور حکم قطعی.
– درخواست تنفیذ وصیتنامه عادی شهدا از محاکم ذیصلاح وپی گیری امور مربوط به انحصار وراثت ومراقبت بر احصار وتحریم ماترک شاهد وتقویم ونگهداری حساب اموال صغار ومحجورین ومعاضدت حقوقی وقضایی خانواده‌های شاهد در صورت ضرورت.
– شرکت کارشناسان حقوقی بنیاد در محاکم ذیصلاح به منظور وکالت خانواده‌های محترم شاهد در دعاوی مربوطه بنا به درخواست آنان.
۴- امور اقتصادی
– اداره بهره برداری مطلوب از اموال وداراییهای تحت پوشش بنیاد.
– بکارگیری مطلوب پس‌اندازها، اموال وداراییهای فرزندان شاهد- که در اختیار بنیاد است
– برای تأمین آینده اقتصادی آنها وجلوگیری از کاهش ارزش داراییها.
تبصره – ضوابط وتنظیم وصدور احکام کارگزینی وتشخیص افراد تحت تکفل شاهد بموجب آیین نامه ای خواهد بود که توسط بنیاد و سازمان اموراداری واستخدامی تهیه وبه تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
فصل سوم – اموال، داراییها ومنابع مالی
ماده ۶- اموال وداراییهای بنیاد عبارت است از:
۱- کلیه اموال منقول وغیرمنقول، سهام، اوراق بهادار، وجوه نقد ودیگر داراییهای که به حکم محاکم به تملک بنیاد درآمده یا درمی‌آید.
۲- کلیه اموال، داراییهایی که از طرف دولت در اختیار بنیاد قرار می‌گیرد.
۳- اموال وداراییهایی که از طرف اشخاص حقیقی وحقوقی به بنیاد اهدا می‌شود.
ماده ۷- منابع مالی بنیاد عبارتند از:
۱- کمکهای مقام معظم رهبری.
۲- کمکها واعتبارات مصوب در بودجه عمومی کشور.
۳- درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی بنیاد.
۴- هدایا وکمکهای اشخاص حقیقی وحقوقی.
فصل چهارم- ارکان
ماده ۹- ارکان بنیاد عبارتند از:
۱- هیأت امنا.
۲- نماینده ولی فقیه در بنیاد (درصورت معرفی معظم له).
۳- رئیس بنیاد.
ماده ۹- هیأت امنای بنیاد مرکب از هفت نفر به شرح زیر است:
– رئیس جمهور به عنوان رئیس هیأت امنا.
– نماینده ولی فقیه در بنیاد (در صورت تعیین).
– رئیس بنیاد.
– یک نفر از وزراء فرهنگی به انتخاب رئیس جمهور.
– رئیس سازمان برنامه وبودجه.
– دونفر از شخصیتها وافراد بصیر در امورفرهنگی، اجتماعی واقتصادی از میان خانواده شهدا به پیشنهاد بنیاد وتأئید رئیس جمهور.
تبصره – رئیس بنیاد دبیر هیأت امنا خواهد بود.
ماده ۱۰- وظایف واختیارات هیأت امنا به شرح زیر است:
۱- پی گیری اوامر ورهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری.
۲- تصویب خط مشی‌ها وسیاستهای کلی.
۳- تصویب برنامه وبودجه سالانه.
۴- تصویب صورت حساب عملکرد سالانه.
۵- ارایه گزارش عملکرد سالانه بنیاد به مقام معظم رهبری وکسب رهنمودهای لازم.
۶- تصویب سایر موضوعاتی که توسط رئیس بنیاد برای تحقق اهداف بنیاد ارایه می‌شود.
ماده ۱۱- اهم وظایف نماینده ولی فقیه در صورت تعیین به شرح زیرمی‌باشد:
۱- پیشنهاد سیاستهای لازم برای حفظ وترویج فرهنگ شهادت طلبی وایثار در جامعه، جهت تصویب به هیأت امناء.
۲- برنامه‌ریزی امورفرهنگی خانواده‌های شاهد وحفظ وتعمین وترویج فرهنگ شهادت وایثار در جامعه ونظارت بر اجرای آن.
