صلاحیت دیوان عدالت اداری در بررسی شکایات منحصر به کدام دستگاه‌ها است؟
شناسنامه قانون- انتخاب موضوع شکایت از میان صدها عنوان خواسته و انتخاب صحیح طرف شکایت در دیوان عدالت اداری کاملاً تخصصی بوده و طرح صحیح دادخواست نیازمند بهره‌گیری از دانش مشاورین مرتبط با این حوزه و نمایندگان دیوان عدالت اداری در مراکز استان‌ها است.
صلاحیت دیوان عدالت اداری
ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری درخصوص صلاحیت و حدود اختیارات دیوان اعلام می‌دارد:
«۱- رسیدگی به شکایات و تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:
الف- تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها و سازمان ها و مؤسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها و سازمان تأمین اجتماعی و تشکیلات و نهادهای انقلابی و مؤسسات وابسته به آنها
ب- تصمیمات و اقدامات مأموران واحدهای مذکور در بند «الف» در امور راجع به وظایف آنها
۲- رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی هیأت های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون هایی مانند کمیسیون های مالیاتی، هیأت حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری‌ها منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها
۳ـ رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مذکور در بند (۱) و مستخدمان مؤسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است اعم از لشکری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی »
لذا از شرایط طرف شکایت در دیوان عدالت اداری آن است که طرف شکایت باید حتما از واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه‌ها، سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداری‌ها و سازمان تامین اجتماعی و تشکیلات و نهاد های انقلابی و موسسات وابسته به آنها باشند. بنابراین شکایت علیه بخش خصوصی در دیوان عدالت اداری قابل پذیرش نیست.
موارد عدم صلاحیت دادخواست در دیوان عدالت اداری در صورتی است که موضوع شکایت مشمول موارد مندرج در ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری نباشد.
ضمانت اجرای عدم رعایت صلاحیت دیوان عدالت اداری
درصورتی که دادخواست ارائه شده در صلاحیت دیوان عدالت اداری نباشد مطابق ماده ۴۸ قانون دیوان عدالت اداری اقدام می شود.
ماده ۴۸ قانون دیوان عدالت اداری بیان می‌دارد: «هرگاه رسیدگی به شکایت در صلاحیت سایر مراجع قضائی باشد، شعبه دیوان با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده را به مرجع مذکور ارسال می‌کند. این قرار قطعی است و در صورتی که رسیدگی به شکایت را در صلاحیت مراجع غیرقضائی بداند مبادرت به صدور قرار رد شکایت نموده و شاکی را به مرجع صالح دلالت می‌کند.»
چگونه بفهمیم که طرف شکایت خصوصی است یا دولتی؟
یکی از الزامات در زمان ثبت دادخواست آن است که طرف شکایت دارای شناسه ملی باشد. دیوان عدالت اداری فهرست شناسه ملی سازمان ها را در پایگاه اینترنتی خود (ara.divan-edalat.ir/id) ایجاد نموده است. در این فهرست دستگاه های دولتی دارای شناسه ملی از سایر دستگاه های بخش خصوصی جدا شده اند.
بیشتر ببینید: شناسه ملی دستگاه‌های اجرایی، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی
چگونه بفهمیم که عنوان خواسته شکایت ما در صلاحیت دیوان عدالت اداری هست ؟
در زمان مراجعه به سامانه سخا قوه قضاییه، جهت ثبت دادخواست، عناوین موضوعات خواسته که در صلاحیت دیوان عدالت اداری می‌باشند در قسمت موضوع شکایت قرارگرفته‌اند که با جستجوی کلمات کاربردی قابل دستیابی می‌باشند.
اما آیا انتخاب موضوع شکایت از میان صدها عنوان خواسته و انتخاب صحیح طرف شکایت از عهده افرادی که دارای تخصص و دانش حقوق عمومی و اداری نیستند برمی‌آید؟ پاسخ منفی است؛ موضوعات مطروحه در دیوان عدالت اداری کاملاً تخصصی بوده و طرح صحیح دادخواست نیازمند بهره گیری از دانش مشاورین مرتبط با این حوزه و نمایندگان دیوان عدالت اداری در مراکز استان‌ها خواهد بود.
بنا بر آمار دادنامه های سال ۱۴۰۲، تعداد کل قرارهای عدم صلاحیت در دیوان عدالت اداری معادل ۶۱۵۶ فقره دادنامه بوده است که حدود ۲ درصد از کل دادنامه های دیوان عدالت اداری را تشکیل می‌دهد. از این دادنامه‌های قرار عدم صلاحیت، ۴۶۲ فقره معادل ۷/۵۰ درصد مربوط به دهیاری ها، شرکت توزیع نیروی برق، بانک‌های خصوصی و همچنین بانک‌های رفاه، تجارت، ملت و صادرات بوده است.
برخی از مصادیق عدم صلاحیت دیوان عدالت اداری
این آمار قابل توجه، معاون قضایی حقوقی، پیشگیری و پژوهش دیوان عدالت اداری را بر آن داشت تا در راستای آگاهی بخشی و آموزش دفاتر خدمات الکترونیک قضایی طی مکاتبه‌ای خطاب به معاون خدمات الکترونیک قضایی مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه یادآوری نماید که دهیاری‌ها، شرکت توزیع نیروی برق، بانک‌های خصوصی و همچنین بانک‌های رفاه، تجارت، ملت و صادرات دارای ماهیت غیر دولتی بوده و رسیدگی به دعاوی علیه آنها در صلاحیت دیوان عدالت اداری نمی‌باشد تا با ابلاغ این موضوع به دفاتر خدمات الکترونیک از ورود بی‌مورد این دست دادخواست‌ها به دیوان عدالت اداری جلوگیری بعمل آید.
معرفی کتاب مناسب آشنایی با قوانین دیوان عدالت اداری:
