آیین‌نامه اجرایی درصد جانبازی (تصوببنامه شماره ۴۴۲۲/ت۳۸۰۵۱ک مورخ ۱۳۸۹/۱/۱۴ هیأت وزیران)
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح – بنیاد شهید و امور ایثارگران
وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک در جلسه مورخ ۲۲/۹/۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و بنیاد شهید و امور ایثارگران و به استناد بند «ج» ماده (۲) قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی – مصوب ۱۳۷۴- و با رعایت تصویب‌نامه شماره ۱۶۴۰۸۲/ت۳۷۳هـ مورخ ۱۰/۱۰/۱۳۸۶، آیین‌نامه اجرایی درصد جانبازی را به شرح زیر تصویب نمودند:
آیین‌نامه اجرایی درصد جانبازی
ماده ۱- در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف – جانباز: ایثارگرانی که در جریان تکوین و شکوفایی انقلاب اسلامی و حفظ و حراست از دستاوردهای ارزشمند آن از تعرض و تجاوز عوامل داخلی و خارجی و یا هر گونه حوادث مستقیم ناشی از آنها به اختلالات و نقصانهای عارضی جسمی و روانی دچار شده یا بشوند و در نتیجه در روند زندگی فردی و اجتماعی با محدودیتهایی مواجه شوند که شامل افراد زیر خواهند بود:
۱- کارکنان نیروهای مسلح (سپاه، ارتش و نیروی انتظامی) اعم از پایور پیمانی، بسیجی، وظیفه، خرید خدمت، اعضای هیئت علمی و قراردادی.
۲- نیروهایی که توسط وزارت جهاد سازندگی به مناطق جنگی اعزام شده‌اند.
۳- سایر افرادی که مشمول بندهای (۱) و (۲) نمی‌باشند.
ب – درصد جانبازی: میزان آسیب‌دیدگی یا ناتوانی جسمی و روانی جانباز که توسط کمیسیون پزشکی تخصصی بنیاد شهید و امور ایثارگران یا شوراهای پزشکی نیروهای مسلح و بر اساس مفاد جداول پیوست این آیین‌نامه که تأیید شده به مهر پیوست تصویب‌نامه هیئت وزیران است بر حسب درصد تعیین و در صورت لزوم، اصلاح می‌شود.
پ – بنیاد: بنیاد شهید و امور ایثارگران.
ت – نیروهای مسلح: سازمانهای نظامی و انتظامی شامل ستاد کل نیروهای مسلح، ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمانهای تابع و وابسته به آنها.
ث – کارکنان نیروهای مسلح: کسانی که مشمول قوانین و مقررات استخدامی نیروهای مسلح می‌باشند. کسانی‌که در مأموریت و یا همکاری با نیروهای مسلح مجروح می‌گردند، با آنان بر اساس احکام این آیین‌نامه رفتار خواهد شد.
ماده ۲- تمام درصدهای نهایی کمتر از پنج درصد، معادل پنج درصد محسوب می‌گردد.
ماده ۳- شرایط احراز جانبازی به شرح زیر تعیین می‌شود:
۱- داشتن صورت سانحه معتبر از یگان مربوط مبنی بر مجروحیت یا مصدومیت فرد در منطقه حادثه، شامل مشخصات فردی، نوع حادثه، محل و انواع جراحت و زمان مجروحیت (طبق فرم مشخص و واحد)
۲- وجود مدارک درمانی معتبر همزمان با وقوع حادثه منجر به مجروحیت
تبصره ۱- فرم صورت سانحه، موضوع بند (۱) ظرف یک ماه بعد از ابلاغ این آیین‌نامه باهماهنگی بنیاد توسط ستاد کل نیروهای مسلح ابلاغ می‌گردد.
تبصره ۲- در صورت عدم وجود مدرک معتبر همزمان، ارایه مدرک معتبر غیرهمزمان که حاکی از مجروحیت یا مصدومیت افراد باشد با تأیید پزشکان معتمد بنیاد یا نیروهای مسلح قابل قبول می‌باشد.
تبصره ۳- فرم‌های صورت سانحه یا گواهی‌های مجروحیت تأیید شده از سوی مراجع ذیصلاح و نیروهای مسلح که برای افراد آسیب‌دیده قبل از ابلاغ این آیین‌نامه صادر شده است همچنان به عنوان مدرک معتبر شناخته می‌شود.
ماده ۴- شرایط احراز ضایعات اعصاب و روان به شرح زیر تعیین می‌شود:
۱- ارائه صورت سانحه، گواهی مجروحیت اعصاب و روان (موج انفجار) همزمان با مجروحیت توسط یگان مربوط.
۲- ارائه آمار و مدارک معتبر همزمان با مجروحیت اعصاب و روان توسط ستاد کل نیروهای مسلح.
۳- در خصوص افراد فاقد صورت سانحه یا مدارک همزمان، ارائه مدارک پزشکی مبنی بر درمان ضایعات اعصاب و روان حداکثر تا دو سال پس از حادثه در جبهه یا مناطق عملیاتی.
۴- در خصوص مجروحیت مناطق غیرعملیاتی و غیرنظامی، از کار افتادگی اعصاب و روان فقط در صورتی احراز می‌گردد که همزمان با مجروحیت جسمی متوسط یا شدید باشد.
تبصره – ستاد کل نیروهای مسلح مکلف است ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، ضوابط و شاخص‌های تعیین آسیبهای اعصاب و روان و اختلالات شنوایی ناشی از جنگ یا مأموریت‌های رزمی را تهیه و ابلاغ نماید. پس از ابلاغ مذکور تعیین درصد جانبازی در شوراها یا کمیسیونهای پزشکی مربوط مطابق ضوابط یادشده خواهد بود.
ماده ۵ – شرایط احراز مجروحیت شیمیایی به شرح زیر تعیین می‌شود:
۱- گواهی حضور در مناطق و مکانهای آلوده یا گواهی مجروحیت.
۲- تأیید از طریق روشهای کلینیکی و پاراکلینیکی لازم.
ماده ۶ – احراز مجدد مجروحیت برای جانبازانی که تا قبل از ابلاغ این آیین‌نامه، مجروحیت و جانبازی آنان محرز گردیده است، نیاز نمی‌باشد، مگر مواردی که حسب تقاضای مراجع قانونی نیاز به بررسی مجدد داشته باشد.
ماده ۷- احراز مجروحیت جانبازی کارکنان نیروهای مسلح بر عهده کمیسیونهای مربوط در قوانین و مقررات نیروهای مسلح و احراز مجروحیت جانبازی بسیجیان بر عهده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و احراز مجروحیت سایر افراد بر عهده بنیاد می‌باشد.
ماده ۸ – در صورت اختلاف نظر بین بنیاد و نیروهای مسلح در تعیین احراز جانبازی، مراتب در کمیسیون مشترک طبق گردشکار شماره ۵۱۷۳ مورخ ۱۱/۱۱/۱۳۶۹ ستاد کل نیروهای مسلح بررسی و تعیین تکلیف نهایی می‌گردد.
ماده ۹- کمیسیون پزشکی تخصصی بنیاد و کمیسیون یا شوراهای پزشکی نیروهای مسلح به عنوان مراجع قانونی مکلفند جانبازان کشوری و لشکری را برابر درخواست آنان حسب مورد بر اساس این آیین‌نامه برای بار اول تعیین درصد نمایند و در مراحل بعد طبق مفاد ماده (۶) اقدام خواهد شد.
ماده ۱۰- در صورتی که با اعمال این آیین‌نامه، درصد جانبازی فردی کاهش یابد، درصد قبلی وی به قوت خود باقی خواهد ماند.
ماده ۱۱- ملاک درصد جانبازی توسط شورای پزشکی براساس تعیین درصد از کار افتادگی موضوع جداول پیوست این آیین‌نامه که تأیید شده به مهر پیوست تصویب‌نامه هیئت وزیران است، تعیین می‌شود.
ماده ۱۲- کمیسیون‌ها و یا شوراهای پزشکی بنیاد و نیروهای مسلح می‌توانند براساس نیاز نسبت به تشکیل کمیسیونهای پزشکی مشورتی اقدام نمایند. نظریه این کمیسیون‌ها پس از تأیید در کمیسیون‌ها یا شوراهای عالی ملاک عمل می‌باشد.
ماده ۱۳- به تمام ضایعات در صورت عدم تثبیت و احتمال بهبودی در طول مدت دو سال اولیه بعد از مجروحیت درصد موقت داده می‌شود و بعد از مدت یاد شده در هر حال درصد دائمی به جانباز تعلق می‌گیرد و در مدت مذکور از مزایا و تسهیلات مربوط برخوردار می‌شوند.
ماده ۱۴- در نیروهای مسلح ملاک ارشدیت و اخذ سنوات جانبازی، صرفاً بر اساس درصد دائمی خواهد بود.
ماده ۱۵- خدمات و تسهیلاتی که فقط یک بار در طول عمر به جانبازان تعلق می‌گیرد، صرفاً بر اساس درصد دائمی خواهد بود.
ماده ۱۶- به عوارض جانبی مستقیم و ثانویه ناشی از مجروحیت طبق این آیین‌نامه، درصد از کار افتادگی تعلق می‌گیرد.
ماده ۱۷- در صورت اعتراض فرد نسبت به عدم احراز جانبازی و یا اعتراض جانباز به درصد تعیین شده توسط کمیسیون یا شوراهای پزشکی، حسب مورد طبق قوانین و مقررات مربوط در نیروهای مسلح و بنیاد رسیدگی خواهد شد.
ماده ۱۸- در صورت اعلام نظر یا صدور رأی توسط مراجع قانونی مبنی بر تخلف در سیر مراحل رسیدگی و تعیین احراز یا درصد از کار افتادگی، موضوع در شورای تجدید نظر قابل رسیدگی خواهد بود.
ماده ۱۹- جهت تعیین درصد جانبازی از دو معیار آسیب (Impairment) و ناتوانی (Disability) استفاده می‌شود. کدهایی که با حرف (D) در قسمت تخصصی آیین‌نامه مشخص شده‌اند، مربوط به ناتوانی و کدهایی که با حرف (I) مشخص شده‌اند، مربوط به آسیب می‌باشد.
تبصره ۱- در تعیین درصد جانبازی، اصل بر ایجاد ناتوانی ایجاد شده توسط تروما است و در صورتی که یک تروما باعث ناتوانی نشود به آسیب وارد شده درصد تعلق می‌گیرد. (به طور مثال در صورتی که یک حادثه باعث شکستگی استخوان شده و همراه با کوتاهی اندام و محدودیت حرکات مفاصل شود به کوتاهی اندام و محدودیت حرکات مفاصل درصد تعلق می‌گیرد و شکستگی درصد ندارد ولی اگر شکستگی باعث کوتاهی یا محدودیت حرکات مفاصل نشود به شکستگی بهبود یافته درصد آسیب (I) تعلق می‌گیرد).
تبصره ۲- برای جلوگیری از همپوشانی ناتوانی‌ها (پیرامید) در تعیین درصد کلیه ضایعات در اندامهای مختلف که باعث یک نوع ناتوانی می‌شوند فقط یک بار محاسبه می‌گردند (به طور مثال مشکلات گفتاری در آسیب مغزی و آسیب گوش و حلق و بینی).