۳- تطبیق دستورالعملها وآیین نامه‌های داخلی با موازین شرعی ورهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری.
۴- اعمال اختیارات شرعی تفویض شده از سوی مقام معظم رهبری.
۵- سیاستگزاری نحوه اداره واتخاذ تصمیم در رابطه با نحوه اداره ومصرف درآمدهای حاصله از فروش آن قسمت از اموال واملاک بنیاد و فعالیتهای اقتصادی سازمانهای وابسته که شرعا” تصرف درآنها با اذن ولی فقیه می‌باشد براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری مدظله در جهت تحقق اهداف عالیه بنیاد.
۶- ارایه برنامه‌های عقیدتی- سیاسی جهت رشد وارتقاء خصوصیات فکری واخلافی خدمتگزاران خانواده‌های شاهد وارتقاء جو معنوی بنیاد.
۷- نظارت برحسن جریان اموربنیاد.
ماده ۱۲- رئیس بنیاد بالاترین مقام اجرایی بنیاد است که به پیشنهاد رئیس جمهور وتأیید مقام معظم رهبری با حکم رئیس جمهور به مدت چهارسال منصوب ومسئولیت اداره امور بنیاد واجرای برنامه‌ها را برعهده خواهد داشت واهم مظایف او به شرح زیر است:
۱- تهیه، تدوین وپیشنهاد خط مشی‌ها وسیاستهای اجرایی، برنامه وبودجه سالانه، صورتهای مالی وگزارش عملکرد سالانه بنیاد به هیأت امنا برای اقدام لازم.
۲- تنظیم وتدوین آیین نامه‌های لازم وهمچنین پیشنهاد اصلاح تشکیلات جهت تصویب به مراجع ذیربط.
۳- نمایندگی بنیاد در کلیه امور حقوقی ونزد کلیه مراجع اعم از قضایی، اداری و قانونگذاری وطرح واقامه دعاوی ودفاع وجوابگویی به هرگونه دعاوی حقوقی، جزایی و اداری به طرفیت از بنیاد وانجام سایر فعالیتهای لازم برای استیفای حقوق بنیاد با حق تعیین وکیل یا نماینده وتفویض اختیارات لازم به آنان برای انجام امور محول.
۴- انجام کلیه امورمالی، اداری، فرهنگی واجتماعی، از جمله عزل ونصب مدیران و صدور دستورالعملها وبخشنامه‌های لازم همچنین گشایش انواع حسابهای بانکی، انجام هر نوع معامله وهرگونه ارتباط با مؤسسات وسازمانهای دولتی، غیردولتی واشخاص حقیقی یا حقوقی وایجاد واحدهای جدید یا انحلال وتجزیه یا ادغام واحدهای تابع بنیاد که ضروری تشخیص داده شده است با رعایت قوانین ومقررات مربوط.
فصل پنجم – امورمالی و اداری
ماده ۱۳- بودجه تفصیلی بنیاد هرسال براساس اعتبارات وکمکهای مصوب از محل بودجه کل کشور وسایر منابع یاد شده در ماده (۷) این اساسنامه تنظیم وپس از تصویب هیأت امناء به مورد اجرا گذارده می‌شود.
تبصره – اعتبارات مربوط به بودجه عمومی هر سال در قالب طرح وبرنامه وبه صورت کمک در بودجه کل کشور منظور می‌شود.
ماده ۱۴- امورمالی و معاملاتی بنیاد تابع آیین نامه خاصی است که ظرف (۳) ماه از تاریخ تصویب این اساسنامه توسط رئیس بنیاد تهیه وبه تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده ۱۵- مقررات اداری واستخدامی بنیاد ظرف (۳) ماه پس از تصویب این اساسنامه در چهارچوب قانون نظام هماهنگ پرداخت بنا به پیشنهاد مشترک بنیاد وسازمان اموراداری واستخدامی کشور به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
ماده ۱۶- کلیه قوانین ومقررات مغایر با این اساسنامه لغو می‌گردد.
قانون فوق مشتمل بر شانزده ماده و چهار تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیست وهفتم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و هفتاد و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب ودر تاریخ ۶/۳/۱۳۷۷ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.