لزوم تحت کفالت بودن والدین شهید جهت برخورداری از پاداش پایان خدمت شهید (دادنامه شماره 348 مورخ 25/3/1394 هیأت وزیران)
تاریخ دادنامه: ۲۵/۳/۱۳۹۴
شماره دادنامه: ۳۴۸
کلاسه پرونده: ۹۳/۷۳۶
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: مدیرکل دفتر امور حقوقی بنیاد شهید و امور ایثارگران
موضوع شکایت و خواسته: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: مدیرکل دفتر امور حقوقی بنیاد شهید و امور ایثارگران به موجب لایحه شماره ۴۶۵/۸۵۰/۵۴۰۷-۲۴/۱/۱۳۹۲ اعلام کرده است که:
شعبه ۲۴ دیوان عدالت اداری در پرونده کلاسه ۲۴/۸۶/۱۲۶۲ موضوع شکایت ورثه مرحومه زهرا صفائی فراهانی به طرفیت این سازمان با خواسته پرداخت پاداش پایان خدمت شهیده به وراث وی یعنی شکات پرونده در دادنامه شماره ۲۶۷-۲/۲/۱۳۸۸ به‌دلیل تحت تکفل نبودن وراث شهیده رأی به رد شکایت صادر کرده است.
همچنین شعبه ۲۷ دیوان در پرونده شماره ۷۳۹۰۵ موضوع شکایت آقای جبار رضائی و خانم شهلا فردوسی با صدور دادنامه شماره ۲۶۲۴- ۱۷/۱۰/۱۳۹۱ و با این استدلال که تبصره ۲ قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و … مصوب ۲۶/۲/۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی که اشعار داشته « در صورت فوت مستخدم، پاداش موضوع این ماده به وراث قانونی مستخدم متوفی، موضوع ماده (۸۶) قانون استخدام کشوری تعلق می‌گیرد.» از طرفی با عنایت به ماده ۸۶ قانون استخدام کشوری که اشعار می دارد «وراث قانونی از لحاظ این قانون عبارتند از: فرزندان و زوج یا زوجه دائمی و مادر و پدری که در کفالت متوفی بوده اند، … و این که شکات تحت تکفل شهید معظم نبوده اند پاداش پایان خدمت نیز به آنان تعلق نمی‌گیرد. لذا شکایت شکات را رد کرده که آراء فوق مطابق با قوانین موضوعه بوده و صحیح صادر شده‌اند.
از طرفی شعبه ۲۶ دیوان متأسفانه طی یک سال گذشته با صدور دادنامه‌های متعدد و خلاف صریح تبصره ۲ قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و ماده ۸۶ قانون استخدام کشوری، همچنین خلاف صریح آراء وحدت رویه هیأت عمومی آن مرجع از جمله دادنامه شماره ۴۱-۳۰/۱۰/۱۳۶۴ و دادنامه شماره ۲۲- ۳۱/۱/۱۳۸۲ و شماره ۳۷۵-۲۳/۹/۱۳۸۲ و شماره ۳۶۱-۲۶/۷/۱۳۸۳ همچنین دادنامه شماره ۳۳۵- ۷/۵/۱۳۸۶ که لزوم تحت تکفل‌بودن والدین جهت دریافت حق و حقوق مستخدم متوفی (شهید) را حسب ماده ۸۶ قانون استخدام کشوری مورد تأکید قرار داده، حکم به الزام این سازمان به پرداخت پاداش پایان خدمت به ورثه شهدا براساس قانون ارث و بدون شرط کفالت مصرح در قوانین موضوعه و قوانین و مقررات مورد عمل در این نهاد صادر کرده است که به عنوان نمونه در دادنامه شماره ۱۸۳۱- ۳۱/۵/۱۳۹۱ له خانم سنگین طلا رحیمی چشمه گچی با شماره پرونده ۲۷۰۰۸ و دادنامه شماره ۱۹۱۰- ۱۵/۶/۱۳۹۱ له آقای سیدکاظم موسوی‌نژاد و خانم حوریه نگهبان به شماره پرونده ۲۹۷۶۲ همچنین دادنامه شماره ۱۵۴۰- ۷/۵/۱۳۹۱ با شماره پرونده ۱۷۴۰۷ له آقای تقی رستمی و خانم فاطمه رستمی بدون این که شکات تحت تکفل شهید باشند این سازمان را محکوم کرده است. لذا به‌استناد ماده ۴۳ قانون دیوان عدالت اداری طرح موضوع در هیأت عمومی دیوان جهت صدور رأی صحیح از آن ریاست مورد استدعاست.
متعاقباً مدیرکل دفتر امور حقوقی بنیاد شهید و امور ایثارگران به موجب لایحه شماره ۹۵۵۹/۸۵۰/۵۴۰۷-۷/۱۰/۱۳۹۳ اعلام کرده است که:
بازگشت به دعوتنامه شماره ۹۳/س۹۱-۲۳/۹/۱۳۹۳ آن اداره کل به شماره پرونده ۹۳/۷۳۶ در ارتباط با پرداخت پاداش پایان خدمت شهدا و تعارض اعلام شده از طرف بنیاد شهید و امور ایثارگران و پیرو مذاکرات صورت گرفته با نماینده حقوقی این نهاد در جلسه مورخ ۷/۱۰/۱۳۹۳ بدین وسیله وضعیت استخدامی شهدای معظم در پرونده‌های مذکور را به شرح ذیل به استحضار می‌رساند:
الف) شهیده زهرا صفائی فراهانی – مستخدم آموزش وپرورش
ب) شهید رضامحمودی (شاکیه خانم سنگین طلا رحیمی چشمه گچی) غیرمستخدم
ج) شهیدان فرخ و اصغر رستمی – غیر مستخدم
د) شهیدان سیدحسن و سیدمحسن موسوی نژاد – غیر مستخدم
هـ) غلامحسین رضائی – غیر مستخدم
مراتب جهت اقدام لازم به حضور تقدیم می گردد.
گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه بیست و هفتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۰۰۹۹۸۰۹۰۰۰۷۳۹۰۵ با موضوع دادخواست آقای جبار رضایی و خانم شهلا فرودسی به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران و به خواسته الزام به پرداخت پاداش پایان خدمت شهید به‌پدر ومادر شهید به‌میزان سهم قانونی آنان، به‌موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۷۰۲۶۲۴- ۱۷/۱۰/۱۳۹۱، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
با ملاحظه اوراق پرونده و لایحه اداره طرف شکایت نظر به این که به استناد تبصره ۲ ماده ۱ قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و بخشی از هزینه‌های ضروری به کارکنان دولت در صورت فوت مستخدم، پاداش پایان خدمت به وراث قانونی مستخدم متوفی موضوع ماده ۸۶ قانون استخدام کشوری قابل پرداخت خواهد بود طبق ماده ۸۶ قانون مزبور وراث قانونی از لحاظ این قانون عبارتند از فرزندان و زوج یا زوجه دائمی و مادر و پدر که در کفالت متوفی بوده‌اند با عنایت به این که در مانحن فیه والدین شهید تحت تکفل وی نبوده اند و دلیل و مدرکی که دلالت بر اثبات این امر بنماید از سوی آنان ارائه و اقامه نشده است و با توجه به این که تخلفی از قوانین و مقررات در مانحن فیه به اقدام اداره مشتکی‌عنه مشهود و ملحوظ نمی‌شود لذا با شرایط موصوف شکایت غیر وارد تشخیص و به رد آن حکم صادر و اعلام می‌نماید. رأی دیوان قطعی است.
ب: شعبه بیست‌وچهارم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به‌پرونده شماره ۲۴/۸۶/۱۲۶۲ با موضوع دادخواست ورثه شهیده خانم زهرا صفائی فراهانی به طرفیت ۱- بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان شازند ۲- سازمان آموزش و پرورش شهرستان شازند و به خواسته پرداخت حقوق قانونی مورث مبنی بر پرداخت پاداش پایان خدمت، به موجب دادنامه شماره ۲۶۷-۲/۲/۱۳۸۸، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
خواسته شاکیان پرونده و دادخواست به شماره ثبت ۳۸۷۲۶-۲۳/۷/۱۳۸۶ مبنی بر پرداخت حقوق قانونی مورث و پاداش پایان خدمت است، شعبه دیوان با التفات به مدارک موجود در پرونده و پاسخ خوانده و مستندات مذکور در آن و ملاحظه مدافعات و اظهارات نماینده بنیاد شهید درجلسات مورخ ۳۱/۱/۱۳۸۸ و ۲۳/۱۰/۱۳۸۷ اخذ توضیح و با توجه به عدم احراز تحت تکفل بودن شاکیان از شهید، رأی به رد شکایت صادر می نماید. رأی دیوان قطعی است.
ج: شعبه بیست و ششم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۲۷۰۰۸ با موضوع دادخواست خانم سنگین طلا رحیمی چشمه گچی به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران و به خواسته الزام به پرداخت حقوق پاداش پایان خدمت و برقراری حقوق بازنشستگی، به موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۸۳۱- ۳۱/۵/۱۳۹۱، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
شاکی با تقدیم دادخواستی به طرفیت مشتکی‌عنه دو خواسته متفاوت مرتبط با هم را تقاضا کرده است با توجه به مفاد دادخواست و ملاحظه لایحه جوابیه مشتکی‌عنه ثبت شده به شماره ۱۶۵۱- ۲۴/۵/۱۳۹۱ اولاً: مستنداً به تبصره ۱ ماده ۱ قانون پرداخت هزینه‌های ضروری و پاداش پایان خدمت مصوب ۲۶/۲/۱۳۷۵ به وراث بلافصل متوفی شاکی و سایر وراث بلافصل شهید رضا محمودی استحقاق دریافت پاداش پایان خدمت را دارند لذا به الزام مشتکی‌عنه به پرداخت پاداش پایان خدمت حکم صادر و اعلام می‌شود. ثانیاً: در خصوص الزام به برقراری حقوق بازنشستگی با توجه به این که شاکی هیچ گونه دلیل موجه قانونی مبنی بر تحت تکفل شهید بودن ارائه نکرده است و پرداخت هر گونه حقوق مستلزم احراز تحت تکفل بودن است، بنابراین این قسمت از خواسته شاکی محکوم به رد است. رأی دیوان قطعی است.
د: شعبه بیست و ششم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۲۹۷۶۲ باموضوع دادخواست آقای سیدکاظم موسوی نژاد و خانم حوریه نگهبان، به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران و به خواسته الزام به پرداخت پاداش پایان خدمت شهید، به موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۹۰-۱۵/۶/۱۳۹۱، مفاداً به‌شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
شکات والدین دو شهید والا مقام به نامهای سیدحسن و سیدمحسن موسوی‌نژاد هستند و با تقدیم دادخواستی تقاضای الزام مشتکی‌عنه به پرداخت پاداش پایان خدمت شهید سیدمحسن موسوی نژاد را کرده است با توجه به مفاد دادخواست و ملاحظه لایحه جوابیه مشتکی‌عنه ثبت شده به شماره ۱۷۰۲- ۱/۶/۱۳۹۱ و نظر به این که به صراحت قانون حالت اشتغال مستخدمان شهید و قانون پاداش پایان خدمت و بخشی از هزینه‌های ضروری به کارکنان دولت مصوب ۲۶/۲/۱۳۷۵ پرداخت پاداش پایان خدمت به وراث شهید ضروری است بر این اساس شکایت وارد و به الزام مشتکی‌عنه به پرداخت پاداش پایان خدمت شهید سیدمحسن موسوی در حق وراث ایشان حکم صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.
هـ: شعبه بیست و ششم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۱۷۴۰۷ با موضوع دادخواست آقای‌تقی رستمی و فاطمه رستمی به‌طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران و به خواسته الزام به پرداخت پاداش پایان خدمت شهید، به‌موجب دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۵۴۰-۷/۵/۱۳۹۱، مفاداً به شرح آینده به‌صدور رأی مبادرت کرده است:
شکات والدین شهیدان والا مقام اصغر و فرخ رستمی هستند با تقدیم دادخواستی به طرفیت مشتکی‌عنه تقاضای الزام به پرداخت پاداش پایان خدمت فرزندان شهید را کرده است با عنایت به این که حسب محتویات پرونده شکات تحت تکفل شهید اصغر رستمی هستند و حقوق حالت اشتغال دریافت می‌کنند لذا استحقاق دریافت پاداش پایان خدمت را دارند. بر این اساس مستنداً به قانون حالت اشتغال مستخدمان شهید و مواد ۱۳ و ۷ قانون دیوان عدالت اداری به الزام مشتکی‌عنه به پرداخت پاداش پایان خدمت متعلق به وراث شهید اصغر رستمی حکم صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به‌صدور رأی مبادرت می‌کند.
رأی هیأت عمومی
الف: با توجه به این که شعبه ۲۶ دیوان عدالت اداری در دادنامه‌های شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۸۳۱ -۲۱/۵/۱۳۹۱ و ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۶۰۱۹۱۰-۱۵/۶/۱۳۹۱ با عدم احراز این که والدین شهید گرانقدر در کفالت شهید بوده‌اند حکم به الزام بنیاد شهید و امور ایثارگران به پرداخت پاداش پایان خدمت در حق والدین شهید صادر کرده است و شعب ۲۴ و ۲۷ در دادنامه‌های شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۷۰۲۶۲۴-۱۷/۱۰/۱۳۹۱ و ۲۶۷-۲/۲/۱۳۸۸ با احراز عدم کفالت والدین شهید توسط شهید رأی به رد شکایت صادر کرده‌اند، تعارض از حیث ضرورت وجود کفالت والدین توسط شهید برای دریافت پاداش پایان خدمت محرز است.
ب: با توجه به این که مطابق تبصره ۱ ماده واحده قانون حالت اشتغال مستخدمین شهید، جانباز، ازکارافتاده و مفقودالاثر انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی مصوب سال ۱۳۷۲، برای آن دسته از شهدا و جانبازان از کارافتاده کلی و آزادگان از کارافتاده کلی و مفقودالاثر که مستخدم دولت نبوده و شهید یا مفقود یا جانباز یا از کارافتاده شده‌اند با توجه به میزان تحصیلات و تخصص آنها از طرف بنیاد شهید انقلاب اسلامی حقوق و مزایای همتراز نظام هماهنگ پرداخت تعیین و پرداخت خواهد شد و پرداخت پاداش پایان خدمت نیز از جمله مزایای مصرح در تبصره ۱ قانون پیش گفته محسوب می‌شود و به موجب تبصره ۲ ماده ۱ قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و بخشی از هزینه‌های ضروری به کارکنان دولت مصوب سال ۱۳۷۵، پاداش پایان خدمت به وراث قانونی موضوع ماده ۸۶ قانون استخدام کشوری تعلق می‌گیرد و در ماده ۸۶ قانون استخدام کشوری، مادر و پدری که در کفالت متوفی بوده‌اند از جمله وراث قانونی از نظر قانون استخدام کشوری شناسایی شده‌اند، بنابراین برای این که والدین شهدای گرانقدر استحقاق دریافت پاداش پایان خدمت را داشته باشند، مستلزم این است که تحت کفالت شهید گرانقدر قرار گرفته باشند. با توجه به مراتب آراء شعب ۲۷ و ۲۴ دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه‌های ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۷۰۲۶۲۴- ۱۷/۱۰/۱۳۹۱ و ۲۶۷-۲/۲/۱۳۸۸ در حدی که با لحاظ مقررات مذکور و به جهت این که والدین شهدا تحت کفالت شهید نبوده‌اند و به رد شکایت صادر شده است، صحیح و موافق مقررات می‌باشد. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
معاون قضائی دیوان عدالت اداری – مرتضی علی‌اشراقی