ساعات کار کارکنان بالینی نظام سلامت در نوبت‌های شب و ایام تعطیل با ضریب 5؍1 محاسبه می‌شود

ساعات کار کارکنان بالینی نظام سلامت در نوبت‌های شب و ایام تعطیل با ضریب ۵؍۱ محاسبه می‌شود

پیام رأی: کلیه ساعات کار کارکنان بالینی نظام سلامت در بخش‌های دولتی و غیردولتی در نوبت‌های شب و ایام تعطیل باید با ضریب ۵؍۱ محاسبه شود و مقید کردن آن به ساعات غیرموظف (اضافه کاری)، مغایر قانون است

شماره دادنامه: ۵۱۲

تاریخ دادنامه: ۲۱؍۳؍۱۳۹۸

شماره پرونده: ۹۷؍۸۹۹

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای صلاح الدین بهزادی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۲ نامه شماره ۴۹۶۹؍۲۰۹؍۵-۲۷؍۸؍۱۳۹۴ اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۲ نامه شماره ۴۹۶۹؍۲۰۹؍۵-۲۷؍۸؍۱۳۹۴ اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“ریاست محترم دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

احتراماً به پیوست تصویر بخشنامه سرپرست اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شماره ۴۹۶۹؍۲۰۹؍۵-۲۷؍۸؍۱۳۹۴ با موضوعیت مغایرت با مواد ۲ و ۵ آیین نامه اجرایی قانون ارتقای بهره وری کارکنان بالینی نظام سلامت مصوب مجلس شورای اسلامی که در آن عنوان نموده ضریب یک و نیم ایام شب و تعطیل موضوع ماده ۳ قانون ارتقای بهره وری و ماده ۵ آیین نامه اجرایی قانون مذکور از ساعات موظف تعیین شده در بند ۱ نامه فوق کسر نمی گردد از حیث قانونی مغایر با بند ۳ قانون ارتقای بهره وری و ماده ۵ آیین نامه اجرایی قانون بوده در نص صریح قانونی کاهش ساعات کاری ناشی از سابقه تا ۸ ساعت تقلیل در هفته تصریح گردیده و ضرایب ۵؍۱ شب کاری و ۲؍۱ ناشی از ماده آیین نامه اجرایی قانون نیز تصریح گردیده است و عملاً شیفتهای موظف ماهانه را مشمول ماده ۵ آیین نامه اجرایی و ۳ قانون از حیث ضرایب شامل ندانسته و ضرایب را فقط به اضافه کار تعمیم داده و آن را مختص ساعات موظفی ماهیانه ندانسته لذا با توجه به اینکه مغایر با نص صریح قانونی و آیین نامه اجرایی آن در هر دو مورد می باشد. ضرایب ۵؍۱ ناشی از شب کاری و ۲؍۱ عصر کاری را در شیفت موظفی مغفول گذاشته است تقاضای ابطال بخشنامه فوق مورد استدعا می باشد.”

متعاقباً آقای صلاح الدین بهزادی به موجب لایحه ای که به شماره ۹۷-۸۹۹-۱- ۶؍۸؍۱۳۹۷ ثبت دفتر هیأت عمومی شده است اعلام کرده است که:

“ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

احتراماً در خصوص پرونده شماره ۹۷۰۰۸۹۹ (مانحن فیه ابطال بخشنامه ۴۹۶۹؍۲۰۹؍۵-۲۷؍۸؍۱۳۹۴ به استحضار می رساند:

۱- آیین نامه اجرایی قانون ارتقای بهره وری توسط هیأت وزیران در مورخ ۲۰؍۱۰؍۱۳۸۸ به تصویب رسیده است.

۲- هیأت وزیران به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های کار و رفاه و تأمین اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان نظام پرستاری، سازمان نظام پزشکی آیین نامه اجرایی فوق را تصویب نموده است.

