دستورالعمل جامع بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد (پیوست بخشنامه بودجه سال 1396)
مشاهده متن کامل در فرمت پی دی اف+ پیوستها و ضمایم
مقدمه
“نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد” به عنوان زیر سیستم نظام “مدیریت مبتنی بر نتایج” و با هدف ارتقای کارآیی و اثربخشی مصرف منابع سازمانی مورد توجه جدی دولت ها بوده است. در این نظام، اعتبارات بر مبنای عملکرد واحدهای سازمانی در راستای تولید محصولات (خدمات) و یا دستیابی به پیامدها تخصیص می یابد و بدین ترتیب، سازمان ها به سمت افزایش شفافیت در نحوه مصرف منابع برای انجام فعالیت ها، تولید خروجی ها و دستیابی به اهداف و استراتژی ها و نیز پاسخگویی بیشتر سوق می یابند.
بر اساس تعریف صندوق بین المللی پول، بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد عبارت است از: روش ها وساز و کارهایی که ارتباط بین اعتبارات تخصیص یافته به دستگاه های اجرایی را با خروجی ها و پیامدهای آنها از طریق بکارگیری اطلاعات عملکردی در تخصیص منابع تقویت می سازد. همانگونه که از این تعریف استنباط می شود، سه موضوع اساسی در یک نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد مشاهده می شود:
الف) عملکرد سازمانی: اعتبارات هر سازمان در قبال ارزیابی شاخص هیا عملکرد برنامه ها و فعالیت های آن تخصیص می یابد. بدیهی است همواره ارزیابی عملکرد بر مبنای اهداف از پیش تعیین شده انجام می شود. بنابراین برنامه ریزی برای تعیین اهداف کمی سالانه و چند ساله و ارزیابی عملکرد بر مبنای هدف ها، در نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد ضروری است. ارزیابی عملکرد در سطح خروجی ها، فعالیت ها و پیامدها صورت می گیرد به گونه ای که در سطح خروجی ها موضوع کارآیی، در سطح پیامدها موضوع اثربخشی و در سطح فعالیت ها ارتباط مولد یا غیرمولد آنها در تولید خروجی ها و نیز با یا بدون ارزش افزوده بودن آنها مورد بررسی قرار می گیرد.
ب- قیمت تمام شده: دومین عنصر اصلی یک نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، بعد از ارزیابی عملکرد سازمان در قبال تحقق اهداف سالانه، موضوع میزان منابع قابل تخصیص بر مبنای عملکرد به دست آمده می باشد. عامل اصلی و محوری در این مرحله، محاسبه قیمت تمام شده هر واحد محصول (کالا یا خدمت) و هر واحد فعالیت است.
ج- کارایی و اثربخشی: سومین رکن مهم، تولید محصولات و خدمات بیتشر و با کیفیت بالاتر با صرف منابع کمتر نسبت به گذشته می باشد. این به معنای افزایش کارآیی سازمان در نحوه مصرف منابع برای تولید خروجی ها و به عبارت دیگر مدیریت بهای تمام شده فعالیت ها است. متعاقب آن، میزان تحقق اهداف ناشی از تولید خروجی های مرتبط و میزان همبستگی آنها مورد بررسی و در خصوص ادامه، افزایش یا کاهش سطح تولید خروجی ها تصمیم گیری می گردد.
بنابراین، با توجه به نکات فوق الذکر، سه عنصر اصلی در نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد قابل توجه است که عبارتند از: 1- برنامه ریزی 2- هزینه یابی 3- مدیریت عملکرد
علاوه بر سه عنصر فوق، سه عنصر دیگر که به عناصر توانمندساز معروف هستند به منظور کارکرد هر چه بهتر سه عنصر اولیه به آنها اضافه می شوند که عبارتند از: نظام انگیزشی، نظام پاسخگویی و مدیریت تغییر.
با توجه به مطالب پیش گفت، اهداف نهایی از اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد به شرح زیر می باشد:
- تغییر رویکرد از تمرکز بر ورودی ها به خروجی ها و پیامدها
- برقراری ارتباط شفاف میان منابع صرف شده و خروجی ها و پیامدها
- تبدیل اسناد بودجه به ابزاری برای برنامه ریزی اقتصادی و مدیریت عملکرد سازمانی
- اختصاص اعتبارات بودجه ای در ازای ارائه خدمات مطلوب تر به جای صرف منابع بیشتر
- افزایش انگیزه مدیران و کارکنان برای ارائه خدمات با هزینه کمتر و کمیت و کیفیت بالاتر
- متناسب سازی اختیارات و مسئولیت های مدیران
- استانداردسازی خدمات از طریق شناسایی شیوه های برتر ارائه خدمات و ترویج و تعمیم آنها
مشاهده متن کامل در فرمت پی دی اف+ پیوستها و ضمایم