سازمان ماتریسی (Organisation matricielle)
لینک مقاله در ویکی‌پدیا : کلیک کنید
ترجمه مدخل‌های مرتبط با نظام اداری از دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا (فرانسه)
سازمان ماتریسی نوعی سازمان است که در آن اشخاص یا زیرمجموعه‌ها که دارای اختیارات مشابهی هستند، برای تقسیم‌بندی وظایف به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند. این سازمان از مجموعه رویه‌های عملی ایجاد شده است که برای کمک کردن به اداره‌ی پروژه‌هایی نظیر برنامه‌های فضایی و نظامی آمریکا به مرحله‌ی اجرا درآمده‌اند و در سال‌های 80-1970 به اروپا وارد شده‌اند. این سازمان‌ها در تقابل با سازمان‌هایی قرار می‌گیرند که ریشه در نظریات تیلور و فایول («وحدت فرماندهی») دارند.
ساختار سازمانی ماتریسی از لحاظ اداره‌ی طرح‌ها در میانه‌ی دو ساختار مرسوم قرار دارد؛ یعنی ساختار سازمانی بر مبنای کارکرد «صرف» و ساختار سازمانی بر مبنای پروژه »صرف». در این حال از یک ساختار سازمانی ماتریسی سخن گفته می‌شود:
– ضعیف (کمتر بر مبنای پروژه و بیشتر از لحاظ کارکردی)؛
– متوازن (به طور محسوس مساوی میان طرح‌ها و کارکرد) یا
– قوی (قوی بر مبنای پروژه و ضعیف از لحاظ کارکردی).
این ساختارها در پیکره‌ی دانشی مدیریت پروژه (PMBOK) جای دارند.
این نوع از سازمان‌ها می‌توانند در سطوح مختلفی عمل کنند:
در سطح یک شرکت، زیرمجموعه‌های می‌توانند با هدف تحقق یک برنامه (به عنوان مثال، اعمال برنامه‌های تحقیق و توسعه، تجاری، کیفی و… بر روی یک محصول مشخص)، اقدامات و فعالیت‌های خود را منسجم کنند.
در سطح زیرمجموعه‌ها، همکاران در قطب‌ها و دسته‌های متمایز شغلی (به همراه تعیین مسؤول سلسله مراتبی) تقسیم‌بندی می‌شوند اما کارهای آنها برای تحقق پروژه‌ی مشخصی که مستلزم دخالت مشاغل گوناگون است، با یکدیگر منسجم می‌شود.
ثمرات این ساختار در مقایسه با یک سازمان کارکردی به شرح زیر می‌باشد:
– می‌توان افراد را بنابر نیازهای پروژه انتخاب کرد.
– استفاده از یک اکیپ پروژه‌ای که پویا بوده و قادر است مسایل را به به طرز متفاوتی از آن‌چه متخصصان در نظر می‌گرفتند و در یک فضای جدید مشاهده کند.
– کلیه‌ی اداره‌کنندگان پروژه به طور مستقیم در تحقق پروژه با یک مهلت و هزینه‌ی مشخص، مسؤولیت دارند.
در این سازمان، موانع و ناکارآمدی‌هایی نیز وجود دارد:
– تعارض اختیار میان متولیان سلسله‌مراتبی و متولیان پروژه در تخصیص منابع.
– در صورتی که اکیپ‌ها استقلال زیادی داشته باشند، نظارت بر پروژه‌ها سخت خواهد بود.
– در صورتی که به دلیل استفاده از اکیپ‌های پروژه‌ای، چندین اداره کننده پروژه ایجاد شده باشد، ممکن است باعث بالا رفتن هزینه‌ها گردد.