آیین‌نامه استخدامی نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران (تصویبنامه شماره 57529/ت24174هـ مورخ 14/12/1379 هیأت وزیران)
وزارت امور اقتصادی و دارایی – سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1379.11.26 بنابه پیشنهاد مشترک مجمع عمومی بانکها و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و به استناد ماده (90)قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران – مصوب 1379 – آیین‌نامه استخدامی نظام بانکی دولتی را به شرح‌زیر تصویب نمود:
آیین‌نامه استخدامی نظام بانکی دولتی
ماده 1- تعاریف
الف- استخدام : عبارت است از پذیرفتن شخص به خدمت در بانک طبق ضوابط این آیین‌نامه.
ب- شغل : عبارت است از مجموعه وظایف مرتبط و مشخصی که از سوی بانک به عنوان کار واحد شناخته شده و برای آن پست سازمانی در نظر‌گرفته شده باشد.
ج- پست سازمانی : عبارت است از محل سازمانی در تشکیلات بانک که جهت انجام خدمات مستمر و تمام وقت و ارجاع آن به کارکنان بانک در نظر‌گرفته شده است.
د- انتصاب : عبارت است از واگذاری یکی از پستهای سازمانی بانک به یکی از کارکنان.
هـ- کارکنان : به افرادی اطلاق می‌شود که به موجب حکم صادر شده یا قرارداد منعقد شده به خدمت درآمده باشند.
و- حکم : عبارت است از دستور کتبی مقامات صلاحیتدار بانک به کارکنان در حدود قوانین، مقررات و آیین‌نامه‌های بانک.
ز – قرارداد: عبارت است از توافقنامه ای که به امضای داوطلب استخدام و بانک می‌رسد و به موجب آن شخص برای مدت معین و کار مشخص به‌استخدام بانک درمی‌آید.
ح- حقوق: عبارت است از مقرری مستمر ماهانه که براساس امتیازات ناشی از خصوصیات شغل و شاغل به کارکنان پرداخت می‌شود.
ط- فوق العاده و مزایا : عبارت است از وجوه نقدی یا غیرنقدی که علاوه بر حقوق به کارکنان تعلق می‌گیرد.
ی- انتقال عبارت است از تغییر محل سازمانی خدمت در داخل بانک و یا از بانک به بانک و یا مؤسسات دیگر و بالعکس.
ماده 2- تشکیلات، سطوح سازمانی و تغییرات بعدی آن با توجه به بودجه مصوب با تصویب هیأت مدیره بانک قابل اجرا می‌باشد.
ماده 3- کارکنانی که برای تصدی یکی از مشاغل مستمر بانک به مدت نامحدود استخدام شده یا می‌شوند مشمول مقررات این آیین‌نامه خواهند بود‌و به عنوان مستخدم ثابت بانک شناخته خواهند شد.
تبصره – کارکنانی که برای تصدی یکی از مشاغل غیر مستمر و برای مدت معین به خدمت بانک درآمده یا درآیند مشمول مقررات این آیین‌نامه نبوده‌و استخدام آنان به موجب قرارداد خواهد بود.
ماده 4- استخدام اتباع بیگانه و شرایط آن با رعایت قوانین و مقررات مربوط خواهد بود.
ماده 5- اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل بانک که به طور موظف و تمام وقت در بانک انجام وظیفه می‌نمایند در هر مورد که مقرراتی برای تعیین‌تکلیف آنان وجود نداشته باشد در دوره تصدی این مشاغل مشمول مقررات این آیین‌نامه خواهند بود.
فصل دوم- ورود به خدمت، انتصابات و ترفیعات، ارزشیابی و آموزش
ماده 6 – استخدام اشخاص در بانک صرفاً” از طریق آزمون و مصاحبه انجام می‌شود.
ماده 7 – داوطلبان استخدام در بانک باید حایز شرایط زیر باشند:
– تابعیت ایران و متعهد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران
– انجام خدمت زیر پرچم یا معافیت قانونی
– متدین بودن به یکی از ادیان رسمی کشور
– تندرستی و توانایی جسمانی و روانی برای انجام کاری که استخدام می‌شوند
– عدم اعتیاد به مواد مخدر
– عدم سوء پیشینه کیفری
– دارا بودن حداقل 18 سال تمام و نداشتن بیش از 40 سال تمام
– دارا بودن شرایط لازم برای احراز شغل مورد نظر
ماده 8- داوطلبانی که در مسابقه و مصاحبه قبول شده اند یک دوره آزمایشی را طی خواهند کرد که حداقل شش ماه و حداکثر دو سال خواهد بود.حکم استخدامی قطعی افرادی که در دوره آزمایشی کاردانی و علاقه به کار از خود نشان دهند در پایان دوره آزمایشی صادر خواهد شد و در این صورت‌دوره آزمایشی جزء دوران خدمت آنان محسوب می‌گردد و افرادی که ضمن دوره آزمایشی صالح برای ابقاء در خدمت بانک تشخیص داده نشوند به‌خدمت آزمایشی آنان خاتمه داده خواهد شد.
تبصره – حقوق دوره آزمایشی و فوق العاده‌ها و مزایای مستخدم آزمایشی مطابق حقوق و فوق‌العاده‌ها و مزایای مستخدمان ثابت تعیین و پرداخت‌خواهد شد.
ماده 9- انتصابات و ترفیعات کارکنان براساس لیاقت و شایستگی و کاردانی و استعداد و رشد فکری و تجارب آنان در مشاغل قبلی و احراز شرایط‌شغل صورت می‌گیرد.
ماده 10- بانک موظف است در فواصل معین شایستگی و استعداد کارکنان خود را مورد بررسی قرار داده و نتیجه را در پرونده استخدامی کارمند‌منعکس سازد. این سنجش به نحوی صورت خواهد گرفت که موجب ارشاد و معرف استحقاق مستخدم برای ترفیع، تغییر شغل، افزایش حقوق و مزایا،پاداش و اعزام به دوره‌های آموزشی گردد.
ماده 11- بانک با توجه به احتیاجات خود و طبق خط مشی مصوب هیأت مدیره، برنامه‌های آموزشی و کارآموزی لازم را تنظیم نموده و به مورد‌اجرا خواهد گذاشت.
فصل سوم – مرخصی
ماده 12 – کارکنان بانک می‌توانند سالی یک ماه به تناسب مدت خدمت از مرخصی استحقاقی با دریافت حقوق و فوق العاده‌ها و مزایای متعلقه‌استفاده نمایند.
ماده 13 – کارکنان بانک در صورت ابتلاء به بیماریهایی که مانع از انجام خدمت آنان باشد به گواهی مرجع پزشکی معتمد بانک از مرخصی‌استعلاجی استفاده خواهند کرد.
تبصره 1- جز در بیماریهای صعب العلاج حداکثر مدت استفاده از مرخصی استعلاجی چهار ماه در سال خواهد بود.
تبصره 2 – به کارکنانی که از مرخصی استعلاجی استفاده می‌نمایند تا چهار ماه و در صورتی که به علت ابتلاء به بیماری صعب العلاج یا زایمان‌فرزندان توأمان مرخصی
استعلاجی آنان بیش از چهار ماه باشد تا حداکثر یک سال حقوق و فوق العاده‌های مربوط و در مورد بیماریهای صعب العلاج در‌مدت زاید بر یک سال تا هنگامی که از کارافتاده نشوند فقط حقوق پرداخت می‌گردد.
تبصره 3 – مرخصی زایمان تا سه فرزند برای مادرانی که فرزند خود را شیر می‌دهند چهار ماه می‌باشد.
ماده 14 – کارکنان بانک در صورت نیاز به مرخصی مازاد بر مرخصی استحقاقی می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند، حداکثر مدت‌مرخصی بدون حقوق برای طول مدت خدمت نبایستی از 3 سال تجاوز کند. این مدت برای ادامه تحصیلات عالی تخصصی در رشته مربوط به شغل‌مورد تصدی حداکثر تا 2 سال دیگر قابل تمدید خواهد بود.
ماده 15 – ترتیب تحصیل مرخصی‌های موضوع مواد (12)، (13) و (14) این آیین‌نامه به موجب دستورالعملی خواهد بود که حداکثر ظرف شش‌ماه به پیشنهاد هیأت مدیره بانک به تصویب شورای عالی بانکها خواهد رسید.
فصل چهارم – طبقه بندی و نظام پرداخت
ماده 16 – مشاغل بانک به طور کلی به سه رده مدیریت، تخصصی و اجرایی تقسیم می‌شوند و براساس اهمیت وظایف و مسؤولیتها، سهولت و‌صعوبت کار و عوامل مؤثر در تجزیه و تحلیل شغل ارزشیابی و طبقه بندی می‌شوند.
ماده 17 – نظام پرداخت مبتنی بر خصوصیات شغل و شاغل بوده و حقوق کارکنان براساس مجموع امتیازات مکتسبه از شغل مورد تصدی و‌خصوصیات شخصی پس از اعمال ضریب ریالی تعیین می‌گردد.
ماده 18 – عوامل اساسی ارزیابی شغل عبارت است از مسؤولیتها و ویژگیهای شغلی، فعالیتها و شرایط کار خصوصیات شخصی شامل عوامل‌تحصیل، تجربه مفید و مرتبط، دوره آموزشی و عوامل ایثارگری و فرآیندی می‌باشد.
ماده 19- عوامل ارزیابی و میزان امتیاز هر عامل و درصد امتیاز هر یک به کل امتیازات به شرح جدول پیوست می‌باشد.
تبصره – عوامل فرعی، درجات و تعاریف و تعیین امتیاز هر یک از عوامل فرعی و درجات با توجه به میزان امتیازات عوامل موضوع این ماده به‌تصویب شورای عالی بانکها خواهد رسید.
ماده 20- ضریب ریالی امتیازهای موضوع آیین‌نامه، معادل ضریب حقوق ماده (33) قانون استخدام کشوری است. و تغییر آن متناسب با شاخص‌هزینه زندگی و تغییرات ضریب ریالی حقوق بخش عمومی با پیشنهاد شورای عالی بانکها و تأیید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و تصویب‌مجمع عمومی بانکها خواهد بود.
ماده 21- طبقه بندی و ارزشیابی مشاغل و تعیین شرایط تصدی آن به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب شورای عالی بانکها خواهد بود.
ماده 22 – به منظور تأمین و نگهداری نیروی انسانی ماهر و کاردان در بانک، فوق العاده ای تحت عنوان فوق‌العاده جذب به شرح جدول زیر‌پرداخت می‌شود:
مدرک مدیریت تخصصی اجرایی
لیسانس به بالا تا 30 درصد تا 20 درصد تا 15 درصد
دیپلم و فوق دیپلم تا 20 درصد تا 50 درصد تا 10 درصد
زیر دیپلم ——– ———- تا 5 درصد
تبصره 1- اصلاح و تغییرات بعدی در جدول موضوع این ماده در جهت جذب، توسعه و بهبود کیفیت ارایه خدمات به پیشنهاد شورای عالی بانکها‌و سازمان مدیریت و برنامه ریزی و تصویب مجمع عمومی بانکها خواهد بود.
تبصره 2- میزان فوق العاده جذب بستگی کامل به نیاز بانک و میزان تخصص و کاردانی داشته و برمبنای درصدی از حقوق آنان محاسبه و پرداخت‌می‌شود.
ماده 23- بانک می‌تواند در صورت لزوم و استحقاق کارکنان نسبت به برقراری فوق العاده‌ها و پرداخت مبالغی جهت کارکنان خود به شرح ذیل‌اقدام نماید:
– اضافه کار در صورت انجام کار بعد از وقت اداری
– فوق العاده روزانه و جبران هزینه‌های مأموریت، ایاب و ذهاب و نقل مکان
– فوق العاده بهره وری : جهت عملکرد شاخص و برجسته کارکنان
– فوق العاده اشتغال در خارج از کشور
– کمک هزینه عائله مندی و خواربار
– فوق العاده سختی شرایط محیط کار
– فوق العاده محرومیت از تسهیلات زندگی و بدی آب و هوا، محل خدمت و جذب نیروی انسانی به نقاط محروم متناسب با آیین‌نامه‌ها و ضوابط‌بخش مشمول قانون استخدام کشوری.
تبصره – دستورالعملهای مربوط به پرداخت فوق العاده‌ها و مبالغ مذکور به تصویب شورای عالی بانکها خواهد رسید.
ماده 24- به منظور فراهم کردن زمینه‌های مساعد برای ایجاد و حاکمیت نظام انگیزشی و رقابتی در بانکها و استفاده مؤثر اقتصادی از نیروی انسانی‌فوق العاده ای تحت عنوان فوق العاده ویژه توسط هیأت مدیره بانک در چارچوب نسبتهای بهره وری که توسط شورای عالی بانکها تعیین می‌گردد‌پرداخت می‌شود. از جمله این نسبتها، نسبتهای زیر قابل ذکر است.
– درآمد هزینه به ازای هر کارمند
– هزینه عملیاتی به درآمد عملیاتی
– خالص درآمد به هزینه پرسنلی
– خالص مابه التفاوت سود دریافتی و پرداختی
– تغییرات درآمد به هزینه‌های پرسنلی
فصل پنجم – امور رفاهی
ماده 25 – بانک مکلف است به طرق مقتضی وسایل بهداشت و درمان کارکنان خود و خانواده آنان را فراهم نماید.
ماده 26 – به منظور تأمین رفاه و آتیه کارکنان بانک، صندوقی به نام صندوق رفاه و تأمین آتیه تشکیل می‌گردد.
تبصره – نحوه تشکیل و بهره برداری از صندوق به موجب دستورالعملی خواهد بود که به تصویب هیأت مدیره بانک می‌رسد.
ماده 27 – بانک مکلف است کلیه کارکنان خود را در خصوص فوت به هر علت و نقص عضو یا از کارافتادگی دایم ( کلی و جزیی) بیمه نماید.
تبصره – ضوابط مربوط به نحوه و میزان بیمه ماده فوق به تصویب هیأت مدیره بانک می‌رسد.
ماده 28 – بانک می‌تواند جهت تأمین قسمتی از مایحتاج عمومی کارکنان، تأمین آراستگی آنان، ایجاد امکانات لازم جهت رفت و آمد به محل کار و‌استفاده کارکنان اناث از مهد کودک، همچنین کمک به امور تعاونی و رفاه کارکنان خود اقدامات لازم به عمل آورد.
ماده 29- بانک می‌تواند به طرق مقتضی به کارکنان ثابت خود تسهیلات قرض الحسنه رفع احتیاجات ضروری و مسکن اعطا نماید. نحوه پرداخت‌تسهیلات این ماده به تصویب هیأت مدیره بانک می‌رسد.
فصل ششم – بازنشستگی و ازکارافتادگی و فوت
ماده 30 – کارکنان ثابت بانک از لحاظ بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت مشمول صندوق بازنشستگی بانکها بوده و کسور مقرر اعم از سهم کارمند‌و بانک در وجه صندوق واریز خواهد شد.
ماده 31 – از جمع حقوق موضوع ماده (17) و فوق العاده‌های جذب سختی شرایط محیط کار و جذب مناطق محروم معادل نه درصد (9%) کسر و‌به اضافه بیست و یک درصد (21%) جمع حقوق و فوق‌العاده های وی که از طرف بانک تأمین می‌شود به حساب صندوق بازنشستگی منظور و‌پرداخت می‌گردد.
ماده 32 – وجوه زیر علاوه بر وجوه مذکور در ماده فوق به صندوق بازنشستگی واریز می‌گردد.
1- حقوق، مزایا و فوق العاده‌های ماه اول مستخدم آزمایشی
2- اضافه حقوق، مزایا و فوق العاده‌های ماه اول مستخدم
ماده 33 – بانک مکلف است کارکنانی را که به سن 60 سال تمام یا 30 سال تمام سابقه خدمت قابل قبول رسیده باشند بازنشسته نماید. در صورت‌نیاز بانک و با رضایت مستخدم ادامه خدمت کارکنان متخصصی که بیش از 30 سال سابقه خدمت دارند به شرط آنکه سن آنان از 65 سال تجاوز ننماید‌تا 5 سال بلامانع خواهد بود.
تبصره- کارکنان ثابت بانک می‌توانند با دارا بودن شرایط زیر و موافقت بانک بازنشسته شوند.
الف- کارکنان مرد با 50 سال سن و 25 سال سابقه خدمت در بانک
ب- کارکنان زن با 20 سال سابقه خدمت در بانک
ماده 34 – میزان حقوق بازنشستگی کارکنان عبارت است از معدل 2 سال آخر حقوق و فوق‌العاده‌ها و مزایای ملاک محاسبه کسور بازنشستگی با‌اعمال آخرین ضریب حقوق سال بازنشستگی ضربدر سنوات خدمت.
ماده 35 – هرگاه مستخدم علیل به علت حادثه ای از کارافتاده یا فوت شود تمام حقوق، مزایا و فوق‌العاده‌هایی که بابت آنها کسور بازنشستگی اخذ‌شده است به عنوان حقوق وظیفه در مورد وی برقرار می‌گردد.
ماده 36 – در صورتی که مستخدم از کارافتاده یا بازنشسته فوت شود تمام حقوق وظیفه یا بازنشستگی وی به وظیفه بگیران او پرداخت می‌شود.
ماده 37 – وظیفه بگیران مستخدم متوفی از لحاظ این آیین‌نامه به شرح زیر می‌باشند:
1- زوجه یا زوجات دایمی مستخدم متوفی اعم از اینکه شوهر اختیار کرده یا نکرده باشد.
2- شوهر در صورتی که علیل و از کار افتاده و تحت کفالت همسر متوفای خود باشد.
3- فرزندان اناث متوفی و همچنین نوادگان اناث در صورتی که تحت کفالت قانونی مستخدم متوفی بوده باشند.
4 – فرزندان اناث مطلقه و تحت کفالت قانونی مستخدم.
5- فرزندان ذکور تا پایان 20 سالگی و در صورت تحصیل در مراکز آموزش عالی معتبر تا پایان 25 سالگی.
6- پدر و مادری که در کفالت متوفی بوده اند و همچنین فرزندان، نوادگان علیل و ازکارافتاده و یا ناقص العضو مستخدم متوفی که در کفالت وی بوده و‌از کار افتاده باشند مادام العمر.
ماده 38 – حقوق وظیفه به تساوی بین وظیفه بگیران واجد شرایط تقسیم می‌شود و در صورت قطع سهم هریک از وظیفه بگیران سهم قطع شده به‌تساوی به سهم سایر وظیفه بگیران افزوده می‌شود.
ماده 39 – چنانچه مستخدم متوفی فاقد بازماندگان مندرج در ماده (37) باشد وجوهی که بابت کسور بازنشستگی وی ذخیره شده است به حساب‌درآمد صندوق بازنشستگی منظور می‌شود.
ماده 40 – به کارکنان شاغل هنگام بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت در قبال سوابق خدمت در بانک به ازای هر سال خدمت معادل یک ماه آخرین‌حقوق و فوق العاده‌های دریافتی که ملاک کسور بازنشستگی است پاداش پایان خدمت پرداخت می‌شود.
ماده 41 – از تاریخ اجرای این آیین‌نامه به میزانی که حقوق کارکنان شاغل ترمیم و افزایش یافته و می‌یابد حقوق بازنشستگان و وظیفه بگیران نیز‌ترمیم می‌گردد.
فصل هفتم – تکالیف عمومی و پایان خدمت
ماده 42 – کارکنان بانک موظفند ضوابط و مقررات اداری و بانکی و نیز دستورات و اوامر رؤسای مافوق خود را در حدود قوانین، آیین‌نامه و مقررات‌جاری رعایت نمایند.
ماده 43 – خودداری از اقدامی که مقررات اداری یا عرف بانکی انجام آن را مقرر کرده باشد یا مبادرت به اقدامی که مقررات اداری و یا عرف بانکی‌انجام آن را منع نموده
باشد تخلف محسوب و با متخلف طبق مقررات انضباطی رفتار خواهد شد.
تبصره- رسیدگی به تخلفات اداری، تشخیص تخلف و تعیین تنبیهات اداری در بانکها و بانک مرکزی طبق دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد‌هیأت مدیره و یا هیأت عامل بانک حسب مورد به تصویب شورای عالی بانکها و شورای پول و اعتبار می‌رسد.
ماده 44 – کارکنان بانک در صورت نداشتن تعهد خدمت در بانک می‌توانند با دو ماه اعلام کتبی قبلی از خدمت در بانک استعفا دهند. در هیچ مورد‌استعفای مستخدم رافع تعهدات او در برابر بانک نخواهد بود. استعفا از تاریخی تحقق می‌یابد که بانک کتباً” با آن موافقت نماید. مستخدمی که استعفا‌داده موظف است در مدت مرقوم در محل خدمت خود حاضر شود و به هر حال در پایان این مدت استعفای او قبول شده تلقی می‌گردد. به مستخدمی‌که مستعفی شناخته شود کسور بازنشستگی و حقوق و مزایای مربوط به مرخصی استحقاقی استفاده نشده مسترد خواهد شد.
ماده 45 – بانک می‌تواند به دلیل تغییرات سازمانی و یا تغییر سیستمها و روشهای اداری، کارکنانی را که مازاد بر احتیاج تشخیص داده می‌شوند، در‌صورتی که نتواند از وجود آنها در سایر واحدها استفاده نموده و شرط بازنشسته شدن نیز نداشته باشند از خدمت در بانک معاف نماید.
تبصره – به مستخدمی که طبق این ماده از خدمت در بانک معاف شود مبلغی معادل 45 روز آخرین حقوق موضوع ماده (17) به ازای هر سال‌خدمت در بانک به عنوان فوق العاده پایان خدمت به علاوه حقوق و مزایای مرخصی استحقاقی استفاده نشده و کسور بازنشستگی و وجوه پرداختی به‌صندوق رفاه و تأمین آتیه (سهم مستخدم) و درآمد متعلق به وی پرداخت می‌شود.
فصل هشتم- مقررات مختلف
ماده 46 – مأموریت و انتقال کارکنان به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی و یا برگزیده شدن و منصوب شدن‌کارکنان بانکها به نمایندگی مجلس شورای اسلامی و یا مقامی در خارج از بانک و مأموریت و انتقال کارکنان دستگاههای دولتی و نهادهای انقلاب‌اسلامی به بانک با رعایت مقررات مربوط خواهد بود.
ماده 47 – چنانچه بانک در اجرای وظایف و برنامه ریزیهای جاری، اموری را از طریق مقاطعه انجام دهد موظف است طی قرارداد منعقد شده با‌مقاطعه کار تصریح نماید بانک هیچگونه مسؤولیتی در قبال کارکنان مقاطعه کار ندارد.
ماده 48 – نحوه تطبیق وضع کارکنان فعلی با مقررات این آیین‌نامه براساس دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورای عالی بانکها می‌رسد.
ماده 49 – اختیارات شورای پول و اعتبار مقید در قانون پولی و بانکی کشور در خصوص رسیدگی و تصویب مقررات استخدامی و آیین‌نامه‌های‌داخلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران کماکان به قوت خود باقی است.
ماده 50 – این آیین‌نامه از تاریخ 1379.1.1 قابل اجرا می‌باشد.
حسن حبیبی – معاون اول رییس جمهور