۳- سرپرست اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خارج از وظایف و حدود اختیارات اقدام به اضافه نمودن قید حذف ضرایب ۵؍۱ شب کاری ناشی از مواد ۲ و ۵ آیین نامه اجرایی و ضرایب ناشی از سابقه در خصوص شیفت موظفی نموده است و قـانونگذار هیـچ گونه قیدی در جهت عدم اجرای قانون ارتقای بهره وری در خصوص شیفت موظفی تعیین ننموده است و مغایر با بند ۱ و ۳ قانون و ۲ و ۵ آیین نامه اجرایی عمل نموده است. “

متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:

“جناب آقای دکتر شهرامی

مشاور و معاون محترم اجرایی معاونت درمان

موضوع بازگشت به نحوه اعمال قانون ارتقاء بهره وری در محاسبه ساعت موظف و غیر موظف گروه پرستاری

سلام علیکم

احتراماً بازگشت به نامه شماره ۱۹۷۷۹؍۴۰۰د-۴؍۸؍۱۳۹۴ در خصوص نحوه محاسبه ساعات موظف افراد در اجرای قانون ارتقای بهره وری به استحضار می رساند:

 ۱- ………..

 ۲- ضریب ۵؍۱ ایام شب و تعطیل موضوع ماده ۳ قانون ارتقای بهره وری و ماده ۵ آیین نامه اجرایی قانون مذکور از ساعات موظف تعیین شده در بند ۱ این نامه کسر نمی گردد. بلکه در کارکرد ماهانه فرد ثبت شده و در ساعات کار غیرموظف محاسبه می شود بدین ترتیب فرد مورد بحث در بند ۱ چنانچه در ماه مورد نظر دو شیفت شب انجام داده باشد ۱۴ سـاعت کار ناشی از اعمال ضریب ۵؍۱ برای وی در ساعات غیر موظف مورد محاسبه قرار می‌گیرد.- سرپرست اداره کل منابع انسانی”

 در پاسخ به شکایت مذکور، دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت حقوقی و امور مجلس) به موجب لایحه شماره ۱۹۵؍۱۰۷-۳۱؍۱؍۱۳۹۸ توضیح داده است که:

“ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با اهدای سلام

احتراماً در خصوص پرونده شماره بایگانی ۹۳۷۳۷ موضوع شکایت آقای صلاح الدین بهزادی سام به خواسته ابطال بخشنامه شماره ۴۹۶۹؍۲۰۹؍د-۲۷؍۸؍۱۳۹۴ سرپرست وقت اداره کل منابع انسانی مراتب ذیل به استحضار می رسد: شاکی وفق دادخواست تقدیمی ادعا نموده بخشنامه شماره ۴۹۶۹؍۲۰۹؍د-۲۷؍۸؍۱۳۹۴ سرپرست وقت اداره کل منابع انسانی وزارت بهداشت که برابر آن ضریب یک و نیم شب و ایام تعطیل موضوع بند۳ قانون ارتقاء بهره وری و ماده ۵ آیین نامه اجرایی قانون از ساعات موظف تعیین شده در بند ۱ بخشنامه مذکور کسر نمی گردد مغایر ماده ۳ قانون و ماده ۵ آیین نامه اجرایی مربوطه بوده و بر این اساس متقاضی ابطال بخشنامه گردیده است. به موجب بند ۳ قانون ارتقاء بهره وری، دولت می تواند ساعات کار بخشهای دولتی و غیردولتی در نوبت های شب و ایام تعطیل را با ضریب ۵؍۱ و در نوبت عصر با ضریب ۲؍۱ محاسبه نماید و همچنین مشمولین این ماده اجازه کار بیش از دوازده ساعت متوالی را ندارند و می توانند حداکثر معادل نصب ساعت کار موظف ماهانه، با توافق کارفرما اضافه کار انجام دهند.