ماده ۲۰- در صورتی که ناتوانیهای ایجاد شده در جانباز بیش از یک ناحیه از بدن باشد، درصد کلی وی طبق روشهای زیر محاسبه می‌گردد:
الف – ناتوانی موجود در اندامهای موازی (به طور مثال هر دو دست و یا هر دو پا) با یکدیگر جمع جبری می‌شوند.
مثال: درصد کلی اندام فوقانی = درصد محاسبه شده دست چپ + درصد محاسبه شده دست راست.
تبصره – ناتوانیهای مربوط به کاهش دید در هر دو چشم و کاهش شنوائی در هر دو گوش طبق جداول مربوط محاسبه می‌شود.
ب – جمع کلی درصد از کار افتادگی در یک اندام به روش زیر محاسبه می‌گردد و حداکثر تا از دست رفتن کامل کارآئی یک اندام قابل قبول می‌باشد.
توضیح: (r۱)، (r۲) (r۳) و… به ترتیب مربوط به درصدهای متعلقه به یک اندام به ترتیب از بالاترین میزان تا پایین‌ترین آن می‌باشد.
ج – جمع کلی درصد از کار افتادگی در ارگانهای متعدد به روش زیر محاسبه می‌گردد:
توضیح: (۱p) و (۲p) و (۳p) و… به ترتیب مربوط به درصدهای متعلقه می‌باشد.
د – درصدهای مربوط به آسیب (I) در ارگانهای متعدد بر اساس فرمول تجمیع در یک ارگان (بند ب) محاسبه و سپس درصد نهایی مربوط به آسیب محاسبه می‌گردد. سپس درصد نهایی آسیب با درصدهای مربوط به ناتوانی در اندامهای متعدد بر اساس فرمول تجمیع (بند ج) جمع و درصد نهایی جانبازی محاسبه می‌شود.
تبصره – درصدها مضربی از (۵) می‌باشند، لذا چنانچه در محاسبه اولیه مضربی از (۵) نشود با استفاده از روش گرد کردن تبدیل به مضربی از (۵) خواهد شد.
مثال: اگر درصد کلی جانباز سی و سه شش دهم درصد و یا سی و دو و پنج دهم درصد باشد به سی و پنج درصد گرد می‌شود و یا اگر درصد کلی فرد سی و یک و هفت دهم درصد یا سی و دو و چهار دهم درصد باشد به سی درصد گرد می‌گردد.
ماده ۲۱- در مورد آزادگان به ازای سالهای اسارت برای ضایعات غیراختصاصی غیرتروماتیک (اعم از جسمی و روانی) طبق روش زیر درصد جانبازی محاسبه و منظور می‌گردد:
برای سال اول اسارت دوازده درصد و از سال دوم به بعد هر سال چهار درصد یا هر سه ماه یک درصد اضافه می‌گردد.
تبصره ۱- ضایعات جسمی تروماتیک آزادگان در صورتی که مدارک درمانی مستند (همزمان و یا در طول یک سال پس از آزادی از اسارت) داشته باشند با درصد ناشی از سالهای اسارت طبق ضابطه بند «ج» ماده (۲۰) جمع می‌شود.
تبصره ۲- ضایعات جسمی و روانی قبل و بعد از اسارت منطبق بر مصادیق جانبازی براساس ضابطه تجمیع (ماده ۲۰) قابل محاسبه می‌باشد.
تبصره ۳- میزان درصد جانبازی موضوع این ماده در هر حال از حداکثر مبنای تعیین شده در جداول پیوست این آیین‌نامه تجاوز نخواهد کرد.
ماده ۲۲- تشخیص از کار افتادگی کلی جانبازان مشمول حالت اشتغال و سایر مقررات مرتبط به جانبازان مطابق آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط می‌باشد.
ماده ۲۳- اجرای این آیین‌نامه در نیروهای مسلح منوط به کسب مجوز از فرماندهی معظم کل قوا می‌باشد.
این تصویب‌نامه در تاریخ ۷/۱/۱۳۸۹ به تأیید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است.