ماده ۵ آیین نامه اجرایی قانون ارتقاء بهره‌وری نیز مقرر می‌دارد ساعات کار کارکنان بالینی در بخش‌های دولتی و غیردولتی در نوبت های شب و ایام تعطیل با ضریب (۵؍۱) محاسبه می گردد. مشمولین این ماده اجازه کار بیش از دوازده ساعت متوالی را نداشته و می‌توانند در صورت نیاز ماهانه حداکثر (۸۰) ساعت بر اساس دستورالعمل ماده ۲ آیین نامه با توافق کارفرما اضافه کاری انجام دهند. با اعمال این ضریب هیچ یک از کارکنان مجاز به صرف زمان جهت خوابیدن در طی شیفت‌های شب و ایام تعطیل نمی باشند. همان گونه که استحضار دارید برابر بند ۱ ماده واحده قانون ارتقاء بهره‌وری، ساعت کار هفتگی شاغلین موضوع این قانون با توجه به صعوبت کار، سابقه خدمت و کار در نوبت کاریهای غیرمتعارف، به تناسب در هفته حداکثر تا هشت ساعت تقلیل می یابد. همچنین وفق ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور میزان ساعات کـار کارکنان مشمول آیین نامه ۴۴ ساعت در هفته می‌باشد و با توجه به صعوبت کار، سابقه خدمت و کار در نوبت کارهای غیر متعارف طبق دستورالعملی که به تفکیک مشاغل و نوع فعالیت توسط وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تعیین و ابلاغ می گردد، حـداکثر تا هشت سـاعت در هفته تقلیل می‌یابد. این دستورالعمل در بخش‌های دولتی و غیردولتی لازم الاجرا خواهد بود.

بنابراین از آنجا که سقف تقلیل ساعت کار بر اساس قانون حداکثر ۸ ساعت در هفته اعلام شده است حداکثر ۸ ساعت مذکور در ساعات موظفی کارمند مشمول قانون قابل احتساب بوده و امکان کسر ضریب ۵؍۱ شب و ایام تعطیل از ساعات موظف تعیین شده وجود نخواهد داشت بلکه در کارکرد ماهانه فرد ثبت شده و ساعات کار غیر موظف محاسبه می گردد. در غیر این صورت مشمولین ساعت موظفی خود را صرفاً با چند شیفت شب و تعطیل تکمیل می نمایند که این کار نقض غرض خواهد بود. بر این اساس تصویر نامه شماره ۳۴۶؍۲۰۹؍د-۲۷؍۱؍۱۳۹۸ اداره کل منابع انسانی وزارتخانه نیز جهت استحضار و بهره برداری ایفاد می گردد. “

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۱؍۳؍۱۳۹۸ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

با توجه به اینکه بند ۳ قانون ارتقاء بهره وری کارکنان بالینی نظام سلامت مصوب سال ۱۳۸۸ مقرر کرده است کـه «دولت می‌تواند ساعات کار بخش‌های دولتی و غیر دولتی در نوبت های شب و ایام تعطیل را با ضریب ۵؍۱ و در نوبت عصر بـا ضریب ۲؍۱ محاسبه نماید…» و بین کسانی که ساعات موظفی خود را در نوبت‌های فوق الاشاره اشتغال بـه کار دارند و یا کسانی که در ساعات غیر موظف (در قالب اضافه کار) انجام وظیفه می‌کنند، تفاوتی قائل نشده است، بنابراین از آنجایی که در ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور، هیأت وزیران دستگاه‌های مجری را مکلف کرده کـه ساعات کار کارکنان بالینی در بخش‌های دولتی و غیردولتی در نوبت‌های شب و ایام تعطیل را با ضریب ۵؍۱ محاسبه کند و لفظ (می‌تواند) در بند ۳  قانون موصوف به موجب ماده ۵ آیین نامه مذکور از حالت اختیار خارج و افاده تکلیف می‌کند، بنابراین بند ۲ بخشنامه مورد شکایت در مقید کردن ضرایب فوق‌الاشاره به اضافه کار برخلاف اطلاق ماده ۳ قانون یاد شده بوده و به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.

مرتضی علی اشراقی- معاون قضایی دیوان عدالت اداری